Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 2

Kuba Amanjezyeezya Mabotu Kuli Leza

Kuba Amanjezyeezya Mabotu Kuli Leza

“Amuzumanane kuba amanjezyeezya mabotu.”​—1 PETRO 3:16.

1, 2. Nkaambo nzi ncomuyandika kusololelwa ikuti naa kamuli kubusena nkomutazyi kabotu? Ino ncinzi Jehova ncaakatupa kutegwa kacitusololela?

AMWEEZYEEZYE kuti muyaabweenda kuunka kubusena bumwi kwiinda munkanda mpati. Pele mwayeeya kuti ikwiinda munkanda mpati iili boobo kakunyina kusololelwa inga kwamupa kuunka kubusena bumbi naa kusweeka buya. Ino inga mwacita buti kutegwa mukasike nkomuya? Muyandika kulomba muntu umwi uuyizyi kabotu nkanda eeyo kuti amusololele. Naa ambweni inga mwayandika kulanga zuba naa nyenyeezi kutegwa zimugwasye kusika nkomuya. Kuba acintu cimusololela naa muntu uumusololela cilayandika kapati, nkaambo kuzyiba nkomuunka kulakonzya kufwutula buumi bwanu.

2 Toonse tulasikilwa mapenzi manji mubuumi, alimwi zimwi ziindi ncuuba-uba kulimvwa kusweeka. Pele kutegwa atusololele, Jehova wakatupa manjezyeezya toonse. (Jakobo 1:17) Atubone bupanduluzi bwamanjezyeezya alimwi ambwaabeleka. Mpoonya tulaiya mbotukonzya kuyiisya manjezyeezya eesu, ikaambo ncotweelede kwaabikkila maano manjezyeezya aabantu bamwi, alimwi amanjezyeezya aasalala mbwaakonzya kupa kuti buumi bwesu bube kabotu.

INO MANJEZYEEZYA NINZI ALIMWI INO ABELEKA BUTI?

3. Ino manjezyeezya ninzi?

3 Manjezyeezya ncipego cibotu kuzwa kuli Jehova. Nkulimvwa kwamukati nkotulimvwa kujatikizya ciluleme acitaluleme. Ibbala lya Chigiriki ilyakabelesyegwa mu Bbaibbele kwaamba “manjezyeezya” lyaamba “kulizyiba.” Ciindi manjezyeezya eesu naabeleka kabotu, alatugwasya kulilingula bwini mbotubede. Alakonzya kutugwasya kuzyiba nzyotuyeeya mumoyo alimwi ambotulimvwa. Alakonzya kutusololela kucita cibotu kutali cibi. Alimwi alakonzya kutupa kukkomana ciindi notwasala cabusongo naa kulipa mulandu notwatasala kabotu.—Amubone Bupanduluzi Buyungizyidwe 5.

4, 5. (a) Ncinzi cakacitika ciindi Adamu a Eva nobakasala kutaaswiilila manjezyeezya aabo? (b) Ino nzikozyanyo nzi zimwi zyamu Bbaibbele izitondezya mbwaabeleka manjezyeezya?

4 Umwi aumwi wesu ulakonzya kusala kwaaswiilila naa kutaaswiilila manjezyeezya aakwe. Adamu a Eva bakasala kutaaswiilila manjezyeezya aabo, aboobo bakabisya. Kuzwa waawo bakalimvwa kuba amulandu, pele taakwe ncobakali kukonzya kucita. Bakalityolede kale mulawo wa Leza. (Matalikilo 3:7, 8) Nokuba kuti boonse bobilo bakalijisi manjezyeezya aalondokede alimwi bakalizyi kuti kutyola mulawo wa Leza kulilubide, bakasala kutaaswiilila manjezyeezya aabo.

5 Kulubazu lumwi, bantu batalondokede banji bali kwaaswiilila manjezyeezya aabo. Jobu wakali cikozyanyo cibotu. Akaambo kakuti wakaaswiilila manjezyeezya aakwe alimwi akusala kabotu, wakali kukonzya kwaamba kuti: “Moyo wangu taukoondipa mulandu pe kufwumbwa kuti kandili muumi.” (Jobu 27:6) Ciindi Jobu naakaamba kujatikizya “moyo” wakwe, wakali kupandulula manjezyeezya aakwe, nkokuti maano aakwe aakuzyiba ciluzi acitaluzi. Nokuba boobo, Davida zimwi ziindi tanaakali kwaaswiilila manjezyeezya aakwe aboobo tanaakamumvwida Jehova. Kuzwa waawo wakalimvwa kuba amulandu cakuti cakali mbuli kuti moyo wakwe “wakamupenzya.” (1 Samuele 24:5) Aaya akali manjezyeezya a Davida aakali kumwaambila kuti ncaakacita cakalilubide. Kwiinda mukwaaswiilila manjezyeezya aakwe, wakali kukonzya kutaciinduluka cibi ncaakacita.

6. Ino nkaambo nzi ncotunga twaamba kuti manjezyeezya eesu ncipego kuzwa kuli Leza?

6 Nobaba bantu ibatamuzyi Jehova kanji-kanji balizyi kuti kuli zintu ziluzi azitaluzi. Bbaibbele lyaamba boobu: “Mumizeezo yabo beni balapegwa mulandu nokuba kutajaninwa mulandu.” (Baroma 2:14, 15) Mucikozyanyo, bantu banji balizyi kuti kujaya naa kubba nkubi. Nokuba kuti inga kabatazyi, mubwini inga baswiilila manjezyeezya aabo, ibube mbwaakabapa Jehova bwakuzyiba cibotu acibi. Alimwi inga batobela njiisyo zya Leza, naa kasimpe nkaakatupa Jehova ikatugwasya kusala kabotu mubuumi.

7. Nkaambo nzi manjezyeezya eesu zimwi ziindi ncaatakonzyi kubeleka kabotu?

7 Pele manjezyeezya eesu zimwi ziindi inga kaatabeleki kabotu. Mucikozyanyo, alakonzya kuyungwa amizeezo yesu iitalondokede alimwi ambotulimvwa aboobo alakonzya kutusowa. Kuba amanjezyeezya mabotu tacili cintu cilicitikila buyo pe. (Matalikilo 39:1, 2, 7-12) Kuyandika kwaayiisya. Kutegwa tugwasyigwe, Jehova ulatupa muuya uusalala alimwi anjiisyo zyamu Bbaibbele. (Baroma 9:1) Atulange-lange mbotukonzya kwaayiisya manjezyeezya eesu.

MBUTI MBOTUKONZYA KWAAYIISYA MANJEZYEEZYA EESU?

8. (a) Ino mbotulimvwa inga kwaajatikizya buti manjezyeezya eesu? (b) Ino mubuzyo nzi ngotweelede kulibuzya katutanasala cakucita?

8 Bantu bamwi bayeeya kuti kuswiilila manjezyeezya aabo caamba kutobela mbobalimvwa. Bayeeya kuti balakonzya kucita cili coonse ncobayanda kufwumbwa buyo kuti kabalimvwide kabotu kujatikizya ncico. Pele mizeezo yesu tailondokede, alimwi ilakonzya kutupa kucita cintu cilubide. Mbotulimvwa kulakonzya kuba anguzu kapati cakuti kulakonzya kwaajatikizya manjezyeezya eesu. Bbaibbele lyaamba kuti: “Moyo uleena kwiinda cintu cimbi cili coonse alimwi ulapenzya kapati. Ino nguni uukonzya kuuzyiba?” (Jeremiya 17:9) Aboobo, tulakonzya kutalika kuyeeya kuti cintu cimwi cililuzi kakuli taciluzi. Mucikozyanyo, Paulo katanaba Munakristo, wakapenzya bantu ba Leza calunya akusyoma kuti ncaakali kucita cakaliluzi. Kweelana ambwaakali kuzibona zintu, wakali kuyeeya kuti wakajisi manjezyeezya aasalala. Pele mukuya kwaciindi wakaamba kuti: “Ooyo undilingula ngu Jehova.” (1 Bakorinto 4:4; Milimo 23:1; 2 Timoteyo 1:3) Ciindi Paulo naakazyiba Jehova mbwalimvwa kujatikizya ncaakali kucita, wakabona kuti wakali kuyandika kucinca. Cilasalala kuti notutanacita cintu cimwi, tweelede kulibuzya kuti, ‘Ino ncinzi Jehova ncayanda kuti ndicite?’

9. Ino kuyoowa Leza caamba nzi?

9 Ikuti muntu umwi kamumuyanda, inga tamuyandi kumunyemya. Akaambo kakuti tulamuyanda Jehova, tatweelede kucita cintu cili coonse cikonzya kumunyemya. Kuyoowa kunyemya Jehova kweelede kuyuma kapati mulindiswe. Tulacibona eeci mucikozyanyo ca Nehemiya. Wakakaka kubelesya cuuno ncaakajisi cabweendelezi kumupa kuti avwube. Ino nkaambo nzi? Wakapandulula kuti “akaambo kakuyoowa Leza.” (Nehemiya 5:15) Nehemiya tanaakali kuyanda kucita cintu cili coonse icakali kukonzya kumunyemya Jehova. Mbubwenya mbuli Nehemiya, andiswe tulayoowa kumunyemya Jehova kwiinda mukucita cintu cilubide. Tulakonzya kwiiya zintu zimukkomanisya Jehova kwiinda mukubala Bbaibbele.—Amubone Bupanduluzi Buyungizyidwe 6.

10, 11. Ino ninjiisyo nzi zyamu Bbaibbele izikonzya kutugwasya kusala kabotu kujatikizya bukoko?

10 Mucikozyanyo, Munakristo ulakonzya kusala kunywa bukoko naa pe. Ino ninjiisyo nzi zikonzya kumugwasya kusala kabotu? Amulange-lange njiisyo zisyoonto zitobela: Bbaibbele talikasyi kunywa bukoko. Mubwini, litwaambila kuti waini ncipego kuzwa kuli Leza. (Intembauzyo 104:14, 15) Nokuba boobo, Jesu wakaambila basikumutobela kuti tabeelede kuba ‘bacakolwa.’ (Luka 21:34) Alimwi Paulo wakaambila Banakristo kutantamuka “mapobwe aateendelezyeki amubukolwi.” (Baroma 13:13) Wakaamba kuti bakolwi “tabakanjili mu Bwami bwa Leza.”—1 Bakorinto 6:9, 10.

11 Munakristo ulakonzya kulibuzya kuti: ‘Ino bukoko buyandika buti kulindime? Sena bulayandika kutegwa ndikatalukwe? Sena ndilanywa bukoko kutegwa nsoni zimane? Sena ndilakonzya kulyeendelezya kujatikizya kuvwula kwabukoko mbondinywa alimwi aziindi nzyondinywa? * Sena ndilakonzya kuba aciindi cikkomanisya abalongwe ikuti kakunyina bukoko?’ Cilayandika kapati kulomba Jehova kuti atugwasye kusala cabusongo. (Amubale Intembauzyo 139:23, 24.) Kwiinda mukuzinzibala kuyeeya njiisyo zyamu Bbaibbele alimwi akulilingula tobeni, tuyiisya manjezyeezya eesu kupakamana kunjiisyo zyamu Bbaibbele. Pele kuli azimbi zijatikizyidwe, mbubwenya mbotutiibone.

KAAMBO NCOTWEELEDE KWAABIKKILA MAANO MANJEZYEEZYA AABAMWI

12, 13. Nkaambo nzi manjezyeezya eesu ncaakonzya kwiindana amanjezyeezya aabamwi? Mbuti mbotukonzya kucita kujatikizya kwiindana ooku?

12 Bantu bajisi manjezyeezya aaindene. Manjezyeezya aanu alakonzya kumuzumizya kucita cintu cimwi muntu umwi ncatakonzyi kucita. Mucikozyanyo, mulakonzya kusala kunywa bukoko, kakuli muntu umwi ulimvwa kuti teelede. Nkaambo nzi bantu bobilo ncobakonzya kuyeeya munzila iindene kujatikizya makani aaya?

Manjezyeezya aayiisyidwe alakonzya kumugwasya kusala kunywa bukoko naa pe

13 Mbwalimvwa muntu kujatikizya cintu cimwi kulakonzya kuba akaambo kabusena nkwaakakomenena, mukwasyi wakwe mbowakali kucibona cintu eeco, zintu izyakamucitikila mubuumi alimwi atwaambo tumwi. Caboola kubukoko, ambweni muntu umwi iwakajisi penzi lyakuleka kunywa bukoko kaindi inga wasala kutanywida limwi naaceya. (1 Bami 8:38, 39) Aboobo, ikuti naa mwasomba muntu umwi bukoko kumane wakaka, ino inga mwacita buti? Sena inga mwabijilwa? Sena inga mwamusinikizya? Sena inga mwayanda kuzyiba twaambo ncaakakila? Peepe, nkaambo mulaalemeka manjezyeezya aakwe.

14, 15. Mbukkale nzi ibwakaliko mumazuba aa Paulo? Ino ndulayo nzi lubotu Paulo ndwaakapa?

14 Mumazuba aamwaapostolo Paulo, kwakali bukkale ibwakatondezya manjezyeezya mbwaakonzya kwiindana. Nyama imwi iyakali kusambalwa mumisika yakali kubelesyegwa mubukombi bwakubeja alimwi akupegwa kumituni. (1 Bakorinto 10:25) Paulo tanaakali kuyeeya kuti cakalilubide kuula akulya nyama eeyi. Kulinguwe, zyakulya zyoonse zyakazwa kuli Jehova. Pele bakwesu bamwi ibakali kukomba mituni kaindi tiibakali kulimvwa boobo. Bakali kulimvwa kuti cakalilubide kulya nyama eeyo. Sena Paulo wakali kuyeeya kuti: ‘Taakwe mbocaajatikizya manjezyeezya aangu, ndilijisi lwaanguluko lwakulya ncondiyanda’?

15 Paulo tanaakali kuyeeya boobo. Mbobakali kulimvwa Banakristonyina ncecakali kuyandika kapati kulinguwe cakuti wakalilisungwide kuleka kulya nyama kutegwa atabalebyi. Paulo wakaamba kuti tatweelede “kunoolikkomanisya tobeni.” Wakayungizya kuti “Nkaambo naba Kristo tanaakalikkomanisya lwakwe mwini pe.” (Baroma 15:1, 3) Mbubwenya mbuli Jesu, Paulo wakali kubabikkila maano kapati bamwi kwiinda lwakwe mwini.—Amubale 1 Bakorinto 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Nkaambo nzi ncotuteelede kumubeteka mukwesu kuti wacita cintu manjezyeezya aakwe ncaamuzumizya kucita?

16 Pele ino mbuti kuti manjezyeezya aamuntu umwi alamuzumizya kucita cintu cimwi icilibonya kuti ncibi kulindiswe? Tweelede kucenjela kapati kutegwa tutamutongooki akuzumanana kwaamba kuti swebo tuliluzi walo ulilubizyide. (Amubale Baroma 14:10.) Jehova wakatupa manjezyeezya kutegwa katulibeteka tobeni, kutali kubeteka bamwi. (Matayo 7:1) Tatweelede kulekela kusala kwesu kupa kuti kube kwaandaana mumbungano. Muciindi caboobo, tweelede kulangaula nzila mbotukonzya kusumpula luyando alukamantano.—Baroma 14:19.

TULAKONZYA KUGWASYIGWA AMANJEZYEEZYA MABOTU

17. Ncinzi cakacitika kumanjezyeezya aabantu bamwi?

17 Mwaapostolo Petro wakalemba kuti: “Amuzumanane kuba amanjezyeezya mabotu.” (1 Petro 3:16) Cuusisya ncakuti, ciindi bantu nobazumanana kutazibikkila maano njiisyo zya Jehova, mukuya kwaciindi manjezyeezya aabo alacileka kubacenjezya. Paulo wakaamba kuti manjezyeezya aali boobu ‘akafwa mbuli kuti akaumpwa nsimbi iipya.’ (1 Timoteyo 4:2) Sena kuli nomwakapya kapati amulilo? Ikuti kacili boobo, lukanda lwanu lulatilibala kapati cakuti tamukonzyi kumvwa kucisa kuli koonse aawo mpomwakapya. Ikuti naa muntu umwi wazumanana kucita zintu zibyaabi, manjezyeezya aakwe alakonzya ‘kufwa’ mpoonya mukuya kwaciindi alakonzya kuleka kubeleka.

Manjezyeezya mabotu alakonzya kutusololela mubuumi akutuletela lukkomano aluumuno mumizeezo

18, 19. (a) Ino kulimvwa kuba amulandu kutuyiisya nzi? (b) Ino inga twacita nzi kuti katulimvwa kuba amulandu kujatikizya zibi nzyotwakeempwa?

18 Ikuti twalimvwa kuba amulandu, ambweni manjezyeezya eesu atwaambila kuti kuli cintu cimwi cilubide ncotwacita. Eeci cilakonzya kutugwasya kuzyiba ncotwacita akuleka kucicita. Tuyanda kwiiya kubulubizi bwesu kutegwa tutakainduluki kucita bulubizi oobo. Mucikozyanyo, nokuba kuti Mwami Davida wakabisya, manjezyeezya aakwe akamupa kweempwa. Wakasulaika cibi ncaakacita alimwi kumbele wakakanza kumvwida Jehova. Kwiinda muzintu zyakamucitikila Davida wakali kukonzya kwaamba kuti Jehova “mubotu alimwi ulilibambilide kulekelela zibi.”—Intembauzyo 51:1-19; 86:5; amubone Bupanduluzi Buyungizyidwe 7.

19 Pele nokuba kuti wakeempwa, muntu ulakonzya kuti kacilimvwa kuba amulandu kujatikizya cintu ncaakacita. Kulimvwa kuba amulandu kulakonzya kucisa kapati alimwi kulakonzya kupa muntu kulimvwa kuti unyina mpindu. Ikuti naa oobu mbomulimvwa ziindi zimwi, amuyeeye kuti tamukonzyi kucinca zintu izyakacitika kaindi. Kufwumbwa naa aciindi eeco mwakacimvwisya naa pe icakaluzi naa icatakaluzi, Jehova wakamulekelela cakumaninina, alimwi zibi eezyo zyakamwaigwa. Mulasalala kuli Jehova alimwi amuzyibe kuti lino mucita iciluzi. Moyo wanu ulakonzya kuti kaucimupa mulandu, pele Bbaibbele lyaamba kuti: “Leza mupati kwiinda myoyo yesu.” (Amubale 1 Johane 3:19, 20.) Eeci caamba kuti luyando lwakwe alimwi akulekelela kwakwe zilakonzya kutugwasya kuzunda kulimvwa kuba amulandu naa kuusa kuli koonse nkotukonzya kuba aankuko akaambo kacibi ncotwakacita. Mulakonzya kuba masimpe kuti Jehova wakamulekelela. Ikuti muntu wakutambula kulekelela kwa Jehova, manjezyeezya aakwe anooli muluumuno alimwi ulakonzya kukkomana kubelekela Leza.—1 Bakorinto 6:11; Bahebrayo 10:22.

20, 21. (a) Ino bbuku eeli libambilidwe kumugwasya kucita nzi? (b) Ino ndwaanguluko nzi ndwaatupa Jehova? Ino tweelede kulubelesya buti?

20 Ibbuku eeli libambilidwe kumugwasya kuyiisya manjezyeezya aanu kutegwa kaamucenjezya akumukwabilila muziindi ezino zikatazya zyamazuba aamamanino. Alimwi liyoomugwasya kutobela njiisyo zyamu Bbaibbele mubukkale bwiindene-indene mubuumi. Nokuba boobo, ibbuku eeli talikatupi mulongo wamilawo njotweelede kutobela mubukkale buli boonse. Tupona kweelana a “mulawo wa Kristo,” walo uuyeeme aanjiisyo zya Leza. (Bagalatiya 6:2) Tatulipi cilitamizyo cakucita cintu citaluzi akaambo kakuti kunyina mulawo uugaminide kujatikizya kaambo kamwi. (2 Bakorinto 4:1, 2; Bahebrayo 4:13; 1 Petro 2:16) Muciindi caboobo, tubelesya lwaanguluko lwesu kutondezya luyando ndotujisi kuli Jehova.

21 Ciindi notuzinzibala kuyeeya njiisyo zyamu Bbaibbele akuzitobela, twiiya kubelesya ‘maano eesu aayiisyidwe’ alimwi akuyeeya mbwayeeya Jehova. (Bahebrayo 5:14) Citobela nkuba amanjezyeezya aayiisyidwe alo ayootusololela mubuumi alimwi akutugwasya kuzumanana kukkala muluyando lwa Leza.

^ munc. 11 Bamadokota banji baamba kuti bacakolwa cilabayumina kunywa bukoko cansaizi. Aboobo bamadokota bapa muzeezo wakuti tabeelede kunywida limwi bukoko naaceya.