Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 9

“Amubutije Bwaamu!”

“Amubutije Bwaamu!”

“Amujaye zizo zyamubili wanu eezyo zili anyika kujatikizya zisusi mbuli bwaamu, busofwaazi, luunyaunya, kunyomenena zintu zibi, alimwi abusyaacivwulemwangu kwalo kuli nkukomba mituni.”—BAKOLOSE 3:5.

1, 2. Mbuti Balamu mbwaakabaletela mapenzi bantu ba Jehova?

SIKUZUBA nswi waunka kubusena nkwakonzya kujana musyobo wanswi ngwayanda kuloba. Wasala cakulya ncozilya, mpoonya wawaala kalobyo mumaanzi. Walindila cakukkazyika moyo, kumane nswi noyalya cakulya, wakwisula kalobyo akwiijata nswi.

2 Mbubwenya buyo, bantu balakonzya kucegwa. Mucikozyanyo, bana Israyeli bakali afwaafwi kunjila Munyika Yakasyomezyedwe ciindi nobakakkala mu Zibanda zya Moabu. Mwami wabana Moabu wakasyomezya Balamu kuti ulamupa mali manji ikuti wasinganya bana Israyeli. Mukuya kwaciindi, Balamu wakajana nzila yakuti bana Israyeli balisinganye beni. Wakasala cintu icili mbuli cakulya ncozilya kapati nswi. Wakatuma bamakaintu bana Moabu ibakacili bana-bana kunkambi yabana Israyeli kutegwa bakoongelezye bamaalumi.—Myeelwe 22:1-7; 31:15, 16; Ciyubunuzyo 2:14.

3. Ino ncinzi cakacitika kubana Israyeli akaambo kacoongelezyo ncaakabelesya Balamu?

3 Sena nzila njaakabelesya Balamu yakabeleka? Inzya. Zyuulu-zyuulu zyabamaalumi bana Israyeli “bakatalika kuvwuula abana basimbi baku Moabu.” Alimwi bakatalika kukomba baleza bakubeja, kubikkilizya aleza uusesemya uutegwa Baala waku Peori, leza wakoonana. Akaambo kaceeci, bana Israyeli bali 24,000 bakafwa kabasikide kale kumunyinza wa Nyika Yakasyomezyegwa.—Myeelwe 25:1-9.

4. Nkaambo nzi zyuulu-zyuulu zyabana Israyeli ncobakacitila bwaamu?

4 Nkaambo nzi bana Israyeli banji boobu ncobakoongelezyegwa a Balamu? Bakali kuyeeya buyo mbobakonzya kulikondelezya beni, alimwi bakaziluba zyoonse Jehova nzyaakabacitila. Bana Israyeli bakajisi twaambo tunji ncobakeelede kusyomeka kuli Leza. Wakabavwuna kuzwa mubuzike mu Egepita, wakabapa zyakulya munkanda alimwi wakabeenzya kabotu mane kumunyinza wa Nyika Yakasyomezyedwe. (Bahebrayo 3:12) Nokuba boobo, bakoongelezyegwa abwaamu. Mwaapostolo Paulo wakaamba kuti: ‘Tutaciti bwaamu, mbubonya bamwi babo mbobakacita bwaamu, cakuti bakafwa.’—1 Bakorinto 10:8.

5, 6. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kuzwa kuli ceeco cakacitika mu Zibanda zya Moabu?

5 Nyika mpya ilaafwaafwi kapati. Munzila imwi, tuli mbuli bana Israyeli ibakali kumunyinza wa Nyika Yakasyomezyegwa. (1 Bakorinto 10:11) Mazuba aano bantu balaakkomanina kapati makani aakoonana kwiinda mbobakabede bana Moabu. Muuya ooyu ulakonzya kubajatikizya bantu ba Jehova. Masimpe ngakuti, nzila iimubelekela kabotu Diabolosi njabelesya kapati, mbwaamu.—Myeelwe 25:6, 14; 2 Bakorinto 2:11; Juda 4.

6 Amulibuzye kuti, ‘Sena inga ndayanda kulikkomanisya azintu zyakaindi buyo kasyoonto, naa inga ndayanda kuyookkomana kukabe kutamani munyika mpya?’ Aboobo cileelela kubeleka canguzu kutobela malailile aa Jehova aakuti: “Amubutije bwaamu.”—1 Bakorinto 6:18.

INO BWAAMU NINZI?

7, 8. Ino bwaamu ninzi? Nkaambo nzi bwaamu ncaali makani mapati?

7 Bantu banji mazuba aano bajisi mizeezo yabukkale busesemya alimwi milawo ya Leza iijatikizya koonana tabaitobeli pe. Mu Bbaibbele, bbala lyakuti “bwaamu” lyaamba koonana kwabantu batakwetene kweelana a Magwalo. Eeci cibikkilizya koonana kwabaalumi naa bamakaintu mulicabo alimwi akoonana amunyama. Alimwi cibikkilizya kubikka cinswe caumwi kumulomo naa kumatako alimwi akusobanya naa kusyoba cinswe camuntu umbi. Kubandika makani aali boobu kufwisya nsoni, pele tuyandika kwaamvwisya kabotu kutegwa tuzitantamuke zintu nzyasulide Leza.—Amubone Bupanduluzi Buyungizyidwe 23.

8 Bbaibbele lilacisalazya kuti, ikuti naa umwi wazumanana kucita bwaamu, takonzyi kuzumanana kukkala mumbungano. (1 Bakorinto 6:9; Ciyubunuzyo 22:15) Kuyungizya waawo, aabo bacita bwaamu balaliletela mapenzi mbuli kutalemekwa alimwi bantu balaleka kubasyoma. Bwaamu lyoonse buletela mapenzi. Kanji-kanji bupa muntu kupenga mumizeezo akuba abana bamusyokwe, kutamvwana angobakwetene limwi, malwazi, mane buya akufwa. (Amubale Bagalatiya 6:7, 8.) Ikuti naa muntu wakkala aansi akuyeeya mapenzi aaboola akaambo kabwaamu, ambweni inga takonzyi kuyanda kucita bwaamu. Kanji-kanji muntu inga uyeeya buyo kulikkomanisya ciindi nabweza ntaamu yakusaanguna yalo iisololela kukucita bwaamu. Ntaamu eeyo kanji-kanji ijatikizya kweebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana.

KWEEBELELA ZINTU ZILETELA MUZEEZO WAKOONANA—NINTAAMU YAKUSAANGUNA

9. Nkaambo nzi zintu ziletela muzeezo wakoonana ncozili zibi kapati?

9 Zintu ziletela muzeezo wakoonana zibambilidwe kutupa kulombozya koonana. Mazuba aano, zintu ziletela muzeezo wakoonana zilajanika mumamagazini, mabbuku, nyimbo, mumapulogilamu aa TV alimwi aa Intaneti. Bantu banji bayeeya kuti zintu ziletela muzeezo wakoonana kunyina mbozibede, pele bwini mbwakuti nzibi kapati. Zilakonzya kupa muntu kunooyeeya buyo koonana alimwi zilakonzya kumupa kutalijata caboola kumakani aakoonana. Ikuti muntu watalika kweebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana, nkokuti wabweza ntaamu yakusaanguna iikonzya kusololela kuzintu zimbi mbuli cilengwa cakulyoomba naa kulisobanya kubusankwa naa kubukaintu, mapenzi mucikwati mane buya akulekana.—Baroma 1:24-27; Baefeso 4:19; amubone Bupanduluzi Buyungizyidwe 24.

Tweelede kucenjela ciindi notubelesya Intaneti

10. Mbuti njiisyo iijanika kulugwalo lwa Jakobo 1:14, 15 mboikonzya kutugwasya kutantamuka bwaamu?

10 Cilayandika kapati kuzyiba bwaamu mbobukonzya kutoongelezya. Amubone kucenjezya ooku kujanika kulugwalo lwa Jakobo 1:14, 15: “Umwi aumwi ulasunkwa kwiinda mukoongelezyegwa akucegwa azisusi zyakwe mwini. Lino zisusi eezyo zyamita, zizyala cibi; mpoonya cibi eeco cacitwa, cileta lufwu.” Aboobo ikuti mwatalika kuyeeya zintu zibi, amwiigwisye mizeezo eeyo mpoonya-mpoonya. Ikuti naa cakutayeeyela mwabona zifwanikiso ziletela muzeezo wakoonana, cakufwambaana amulange kumbi! Amuzime kkompyuta naa kucinca pulogilamu. Mutazumizyi mizeezo iitaluzi kumweendelezya mubuumi bwanu. Buyo-buyo, mizeezo mibi ilakonzya kukomena cakuti inga yamwaalila kwiizunda.—Amubale Matayo 5:29, 30.

11. Mbuti Jehova mbwakonzya kutugwasya ciindi notujisi mizeezo iitali kabotu?

11 Jehova ulituzyi kabotu kwiinda mbotulizyi swebo tobeni. Aboobo kutalondoka kwesu ulikuzyi kabotu-kabotu. Pele alimwi ulizyi kuti tulakonzya kwiizunda mizeezo mibi. Jehova utwaambila kuti: “Amujaye zizo zyamubili wanu eezyo zili anyika kujatikizya zisusi mbuli bwaamu, busofwaazi, luunyaunya, kunyomenena zintu zibi, alimwi abusyaacivwulemwangu kwalo kuli nkukomba mituni.” (Bakolose 3:5) Nokuba kuti tacili cuuba-uba kucita boobo, Jehova ulatukkazikila moyo alimwi uyootugwasya. (Intembauzyo 68:19) Mukwesu umwi uucili mwana-mwana wakacegwa mucilengwa cakweebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana alimwi akulyoomba naa kulisobanya kubusankwa. Beenzinyina kucikolo bakali kulimvwa kuti zintu eezyi zili buyo kabotu nkaambo zitondezya kuti muntu uyaabukomena, pele walo wakaamba kuti: “Zyakanyonganya manjezeezya aangu, alimwi ndakatalika kucita bwaamu.” Wakazoobona kuti wakeelede kweendelezya kulombozya kwakwe, alimwi kwiinda mukugwasyigwa a Jehova wakacikonzya kucileka cilengwa eeci. Ikuti kamujisi mizeezo yakutalilemeka, amumulombe Jehova kuti amupe “nguzu zigambya iziinda zyabantu” kutegwa mube amizeezo iisalala.—2 Bakorinto 4:7; 1 Bakorinto 9:27.

12. Nkaambo nzi ncotweelede ‘kukwabilila moyo wesu’?

12 Solomoni wakalemba kuti: “Akati kazintu zyoonse nzyokwabilila, kokwabilila kapati moyo wako, nkaambo mulinguwo momuli tusensa twabuumi.” (Tusimpi 4:23) “Moyo” caamba buntu bwesu bwamukati, imuntu ngwalanga Jehova. Zintu nzyotubona zilakonzya kutujatikizya kapati. Mwaalumi uusyomeka Jobu wakaamba kuti: “Ndipangide cizuminano ameso aangu. Aboobo ino mbuti mbondinga ndacenka nakalindu?” (Jobu 31:1) Mbubwenya mbuli Jobu, tweelede kucenjela kujatikizya zintu nzyotulanga alimwi anzyotuyeeya. Mbubonya mbuli sintembauzyo, mupailo wesu ngwakuti: “Kogwisya meso aangu kukulangilila cintu cabuyo.”—Intembauzyo 119:37.

DINA TANAAKASALA KABOTU

13. Ino Dina wakasala balongwe bali buti?

13 Balongwe besu balakonzya kutugwasya kucita kabotu naa kutuyunga kucita cibi. Ikuti naa mwasala balongwe bapona kweelana azyeelelo zya Leza, balakonzya kumugwasya andinywe kucita mbubonya oobo. (Tusimpi 13:20; amubale 1 Bakorinto 15:33.) Tulakonzya kubona mbociyandika kusala kabotu balongwe kuzwa kuliceeco cakamucitikila Dina. Wakali mwana wa Jakobo, aboobo wakakomezyegwa abazyali ibakali kukomba Jehova. Dina wakali kulilemeka kabotu, pele wakatalika kumvwana abasimbi bana Kanana ibatakali kukomba Jehova. Bana Kanana bakali kukubona munzila iitaluzi koonana mukwiimpana abantu ba Leza alimwi bakazyibidwe kuti mbantu batalilemeki. (Levitiko 18:6-25) Ciindi Dina naakali abalongwe bakwe, wakaswaangana amusankwa muna Kanana uutegwa Sekemu, walo iwakatalika kunyomenena Dina. Sekemu “wakali kulemekwa kapati” mumukwasyi wakwe. Pele kunyina naakali kumuyanda Jehova.—Matalikilo 34:18, 19.

14. Ino ncinzi cakamucitikila Dina?

14 Sekemu wakacita ncaakali kuyeeya kuti cili buyo kabotu alimwi cilizumizyidwe. Akaambo kakuti wakamunyomenena Dina, “wakamujata akoona anguwe.” (Amubale Matalikilo 34:1-4.) Cibi eeci cakapa kuti kucitike zintu izyakaleta mause kuli Dina alimwi amukwasyi wakwe woonse.—Matalikilo 34:7, 25-31; Bagalatiya 6:7, 8.

15, 16. Mbuti mbotukonzya kuba basongo?

15 Tatweelede kulindila kuti mane tulubizye buya mbuli Dina kutegwa twiiye kuti zyeelelo zya Jehova zibambilidwe kutugwasya. “Ooyo weenda abasongo ulaba musongo, pele ooyo uuyanzana abafwubafwuba ulajana mapenzi.” (Tusimpi 13:20) Aabe makanze aanu kuzyiba “bukkale boonse bubotu,” kwiinda mukubala Bbaibbele kutegwa mweelebe mapenzi amacise aakuliyandila.—Tusimpi 2:6-9; Intembauzyo 1:1-3.

16 Tulakonzya kuba basongo kwiinda mukubala Jwi lya Leza, kupaila kulinguwe ciindi notusala zyakucita, alimwi akutobela lulayo lugwasya kuzwa kumuzike uusyomeka alimwi uucenjede. (Matayo 24:45; Jakobo 1:5) Bwini mbwakuti, mulizyi kuti toonse kuli mpotulezya alimwi tatulondokede. (Jeremiya 17:9) Pele ino ncinzi ncomukonzya kucita ikuti muntu umwi wamucenjezya kuti muli muntenda yakucita bwaamu? Sena inga mwanyema, naa inga mwalicesya akulutambula lulayo?—2 Bami 22:18, 19.

17. Amupe cikozyanyo citondezya mbotukonzya kugwasyigwa alulayo kuzwa ku Munakristoma.

17 Mucikozyanyo, amweezyeezye bukkale oobu. Kuncito nkwabeleka mucizyi, musankwa umwi watalika kumubikkila kapati maano alimwi akumwaambila kuti bakeendeende. Tali mubelesi wa Jehova, pele ulibonya kuba muntu uuli kabotu alimwi mubombe. Mucizyi umwi wababona antoomwe alimwi wasola kumucenjezya mucizyinyina. Ino mucizyi wakusaanguna ulacita buti? Sena ulapa cilitamizyo naa ulakutambula kucenjezyegwa ooku? Mucizyi sikucenjezyegwa inga kamuyanda Jehova alimwi inga kayanda kucita ciluzi. Pele ikuti wazumanana kweenda amusankwa ooyu, sena ‘ulimukubutija bwaamu’ naa ‘usyoma moyo wakwe mwini’?—Tusimpi 22:3; 28:26; Matayo 6:13; 26:41.

AMWIIYE KUCIKOZYANYO CA JOSEFA

18, 19. Amupandulule Josefa mbwaakabutija bwaamu.

18 Naakacili mukubusi, Josefa wakali muzike ku Egepita. Buzuba abuzuba, mukaintu wasimalelaakwe wakali kumulomba kuti boonane anguwe, pele Josefa wakalizyi kuti kucita boobo tiicakaluzi pe. Josefa wakali kumuyanda Jehova alimwi wakali kuyanda kumukkomanisya. Aboobo lyoonse mukaintu ooyu naakali kusola kumoongelezya, Josefa wakali kukaka. Mbwaanga wakali muzike, kunyina naakali kukonzya kumusiya simalelaakwe. Buzuba bumwi mukaintu wasimalelaakwe naakasola kumusinikizya kuti boone anguwe, Josefa wakatijila aanze.—Amubale Matalikilo 39:7-12.

19 Zintu nizyatakaba boobu ikuti Josefa naakali kuyeeya makani aakoonana naa kuyeeya mukaintu ooyu. Pele cilongwe cakwe a Jehova cakali kuyandika kapati kwiinda cintu cili coonse. Wakaambila mukaintu ooyu kuti: “Simalelaangu . . . ulindipede zintu zyoonse ccita buyo nduwe olikke, nkaambo uli mukaintu wakwe. Aboobo, ino inga ndacitila nzi cibi cipati cili boobu akubisizya Leza?”—Matalikilo 39:8, 9.

20. Ino tuzyi buti kuti Jehova wakamukkomanina Josefa?

20 Nokuba kuti Josefa wakali kulamfwu amukwasyi wakwe, lyoonse wakali kusyomeka kuli Leza, alimwi Jehova wakamulongezya. (Matalikilo 41:39-49) Jehova wakakkomana akaambo kakusyomeka kwa Josefa. (Tusimpi 27:11) Cilakonzya kukatazya kutantamuka bwaamu. Pele mweelede kuyeeya majwi aaya aakuti: “Nywebo nomuyandisya Jehova, amusulaike bubi. Walo ulalinda buumi bwabantu bakwe basyomeka; ulabavwuna kuzwa mumaanza aababi.”—Intembauzyo 97:10.

21. Ino mukwesu umwi mukubusi wakamwiiya buti Josefa?

21 Buzuba abuzuba, bantu ba Jehova balatondezya kuti ‘balabusulaika bubi’ alimwi akuti ‘bayanda bubotu.’ (Amosi 5:15) Kufwumbwa naa mujisi myaka yongaye, mulakonzya kusyomeka kuli Jehova. Lusyomo lwamukwesu umwi mukubusi lwakasunkwa kucikolo. Musimbi umwi wakamwaambila kuti ikuti naa wamugwasya kulemba musunko wanamba ulazumina kuti boonana anguwe. Ino mukwesu ooyu wakacita buti? Wakacita mbubonya mbuli Josefa. Wakaamba kuti: “Ndakakaka mpoonya-mpoonya. Akaambo kakuzumanana kusyomeka, ndilikkomene alimwi bantu balandilemeka.” Kufwumbwa ‘kulikkomanisya muzyakulikondelezya zyakaindi kaniini buyo’ ikuboola kwiinda mukucita bwaamu kanji-kanji kuletela macise alimwi amapenzi. (Bahebrayo 11:25) Kusyomeka kuli Jehova lyoonse kuletela lukkomano lutamani.—Tusimpi 10:22.

AMULEKELE JEHOVA KUTI AMUGWASYE

22, 23. Mbuti Jehova mbwakonzya kutugwasya nokuba kuti twacita cibi cipati?

22 Saatani ulasola kubelesya bwaamu kutegwa atuce mukakole, alimwi eeci cilakonzya kutukatazya kapati. Ambweni toonse zimwi ziindi tulaakuba amizeezo mibi. (Baroma 7:21-25) Jehova ulatumvwisya alimwi ulayeeya kuti “tuli bulongo buyo.” (Intembauzyo 103:14) Pele ino mbuti kuti Munakristo wacita cibi cipati cabwaamu? Sena eeci caamba kuti takonzyi kugwasyigwa? Peepe. Ikuti muntu weempwa ncobeni, Jehova inga wamugwasya. Leza “ulilibambilide kulekelela.”—Intembauzyo 86:5; Jakobo 5:16; amubale Tusimpi 28:13.

23 Jehova alimwi ulatupa “zipego mubantu,” nkokuti baalu basiluyando ibatubikkila maano. (Baefeso 4:8, 12; Jakobo 5:14, 15) Watupa baalu kutegwa batugwasye kubambulula cilongwe cesu anguwe.—Tusimpi 15:32.

AMUBELESYE “MAANO”

24, 25. Mbuti kuba ‘amaano’ mbokukonzya kutugwasya kutija bwaamu?

24 Kutegwa tusale kabotu, tweelede kuzyiba mboitugwasya milawo ya Jehova. Tatuyandi kuba mbuli mukubusi waambidwe mulugwalo lwa Tusimpi 7:6-23. Wakanyina “maano,” aboobo wakajatwa mukakole kabwaamu. Kuba amaano tacaambi buyo kuba musongo. Ikuti katujisi maano, tuyoosola kumvwisya Leza mbwayeeya alimwi akucita nzyaamba mubuumi bwesu. Kamuyeeya majwi aaya aabusongo: “Kufwumbwa ooyo uujana maano ulaliyanda mwini. Alimwi kufwumbwa ooyo uuyandisya bupampu ulazwidilila.”—Tusimpi 19:8.

25 Sena mulisinizyide kuti zyeelelo zya Leza zililuzi? Sena mulasyoma kuti kuzitobela kulakonzya kumupa kukkomana? (Intembauzyo 19:7-10; Isaya 48:17, 18) Ikuti kamutanasinizya, amuyeeye zintu zyoonse zibotu Jehova nzyaamucitila. “Amulabile mubone kuti Jehova mubotu.” (Intembauzyo 34:8) Muyoojana kuti, ikuti mwazinzibala kuyeeya zintu nzyaamucitila Jehova, muyootalika kumuyanda kapati Leza. Amuziyande zintu nzyayanda, akusulaika zintu nzyasulaika. Kamuyeeya zintu zili kabotu—zintu zyamasimpe, ziluleme, zisalala, ziyandwa alimwi azili kabotu. (Bafilipi 4:8, 9) Tulakonzya kuba mbuli Josefa, iwakagwasyigwa abusongo bwa Jehova.—Isaya 64:8.

26. Ncinzi ncotuyoobandika mucibalo citobela?

26 Kufwumbwa naa mulikwete naa mulikwetwe naa pe, Jehova uyanda kuti kamukkomene mubuumi. Zibalo zyobilo zitobela zijisi makani aakonzya kutugwasya kuzwidilila mucikwati.