Skip to content

Skip to table of contents

CIIYO 6

Sena Leza Ulazizumina Zikombelo Zyoonse?

Sena Leza Ulazizumina Zikombelo Zyoonse?

1. Kweelanaa mbolyaamba Jwi lya Leza, ino zikombelo zyobile zili iziliko?

JESU wakaamba kuti: “Amunjile mumulyango uumanikide, nkaambo mulyango uukwazeme anzila impati njiitola kukunyonyooka, nkabela abo banjila mulinjiyo mbanji-banji. Mulyango uumanikide anzila iipatide njiitola kubuumi, nkabela abo biijana mbace.” (Matayo 7:13, 14) Kweelanaa mbolyaamba Jwi lya Leza, kuli buyo zikombelo zyobile iziliko: cimwi ncakasimpe, cililuleme alimwi cisololela kubuumi; eelyo cimwi ncakubeja; taciluleme alimwi cisololela kulunyonyooko.

2. Mbuti Magwalo mbwaatondezya kuti tazili zyoonse zikombelo zimubotela Leza?

2 Bamwi bantu bayeeya kuti zikombelo zyoonse zilamubotela Leza. Tupango twamu Bbaibbele tutobela tulatondezya kuti aaya taali masimpe pe:

  • “Bantu ba-Israyeli bakaboola alimwi kubisya kumeso aa-Jehova, bakali kukomba ba-Baala aba-Asitaroti, mizimu yaba-Aramu, mizimu yaba-Sidoni, mizimu yaba-Moabu, mizimu yaba-Amoni, amizimu yaba-Filisti. Bakaleka Jehova, teebakali kumumanina milimo pe. Mpawo bukali bwa-Jehova bwakabukila ba-Israyeli.” (Babetesi 10:6, 7) Ikuti katukomba mituni naa kufwumbwa leza uumbi buyo kunze aa Leza wakasimpe, taakwe notuyoozuminwa a Jehova pe.

  • “Aba bantu balandilemeka [mebo nde Leza] amilomo yabo, pele myoyo yabo ili kule kulindime. Kundikomba kwabo nkwabuyo, nkaambo zifundo nzibafunda njimilazyo yabantu buyo.” (Marko 7:6, 7) Ikuti bantu balyaamba kukomba Leza kabayiisya zili mumizeezo yabo beni muciindi cakutobela ceeco Bbaibbele ncoliyiisya, ikukomba kwabo nkwabuyo. Takutambuliki kuli Leza pe.

  • “Leza ngo-Muuya, eno abamukomba balyeelede kumukomba mumuuya amubwini.” (Johane 4:24) Ibukombi bwesu bweelede kweendelana akasimpe kali mu Jwi lya Leza.

Micelo Yabukombi Bwakubeja

3. Ino ninzila nzi yomwe iikonzya kutugwasya kwiimpanya cikombelo cakasimpe alimwi acakubeja?

3 Mbuti mbotunga twaziba naa cikombelo cilamubotela Leza naa pe? Jesu wakaamba kuti: “Musamu umwi aumwi mubotu ulazyala micelo mibotu, alimwi musamu uusampukide ulazyala micelo mibi . . . Aboobo micelo yabo njiiti muzibye mbubabede.” Munzila imwi, ikuti cikombelo kacizuminwa kuli Leza, ciyoozyala micelo mibotu; pele ikuti naa cikombelo cizwa kuli Saatani, ciyoozyala micelo mibyaabi.—Matayo 7:15-20.

4. Ino mbube nzi bakombi ba Jehova mbobatondezya?

4 Cikombelo cakasimpe cizyala bantu bajisi luyando akati kabo alimwi akutondezya luyando kuli bamwi. Eeci cili boobu akaambo kakuti Jehova mwini ngu Leza siluyando. Jesu wakaamba kuti: “Kuliceeci bantu boonse bayoomuziba, kuti muli basikwiiya bangu, mwanooyandana umwi amweenzinyina.” Ino zikombelo zyazwidilila buti caboola kukutobela ceelelo eeci cabukombi bwakasimpe?—Johane 13:35; Luka 10:27; 1 Johane 4:8.

5. Mbuti bbuku limwi lya encyclopedia mbolipandulula kusambalwa kwabana Afulika mubuzike?

5 Amulange-lange cilengwa cakali kucitika mu Afulika cakusambala bantu mubuzike. Ibbuku litegwa The New Encyclopædia Britannica lyaamba kuti: “Bana Afulika batandila ku 18,000,000 bakasambalwa mubuzike kumasi aaci Izilamu aajanika mwainda Sahara alimwi akutala lwa India Ocean, eeci cakacitika kutalika mumwaka wa 650 kusikila mu 1905. Mucisela cabili camwaanda wamyaka wa 15, bantu baku Europe bakatalika makwebo kunkomwe ya Afulika nkoili kumbo, aboobo kuzikusika mumwaka wa 1867 bana Afulika ibabalilwa kuma 7,000,000 kusikila ku 10,000,000 bakatolwa mubuzike ku America.”

6. Ino zikombelo zyakajatikizidwe buti mukusambala bantu mubuzike?

6 Ino zikombelo zyakabweza lubazu nzi muciindi eeci camanyongwe mu Afulika eelyo baalumi, banakazi alimwi abana nobakali kugwisigwa mumaandaabo alimwi akwaandanizyigwa mumikwasyi yabo, akwaangwa nketani akubikwa zyaando ansimbi zipya alimwi akusambalwa mbuli ŋombe? Mboobu Bethwell Ogot mbwaakalemba mumuteende wa Daily Nation waku Nairobi ku Kenya: “Nokuba kuti Banakristo alimwi aba Mozilemu bakali kuyiisya zyalukamantano lwabantu, abalo bakakulwaizya muzeezo wakutalika tubunga twakubweza bazike mumasena manji akusumpula kusalaulana mubala. . . . Tweelede kuzyiba kuti ba Mozilemu alimwi a Banakristo balijisi mulandu, bantu bakkala muzisi zya Kumbo akunyika Yabasimalungu akaambo kakutabikkila maanu kuzintu zyakali kucitika zyakaleta mapenzi aatambiki kubana Afulika kwamyaanda yamyaka minji.”

Cikombelo Alimwi Ankondo

7. Ino ndubazu nzi basololi bazikombelo ndobajisi munkondo?

7 Kuli nzila zimbi cikombelo cakubeja mocatondezya micelo mibi. Mucikozyanyo, nokuba kuti Bbaibbele lyaamba kuti “yanda mweenzinyoko,” basololi bazikombelo munyika yoonse balagwasilizya alimwi akukulwaizya nkondo.—Matayo 22:39.

Bukombi bwakubeja bwalijatikizidwe munkondo alimwi amukusambala bantu mubuzike

8. (a) Mbuti basololi bazikombelo mbobakakulwaizya kujayana mumanyongwe aakacitika mu Afulika? (b) Ncinzi mufwundisi umwi ncaakaamba kujatikizya basololi bazikombelo lyankondo yamucisi ca Nigeria?

8 Cilizibidwe kapati kuti mu 1994, bamasiite alimwi abapaizi bamwi bakatola lubazu mucijaye-jaye cabantu mu Rwanda. Alimwi cikombelo cajisi lubazu lupati mumanyongwe aambi ali kucitika mu Afulika. Mucikozyanyo, lyankondo yamucisi ca Nigeria oomo bulowa mobwakatika citaambiki, zikombelo mumbazu zyoonse zyakali kukulwaizya bantu kulwana. Mboyakali kuyaabuzumanana nkondo, mufwundisi umwi wakaamba kuti basololi bazikombelo “bakabikka aambali milimo njobakapegwa a Leza.” Wakayaambele akwaamba kuti: “Swebo notulyaamba kuti tuli basimilimo ba Leza twaba basimilimo ba Saatani.”

9. Ncinzi Bbaibbele ncolyaamba kujatikizya basimilimo ba Saatani?

9 Ibbaibbele lilaamba cintu cikozyenye noliti: “Saatani mwini alakwe ulalisandula mbuli angelo wamumuni. Aboobo tacili cintu cipati na balanda bakwe abalo balalisandula mbuli balanda babululami.” (2 Ba-Korinto 11:14, 15) Mbubwenya mbuli bantu babyaabi banji mbobalicengezya kuba bantu babotu, Saatani weena bantu kwiinda muli basimilimo balibonya mbuli kuti baliluleme kakuli milimo yabo ilisofweede alimwi bazyala micelo mibyaabi.

10. Mmuunzila nzi basololi babukombi mobamukazya Leza?

10 Munyika yoonse mboizulwa, basololi babukombi bali kukambauka zyaluyando, luumuno alimwi abubotu, pele nokuba boobo bali kusulaikana, kulwana nkondo alimwi akucita micito iitali yabunaleza. Ibbaibbele lilabapandulula kabotu-kabotu. Lyaamba kuti: “Balalyaamba kuti, Tulizi Leza, anu kumilimo yabo balamukazya.”—Tito 1:16.

Kamuzwa Mulinguwe “Babuloni Mupati”

11. Ino mbuti Bbaibbele mbolibupandulula bukombi bwakubeja?

11 Tulakonzya kubona Jehova mbwabulanga bukombi bwakubeja kwiinda mukubala bbuku lyamu Bbaibbele lya Ciyubunuzyo. Ooko bukombi bwakubeja nkobupandululwa kuti mukaintu wacikozyanyo, “BABULONI MUPATI.” (Ciyubunuzyo 17:5) Amubone Leza mbwamupandulula mukaintu ooyu:

  • “Sikuvuula mupati . . . nguwenya ngubakacita awe bumambi bami baansi.” (Ciyubunuzyo 17:1, 2) Muciindi cakusyoma muli Leza, cikombelo cakubeja cali kulinjizya mutwaambo twacisi, akulailila mfwulumende kwaziindi zinji nzyoyeelede kucita.

  • “Mulinguwe mwakajanwa bulowa bwabasinsimi abwabasalali, abulowa bwabantu boonse ibakajayigwa ansi.” (Ciyubunuzyo 18:24) Ibabelesi basyomeka ba Leza bapenzyegwa alimwi akujaigwa acikombelo cakubeja calo cakatola lubazu mukujaya tuulunzuma twabantu munkondo.

  • “Ulipa bulemu akulikkalila.” (Ciyubunuzyo 18:7, Ci) Cikombelo cakubeja cilijisi lubono lunji oolo basololi bancico ndobabelesya mukulikondelezya.

  • ‘Masi oonse akeenwa abulozi bwakwe.’ (Ciyubunuzyo 18:23) Kwiinda munjiisyo yakwe yakubeja yakuti buumi tabufwi, cikombelo cakubeja cajalula nzila kumisyobo yoonse yamizimo, bulozi alimwi akukulwaizya kuyoowa bafwide alimwi akukomba basikale.

12. Nkucenjezya nzi Bbaibbele nkolipa kujatikizya cikombelo cakubeja?

12 Mboobu Bbaibbele mbolicenjezya bantu kuti bazwe kucikombelo cakubeja: “Kamuzwa mulinguwe nobantu bangu, kuti mutavwelanizigwi azibi zyakwe, mutapenzegwi azipenzyo zyakwe.”—Ciyubunuzyo 18:4, 5.

13. Ncinzi ciyoocitika kucikombelo cakubeja alimwi abaabo bacitobela?

13 Lino-lino buyo, Babuloni Mupati, ibulelo bwanyika yoonse bwabukombi bwakubeja uyoonyonyoonwa cakumaninina. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Zipenzyo zyakwe zilamusikila mubuzuba bomwe buyo, lufu akulila anzala. Ncobeni uyooumpisigwa amulilo, nkaambo ngusinguzu Mwami Leza Mubetesi wakwe.” (Ciyubunuzyo 18:8) Ikutegwa tutapenzyegwi azipenzyo zyakwe, tweelede kulyaandaanya akuzwa kucikombelo cakubeja, akutajatikizigwa amicito yancico, mumapobwe alimwi amunjiisyo zimucima Leza. Intaamu yeelede kubwezegwa cakufwambaana. Tuli muntenda!—2 Ba-Korinto 6:14-18.