Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 12

Amwaambe “Ijwi Lili Kabotu Kukuyaka Bamwi”

Amwaambe “Ijwi Lili Kabotu Kukuyaka Bamwi”

“Kutazwi jwi libolede neliba lyomwe mukanwa lyanu, pele buyo ijwi lili kabotu kukuyaka bamwi.”—BAEFESO 4:29.

1-3. (a) Ino ncipego nzi cimwi cibotu Jehova ncaakatupa? Muunzila nzi motukonzya kutacibelesya kabotu cipego eeci? (b) Ino tweelede kucibelesya buti cipego cakwaambaula?

BAUSYI bapa mwanaabo musankwa ncinga. Balikkomene kupa mwanaabo cipego eeci cilibedelede. Pele ino mbuti kuti mwana ooyo taibelesyi kabotu ncinga cakuti walimba muntu, akumucisa? Ino bausyi inga balimvwa buti?

2 Jehova ngonguwe Sikupa “cipego cibotu cili coonse alimwi acipego cilondokede.” (Jakobo 1:17) Cipego cibotu cimwi ncaakatupa ncakucikonzya kwaambaula. Cipego cakwaambaula citupa coolwe cakwaamba mbotuyeeya alimwi ambotulimvwa. Tulakonzya kwaamba zintu zigwasya bamwi alimwi akupa kuti balimvwe kabotu. Pele alimwi zintu nzyotwaamba zilakonzya kubanyemya bamwi.

3 Majwi alaanguzu kapati, nkakaambo kaako Jehova ulatuyiisya mbotukonzya kucibelesya kabotu cipego eeci cakwaambaula. Utwaambila kuti: “Kutazwi jwi libolede neliba lyomwe mukanwa lyanu, pele buyo ijwi lili kabotu kukuyaka bamwi kweelana abukkale aciindi eeco, kutegwa libe jwi likonzya kubagwasya aabo baswiilila.” (Baefeso 4:29) Atulange-lange mbotukonzya kucibelesya cipego eeci ncaakatupa Leza munzila iimukkomanisya alimwi iikulwaizya bamwi.

AMWAACENJELELE MAJWI AANU

4, 5. Ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kujatikizya nguzu nzyaajisi majwi kulugwalo lwa Tusimpi?

4 Majwi alijisi nguzu, aboobo tweelede kucenjela kujatikizya nzyotwaamba alimwi ambotuzyaamba. Lugwalo lwa Tusimpi 15:4 lwaamba kuti: “Mulaka uukkalikene ncisamu cabuumi, pele majwi aabumpelenge alatyompya.” Mbubonya mbuli cisamu cibotu mbocikatalusya akupa buumi, majwi mabotu alakatalusya kuli sikuswiilila. Kulubazu lumwi, majwi aambwa cabukali alabanyemya bamwi alimwi apa kuti balimvwe kubijilwa.—Tusimpi 18:21.

Majwi mabotu alakatalusya

5 Lugwalo lwa Tusimpi 12:18 lwaamba kuti: “Majwi aambwa cakutayeeya alayasa mbuli panga.” Majwi aatali kabotu alakonzya kupa muntu kupenga mumizeezo alimwi alakonzya kunyonganya zilongwe. Ambweni mulakonzya kuyeeya ciindi muntu umwi naakaambaula munzila iitali kabotu kulindinywe calo icakapa kuti munyeme kapati. Pele lugwalo lwa Tusimpi lulazumanana kwaamba kuti: “Mulaka wabasongo ulaponya.” Majwi aambwa kabotu alakonzya kupa kuti moyo uleke kucisa alimwi akubukulusya zilongwe izyakanyonganizyidwe akaambo kakwiimpana mukwaambaula. (Amubale Tusimpi 16:24.) Ikuti naa twazyiba kuti majwi eesu kuli mbwaabajatikizya bamwi, tuyakwaabelesya kabotu.

6. Nkaambo nzi ncocikatazya kwaambaula munzila iili kabotu?

6 Kaambo akamwi ncotweelede kucenjela amajwi eesu nkakuti toonse tatulondokede. “Moyo wamuntu mubi,” alimwi kanji-kanji majwi eesu ayubununa zili mumoyo wesu. (Matalikilo 8:21; Luka 6:45) Cilakonzya kutukatazya kapati kwaambaula munzila iili kabotu. (Amubale Jakobo 3:2-4.) Pele tweelede kuzumanana kusolekesya kwaambaula kabotu abamwi.

7, 8. Ino majwi eesu inga acijatikizya buti cilongwe cesu a Jehova?

7 Kuyungizya waawo, tweelede kucenjela amajwi ngotwaamba nkaambo Jehova uyakutubeteka kweelana anzyotwaamba alimwi ambotuzyaamba. Lugwalo lwa Jakobo 1:26 lwaamba kuti: “Ikuti muntu uuli woonse kayeeya kuti mukombi wa Leza, pele taujati mulaka wakwe, weena moyo wakwe mwini, alimwi bukombi bwakwe mbwabuyo.” Ikuti katuli bayamba muŋambawido yesu, tulakonzya kunyonganya cilongwe cesu a Jehova.—Jakobo 3:8-10.

8 Masimpe, tulijisi twaambo tumvwika ncotweelede kucenjela kujatikizya nzyotwaamba alimwi ambotuzyaamba. Kutegwa tucibelesye kabotu cipego cakwaambaula munzila njayanda Jehova, tweelede kuzyiba ŋambawido njotweelede kweeleba.

MAJWI AATAYAKI

9, 10. (a) Ino majwi nzi aadumide mazuba aano? (b) Nkaambo nzi ncotweelede kweeleba kubelesya majwi aacisapi?

9 Kubelesya majwi aacisapi naa aatasalali cilidumide kapati mazuba aano. Bantu banji bayeeya kuti beelede kukonka buya alimwi akubelesya majwi mabi kutegwa kaambo nkobaamba kalimvwisye. Basimasesya kanji-kanji babelesya majwi aakutukila alimwi amajwi aacisapi kutegwa bantu kabaseka. Nokuba boobo, mwaapostolo Paulo wakaamba kuti: “Mweelede kuzigusya zyoonse eezyi kulindinywe: bukali, kunyema, bubi, majwi aakusampaula, alimwi kutazwi majwi aacisapi kumulomo wanu.” (Bakolose 3:8) Alimwi wakaamba kuti “masesya aajatikizya zintu zitondwa” taayelede “kwaambwa akati” ka Banakristo bakasimpe.—Baefeso 5:3, 4.

10 Kubelesya majwi aacisapi kulamusesemya Jehova alimwi abaabo bamuyanda, nkaambo taasalali. Mu Bbaibbele, “busofwaazi” buli akati ‘kamilimo yanyama.’ (Bagalatiya 5:19-21) “Busofwaazi” bulakonzya kubikkilizya zibi ziindene-indene, alimwi cilengwa comwe cisofweede cilakonzya kusololela kuli cimbi. Ikuti muntu waba acilengwa cakuciindizya kubelesya majwi aacisapi mpoonya kakaka kuleka, eeci ncitondezyo cakuti teelede kuba mumbungano.—2 Bakorinto 12:21; Baefeso 4:19; amubone Bupanduluzi Buyungizyidwe 23.

11, 12. (a) Ino kuvwiya caamba nzi? (b) Nkaambo nzi ncotuteelede kubejekezya bamwi?

11 Alimwi tweelede kweeleba kuvwiya. Ncilengwa cesu tobantu ikubabikkila maano bamwi alimwi akwaamba makani aamwi kujatikizya balongwe alimwi abamukwasyi. Nobaba Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna, bakali kuyanda kuzyiba Banakristonyina mbobakali kupona alimwi ambobakali kukonzya kubagwasya. (Baefeso 6:21, 22; Bakolose 4:8, 9) Pele ncuuba-uba kutalika kuvwiya bantu bamwi ciindi notubandika makani aali kabotu kujatikizya mbabo. Ikuti twaba aciyanza cakuvwiya bamwi, tulakonzya kwaamba zintu zitali zyamasimpe naa kwaamba zintu zyamaseseke. Ikuti tiitwacenjela, mibandi iili boobu ilakonzya kupa kuti tutalike kutamikizya naa kubejekezya bamwi. Ba Farisi bakamubejekezya Jesu ciindi nobakamutamikizya zintu nzyaatakacita. (Matayo 9:32-34; 12:22-24) Ikubejekezya muntu umwi kupa kuti mpuwo yakwe ibije, kutalike mazwanga alimwi kunyonganya cilongwe.—Tusimpi 26:20.

12 Jehova uyanda kuti katubelesya majwi eesu kugwasya bamwi alimwi akubakulwaizya, kutali kupa kuti balongwe babe basinkondo. Jehova ulibasulide aabo ‘babusya mazwanga akati kababunyina.’ (Tusimpi 6:16-19) Sikubejekezya wakusaanguna ngu Saatani Diabolosi, walo iwakabejekezya Leza. (Ciyubunuzyo 12:9, 10) Mazuba aano, cilidumide kapati kubantu kubejekezya bamwi. Pele eeci taceelede kucitika mumbungano ya Bunakristo. (Bagalatiya 5:19-21) Aboobo tweelede kucenjela kujatikizya zintu nzyotwaamba alimwi lyoonse tweelede kusaanguna kuyeeya katutaninga kwaamba cintu. Kamutaninga kwaamba cintu cili coonse kujatikizya bamwi, amulibuzye kuti: ‘Sena eeci ncondiyanda kwaamba ncamasimpe? Sena cili kabotu? Sena cilagwasya? Sena inga ndayanda kuti muntu ngondaamba akaamvwe makani aaya? Ino inga ndalimvwa buti kuti muntu umwi waamba makani aaya kujatikizya ndime?’—Amubale 1 Batesalonika 4:11.

13, 14. (a) Ino majwi aakusampaula inga abajatikizya buti bantu? (b) Ino kutukila caamba nzi? Nkaambo nzi Banakristo ncobateelede kutukila bamwi?

13 Zimwi ziindi, toonse inga tulaamba zintu izitupa kulimvwa bubi kwainda ciindi. Pele tatweelede kuba acilengwa cakusampaula bamwi naa kwaamba zintu zitali kabotu. Majwi aakusampaula taajisi busena mubuumi bwesu. Paulo wakaamba kuti: “Amuzisowe zintu zyoonse eezyi, kulutila, bukali, kunyema, kubwenta alimwi amajwi aakusampaula.” (Baefeso 4:31) Muma Bbaibbele aamwi, “majwi aakusampaula” asanduludwe kuti “majwi mabi,” “mwaambo mubi” alimwi “amwaambo wakutukila.” Majwi aakusampaula alakonzya kupa kuti bantu baleke kulemekwa alimwi akubapa kulimvwa kubula mpindu. Kwaambisya bana baniini balafwambaana kubijilwa, aboobo tweelede kucenjela kapati kutegwa tutabatyompyi amajwi eesu.—Bakolose 3:21.

14 Bbaibbele lilatucenjezya kujatikizya majwi aatali kabotu aakusampaula mbuli kutukila. Kutukila bamwi caamba kuzumanana kucapa bamwi naa kubelesya majwi mabyaabi kutegwa tubanyemye. Eelo kaka inga caba cintu cuusisya ikuti muntu umwi kacita boobo kumuntu ngobakwetene limwi naa kubana bakwe! Mubwini, imuntu uutayandi kuleka kutukila bamwi tayeleli kuzumanana kuba mumbungano. (1 Bakorinto 5:11-13; 6:9, 10) Mbubonya mbotwaiya kale, ikuti katwaamba majwi aacisapi, aatali aamasimpe, aatali kabotu, tuyoocinyonganya cilongwe cesu a Jehova alimwi abamwi.

MAJWI AAYAKA BAMWI

15. Ino majwi aali buti aayumya zilongwe?

15 Mbuti mbotukonzya kucibelesya cipego cakwaambaula munzila njayanda Jehova? Nokuba kuti Bbaibbele talitwaambili cacigaminina ncotweelede naa ncotuteelede kwaamba, pele lilatwaambila kwaambaula “buyo ijwi lili kabotu kukuyaka bamwi.” (Baefeso 4:29) Majwi aayaka alasalala, ali kabotu alimwi ngamasimpe. Jehova uyanda kuti majwi eesu katwaabelesya kukulwaizya alimwi akugwasya bamwi. Eeci cilakonzya kutukatazya. Kuyandika kubeleka canguzu kutegwa twaambe zintu ziyaka muciindi cakwaamba zintu zitali kabotu alimwi zitayi koomoonga. (Tito 2:8) Atulange-lange nzila zimwi mbotukonzya kuyaka bamwi kwiinda muzintu nzyotwaamba.

16, 17. (a) Nkaambo nzi ncotweelede kubalumbaizya bamwi? (b) Ino mbaani mbotukonzya kulumbaizya?

16 Jehova alimwi a Jesu balalumbaizya kuzwa ansi aamoyo. Tweelede kubaiya. (Matayo 3:17; 25:19-23; Johane 1:47) Kutegwa tubalumbaizye bamwi munzila iibakulwaizya, tweelede kubabikkila maano alimwi akutondezya kuti tulabayanda. Lugwalo lwa Tusimpi 15:23 lwaamba kuti: “Ijwi lyaambwa aciindi ceelede—eelo kaka ndibotu kapati!” Tulakulwaizyigwa ciindi umwi naatulumbaizya kuzwa ansi aamoyo akaambo kakubeleka canguzu naa kutulumba akaambo kamulimo ngotwacita.—Amubale Matayo 7:12; amubone Bupanduluzi Buyungizyidwe 27.

17 Ikuti caba cilengwa canu kubona bubotu muli bamwi, tacikamukatazyi kubalumbaizya kuzwa ansi aamoyo. Mucikozyanyo, ambweni mulakonzya kubona umwi mumbungano uulibambila kabotu makani aakwe naa uusolekesya kwiingula ciindi camiswaangano. Mukubusi ulakonzya kali cikozyanyo cibotu kwiiminina kasimpe kucikolo naa muntu uucembeede ulakonzya kuti katola lubazu lyoonse mumulimo wakukambauka. Majwi aanu aakulwaizya inga kaali ngamajwi ngobayandika. Alimwi cilayandika kapati kuti mulumi kaambila mukaintu wakwe kuti ulamuyanda alimwi ulalumba akaambo kazintu nzyacita. (Tusimpi 31:10, 28) Mbubonya mbuli zisyango mboziyanda mumuni alimwi amaanzi, bantu abalo bayandika kulimvwa kuti balalumbwa kuzintu nzyobacita. Eeci cilayandika kwaambisya kubana. Amubone nzila mbomukonzya kubalumbaizya akaambo kabube bubotu mbobajisi alimwi akusolekesya nkobacita. Kubalumbaizya kulakonzya kubapa kuba basicamba alimwi akupa kuti bazumanane kubeleka canguzu kucita zintu zili kabotu.

Tulakonzya kukulwaizya bamwi alimwi akubaumbulizya kwiinda muzintu nzyotwaamba alimwi ambotuzyaamba

18, 19. Nkaambo nzi ncotweelede kusolekesya kukulwaizya bamwi alimwi akubaumbulizya? Ino mbuti mbotukonzya kucita oobo?

18 Ciindi notukulwaizya bamwi alimwi akubaumbulizya, tutobela cikozyanyo ca Jehova. Ulababikkila maano kapati “bantu balicesya” alimwi ‘abaabo batyompedwe.’ (Isaya 57:15) Jehova uyanda kuti ‘tuzumanane kukulwaizyanya’ alimwi ‘akubaumbulizya aabo ibatyompedwe mumoyo.’ (1 Batesalonika 5:11, 14) Ciindi notusola kucita boobo, ulabona alimwi ulakukkomanina kusolekesya kwesu.

19 Mulakonzya kubona kuti umwi mumbungano uluuside naa kutyompwa. Ino ncinzi ncomukonzya kwaamba kutegwa mumugwasye? Ambweni tamukonzyi kulimana penzi, pele mulakonzya kumuzyibya kuti mulamubikkila maano. Mucikozyanyo, mulakonzya kubamba bubambe bwakuti mubandike amuntu ooyo. Mulakonzya kubala lugwalo lumwi lukulwaizya kuzwa mu Bbaibbele alimwi akupaila antoomwe buya. (Intembauzyo 34:18; Matayo 10:29-31) Amubaambile bantu ibali boobo kuti bakwesu alimwi abacizyi mumbungano balabayanda kapati. (1 Bakorinto 12:12-26; Jakobo 5:14, 15) Mpoonya amwaambe munzila iitondezya kuti ncobeni mulisinizyide kujatikizya majwi ngomwaamba alimwi akuti azwa ansi aamoyo.—Amubale Tusimpi 12:25.

20, 21. Ino ncinzi cikonzya kupa kuti bantu cibaubile kutambula lulayo?

20 Alimwi tulakonzya kubayaka bamwi ciindi notubapa lulayo lugwasya. Mbotuli bantu batalondokede, toonse tuyandika lulayo ciindi aciindi. Lugwalo lwa Tusimpi 19:20 lwaamba kuti: “Koswiilila lulayo akuzumina kulaigwa, kutegwa ukabe musongo kumbele aamazuba.” Tabali baalu balikke ibakonzya kugwasya naa kupa lulayo. Bazyali beelede kubalaya bana babo. (Baefeso 6:4) Bacizyi abalo balakonzya kupana lulayo lugwasya. (Tito 2:3-5) Akaambo kakuti tulabayanda bakwesu alimwi abacizyi, tweelede kuba masimpe kuti twabapa lulayo munzila iitakonzyi kubanyemya. Ino ncinzi cikonzya kutugwasya kucita boobo?

21 Ambweni mulayeeya ciindi muntu umwi naakamupa lulayo lugwasya munzila iitakatazyi kulutambula. Ino ncinzi cakapa kuti lugwasye kapati? Ambweni mwakalimvwa kuti muntu ooyo ulamubikkila maano ncobeni. Naa andiza wakali kwaamba munzila mbotu alimwi yaluyando. (Bakolose 4:6) Kweelede kuti, lulayo oolo lwakazwa mu Bbaibbele. (2 Timoteyo 3:16) Kufwumbwa naa tuzubulula kuzwa mu Bbaibbele naa pe, lulayo luli loonse lweelede kuti kaluyeeme a Magwalo. Taakwe muntu weelede kusinikizya bamwi kutobela mizeezo yakwe naa kutaabelesya bweelede magwalo kutegwa azwidilizye mizeezo yakwe. Kuyeeya nzila lulayo mbolwakapegwa kulindinywe kulakonzya kumugwasya ciindi nomupa bamwi lulayo.

22. Ino inga mwayanda kucibelesya buti cipego cakwaambaula?

22 Cipego cakwaambaula cizwa kuli Leza. Luyando ndotujisi kulinguwe lweelede kutupa kucibelesya kabotu cipego eeci. Kamuyeeyede kuti majwi alijisi nguzu zyakubayaka bamwi naa kubatyompya. Aboobo, atusolekesye kusikila mpotugolela kubelesya majwi eesu kuyumya bamwi alimwi akubakulwaizya.