1, 2. (a) Ino tuzyi buti kuti bantu balakonzya kuba balongwe ba Leza? (b) Ino tulalanga-langa nzi mucibalo eeci?

KUZWA ciindi notwazyalwa kusikila ciindi notwafwa, toonse tuyandika luyando. Bantu bayandika balongwe beni-beni alimwi basiluyando, ikutali buyo luyando luli akati kamusankwa amukaintu. Pele kwiinda zyoonse, tuyandika luyando luzwa kuli Jehova. Bantu banji tabasyomi kuti bantu balakonzya kuba acilongwe cini-cini a Leza alimwi icaluyando nkaambo talibonyi alimwi mupatikampatila. Pele tulikazyi kasimpe!

² Tulizyi kuzwa mu Bbaibbele kuti bantu bakaba balongwe ba Leza. Tweelede kwiiya kuzikozyanyo zyabo. Nkaambo nzi? Nkaambo kuba acilongwe a Leza nembaakani iiyandika kapati njotukonzya kuba ayalo mubuumi. Aboobo atulange-lange cikozyanyo ca Abrahamu. (Amubale Jakobo 2:23.) Ino wakaba buti mulongwe wa Leza? Cilongwe ca Abrahamu cini-cini cakayeeme alusyomo, alimwi uzyibidwe kuti ngu “usyi wabaabo  boonse bajisi lusyomo.” (Baroma 4:11) Nomulanga-langa cikozyanyo cakwe, amulibuzye kuti, ‘Ino inga ndalwiiya buti lusyomo lwa Abrahamu akuyumya cilongwe cangu a Jehova?’

3, 4. (a) Amwaambe sunko iliboneka kuti ndelyakali sunko lipati kulusyomo lwa Abrahamu. (b) Nkaambo nzi Abrahamu ncaakalisungwide kutuula Izaka?

³ Amweezyezye ciindi Abrahamu naakajisi myaka yakuzyalwa iibalilwa ku 125 katanta cilundu asyoonto-syoonto ^[1] (Amubone bupanduluzi buyungizyidwe.) Kusyule lyakwe kwakali Izaka mwanaakwe, iwakali amyaka yakuzyalwa iili 25. Izaka wakanyamwide nkuni, mpoonya Abrahamu wakajisi cipeni alimwi azimwi izyakali kuyandika kuyasya mulilo. Lweendo oolu ambweni ndolwakali lweendo luyumu kwiinda mubuumi bwa Abrahamu. Pele tiikwakali kucembaala kwakwe pe ikwakapa kuti luyume. Wakacijisi nguzu zinji. Muciindi caboobo, lweendo oolu lwakali luyumu nkaambo Jehova wakamwambila kuti atuule mwanaakwe!—Matalikilo 22:1-8.

⁴ Ambweni eeli ndelyakali sunko lipati kwiinda ilyakasunka lusyomo lwa Abrahamu. Bantu bamwi baamba kuti Leza wakatondezya lunya kuli Abrahamu kwiinda mukumwaambila kuti atuule mwanaakwe. Bamwi baamba kuti Abrahamu wakalisungula kuti atuule mwanaakwe nkaambo tanaakali kumuyanda. Bantu balaamba zintu zyamusyobo ooyu akaambo kakuti tabajisi lusyomo alimwi tabaluzyi lusyomo lwini-lwini mbolubede naa tabazyi mbolubeleka. (1 Bakorinto 2:14-16) Pele Abrahamu tanaakamwvida Leza cakutazyiba, nkokuti kumumvwida kakunyina kuyeeya ncaakali kucita. Wakamumvwida nkaambo wakajisi lusyomo lwini-lwini. Wakalizyi kuti Jehova tanaakali kukonzya kumwaambila kucita cintu cakali kukonzya kumupa kuusa mubuumi bwakwe boonse. Abrahamu wakalizyi kuti ikuti naa wamvwida, Jehova wakali kuyoomulongezya walo amwanaakwe ngwaakali kuyandisya. Ino ncinzi Abrahamu ncaakali kuyandika kutegwa abe alusyomo luyumu luli boobu? Wakali kuyandika kuba aluzyibo alimwi akucitikilwa zintu zimwi.

5. Ino kweelede kuti Abrahamu wakaiya buti kujatikizya Jehova, alimwi ino luzyibo oolo lwakamupa kulimvwa buti?

⁵ Luzyibo. Abrahamu wakakomenena  mumunzi iwakali kwiitwa kuti Uri. Bantu bakooko kubikkilizya abausyi bakali kukomba baleza bakubeja. (Joshua 24:2) Aboobo ino Abrahamu wakamuzyiba buti Jehova? Ibbaibbele litondezya kuti Semu, mwana wa Nowa, wakali mubbululu wa Abrahamu. Alimwi wakazumanana kupona kusikila Abrahamu naakasika myaka iibalilwa ku 150 yakuzyalwa. Semu muntu iwakajisi lusyomo luyumu kapati, alimwi kweelede kuti wakali kubaambila babbululu bakwe kujatikizya Jehova. Mubwini tatuzyi masimpe, pele cilakonzyeka kuti oobu Abrahamu mbwaakamuzyiba Jehova. Ncaakaiya Abrahamu cakamupa kuti ayande Jehova, alimwi luzyibo oolo lwakamugwasya kuba alusyomo.

6, 7. Ino zintu zyakamucitikila Abrahamu zyakaluyumya buti lusyomo lwakwe?

⁶ Zintu izyakamucitikila. Ino zintu izyakamucitikila Abrahamu zyakapa buti kuti lusyomo lwakwe muli Jehova luyume? Bamwi baamba kuti zintu muntu nzyayeeya zipa muntu kulimvwa mbwalimvwa mpoonya mbwalimvwa muntu cimupa kuti acite cimwi cintu. Moyo wa Abrahamu wakakulwaizyigwa anzyaakaiya kujatikizya Leza, aboobo eeci cakamupa kuti amulemeke kapati “Jehova Leza Mupatikampatila, Mulengi wajulu anyika.” (Matalikilo 14:22) Ibbaibbele lyaamba kuti kulemeka Leza kapati munzila eeyi ‘nkuyoowa Leza.’ (Bahebrayo 5:7) Kutegwa tube acilongwe cini-cini a Leza, tweelede kumuyoowa Leza. (Intembauzyo 25:14) Oobu mbobube ibwakakulwaizya Abrahamu kumvwida Jehova.

⁷ Leza wakaambila Abrahamu a Sara kuti bazwe mumunzi wabo wa Uri akuunka kucisi cimbi. Tiibakacili bana, aboobo bakali kuyookkala mumatente buumi bwabo boonse. Nokuba kuti Abrahamu wakalizyi kuti kwakali kuyooba ntenda zinji, wakali kanzide kumumvwida Jehova. Akaambo kakumumvwida, Leza wakamulongezya akumukwabilila. Mucikozyanyo, ciindi Sara, mukaintu weebeka wa Abrahamu, nobakamubweza alimwi kali muntenda yakujaigwa, Jehova wakabakwabilila camaleele ba Abrahamu a Sara ziindi zili mbozibede. (Matalikilo 12:10-20; 20:2-7, 10-12, 17, 18) Zintu eezyi izyakamucitikila Abrahamu, zyakamupa kuti abe alusyomo luyumu.

8. Ino luzyibo azintu zitucitikila izikonzya kuyumya cilongwe cesu a Jehova inga twazijana buti?

⁸ Sena tulakonzya kuba balongwe beni-beni ba Jehova? Inzya, inga twaba! Mbuli Abrahamu, tweelede kwiiya kujatikizya Jehova. Andiswe tulakonzya kuba aluzyibo  alimwi akucitikilwa zintu zikonzya kuyumya lusyomo lwesu. Mazuba aano tulijisi zinji kwiinda nzyaakajisi Abrahamu. (Daniele 12:4; Baroma 11:33) Ibbaibbele lizwide luzyibo kujatikizya “Mulengi wajulu anyika.” Nzyotwiiya zitupa kumuyanda Jehova alimwi zitugwasya kumulemeka kapati. Luyando oolu abulemu kuli Jehova zitukulwaizya kumumvwida. Notucita oobo, tulabona mbwatukwabilila akutulongezya, alimwi zintu eezyi izitucitikila zilaluyumya kapati lusyomo lwesu. Ciindi notumubelekela Jehova cakumaninina, tulakkutila, tulaba aluumuno alimwi alukkomano. (Intembauzyo 34:8; Tusimpi 10:22) Mbotuyaabuba aluzyibo lunji alimwi akucitikilwa zintu zinji mubuumi, cilongwe cesu anguwe ciyooyuma kapati.

9, 10. (a) Ino ncinzi ciyandika kutegwa cilongwe ciyumye kapati? (b) Ino ncinzi citondezya kuti Abrahamu wakali kuciyanda cilongwe cakwe a Jehova alimwi akuti wakaciyumya?

⁹ Cilongwe cini-cini cili mbuli cintu ciyandisi. (Amubale Tusimpi 17:17.) Tacili mbuli kanongo kadula ikakonzya kubikkwa buyo kuti kakeebelwa. Cili mbuli duba iliyandika maanzi akulanganyizyigwa kabotu kutegwa libalule. Abrahamu wakali kuciyanda cilongwe cakwe a Jehova alimwi wakazumanana kucibamba. Ino wakacita buti oobo?

¹⁰ Abrahamu wakazumanana kuyoowa Leza akumumvwida. Mucikozyanyo, naakaunka ku Kanana amukwasyi wakwe alimwi ababelesi bakwe, wakazumanana kulekela Jehova kuti kamusololela kutegwa kasala kabotu muzintu zipati azisyoonto. Mwaka omwe katanazyalwa Izaka, ciindi Abrahamu naakali amyaka yakuzyalwa iili 99, Jehova wakamwaambila kuti apalule basankwa boonse bamuŋanda yakwe. Sena Abrahamu wakamudooneka Jehova naa kusola kupa kaambo kakutacita ncaakaambilwa? Peepe, wakasyoma Jehova akucita ncaakaambilwa ‘buzuba oobo mbubonya.’—Matalikilo 17:10-14, 23.

11. Ino Abrahamu wakalibilikila nzi kujatikizya minzi ya Sodoma a Gomora alimwi ino Jehova wakamugwasya buti?

¹¹ Akaambo kakuti Abrahamu lyoonse wakali kumvwida Leza nokuba muzintu zisyoonto, cilongwe cabo cakayuma. Wakalizyi kuti wakali kukonzya kwaambaula a Jehova kujatikizya cintu cili coonse, akulomba lugwasyo ciindi naakali kuba amibuzyo imukatazya. Mucikozyanyo, ciindi Jehova naakaamba kuti wakali kuyoonyonyoona minzi ya Sodoma a Gomora, Abrahamu wakalibilika. Nkaambo nzi? Wakayoowa kuti bantu babotu bakali kuyoofwa antoomwe abantu babi. Ambweni wakali kulibilika akaambo ka Loti, mwana wamwanookwabo amukwasyi wakwe, ibakali kukkala mu Sodoma. Abrahamu wakali kusyoma Jehova, “Mubetesi wanyika yoonse,” aboobo wakaambaula a Jehova cakulicesya kujatikizya zintu izyakali mumoyo wakwe. Jehova wakamukkazyikila moyo mulongwe wakwe akumutondezya kuti ulaalubomba. Jehova wakapandulula kuti nokuba leelyo nasubula bantu, ulangaula bantu babotu akubafwutula.—Matalikilo 18:22-33.

12, 13. (a) Ino luzyibo alimwi azintu izyakamucitikila Abrahamu zyakamugwasya buti mukuya kwaciindi? (b) Ino ncinzi citondezya kuti Abrahamu wakali kusyoma Jehova?

 ¹² Cilisalede kuti luzyibo alimwi azintu zyoonse izyakamucitikila Abrahamu zyakamugwasya kuzumanana kuyumya cilongwe cakwe a Jehova. Mukuya kwaciindi, ciindi Jehova naakaambila Abrahamu kutuula mwanaakwe, wakalizyi kuti Jehova lyoonse ulakkazyika moyo, ngusilubomba, ulasyomeka alimwi ulakwabilila. Abrahamu wakalizyi kuti Jehova tanaakaile kucinca buyo akuba silunya! Ino nkaambo nzi ncotwaambila boobo?

¹³ Katanabasiya babelesi bakwe, Abrahamu wakaamba kuti: “Amusyaale aano ambongolo, pele mebo amulombe ooyu tulaunka okuya kuyookomba, twamana tulapiluka kulindinywe.” (Matalikilo 22:5) Ino Abrahamu wakali kupandulula nzi? Sena wakali kubeja naakaamba kuti ulapiluka a Izaka, kumwi kazyi kuti wakali kuyoomutuula? Peepe. Ibbaibbele lyaamba kuti Abrahamu wakalizyi kuti Jehova wakali kukonzya kumubusya Izaka. (Amubale Bahebrayo 11:19.) Abrahamu wakalizyi kuti Jehova wakamupa nguzu zyakuba amwana nokuba kuti walo a Sara bakali cembeede kapati. (Bahebrayo 11:11, 12, 18) Aboobo wakalizyi kuti kunyina cintu citakonzyeki kuli Jehova. Abrahamu tanaakazyi cakali kuyoocitika buzuba oobo. Pele wakalijisi lusyomo lwakuti, ikuti kwayandika, Jehova wakali kukonzya kumubusya mwanaakwe kutegwa zisyomezyo zya Leza zyoonse zizuzikizyigwe. Nkakaambo kaako Abrahamu ncaambwa kuti ngu “usyi wabaabo boonse bajisi lusyomo.”

14. Ino mbuyumuyumu nzi mbomujisi mukubelekela Jehova, alimwi ino cikozyanyo ca Abrahamu inga camugwasya buti?

¹⁴ Mazuba aano, Jehova tatwaambili kutuula bana besu, pele utwaambila kutobela milawo yakwe. Zimwi ziindi inga tatukonzyi kumvwisya ikaambo milawo eeyi ncoyakabikkilwa naa inga catuyumina kwiitobela. Sena kuli nomulimvwa oobu? Kuli bamwi, mulimo wakukambauka ulakatazya. Ambweni bafwa nsoni alimwi cilabakatazya kubandika abantu mbobatazyi. Bamwi balayoowa kwiindana abantu mbobabeleka limwi kumilimo naa mbobaiya limwi. (Kulonga 23:2; 1 Batesalonika 2:2) Ciindi nomwaambilwa kucita cimwi cintu cikatazya, amuyeeye cikozyanyo ca Abrahamu cilibedelede calusyomo abusicamba. Ciindi notuzinzibala kuyeeya zikozyanyo zyabaalumi abamakaintu basyomeka, cilakonzya kutukulwaizya kubaiya akuswena afwaafwi amulongwe wesu, Jehova.—Bahebrayo 12:1, 2.

15. Ino inga twasyoma buti kuti Abrahamu tanaakausa akaambo kakumvwida Jehova cakusyomeka?

¹⁵ Sena Abrahamu kuli naakalimvwa kuusa akaambo kakutobela milawo ya Jehova? Ibbaibbele lyaamba kuti Abrahamu  “wakafwa naakacembaala akupona myaka minji.” (Matalikilo 25:8) Ciindi naakali amyaka yakuzyalwa iili 175, Abrahamu wakali kukonzya kuyeeya kujatikizya ciindi cilamfwu ncaakapona akulimvwa kukkutila. Nkaambo nzi? Nkaambo cilongwe cakwe a Jehova ncecintu cakali kuyandika kapati kulinguwe lyoonse. Nokuba boobo, notubala kujatikizya Abrahamu kuti ‘wakacembaala akupona myaka minji,’ eeci tacaambi kuti tanaakali kuyanda kupona kumbele.

16. Ino nzintu nzi iziyoomupa kukkomana Abrahamu mu Paradaiso?

¹⁶ Ibbaibbele lyaamba kuti Abrahamu “wakali kulindila munzi uujisi ntalisyo zini-zini, imunzi ooyo wakaanzwa akuyakwa a Leza.” (Bahebrayo 11:10) Abrahamu wakasyoma kuti bumwi buzuba wakali kuyakuubona munzi ooyu, Bwami bwa Leza, kabulela anyika. Masimpe uyakuubona! Amuyeeye buyo Abrahamu mbwayookkomana kupona muparadaiso anyika akuzumanana kuyumya cilongwe cakwe a Leza. Uyookkomana kuzyiba kuti cikozyanyo cakwe calusyomo cakagwasya babelesi ba Leza kwamyaka minji! Muparadaiso uyoozyiba kuti cituuzyo aa Cilundu ca Moriya cakali citondezyo cacintu cimwi cipati. (Bahebrayo 11:19) Alimwi uyoozyiba kuti kucisa nkwaakamvwa ciindi naakali kulibambila kutuula mwanaakwe kwakagwasya mamiliyoni aabantu kumvwisya kucisa nkwaakalimvwa Jehova ciindi naakaaba Mwanaakwe, Jesu Kristo, kuti cibe cinunuzyo kubantu. (Johane 3:16) Cikozyanyo ca Abrahamu catugwasya toonse kulumba kapati kucinunuzyo, citondezyo cipati kwiinda icaluyando!

17. Ino ncinzi ncomukanzide kucita, alimwi ino tuyoolanga-langa nzi mucibalo citobela?

¹⁷ Umwi aumwi wesu aabe amakanze aakuzumanana kwiiya lusyomo lwa Abrahamu. Mbuli Abrahamu, tuyandika luzyibo alimwi akucitikilwa zintu zimwi. Mbotayaabuzumanana kwiiya kujatikizya Jehova alimwi akumumvwida, tuyoobona mbwatulongezya akutukwabilila. (Amubale Bahebrayo 6:10-12.) Jehova aabe Mulongwe wesu kukabe kutamani! Mucibalo citobela, tuyoolanga-langa zikozyanyo zimbi zyotatwe zyabantu ibakali kusyomeka ibakaba balongwe beni-beni ba Leza.