Skip to content

Skip to table of contents

CIIYO 4

Ino Nkuukuli Nkobabede Bamatata Besu?

Ino Nkuukuli Nkobabede Bamatata Besu?

1, 2. Ino ncinzi bantu banji ncobasyoma kujatikizya baabo ibafwide?

ITUULUNZUMA twabantu mu Afulika basyoma kuti lufwu taali ngamamanino abuumi pe, pele nkucinca buyo naa ninzila yakwiinda kuya kukuponena kubusena bumbi. Ibanji bayeeya kuti bamawisi bafwide bakalonga kuzwa munyika iilibonya akuya kunyika iitalibonyi, kuzwa munyika yabantu akuya kunyika yamyuuya.

2 Aaba bamatateesu naa mizimo yabamatateesu, isyomwa kuti mbabafwutula alimwi akugwasya mikwasyi yabo kuti izwidilile anyika. Kweelanaa muzeezo ooyu, mizimo yabamatateesu mbalongwe basinguzu ibakonzya kupa butebuzi bubotu, kusumpula bukkale bubotu alimwi akutukwabilila kumapenzi. Ikuti naa mizimo eeyi tiiyabikkilwa maano naa yabisyilwa, kwaambwa kuti ilakonzya kuleta mapenzi—kuciswa, bucete alimwi antenda.

3. Muunzila nzi bantu bamwi mobakomba mizimo yabamawisi?

3 Ibantu bapona balacita milimo imwi yakulemeka zilengwa zyabo alimwi akubamba cilongwe cibotu amizimo. Eezi zilengwa zilalibonya ikapati mumadilwe mubuzuba bwakuzikka, balaa kubucesya pungwe alimwi amubuzuba bwamweesyo. Alimwi ikukomba bamatateesu kulalibonya munzila zimbi. Mucikozyanyo, bamwi bantu kabatanatalika kunywa bukoko, basaanguna kutila naa kupiila tukoko tusyoonto ansi ikutilila bamawisi bakafwa. Alimwi, icakulya nocajikwa, cimwi cakulya cilasiigwa mucibiya kutegwa mizimo yamawisi yasika icijane cakulya.

4. Ino ncinzi bantu banji ncobasyoma kujatikizya buumi?

4 Bamwi basyoma kuti bantu baumi balijisi muuya uutafwi uuzumanana kupona mubili wafwa. Ikuti muntu kapona bukkale bubotu, muuya wakwe waambwa kuti wiinka kujulu naa kuparadaiso, pele kuti muntu kapona bukkale bubyaabi, muuya weelede kuyoopenzegwa muhelo. Ibantu kanjikanji balakabikka kaambo aaka antoomwe kuzilegwa zyansiku zisyomwa. Mucikozyanyo, zimwi ziindi mumilumbe yamause iijanika mumuteende mwalo mokwaambilizigwa madilwe mbwaaya kweendelezyegwa azikombelo, kulaambwa kuti muntu “wazabuka” naa “waya kuli bamawisi.” Lusyoma oolu loonse luyeeme akaambo kakuti buumi naa muuya ulazumanana kupona mubili wafwa. Ino ncinzi Bbaibbele ncolyaamba kujatikizya makani aaya?

Buumi Alimwi a Muuya

5, 6. Ino ibbala lyakuti buumi lyaamba nzi kweelanaa Bbaibbele mbolyaamba?

5 Ibbaibbele litondezya kuti buumi tacili cintu cimwi icili mukati kamuntu pe; muntu mwini kumugama muumi. Mucikozyanyo, Leza naakamulenga Adamu, “wakaba muumi.” (Matalikilo 2:7) Adamu tanaakapegwa cintu cimwi cuumi pe; walo ngowakali muumi nkokuti imuntu uupona.

6 Aboobo, tubala kuti zintu zyuumi zilazyalwa. (Matalikilo 46:18) Zilalya alimwi zilakonzya kuliimya kulya. (Levitiko 7:20; Intembauzyo 35:13) Zilalila alimwi akuwizuka. (Jeremiya 13:17; Jona 2:7) Zintu zyuumi zilakonzya kubbigwa, kutobezyegwa alimwi akwaangwa nsimbi. (Deuteronomo 24:7; Intembauzyo 7:5; 105:18) Amwi ma Bbaibbele asandulula bbala eeli mumwaambo wakusaanguna kuti “buumi” mutupango ooto, kakuli ambi abelesya mabala aakuti “cintu,” “cilenge” naa “muntu.” Oonse aamba buyo cintu comwe.

7. Ino tupango nzi ituli mu Bbaibbele tutondezya kuti buumi bulakonzya kufwa?

7 Mbwaanga buumi caamba muntu, ciindi muntu naafwa, buumi bulafwa. Ibbuku lya Ezekieli 18:4 lyaamba kuti: “Muntu uubisya, ngonguwe uuyoofwa.” Alimwi, Incito 3:23 yaamba kuti: “Muntu woonse uutakooyooswiilila musinsimi oyo uyoofwidilila, takoonoociliko kubantu.” Aboobo buumi tacili cintu cimwi cizumanana kupona mubili wafwa pe.

8. Ino muuya uuli mubantu ninzi?

8 Imuuya tacikozyanyi abuumi pe. Mubantu, muuya ninguzu zyabuumi zibagwasilizya kubeleka milimo iiyandika kutegwa kabapona. Muuya uuli mbuli magesi. Imagesi alakonzya kupa nguzu ziyandika zyakukonzya kuzingulusya faani muŋanda naa ikupa kuti filiji kaibeleka, pele faani taikonzyi kufwunta muya ilikke alimwi ayalo filiji tiikonzyi kutontozya zintu ilikke pe. Ncimwi buyo, muuya wesu utugwasya kubona, kumvwa alimwi akuyeeya. Pele muuya lwawo kuugama tuukonzyi kucita neciba comwe akati kazintu eezyo kakunyina meso, matwi alimwi abongo. Nkakaambo kaako, Ibbaibbele ncolyaambila boobu kumuntu: “Muuya wakwe wazwa, ulabweeda kubulongo; mubuzuba obo mbubonya makanze aakwe oonse alamana.”—Intembauzyo 146:4.

9. Ncinzi buumi alimwi amuuya ncozitaciti?

9 Aboobo kweelanaa Bbaibbele, buumi alimwi amuuya tazizwi mumubili ciindi muntu nafwa akuzumanana kupona mubusena bwamyuuya pe.

Ciimo Cabantu Bafwide

10. Ino ncinzi Bbaibbele ncolyaamba kujatikizya ciimo cabantu bafwide?

10 Aboobo ino bafwide bali muciimo nzi? Mbwaanga Jehova ngonguwe wakalenga bantu, ulizi cicitika kulindiswe twafwa. Ijwi lyakwe liyiisya kuti bafwide tabaponi, tabakonzyi kumvwa, kubona, kukanana naa kuyeeya kufwumbwa cintu. Ibbaibbele lyaamba kuti:

  • “Bafwide tabezi cintu niciba comwe”—Mukambausi 9:5.

  • “Luyando lwabo alusulo lwabo abbivwe lyabo, zyoonse zyafwidilila.”—Mukambausi 9:6.

  • “Taakwe milimo niiba miyeeyo neluba luzibo nebuba busongo mukabanda moyoonjila.”—Mukambausi 9:10.

11. Ino ncinzi Jehova ncaakamwaambila Adamu naakabisya?

11 Amuyeeye Bbaibbele ncolyaamba kujatikizya muzyali wesu mutaanzi, Adamu. Jehova wakabumba Adamu kuzwa “[ku]bulongo bwaansi.” (Matalikilo 2:7) Ikuti Adamu naakatobela mulawo wa Jehova, naakakkala kukabe kutamani anyika mulukkomano. Pele, Adamu wakatyola mulawo wa Jehova, eelyo cisubulo lwakali lufwu. Nkuukuli Adamu nkwaakaunka naakafwa? Leza wakamwaambila kuti: ‘Uyoopiluka kunyika, nkaambo mulinjiyo mowakagwisigwa, nkaambo uli bulongo buyo, akooko kubulongo nkoelede kupilukila.’—Matalikilo 3:19.

12. Ino ncinzi cakacitika kuli Adamu naakafwa?

12 Nkuukuli Adamu nkwaakabede Jehova katanamubumba kuzwa kubulongo? Tanaakaliko pe. Tanaakali kupona. Aboobo Jehova naakaamba kuti Adamu wakali ‘kuyoopiluka kubulongo,’ Wakali kupandulula kuti Adamu alimwi wakali kuyooba cintu citaponi, mbubonya mbuli bulongo. Adamu taakwe naakapona munyika yamyuuya. Taakwe ‘naakazubukila’ kubusena bwamyuuya yabamawisi. Taakwe nakaunka kujulu naa kuhelo pe. Wakapilukila kuciimo cakutapona; wakaleka kubako.

13. Ino ncinzi cicitika kubantu alimwi akubanyama nobafwa?

13 Sena bantu boonse cilabacitikila mbubwenya oobo? Inzya. Ibbaibbele lipandulula kuti: “[Bantu alimwi abanyama] boonse balaya kubusena bomwe. Bakazwa kubulongo, alimwi balapiluka kubulongo.”—Mukambausi 3:19, 20.

14. Mbulangizi nzi mbobajisi bantu bafwide?

14 Ibbaibbele lisyomezya kuti Leza uyoobusya bantu bafwide boonse kubuumi muparadaiso anyika. (Johane 5:28, 29; Incito 24:15) Pele ciindi eeco cicili kumbele. Kwaciindi cino, balifwide. (Johane 11:11-14) Mbwaanga tabakonzyi kutugwasya naa kutucisa, tatweelede kubayoowa naa kubakomba pe.

15, 16. Mbuti Saatani mbwasola kucenga bantu kutegwa basyome kuti bafwide tabafwide ncobeni?

15 Imuzeezo wakuti tatufwi ncobeni nkubeja buyo kuli mukumwaigwa a Saatani. Ikutegwa abazule bantu abubeji oobu, walo alimwi amadaimona aakwe basola kupa bantu muzeezo wakuti, kuciswa alimwi amapenzi aamwi ziletwaa myuuya yabantu bafwide. Masimpe kuti mapenzi amwi aletwaa madaimona kwaagama buya. Alimwi cili masimpe kuti amwi mapenzi taaletwi amadaimona pe. Pele, taali masimpe kuti mapenzi alakonzya kuboola kuzwa kulibaabo bafwide.

16 Alimwi kuliimbi nzila madaimona mbwaasola kupa bantu kuyeeya kuti eeco Bbaibbele ncolyaamba kujatikizya lufwu cililubide. Alasola kweena bantu kuyeeya kuti bakababona bantu bafwide alimwi akwaambaula ambabo. Madaimona alacita oobo kwiinda muzilengaano, ziloto, mubasondi naa munzila zimbi. Nokuba boobo, bantu mbobakanana limwi tabali baabo bafwide pe, pele madaimona alo alicengeezya kuba bantu aabo bakafwa. Nkakaambo kaako Jehova ulabasinganya kapati basondi alimwi abaabo babuzya makani kubafwu.—Deuteronomo 18:10-12; Zekariya 10:2.