Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 10

Cikwati—Ncipego Kuzwa Kuli Leza

Cikwati—Ncipego Kuzwa Kuli Leza

“Ntambo iyakooswa atutambo totatwe taikonzyi kufwambaana kudunsuka.”—MUKAMBAUSI 4:12.

1, 2. (a) Ino inga ncinzi ncobalangila banabukwetene bapya? (b) Ino mibuzyo nzi njotutiilange-lange mucibalo eeci?

AMWEEZYEEZYE nabwiinga alimwi asibwiinga ibakkomene mubuzuba bwamucado wabo. Balikkomene kapati kujatikizya buumi bwabo bwakumbele alimwi azintu nzyobalangila. Bajisi bulangizi bwakuti cikwati cabo cinooliko lyoonse akuti cinooli calukkomano.

2 Nokuba boobo, bunji bwazikwati izitalika kabotu, tazizumanani kuba boobo pe. Kutegwa cikwati cizumanane alimwi kacili calukkomano lyoonse, banabukwetene beelede kusololelwa a Leza. Aboobo atubandike bwiinguzi bwamu Bbaibbele bwamibuzyo eeyi: Ino mbubotu nzi bumwi bujanika mucikwati? Ikuti kamuyanda kukwata naa kukwatwa, mbuti mbomukonzya kusala kabotu muntu wakukwatana limwi? Mbuti mbomukonzya kuba mulumi naa mukaintu uuli kabotu? Alimwi ncinzi cikonzya kupa kuti cikwati citamani?—Amubale Tusimpi 3:5, 6.

SENA NDEELEDE KUKWATA NAA KUKWATWA?

3. Sena muyeeya kuti muntu weelede kukwata naa kukwatwa buya kutegwa abe aalukkomano? Amupandulule.

3 Bantu bamwi bayeeya kuti muntu takonzyi kukkomana mubuumi ccita kuti wakwata naa wakwatwa. Pele kaambo aaka takali kamasimpe pe. Jesu wakaamba kuti kutakwata naa kutakwatwa cilakonzya kuba cipego. (Matayo 19:10-12) Awalo mwaapostolo Paulo wakaamba kuti kuli bubotu bwakutakwata naa kutakwatwa. (1 Bakorinto 7:32-38) Cili kuli umwi aumwi kulisalila kukwata naa kukwatwa naa pe. Tamweelede kulekela beenzinyoko, banamukwasyi naa zilengwa zyakubusena nkomukkala kumusinikizya kukwata naa kukwatwa.

4. Ino mbubotu nzi bumwi bujanika mucikwati cili kabotu?

4 Bbaibbele lyaamba kuti cikwati acalo ncipego kuzwa kuli Leza alimwi cilijisi bubotu bwancico. Jehova wakaamba boobu kujatikizya mwaalumi wakusaanguna, Adamu: “Tacili kabotu kuti muntu kakkala alikke. Ndilamupangila sikumugwasyilizya kutegwa abe mweenzinyina uumweelede.” (Matalikilo 2:18) Jehova wakalenga Eva kuti abe mukaintu wa Adamu, alimwi bakaba mukwasyi wakusaanguna. Ikuti naa banabukwetene basala kuba abana, cikwati ceelede kupa kuti kube busena bubotu bwakukomezezya bana babo. Pele kuba abana takali nkakaambo kalikke ikeelede kupa muntu kukwata naa kukwatwa.—Intembauzyo 127:3; Baefeso 6:1-4.

5, 6. Mbuti cikwati mbocikonzya kuba mbuli “ntambo iyakooswa atutambo totatwe”?

5 Mwami Solomoni wakalemba kuti: “Bobilo bali kabotu kwiinda omwe, nkaambo balijisi bulumbu bubotu kumilimo njobabeleka canguzu. Nkaambo ikuti umwi wabo wawa, ooyo umwi ulakonzya kumugwasya mweenzinyina kuti aimikile. Pele ino ciyooba buti kuli yooyo uuli alikke uuwa kakunyina umbi wakumugwasya kuti aimikile? . . . Alimwi ntambo iyakooswa atutambo totatwe taikonzyi kufwambaana kudunsuka.”—Mukambausi 4:9-12.

6 Cikwati icili kabotu cilakonzya kuba cilongwe ciyumu akati kabantu bobilo balo ibagwasyanya, baumbulizyanya alimwi akukwabililana. Luyando lulakonzya kupa kuti cikwati ciyume, pele cikwati cilakonzya kuyuma kapati kuti mulumi amukaintu kabakomba Jehova antoomwe. Aboobo cikwati cabo cilakonzya kuba mbuli “ntambo iyakooswa atutambo totatwe,” nkokuti ntambo iyakooswa atutambo totatwe tujiseni kapati. Ntambo iili boobu taikonzyi kufwambaana kudunsuka kwiinda ntambo yoosedwe buyo atutambo tobilo. Cikwati cilakonzya kuyuma kapati kuti naa Jehova wabikkilizyigwa.

7, 8. Ino ndulayo nzi ndwaakapa Paulo kujatikizya cikwati?

7 Ciindi bantu nobakwatana, balakonzya kukukkomanina koonana. (Tusimpi 5:18) Nokuba boobo, ikuti muntu wayanda kukwata naa kukwatwa akaambo buyo kakuyanda kuzuzikizya kulombozya ooku, eeci cilakonzya kumupa kutasala kabotu muntu iwakukwatana limwi. Nkakaambo kaako Bbaibbele lyaamba kuti muntu weelede kukwata naa kukwatwa ainda “aciimo cakukubuka,” nkokuti ciindi muntu nalombozya kapati koonana. (1 Bakorinto 7:36) Inga cainda kubota kuti muntu walindila kusikila ciindi kulombozya ooku nokwaceya-ceya. Cainda ciindi eeci, muntu ulakonzya kukkalikana mumizeezo alimwi akucikonzya kusala kabotu.—1 Bakorinto 7:9; Jakobo 1:15.

8 Ikuti naa muyeeya makani aakukwata naa kukwatwa, mweelede kuzilanga kabotu zintu alimwi akuzyiba kuti mucikwati cili coonse kuli buyumuyumu. Paulo wakaamba kuti aabo bakwatana “banoojisi mapenzi mumibili yabo.” (1 Bakorinto 7:28) Noziba zikwati izili kabotu zinoojisi mapenzi. Aboobo ikuti naa mwasala kuti mukwate naa kukwatwa, amusale kabotu muntu wakukwatana limwi.

INO NGUNI NGONDEELEDE KUKWATANA LIMWI?

9, 10. Ncinzi cikonzya kucitika kuti twakwatana amuntu uutakombi Jehova?

9 Njeeyi njiisyo iiyandika kapati yamu Bbaibbele njomweelede kuyeeya ciindi nomusala mulumi naa mukaintu: “Mutanjili mujoko lyomwe abantu batasyomi.” (2 Bakorinto 6:14) Cikozyanyo eeci ciyeeme azintu nzyobakali kubelesya mubulimi. Ikuti naa banyama bobilo kabaindene kapati ciimo naa nguzu, mulimi tanaakali kukonzya kubabopa antoomwe kutegwa balime. Inga kwaba kubapenzya banyama boonse bobilo nkaambo boonse balapenga. Mbubwenya buyo, ikuti naa muntu uukomba Jehova wakwatana amuntu uutakombi cilakonzya kubaletela mapenzi manji. Aboobo Bbaibbele litupa lulayo oolu lwabusongo ilwakukwatana “buyo mu Mwami.”—1 Bakorinto 7:39.

10 Zimwi ziindi, Banakristo bamwi balakonzya kulimvwa kuti inga cagwasya kukwatana buyo amuntu uutali mukombi wa Jehova muciindi cakuba balikke. Pele kuti twaunduluzya lulayo lwamu Bbaibbele, kanji-kanji cilakonzya kutuletela mapenzi alimwi akutakkomana. Mbotuli bakombi ba Jehova, kubelekela nguwe ncecintu ciyandika kapati mubuumi bwesu. Ino inga mwalimvwa buti kuti kamutakonzyi kucitila antoomwe angomukwetene limwi cintu eeci ciyandika kapati mubuumi bwanu? Banji basala kukkala kabatakwete naa kabatakwetwe muciindi cakukwatana amuntu uutayandi Jehova alimwi uutamubelekeli.—Amubale Intembauzyo 32:8.

11. Ino mbuti mbomukonzya kusala kabotu muntu wakukwatana limwi?

11 Eeci tacaambi kuti kufwumbwa muntu uubelekela Jehova inga waba mulumi naa mukaintu uuli kabotu kulindinywe. Ikuti naa muyanda kukwata naa kukwatwa, amuyandaule muntu ngomuyanda ncobeni alimwi ngomumvwana limwi. Amulindile kusikila mukajane muntu uuyanda kucita zintu mbuli nzyomuyanda kucita andinywe mubuumi alimwi uubikkila kapati maano kubelekela Leza. Amujane ciindi cakubala akuzinzibala kuyeeya lulayo lugwasya lujatikizya cikwati ilujanika mumabbuku aazwa kumuzike uusyomeka.—Amubale Intembauzyo 119:105.

12. Ncinzi ncotukonzya kwiiya mu Bbaibbele kujatikizya zikwati zyakusalilwa buya muntu wakukwatana limwi?

12 Mumasi aamwi, cilidumide kubazyali ikusalila mwanaabo muntu ngwayelede kukwatana limwi. Basyoma kuti bazyali mbabazyi muntu uukonzya kweelela mwanaabo. Cilengwa eeci cakalidumide amumazuba aakaindi. Aboobo, ikuti mukwasyi wanu wasala kutobela cilengwa eeci, Bbaibbele lilakonzya kubagwasya bazyali kuzyiba bube mbobeelede kulanga mumuntu ooyo. Mucikozyanyo, ciindi Abrahamu naakasala mukaintu wamwanaakwe musankwa Izaka, tanaakabikkila maano kumali naa mpuwo; wakamusala akaambo kakuti wakali kumuyanda Jehova.Matalikilo 24:3, 67; amubone Bupanduluzi Buyungizyidwe 25.

INO MBUTI MBONDIKONZYA KULIBAMBILA CIKWATI?

13-15. (a) Ino musankwa inga walibambila buti kuba mulumi uuli kabotu? (b) Ino musimbi inga walibambila buti kuba mukaintu uuli kabotu?

13 Ikuti naa muyanda kukwata naa kukwatwa, amube masimpe kuti mulilibambilide. Ambweni mulakonzya kuyeeya kuti mulilibambilide, pele atubandike cini ncocaamba kulibambila kunjila mucikwati. Bwiinguzi bulakonzya kumugambya.

Amujane ciindi cakubala akuzinzibala kuyeeya lulayo lugwasya lujatikizya cikwati ilujanika mu Jwi lya Leza

14 Bbaibbele litondezya kuti bamalumi abamakaintu bajisi mikuli iindene mumukwasyi. Aboobo cileelela kuti kuba muntu uulibambilide kunjila mucikwati cilakonzya kwaamba cintu ciindene, ciya buyo naa muli musankwa naa musimbi. Ikuti naa musankwa uyanda kukwata, weelede kulibuzya naa ulilibambilide kuba mutwe wamukwasyi. Jehova uyanda kuti mulumi kajanina mukaintu wakwe abana bakwe zintu nzyobayandika kumubili alimwi akubagwasya muzintu zibakatazya mumizeezo. Iciyandika kapati ncakuti, mulumi weelede kusololela mukwasyi wakwe mukukomba Leza. Bbaibbele lipandulula mwaalumi uutalanganyi mukwasyi wakwe kuti “mubi kapati kwiinda muntu uunyina lusyomo.” (1 Timoteyo 5:8) Aboobo ikuti naa muli musankwa uuyanda kukwata, amuyeeye njiisyo eeyi yamu Bbaibbele mboikonzya kubelesyegwa: “Kolibambila mulimo wako aanze, alimwi kozibambila limwi zintu zyoonse mumuunda; mpoonya koyaka ŋanda yako.” Munzila imwi, kamutanakwata, amube masimpe kuti mulakonzya kuba mulumi ooyo Jehova ngwayanda kuti mube.—Tusimpi 24:27.

15 Musimbi uuyanda kukwatwa weelede kulibuzya naa ulilibambilide kulanganya mikuli yakuba mukaintu alimwi ambweni akuba muzyali. Bbaibbele lilaamba nzila zimwi mukaintu mubotu mwakonzya kulanganya mulumaakwe alimwi abana bakwe. (Tusimpi 31:10-31) Mazuba aano, bamaalumi abamakaintu banji bayeeya buyo zintu nzyayelede kubacitila ooyo ngobakwetene limwi. Pele Jehova uyanda kuti katuyeeya zintu nzyotweelede kumucitila ooyo ngotukwetene limwi.

16, 17. Ikuti kamuyanda kukwata naa kukwatwa, ino ncinzi ncomweelede kuzinzibala kuyeeya?

16 Kamutanakwata naa kukwatwa, amuzinzibale kuyeeya ncaamba Jehova kujatikizya bamalumi alimwi abamakaintu. Kuba silutwe wamukwasyi tacaambi kuti mulumi weelede kuba silunya pe. Silutwe wamukwasyi uuli kabotu wiiya cikozyanyo ca Jesu, walo uubayanda akubafwida luzyalo aabo mbalanganya. (Baefeso 5:23) Mukaintu awalo weelede kuyeeya ncocaamba kugwasyilizya zyakusala zyamulumaakwe alimwi akubelekela antoomwe anguwe. (Baroma 7:2) Weelede kulibuzya naa unookkomene kulibombya kumwaalumi uutalondokede. Ikuti naa ulimvwa kuti takonzyi kucita oobo, inga cabota kuti wazumanana buyo kukkala katakwetwe kwaciindi cili mbocibede.

17 Bamalumi abamakaintu beelede kubikkila maano kapati kukkomanisya ngobakwetene limwi kwiinda kulikkomanisya lwabo beni. (Amubale Bafilipi 2:4.) Paulo wakalemba kuti: “Nokuba boobo, umwi aumwi wanu weelede kuyanda mukaintu wakwe mbubonya mbwaliyanda mwini; kunze lyaboobo, mukaintu awalo weelede kumulemeka kapati mulumaakwe.” (Baefeso 5:21-33) Bamaalumi abamakaintu beelede kulimvwa kuti balayandwa alimwi akulemekwa. Pele kutegwa cikwati cizwidilile, mwaalumi weelede kulimvwa kuti mukaintu wakwe ulamulemeka kapati mpoonya awalo mukaintu weelede kulimvwa kuti mulumaakwe ulamuyanda kapati.

18. Nkaambo nzi bantu ibayanda kukwatana ncobeelede kucenjela kapati ciindi nobeebana?

18 Ciindi cakweebana ceelede kuba ciindi cikkomanisya kapati kuli basikweebana mbobayaabuzyibana kabotu. Alimwi nciindi cakuzilanga munzila yeelede zintu akwaamba masimpe kuli umwi amweenzinyina kutegwa babone naa inga bacikonzya kukkala antoomwe buumi bwabo boonse. Ciindi nobeebana, musankwa amusimbi balaiya kubandika alimwi akusola kuzyiba cini cili mumoyo waumwi aumwi. Cilongwe cabo mbociyaabuyuma, inga ncilengwa buya cakuzyalwa aancico kuyanda kutondezyanya luyando. Pele beelede kuzyiba mpobeelede kugolela kujatikizya mbobatondezyanya luyando ciindi nobatanakwatana kutegwa bataciti bwaamu. Luyando lwini-lwini inga lwabagwasya kulilesya alimwi akubakwabilila kucita cintu cikonzya kunyonganya cilongwe cabo bobilo alimwi acilongwe cabo a Jehova.—1 Batesalonika 4:6.

Ciindi nobeebana, musankwa amusimbi balakonzya kwiiya kubandika antoomwe

MBUTI MBONDIKONZYA KUPA KUTI CIKWATI CANGU CIZUMANANE?

19, 20. Ino Banakristo bacibona buti cikwati?

19 Mabbuku amafilimu manji inga atondezya banabukwetene ibacita mucado mupati alimwi uukkomanisya kapati. Pele mubukkale bwini, mucado inga matalikilo buyo. Jehova wakali kuyanda kuti cikwati kacitamani.—Matalikilo 2:24.

20 Mazuba aano, bantu banji babona cikwati kuti ncintu cakaindi buyo kasyoonto. Kulimbabo, ncuuba-uba kukwatana alimwi akulekana. Bamwi balimvwa kuti, ikuti kwatalika mapenzi mucikwati, nceciindi nobeelede kumusiya ngobakwetene limwi akulekana. Pele amuyeeye cikozyanyo camu Bbaibbele cantambo yoosedwe atutambo totatwe iitakonzyi kufwambaana kudunsuka. Ntambo iili boobu taikonzyi kudunsuka nokuba kuti yakwelwa canguzu. Ciindi notulanga kuli Jehova kuti atugwasye, cikwati cesu inga cazwidilila. Jesu wakaamba kuti: “Aabo Leza mbaaswaanganya kutabi muntu uubaandaanya.”—Matayo 19:6.

21. Ncinzi cikonzya kugwasya mulumi amukaintu kuti kabayandana?

21 Toonse tulalubizya alimwi kuli zintu nzyotucita kabotu. Pele ncuuba-uba kubikkila buyo maano kukulubizya kwabamwi, kwaambisya kumuntu ngotukwetene limwi. Ikuti naa katucita boobu, tatukonzyi kuba alukkomano. Kunze lyaboobo, ikuti naa katubikkila maano kubube bubotu mbwajisi muntu ngotukwetene limwi, tulakonzya kuba alukkomano mucikwati cesu. Sena cilakonzyeka ncobeni kumulanga munzila iili boobu muntu ngomukwetene limwi uutalondokede? Inzya! Jehova ulizyi kuti tatulondokede, pele ubikkila buyo maano kubube bubotu mbotujisi. Amweezyeezye buyo kuti naatali kucita oobo! Sintembauzyo wakaamba kuti: “Ikuti nooli kulanga zinyonyoono, O Ja, ino nguni, O Jehova, uukonzya kwiima?” (Intembauzyo 130:3) Bamalumi abamakaintu balakonzya kwiiya Jehova kwiinda mukulanga buyo bube bubotu mbwajisi ngobakwetene limwi alimwi akufwambaana kulekelelana.—Amubale Bakolose 3:13.

22, 23. Mbuti Abrahamu a Sara mbobakasiya cikozyanyo cibotu kuli banabukwetene?

22 Mboiyaabuya myaka, cikwati cilakonzya kuyuma. Abrahamu a Sara bakakkala kwamyaka minji mucikwati alimwi bakalikkomene. Ciindi Jehova naakaambila Abrahamu ikusiya munzi okwabo wa Uri, kweelede kuti Sara wakajisi myaka iinda ku 60. Amweezyeezye buyo mbocakali kukatazya kulinguwe kusiya munzi wakwe mubotu akuyookkala mumatente. Pele Sara wakali mulongwe alimwi mugwasyi mubotu kumulumaakwe, alimwi wakali kumulemeka kapati. Aboobo wakali kumugwasyilizya Abrahamu muzintu nzyaakali kusala kutegwa zizwidilile.—Matalikilo 18:12; 1 Petro 3:6.

23 Pele ikuba acikwati cibotu tacaambi kuti mulumi amukaintu lyoonse banoozuminana muzintu zyoonse. Ciindi cimwi Abrahamu naatakazumina ncaakaamba Sara, Jehova wakamwaambila kuti: “Komuswiilila.” Abrahamu wakaswiilila, alimwi wakalongezyegwa akaambo kakucita oobo. (Matalikilo 21:9-13) Ikuti zimwi ziindi tiimwazuminana angomukwetene limwi, mutatyompwi pe. Cintu ciyandika kapati ncakuti, nokuba kuti tiimwazuminana, mweelede kuzumanana kuyandana alimwi akulemekana.

Kamulibala Jwi lya Leza kuzwa kumatalikilo aacikwati canu

24. Mbuti cikwati cesu mbocikonzya kuleta bulemu kuli Jehova?

24 Mumbungano ya Bunakristo, kuli banabukwetene banji bakkomene muzikwati zyabo. Ikuti naa muyanda kukwata naa kukwatwa, kamuyeeya kuti ikusala muntu wakukwatana limwi ncimwi cazyakusala ziyandika kapati ncomweelede kucita. Cilakonzya kubujatikizya buumi bwanu boonse, aboobo amumulombe Jehova kuti amusololele. Kwiinda mukucita boobo, muyoocikonzya kusala kabotu muntu wakukwatana limwi, kulibambila kabotu akubeleka canguzu kutegwa mube acikwati ciyumu alimwi cijisi luyando calo iciyooleta bulemu kuli Jehova.