Skip to content

Skip to table of contents

Kumana Penzi Lyakulendelelwa

Kumana Penzi Lyakulendelelwa

Kumana Penzi Lyakulendelelwa

IKUTI kamujisi penzi lyakulendelelwa, inga cagwasya kulibuzya kuti: ‘Sena kuli zyintu nzyondikonzya kucita kumana penzi eeli? Sena kuli mbazu zimwi zyabukkale bwangu nzyondeelede kucinca? Ikuti kakuli boobo, ino nimbazu nzi eezyo?’ Mibuzyo iitobela ilakonzya kumugwasya kulilingula nobeni akujana nzila zikonzya kumugwasya ncobeni.

Sena Ndeelede Kucinca Mbondizilanga Zyintu?

Muntu uuli woonse ulakonzya kulendelelwa. Pele eeli likonzya buyo kuba penzi kuti naa muntu wazumanana kulendelelwa. Ikuti eeci camucitikila, ambweni cimucenjezya kuti tamuzilangi bweelede zyintu. Ipenzi eeli lilakonzya kuboola akaambo kambomucita zyintu ciindi nomuli abantu bambi. Cakutazyiba, bamwi bacita zyintu zipa bantu kuti kabayoowa kuyanzana ambabo. Aboobo, zimwi ziindi inga ciyandika nkucinca mbotuzilanga zyintu.

Amubone cakacitikila Sabine naakalongela ku England. Wakaamba kuti: “Citola ciindi kuti muntu azyibilane abalongwe bapya akutalika kubasyoma cakuti kalikwaya nali ambabo. Inga cagwasya kubabuzya kutegwa muzyibe mbobapona. Ndakaambilwa kuti: ‘Kunyina cilengwa cibotu kwiinda cilengwa cimwi. Koiya zyintu zibotu kuzilengwa zyoonse.’” Masimpe, mbubwenya Sabine mbwaakakulwaizigwa, inga mwayanda kwiiya zyintu zibotu zikonzya kumugwasya kuzwa kuzilengwa zyabamwi.

Sena Ndilalitantamuna Kubantu?

Amulibuzye kuti: ‘Sena ndilaacilengwa cakulitantamuna kubantu? Sena balakonzya kuba beenzuma beni-beni ikuti ndatalika kuyanzana kapati ambabo? Ikuti kakuli mbomulimvwa oobo, amusolekesye kuba muntu uusikika. Ba Roselise, ibakaintu baku Guadeloupe ibajisi myaka yakuzyalwa iili 30 alimwi ibakalongela ku England, bakaamba kuti: “Bantu ibalimvwa kulendelelwa balaacilengwa cakulipambukanya.” Kumane bakalailila kuti: “Amujane bantu ibalibonya kuti abalo balilendeledwe. Amutalisye mubandi ambabo. Ikubabuzya buyo mubuzyo kulakonzya kupa kuti mubandike akutalika kumvwana ambabo lyoonse.”

Citola ciindi kujana balongwe beni-beni alimwi kuyandika kusolekesya. Kwiiya kuswiilila ncecintu cakusaanguna ciyandika. Ikuti kamuswiililisya ciindi muntu naambaula, mulakonzya kuzyiba zyintu nzyayandisya akukonzya kubandika makani aamukkomanisya. Mutalubi kuti ilubomba lulayandika kutegwa bantu kabamvwana kapati.

Sena Ndili Apenzi Lyakuyeeya Zyintu Zitaluzi?

Ikulibona mbuli kuti munyina mulimo kulakonzya kupa kuti mwaalilwe kutalisya zilongwe. Amulibuzye kuti: ‘Sena ndijisi cilengwa cakuciindizya kuliyeeyela munzila iitaluzi?’ Abigaïl, uukkala ku Ghana alimwi uujisi myaka yakuzyalwa iili 15, wakazumina kuti: “Zimwi ziindi mizeezo iitaluzi yakali kundipa kulendelelwa. Ndakalimvwa kuti tandiyandwi alimwi tandikwe mulimo.” Mulakonzya kuba masimpe kuti ikuti kamuliyeeyela buya kugwasya bantu muciindi cakulindila kuti balombe lugwasyo kulindinywe tabakamuboni mbuli muntu uunyina mpindu pe. Andiza abalo balakonzya kuyanda kuti babe balongwe benu. Aboobo amube ndinywe musaanguna kubweza ntaamu.

Ikuyeeya zyintu zibotu nzyomukonzya kucitila bantu bambi kulakonzya kumugwasya kuba abalongwe, nobaba baabo batali mumusela wenu. Kuba acilongwe abantu bapati kulindinywe naa baniini kulakonzya kugwasya. Kaambo kapati kakagwasya Abigaïl kuzunda penzi lyakulendelelwa ndyaakajisi nkakuti, wakasola kutalisya cilongwe abantu bapati kulinguwe. Wakapandulula kuti: “Ndakaiya zyintu zinji kuli mbabo akaambo kaluzyibo ndobajisi mubuumi.”

Sena Ndilalizandula?

Bantu banji balendeledwe balaleka asyoonto kulendelelwa ciindi nobeebelela cipeku-peku, kucita zisobano zyaavidiyo naa kubelesya kkompyuta kwamawoola manji. Pele bamana kubelesya mincini eeyi balalendelelwa alimwi. Elsa, imusimbi uujisi myaka yakuzyalwa iili 21 uukkala ku Paris, waamba kuti, “Cipeku-peku azisobano zyaavidiyo zilakonzya kupa muntu kuti katayandi kuba abalongwe.”

Ibubi bwakweebelela cipeku-peku mbwakuti inga kunyina kubandika, kupana maano naa ciindi cakuyanzana abantu mboebelela. Cilikozyene buyo a zisobano zyaavidiyo, eezi zyintu zipa muntu kulimvwa kuti ulaabantu bambi alimwi talendeledwe, pele amanizya buyo kusobana ulalendelelwa alimwi. Kuvwuntauzya a Intaneti kakunyina cini ciyandaulwa kupa muntu kutazibona mubwini zyintu mbozibede, alimwi cimubika muntenda yakubala naa kweebela makani aakutalilemeka naa kubantu balisisa mbobabede. Tacili cabusongo kusola kujana balongwe a Intaneti.

Sena Ndiyandaula Wakukwatana limwi?

Bamwi bantu inga bayanda buyo kukwata naa kukwatwa kutegwa bamanizye kulendelelwa. Masimpe, ikuti muntu ngomukwetene limwi ulaaluyando alubomba, lukwatano lulakonzya kumuletela lukkomano kapati. Pele mweelede kucenjela, mutabindi nomupanga cakusala cipati mbuli lukwatano.

Kukwata naa kukwatwa taili njenzila ikonzya kumanizya penzi lyakulendelelwa. Banabukwetene bajisi penzi lyakutaambauzyanya kabotu baambwa kuti “bali akati kabantu balendeledwe kapati munyika.” Mukubula coolwe, bantu bajisi penzi eeli mbanji kapati. Aboobo ikuti kamuyanda kukwata naa kukwatwa, cilainda kubota kuti mwalimanizyila limwi penzi lyakulendelelwa kamutanatalika kuyandana amuntu umwi. Kucinca mbomuzilanga zyintu, izilengwa alimwi akuba wakusaanguna kubweza ntaamu mukupanga cilongwe kamutana kwata naa kukwatwa kulakonzya kumugwasya kuba antalisyo njumu yakuba alukkomano mulukwatano.

Inga Mwacikonzya Kuliyumya

Ndiza aciindi cino kunyina cini ncomukonzya kucita kuti muleke kulendelelwa. Pele inga mwacikonzya kuliyumya ikuti naa mwatobela Mulawo Wabukkale Bubotu Jesu ngwaakaamba. Wakati: “Nkaambo kaako zintu zyoonse zili buti nzimuyanda kuti bantu bamucitile, anywebo amubacitile nzizyonya.” (Matayo 7:12) Aboobo, ikuti kamuyanda kuti bantu kabamvwana andinywe, mweelede kusaanguna kumvwana ambabo. Ikuti naa kamuyanda kuti bantu kababandika andinywe, anywebo mweelede kwaanguluka kubandika ambabo. Nokuba kuti bantu bamwi inga tiibatalika kumvwana andinywe, pele mukuya kwaciindi bamwi baya kucita oobu. Ikuti naa tiimwacikonzya kutalisya cilongwe aciindi aawa, muyakukkomana akaambo kakusoleka kwenu.

Akamwi kaambo nsini Jesu nkakaamba ikakonzya kumugwasya kuliyumya naa kuti mujisi penzi lyakulendelelwa nkakuti: “Kupa kuletela cileleko cipati kwiinda kutambula.” (Incito 20:35, BT) Ikuti kamupa ciindi cenu kugwasya bantu bambi, atwaambe mbuli kugwasya mwana musyoonto kulemba zyakucikolo naa kugwasya bantu bacembeede kwiinda mukuunka mukuula zyintu nzyobayandika, kucita milimo yaaŋanda naa kulima, muyakukkomana kapati, alimwi aaya inga aba matalikilo acilongwe cini-cini.

Kujana Balongwe Beni-beni

Kuli nzila azimbi zikonzya kumugwasya kuliyumya kuti mulilendeledwe. Mutalizanduli kwiinda mukukkala buyo muŋanda. Ikuti kacikonzyeka amujane ciindi cakweendeenda mukweebela zilengwaleza. Nomuli mwalikke aŋanda, amubelesye ciindi kucita tulimo-limo tumwi twaaŋanda mbuli kusuma, kubamba zyintu zifwide, naa kubala. Umwi muntu wakalemba kuti: “Nokuba kuti ndaluuside ndamana kubala inga ndilakkomana, buusu boonse bulamana.” Banji balaumbulizyigwa ciindi nobabala intembauzyo zyamu Bbaibbele.

Basyaazibwene baamba kuti kuyanzana abantu mbakomba limwi kulakonzya kugwasya muntu kuti aleke kulendelelwa alimwi cilakonzya kumupa kuti abe abuumi bubotu. Ino nkuli nkomukonzya kujana bantu ibasoleka canguzu kutobela Mulawo Wabukkale Bubotu? Mubbuku limwi ndyobakalemba, ilyaamba kujatikizya zikombelo, ba Lee. R. Cooper bakaamba kuti: “Mumbungano zyabo, Bakamboni [ba Jehova] balajana zilongwe zibotu alimwi balasyomana akumvwana kapati.”

Jesu wakaamba cintu ciyakupa bantu kuzyiba Banakristo bakasimpe naakaambila basikwiiya bakwe kuti: “Kuliceeci bantu boonse bayoomuziba, kuti muli basikwiiya bangu, mwanooyandana umwi amweenzinyina.” (Johane 13:35) Oolu luyando—kusaanguna kuyanda Leza notuyatuyande bakombima—ncecintu cipati cigwasya bantu kuzyiba bakombi bakasimpe.—Matayo 22:37-39.

Kuba acilongwe a Leza ninzila iinda kubota yakulwana kulendelelwa. Ikuti kali mweenzinyoko, mulakonzya kulimvwa kuti tamuli molikke pe.—Ba-Roma 8:38, 39; Ba-Hebrayo 13:5, 6.

[Kabbokesi/Cifwanikiso icili apeeji 24]

Mbondililwana Penzi Lyakulendelelwa

Ba Anny, bamukamufwu: “Ndilasola kweendelezya mizeezo yangu alimwi akulanga buyo bubotu buliko mubukkale mbondibede.”

Ba Carmen, ibatakwetwe: “Ndaiya kubikkila maano kuzyintu zyakumbele akujana balongwe bapya, ikutali kugama kuyeeya zyintu zyakaindi.”

Ba Fernande, bamukamufwu: “Ikuti wabikkila maano kukugwasya bamwi, ulakonzya kwaaluba mapenzi aako.”

Ba Jean-Pierre, ibatakwete: “Ciindi aciindi ndilaunka mukweendeenda kwaciindi cilamfwu, kumwi kandiyabupaila kuli Leza.”

Ba Bernard, ibakafwidwa mukaintu: “Ndilaambaula abeenzuma aluwaile, kutali kuti bandiyeezye zyakandicitikila, pele akaambo buyo kakubotelwa kwaambaula ambabo.”

Ba David, ibatakwete: “Nokuba kuti ndiyandisya kapati kuba endikke, pele ndilasolekesya kubandika abamwi.”

Ba Lorenna, ibatakwetwe: “Ndilamvwana abantu akutalisya zilongwe ambabo.”

Abigaïl, uulaamyaka yakuzyalwa iili 15: “Ndilabandika abalongwe bangu bapati kulindime alimwi akwiiya kuzwa kuli mbabo.”

Ba Cherry, ibatakwetwe: “Ndakajana kuti naa waambila bantu kuti ujisi penzi lyakulendelelwa, inga balasoleka canguzu kukusangalizya.”

[Kabbokesi/Cifwanikiso icili apeeji 25]

MBOMUKONZYA KULWANA PENZI LYAKULENDELELWA

Amuzilange munzila yeelede zyintu

Amucesye ciindi ncomubelesya kucita zyakulikondelezya molikke, mbuli kweebelela cipeku-peku

Amuyandaule balongwe mbomukomba limwi, kubikkilizya abantu batali bamusela wenu

Kwiinda zyoonse, amube balongwe ba Leza

[Cifwanikiso icili apeeji 23]

Amutalisye zilongwe abantu batali bamusela wenu