Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 13

Sena Mapobwe Oonse Alamukkomanisya Leza?

Sena Mapobwe Oonse Alamukkomanisya Leza?

“Lyoonse kamusaanguna kusinizya naa ncomucita cilatambulika ku Mwami.”—BAEFESO 5:10.

1. Ncinzi ncotweelede kucita kutegwa tusinizye kuti bukombi bwesu bulamukkomanisya Jehova, alimwi nkaambo nzi?

JESU wakaamba kuti: ‘Bakombi bakasimpe bayookomba Taata mumuuya amukasimpe, nkaambo mubwini bantu bali boobu mbayandaula Taata kuti bamukombe.’ (Johane 4:23; 6:44) Umwi aumwi wesu ‘lyoonse weelede kusaanguna kusinizya naa ncacita cilatambulika ku Mwami.’ (Baefeso 5:10) Pele kucita boobu tacili cuuba-uba pe. Saatani ulasola kutweena kutegwa tucite zintu zitamukkomanisyi Jehova.—Ciyubunuzyo 12:9.

2. Amupandulule icakacitika afwaafwi a Cilundu ca Sinai.

2 Ino Saatani usola buti kutweena? Nzila imwi nkwiinda mukutunyonganya kujatikizya ciluzi acitaluzi. Amubone cakacitika kubana Israyeli ciindi nobakabungene afwaafwi a Cilundu ca Sinai. Musa wakaunka kucilundu, mpoonya bantu bakasyaala kabamulindila kuti apiluke. Mukuya kwaciindi, bakakatala kulindila kumane bakalomba Aroni kuti abapangile leza. Wakapanga cibumbwa cangolida icakali kulibonya mbuli moombe. Mpoonya bantu bakacita pobwe. Bakatalika kuzyana kuzinguluka moombe alimwi akuukotamina. Bakali kuyeeya kuti kwiinda mukukotamina moombe, bakali kukomba Jehova. Nokuba kuti bantu bakacita pobwe eeli akulibona kuti ‘ndipobwe lya Jehova,’ eeci tacaambi kuti lyakaliluzi. Pobwe eeli Jehova wakalibona kuti nkukomba mituni, alimwi eeci cakapa kuti bantu banji bafwe. (Kulonga 32:1-6, 10, 28) Ino nciiyo nzi ncotwiiya? Tatweelede kulyeena pe. Tatweelede ‘kuguma cintu cili coonse cisofweede,’ nkokuti, kutajatikizyigwa munzila iili yoonse mubukombi bwakubeja. Tweelede kulekela Jehova kuti atuyiisye ciluzi acitaluzi.—Isaya 52:11; Ezekieli 44:23; Bagalatiya 5:9.

3, 4. Nkaambo nzi ncociyandika kulanga-langa mbwaakatalika mapobwe manji aadumide kapati?

3 Ciindi Jesu naakali anyika, wakayiisya baapostolo bakwe kuba cikozyanyo cibotu mubukombi busalala. Naakafwa, baapostolo bakwe bakazumanana kuyiisya njiisyo zya Jehova kuli basikwiiya bapya. Pele nobakafwa baapostolo, bamayi babeji bakatalika kuleta mizeezo iitaluzi azilengwa zyabantu ibatakali kukomba Leza alimwi amapobwe mumbungano. Mane buya bakaacinca mazina aamapobwe amwi ngobakali kucita bantu ibatakali kukomba Leza kutegwa alibonye mbuli kuti nga Bunakristo. (Milimo 20:29, 30; 2 Batesalonika 2:7, 10; 2 Johane 6, 7) Bunji bwamapobwe aaya acidumide amazuba aano, alimwi acikulwaizya njiisyo zyakubeja, mane buya azintu zijatikizya madaimona. *Ciyubunuzyo 18:2-4, 23.

4 Munyika yoonse mazuba aano, mapobwe alimwi amazuba aakulyookezya nzezintu ziyandika kapati mumaumi aabantu. Nokuba boobo, mbomuyaabuzumanana kwiiya mbwazilanga zintu Jehova, ambweni mulajana kuti muyandika kucinca mbomuyeeya kujatikizya mapobwe aamwi. Kucita boobo tacili cuuba-uba pe, pele amube masimpe kuti Jehova uyoomugwasya. Lino atulange-lange mbwaakatalika mapobwe aamwi aadumide kapati kutegwa tuzyibe mbwalimvwa Jehova kujatikizya ngayo.

INO KKILISIMASI YAKATALIKA BUTI?

5. Ino mbumboni nzi buliko bwakuti Jesu tanaakazyalwa mu December 25?

5 Mumasena manji aamunyika, pobwe lya Kkilisimasi lisekelelwa mu December 25, ibuzuba bantu banji mbobayeeya kuti mbobuzuba mbwaakazyalwa Jesu. Bbaibbele talyaambi buzuba bwini naa mwezi ngwaakazyalwa Jesu, pele kuli ncolyaamba kujatikizya ciindi camwaka ncaakazyalwa. Luka wakalemba kuti ciindi Jesu naakazyalwa mu Betelehemu, “beembezi [bakali] musyokwe,” kabeembela butanga bwabo. (Luka 2:8-11) Mumwezi wa December, ku Betelehemu inga kulatontola kapati, imvwula inga ilawa alimwi inga kuli caanda, aboobo beembezi nobatakajanika musyokwe abutanga bwabo ciindi camasiku. Ino ncinzi ncotwiiya kukaambo aaka? Jesu wakazyalwa ciindi cacilimo, ikutali mu December. Bbaibbele alimwi abumboni buli mumakani aakaindi zitondezya kuti wakazyalwa akati kamyezi lino njotwaamba kuti September a October.

6, 7. (a) Ino zilengwa zya Kkilisimasi zidumide kapati zyakatalika buti? (b) Ino nkaambo nzi ikeelede kupa kuti katupana zipego?

6 Aboobo ino Kkilisimasi yakatalika buti? Kkilisimasi yakazwa kumapobwe aabantu ibatakali kukomba Leza, mbuli pobwe lyabana Roma lyakuti Saturnalia, ndyobakali kucita kulemeka leza wabulimi uutegwa Saturn. Bbuku litegwa The Encyclopedia Americana lyaamba kuti: “Pobwe lyabana Roma lyakuti Saturnalia, ilyakali kusekelelwa akati ka December, nkokwakazwa zilengwa zinji izicitika ciindi ca Kkilisimasi. Mucikozyanyo, kupobwe eeli nkokwakazwa cilengwa cakupobola, kupana zipego alimwi akuyasya mankendulu.” Alimwi December 25, mbobuzuba nobakali kusekelela buzuba bwakuzyalwa kwaleza wazuba wabana Persia uutegwa Mithra.

7 Nokuba boobo, bunji bwabantu ibasekelela Kkilisimasi mazuba aano tabayeeyi kuti yakatalisyigwa abantu batakali kukomba Leza. Inga balacilangila ciindi ca Kkilisimasi kuba ciindi cakuba abanamukwasyi, kulya zyakulya zinona alimwi akupana zipego. Cakutadooneka, tulabayanda bamukwasyi wesu alimwi abalongwe besu alimwi Jehova uyanda kuti babelesi bakwe kabaabilana. Lugwalo lwa 2 Bakorinto 9:7 lutwaambila kuti, “Leza uyanda muntu uupa kumwi kakkomene.” Jehova tayandi kuti katupana buyo zipego muziindi zyaalubazu. Bantu ba Jehova balakkomana kupana zipego akuyanzana abalongwe alimwi amukwasyi wabo aciindi cili coonse camumwaka, kakunyina kulangila kupegwa cintu cili coonse. Balapana zipego nkaambo balabayanda bamwi.—Luka 14:12-14.

Kuzyiba mapobwe mbwaakatalika kulakonzya kutugwasya kuzyiba ngotweelede kutantamuka

8. Sena basikupandulula bweende bwanyenyeezi bakamupa zipego Jesu kali muvwanda? Amupandulule.

8 Ikutegwa basumpule muzeezo wakupana zipego ciindi ca Kkilisimasi, bantu banji baamba kuti bamaalumi basongo botatwe bakamuletela zipego Jesu kali muvwanda ciindi naakazyalwa muluba. Masimpe kuti bamaalumi bakamuswaya Jesu akumuletela zipego. Lyansiku, cakalidumide kuleta zipego kumuntu iwakali kuyandika kapati. (1 Bami 10:1, 2, 10, 13) Pele sena mulizyi kuti Bbaibbele lyaamba bamaalumi aaba kuti bakali basikupandulula bweende bwanyenyeezi, balo ibakali kucita masalamuzi alimwi ibatakali kukomba Jehova? Alimwi kunyina nobakamuswaya Jesu kali muvwanda ciindi naakazyalwa muluba. Bakamuswaya nokwakainda ciindi cili mbocibede, naakali “mwana” kali muŋanda.—Matayo 2:1, 2, 11.

INO NCINZI BBAIBBELE NCOLYAAMBA KUJATIKIZYA MAZUBA AAKUZYALWA?

9. Ino mbaani bakasekelela mazuba aakuzyalwa baambidwe mu Bbaibbele?

9 Buzuba mwana naazyalwa bulakkomanisya kapati. (Intembauzyo 127:3) Pele eeci tacaambi kuti tweelede kusekelela mazuba aakuzyalwa. Amukayeeyele buyo kaambo aaka: Mu Bbaibbele kwaambidwe buyo bantu bobilo ibakasekelela mazuba aakuzyalwa. Kusekelela kumwi kwakali kwa Farao muna Egepita, mpoonya kumwi kwakali kwa Mwami Heroda Antipa. (Amubale Matalikilo 40:20-22; Marko 6:21-29.) Kunyina akati kabaaba bami iwakali mubelesi wa Jehova. Mubwini, tatunabalide mu Bbaibbele kuti kuli mubelesi wa Jehova iwakasekelela buzuba bwakuzyalwa.

10. Ino Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna bakali kukubona buti kusekelela mazuba aakuzyalwa?

10 Bbuku litegwa The World Book Encyclopedia lyaamba kuti, Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna “bakali kubona kuti kusekelela buzuba bwakuzyalwa kwaumwi ncilengwa cabantu batakombi Leza.” Zilengwa zili boobu zyakayeeme anjiisyo zyakubeja. Mucikozyanyo, ba Giriki bansiku bakali kusyoma kuti muntu uuli woonse wakalikwabilidwe amuzimo iwakaliko ciindi naakali kuzyalwa. Alimwi bakali kuyeeya kuti muzimo wakaliswaangene aleza iwakazyalwa mubuzuba bomwe amuntu ooyo. Kuyungizya anjiisyo eezyi zyakubeja, mazuba aakuzyalwa aliswaangene acilengwa cakupandulula bweende bwanyenyeezi alimwi akusonda.

11. Ino Jehova ulimvwa buti akaambo kabwaabi bwesu?

11 Bantu banji balimvwa kuti, buzuba bwabo bwakuzyalwa mbuzuba bwaalubazu, aboobo beelede kulumbwa alimwi akutondezyegwa luyando mubuzuba oobo. Pele tulakonzya kutondezya luyando kubanamukwasyi alimwi abalongwe besu mumwaka woonse mboubede, kutali buyo mubuzuba bomwe bugaminide. Jehova uyanda kuti katutondezya luzyalo alimwi katuli baabi ciindi coonse. (Amubale Milimo 20:35.) Eelo kaka tulamulumba buzuba abuzuba akaambo kacipego cibotu cabuumi, kutali buyo buzuba notwakazyalwa.—Intembauzyo 8:3, 4; 36:9.

Banakristo bakasimpe balapa zintu kuli bamwi akaambo kakuti balabayanda

12. Nkaambo nzi buzuba bwakufwa ncobuli bubotu kwiinda buzuba bwakuzyalwa?

12 Lugwalo lwa Mukambausi 7:1 lwaamba kuti: “Izina libotu ndibotu kwiinda mafwuta mabotu, abuzuba bwakufwa mbubotu kwiinda buzuba bwakuzyalwa.” Nkaambo nzi buzuba bwakufwa ncobuli bubotu kwiinda buzuba bwakuzyalwa? Ciindi notwazyalwa, inga tatunacita cintu cili coonse mubuumi bwesu, kufwumbwa naa ncibotu naa ncibi. Pele ciindi notubelesya buumi bwesu kubelekela Jehova alimwi akucita zintu zibotu kubantu, tulipangila “izina libotu,” naa mpuwo mbotu alimwi Jehova unootuyeeya nokuba kuti twafwa. (Jobu 14:14, 15) Bantu ba Jehova tabasekeleli mazuba aabo aakuzyalwa naa kusekelela buzuba naakazyalwa Jesu. Alimwi buya, Jesu wakatulailila buyo kuti katucita Ciibalusyo calufwu lwakwe.—Luka 22:17-20; Bahebrayo 1:3, 4.

POBWE LYA ISITA MBOLYAKATALIKA

13, 14. Ino nkaambo nzi Banakristo bakasimpe ncobateelede kusekelela Isita?

13 Isita ndipobwe lya Bunakristo Bwanyika lyalo ilyaambwa kuti lilacitwa kusekelela kubusyigwa kwa Kristo kuzwa kubafwu. Pele sena Kristo wakalailila kuti katusekelela kubusyigwa kwakwe? Peepe, tanaakalailila oobo. Mabbuku aamba zyakaindi atwaambila kuti pobwe lya Isita kunyina nolyakali kusekelelwa a Banakristo bakusaanguna alimwi akuti liyeeme azilengwa zyansiku zyabantu ibatakali kukomba Leza. Bbuku litegwa The Encyclopœdia Britannica lyaamba kuti: “Mu Cizuminano Cipya kunyina citondezya kuti pobwe lya Isita lyakali kucitwa. . . . Ikusetekana kwaziindi zimwi ncintu catakaliko mumizeezo ya Banakristo bakusaanguna.”

14 Sena Jehova inga wazumizya kusekelelwa kwapobwe lyakatalisyigwa abantu batakombi Leza kuyeeya kubusyigwa kwa Mwanaakwe? Peepe. (2 Bakorinto 6:17, 18) Alimwi buya Jehova kunyina naakatwaambila kusekelela kubuka kwa Jesu.

ZILENGWA ZICITWA CIINDI MUNTU NAAFWA

15. Nkaambo nzi Banakristo bakasimpe ncobeelede kuzitantamuka zilengwa zimwi izicitwa ciindi muntu naafwa?

15 Banakristo bakasimpe beelede kuzyeeleba zilengwa zicitwa ciindi nokwafwa muntu. Ciindi nokwafwa muntu, ncilengwa buya kuli basidilwe kubucesya kabalanga. Ciindi cakuzikka, bacibbululu balawaala bulongo naa maluba mucuumbwe sikufwa katanazikkwa. Kuli zilengwa zimbi zicitwa kwainda mazuba masyoonto buyo, myezi naa myaka kuzwa ciindi naakafwa muntu. Bantu balacita zintu eezyi nkaambo basyoma kuti bantu bafwide balakonzya kubagwasya naa kubapenzya ibacipona. Pele Bbaibbele liyiisya kuti bafwide “tabazyi cintu nociba comwe.” Aboobo aabo ibayanda kukkala muluyando lwa Leza tabeelede kutola lubazu muzilengwa zili zyoonse iziswaangene akukomba bantu bafwide.—Mukambausi 9:5, 10.

MUCADO UUKKOMANISYA LEZA

16, 17. Ino ncinzi ncotweelede kuyeeya ciindi notulibambila mucado?

16 Mucado ncintu cikkomanisya kapati. Munyika yoonse mboizulwa, micado ilacitwa munzila ziindene-indene. Kanji-kanji, bantu inga tabayeeyi kujatikizya nkozyakazwida zilengwa zicitwa lyamucado, aboobo inga tabazyi kuti zilengwa zimwi zyakazwa kubukombi bwakubeja. Pele Banakristo ibayanda kukwatana beelede kuba masimpe kuti mucado wabo uyoomukkomanisya Jehova. Ikuti bazyiba nkozyakazwida zilengwa zicitwa lyamucado, balakonzya kusala kabotu.—Marko 10:6-9.

17 Bamwi baamba kuti zilengwa zimwi zicitwa lyamucado zilakonzya kubapa ‘kuwidwa mvwuma’ banabukwetene bapya. (Isaya 65:11) Mucikozyanyo, mumasena aamwi bantu balawaala mupunga naa laisi aali basikukwatana naa zintu zimwi zikozyenye. Basyoma kuti kucita boobo kuyoopa kuti bakakonzye kuba abana, lukkomano, koongola alimwi akukwabililwa kuzintu zibyaabi. Pele Banakristo beelede kucenjela kutegwa batantamuke zilengwa zili zyoonse ziswaangene abukombi bwakubeja.—Amubale 2 Bakorinto 6:14-18.

18. Ino ninjiisyo nzi zimwi izibeleka kujatikizya mucado?

18 Banakristo ibayanda kukwatana bayanda kuti mucado wabo ukakkomanisye, ukabe wabulemu alimwi akuti boonse ibayoojanika bakakkomane. Aabo batambidwe kumucado wa Banakristo, tabeelede kwaamba majwi atali kabotu, makani aajatikizya koonana naa kutondezya kubula bulemu kuli basikukwatana naa bamwi buyo. (Tusimpi 26:18, 19; Luka 6:31; 10:27) Mucado wa Banakristo taukulwaizyi “mambonwa akaambo kazintu nzyajisi muntu.” (1 Johane 2:16) Ikuti naa mulibambila mucado, amube masimpe kuti munookkomene lyoonse mwanooyeeya mucado wanu.—Amubone Bupanduluzi Buyungizyidwe 28.

MBOCAKATALIKA CILENGWA CICITWA KUMAPOBWE CAKUNYAMUNA NKAPU AKUZIGUMANYA

19, 20. Ino cilengwa cakunyamuna nkapu izijisi cakunywa akuzigumanya cakatalika buti?

19 Cilengwa cimwi cicitwa kapati kumicado akumapobwe aamwi ncakunyamuna nkapu izijisi cakunywa akuzigumanya. Nobacita cilengwa eeci, muntu uumwi ulaamba majwi aatondezya kuti uyanda kuti zintu zibeendele kabotu bamwi, mpoonya bamwi balanyamuna nkapu zyabo. Ino Banakristo beelede kucibona buti cilengwa eeci?

20 Ibbuku litegwa International Handbook on Alcohol and Culture lyaamba kuti cilengwa cakunyamuna nkapu akuzigumanya kuboneka kuti cakazwa kucilengwa cakaindi icakali kucitwa abantu batakombi Leza balo ibakali “kupaizya cintu cisetekene camaanzi kuli baleza.” Eeci cakali kucitwa “kupailila kuti muntu ‘aongole!’ naa ‘kapona kabotu!’” Kaindi, bantu bakali kunyamuna nkapu zyabo kulomba zileleko kuli baleza babo. Pele oobo tabusyi Jehova mbwaleleka pe.—Johane 14:6; 16:23.

“NYWEBO NOMUYANDISYA JEHOVA, AMUSULAIKE BUBI”

21. Ino mapobwe aali buti aambi Banakristo ngobeelede kutantamuka?

21 Ciindi nomuyanda kuti mukajanike kupobwe lili lyoonse naa pe, mweelede kuyeeya bukkale mbolikulwaizya pobwe eelyo. Mucikozyanyo, mapobwe aamwi abikkilizya kuzyana ikubusya muzeezo wakoonana, kunywa kapati makoko alimwi abwaamu. Mapobwe aali boobo zimwi ziindi alakonzya kukulwaizya bukkale bwabasankwa boonana abasankwanyina alimwi abamakaintu boonana abamakaintunyina naa muuya wakuyandisya cisi. Ikuti katutola lubazu mumapobwe aali boobu, sena ncobeni tusulaika zintu nzyasulaika Jehova?—Intembauzyo 1:1, 2; 97:10; 119:37.

22. Ncinzi cikonzya kugwasya Munakristo kusala kutola lubazu mupobwe limwi naa pe?

22 Banakristo beelede kwaatantamuka mapobwe aatamukkomanisyi Leza. Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Kufwumbwa naa mulalya naa mulanywa nokuba kucita cintu cimbi cili coonse, amucite zintu zyoonse kutegwa Leza alemekwe.” (1 Bakorinto 10:31; amubone Bupanduluzi Buyungizyidwe 29.) Nokuba boobo, taali mapobwe oonse aaswaangene abwaamu, bukombi bwakubeja naa kuyandisya cisi. Ikuti pobwe kalitakazyanyi anjiisyo zyamu Bbaibbele, tweelede kulisalila kujanika naa pe. Alimwi tweelede kulanga-langa kusala kwesu mbokukonzya kubajatikizya bamwi.

AMUMULEMEKE JEHOVA MUZINTU NZYOMWAAMBA ANZYOMUCITA

23, 24. Ino mbuti mbotukonzya kubapandulwida banamukwasyi batali Bakamboni kusala nkotwakacita kujatikizya mapobwe aamwi?

23 Ambweni lino mwakaleka kutola lubazu mumapobwe aatamulemeki Jehova. Pele banamukwasyi bamwi ibatali Bakamboni ba Jehova balakonzya kuyeeya kuti tamucibayandi naa tamuciyandi kuba ambabo. Balakonzya kuyeeya kuti ciindi camapobwe nceciindi celikke mukwasyi noukonzya kuba antoomwe. Aboobo, ino inga mwacita buti? Kuli nzila zinji nzyomukonzya kubelesya kubatondezya kuti mulabayanda akuti balayandika kapati kulindinywe. (Tusimpi 11:25; Mukambausi 3:12, 13) Mulakonzya kubatamba kutegwa muyanzane ambabo aziindi zimbi.

24 Ikuti bacibbululu kabayanda kuzyiba ncomutatoleli lubazu mumazuba aamwi aakulyookezya, mulakonzya kulanga-langa makani mumabbuku eesu alimwi aa jw.org aakonzya kumugwasya kubapandulwida ncomutatoleli lubazu. Tamweelede kutondezya mbuli kuti muyanda kubazunda buya mumubandi naa kubasinikizya kuyeeya mbomuyeeya. Amubagwasye banamukwasyi kubona kuti kuli twaambo tunji ntomwakalanga-langa kamutanasala. Amukkazike moyo, alimwi “majwi aanu kaakondelezya lyoonse, aalweezyedwe kabotu amunyo.”—Bakolose 4:6.

25, 26. Ino bazyali inga babagwasya buti bana babo kuyanda milawo ya Jehova?

25 Cilayandika kapati kuti umwi aumwi wesu watumvwisya kabotu twaambo ncotutatoleli lubazu mumapobwe aamwi. (Bahebrayo 5:14) Makanze ngotujisi ngakukkomanisya Jehova. Ikuti katuli bazyali, tweelede kubagwasya bana besu kuzimvwisya alimwi akuziyanda njiisyo zyamu Bbaibbele. Ikuti naa Jehova waba mwini-mwini kulimbabo, abalo bayooyanda kumukkomanisya.—Isaya 48:17, 18; 1 Petro 3:15.

26 Jehova ulakkomana kutubona katusola kucita kufwumbwa ncotukonzya kutegwa katumukomba munzila iisalala alimwi cakusyomeka. (Johane 4:23) Pele bamwi bayeeya kuti muntu takonzyi kusyomeka cakumaninina munyika eeyi iitasyomeki. Sena aayo masimpe? Atwaalange-lange makani aaya mucibalo citobela.

^ munc. 3 Mulakonzya kwaajana makani aajatikizya mapobwe amwi aagaminide mu Watch Tower Publications Index, mu Bbuku Ligwasya Kuvwuntauzya lya Bakamboni ba Jehova alimwi aa jw.org.