Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 45

LWIIMBO 138 Kubota kwa Banakristo Bacembeede

Amwiiye Kumajwi Aamamanino Ngobakaamba Bamaalumi Basyomeka

Amwiiye Kumajwi Aamamanino Ngobakaamba Bamaalumi Basyomeka

“Sena busongo tabujanwi kubantu bacembeede alimwi sena maano taabooli akaambo kakupona myaka minji?”JOB. 12:12.

ZILAAYIIGWE

Kumvwida Jehova kulakonzya kupa kuti tulongezyegwe lino, alimwi akuyoopona buumi butamani kumbele.

1. Nkaambo nzi ncotweelede kwiiya kubacembeede?

 TOONSE tuyandika busolozi mubuumi kutegwa tucikonzye kusala kabotu. Tulakonzya kubujana busolozi oobu kubaalu alimwi aku Banakristo bamwi basimide kumuuya. Ikuti kabacembeede, tatweelede kuyeeya kuti lulayo lwabo inga tiilwabeleka mazuba aano. Kayi Jehova uyanda kuti twiiye kulimbabo. Akaambo kakuti bapona myaka minji kwiinda ndiswe, baiya zinji kujatikizya buumi, baba amaano alimwi abusongo.—Job. 12:12.

2. Ino tulalanga-langa nzi mucibalo eeci?

2 Kaindi, Jehova wakali kubelesya bacembeede basyomeka, kukulwaizya bantu bakwe alimwi akubasololela. Mucikozyanyo, atulange-lange cikozyanyo ca Musa, Davida alimwi amwaapostolo Johane. Bakali kupona aciindi ciindene alimwi bukkale bwabo bwakaliindene kapati. Nobakali afwaafwi kufwa, bakapa lulayo lwabusongo kuli baabo bakacili bana. Umwi aumwi wabamaalumi aaba, wakakankaizya mbociyandika kumvwida Leza. Jehova wakapa kuti majwi aabo aabusongo alembwe mu Bbaibbele kutegwa twiiye kulingawo. Kunyina makani tuli bana naa bapati, tulakonzya kugwasyigwa kwiinda mukulanga-langa lulayo lwabo. (Rom. 15:4; 2Tim. 3:16) Mucibalo eeci, tulalanga-langa majwi aamamanino ngobakaamba bamaalumi botatwe alimwi aziiyo nzyotukonzya kwiiya kuzintu nzyobakaamba.

‘MUYAKOONGOLA’

3. Muunzila nzi Musa mwaakamubelekela Leza abantu bakwe?

3 Musa wakabeleka canguzu mumulimo wa Jehova mubuumi bwakwe boonse. Mucikozyanyo, wakabeleka kali musinsimi, mubetesi, musololi alimwi amulembi. Aboobo Musa wakaiya zinji kuzintu zyakamucitikila mubuumi. Mucikozyanyo, wakasololela bana Israyeli kuzwa mubuzike ku Egepita alimwi wakalibonena maleele manji aa Jehova. Mpoonya Jehova wakamubelesya kulemba mabbuku osanwe aamu Bbaibbele, nkokuti Intembauzyo 90 ambweni a Intembauzyo 91. Kweelede kuti ngowakalemba abbuku lya Jobu.

4. Mbaani Musa mbaakakulwaizya? Nkaambo nzi?

4 Kakusyeede ciindi cisyoonto kuti afwe kajisi myaka iili 120, Musa wakaita bana Israyeli boonse akubayeezya zintu nzyobakabona alimwi azyakabacitikila. Kabacili bana, bana Israyeli bamwi bakalibonena maleele Jehova ngaakacita alimwi ambwaakabasubula bana Egepita. (Kul. 7:​3, 4) Mucikozyanyo, bakeenda akati ka Lwizi Lusalala alimwi bakalibonena kainyonyooka mpi ya Farao. (Kul. 14:​29-31) Mpoonya nobakali munkanda, bakalibonena Jehova mbwaakabakwabilila akubalanganya. (Dt. 8:​3, 4) Lino bana Israyeli nobakali afwaafwi kunjila mu Nyika Yakasyomezyedwe, Musa wakabelesya coolwe eeci kubakulwaizya. a

5. Ino majwi aamamanino ngaakaamba Musa aali ku Deuteronomo 30:​19, 20 akabakulwaizya buti bana Israyeli?

5 Ncinzi Musa ncaakaamba? (Amubale Deuteronomo 30:​19, 20.) Wakayeezya bana Israyeli kuti bakajisi bulangizi bubotu bwakumbele. Kwiinda mukugwasyigwa a Jehova, bana Israyeli bakali kukonzya kupona kwaciindi cilamfwu munyika njaakabasyomezyede. Alimwi nyika eeyo yakali mbotu kapati. Musa wakabapandulwida nyika eeyo mboyakabede. Wakati: “Minzi mipati alimwi yeebeka njomwatakayaka, amaanda aazwide zintu zibotu zyamisyobo-misyobo nzyomwatakabelekela, amigoti iisyidwe kale njomwatakasya, amyuunda yamisaansa amaolifa njomwatakabyala.”—Dt. 6:​10, 11.

6. Nkaambo nzi Leza ncaakazumizya masi amwi kuzunda bana Israyeli?

6 Musa alimwi wakabacenjezya bana Israyeli. Kutegwa bazumanane kupona munyika eeyi iyakali mbotu kapati, bakeelede kutobela milawo ya Jehova. Aboobo, Musa wakabakulwaizya kuti ‘basale buumi’ kwiinda mukuswiilila Jehova alimwi “akukakatila kulinguwe.” Pele cuusisya ncakuti, tiibakamumvwida Jehova. Akaambo kaceeci, mukuya kwaciindi Leza wakazumizya bana Asuri alimwi abana Babuloni kubazunda akubatola mubuzike.—2Bam. 17:​6-8, 13, 14; 2Mak. 36:​15-17, 20.

7. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kumajwi aa Musa? (Amubone acifwanikiso.)

7 Ncinzi ncotwiiya? Twiiya kuti kumvwida kusololela kubuumi. Mbubwenya mbuli bana Israyeli ibakali afwaafwi kunjila mu Nyika Yakasyomezyedwe, tuli afwaafwi kunjila munyika mpya njaakasyomezya Leza, mwalo nyika mwiiyakuba paradaiso. (Is. 35:1; Lk. 23:43) Saatani amadaimona aakwe bayakunyonyoonwa. (Ciy. 20:​2, 3) Kunoonyina zikombelo izinooyiisya makani aakubeja kujatikizya Jehova. (Ciy. 17:16) Alimwi kunoonyina mfwulumende zyabantu zidyaaminina balelwa banzizyo. (Ciy. 19:​19, 20) Mu Paradaiso, munoonyina bazangi. (Int. 37:​10, 11) Bantu boonse banootobela milawo ya Jehova iiluleme, calo iciyoopa kuti kube lukamantano alimwi aluumuno. Akaambo kaceeci, bantu boonse banooyandana alimwi akusyomana. (Is. 11:9) Eelo kaka oobu mbulangizi butaliboteli! Ciinda kukkomanisya ncakuti, ikuti twazumanana kumumvwida Jehova, tuyoozumanana kupona munyika yaparadaiso, ikutali buyo kwamyaka misyoonto, pele lyoonse mane kukabe kutamani.—Int. 37:29; Joh. 3:16.

Ikuti katumumvwida Jehova, tuyoozumanana kupona munyika yaparadaiso, ikutali buyo kwamyaka misyoonto, pele lyoonse mane kukabe kutamani (Amubone muncali 7)


8. Ino cisyomezyo cakuyoopona mane kukabe kutamani cakamugwasya buti misyinali umwi? (Juda 20, 21)

8 Ikuti twazumanana kuzinzibala kuyeeya cisyomezyo ca Leza cabuumi butamani, cilakonzya kutugwasya kumumvwida tacikwe makani amapenzi ngotukonzya kujana. (Amubale Juda 20, 21.) Kunze lyaboobo, cisyomezyo eeci cilakonzya kutugwasya kulwana kulezya kwesu. Mucikozyanyo, misyinali umwi iwabeleka kwamyaka minji mu Africa, walo iwakali kulwana kulezya kwakwe, wakaamba kuti: “Kuzyiba kuti ndakali kukonzya kusweekelwa bulangizi bwangu bwakuyoopona mane kukabe kutamani, cakandipa kubeleka canguzu kulwana kulezya kwangu ooku alimwi akumulomba Jehova mumupailo. Kwiinda mukugwasyigwa anguwe, ndakacikonzya kucizunda cilengwa cibyaabi ncondakajisi.”

‘MUYOOZWIDILILA’

9. Mapenzi nzi ngaakajana Davida mubuumi bwakwe?

9 Davida wakali mwami wabantu ba Jehova alimwi wakali kusyomeka kuli Leza. Kunze lyaboobo, wakali mwiimbi, sikweema, sikalumamba alimwi amusinsimi. Pele wakajana mapenzi manji. Kwamyaka iili mbwiibede, wakali simutuntuli ikutija Mwami Saulo iwakali kuyanda kumujaya. Mpoonya naakaba mwami, alimwi wakeelede kutija kutegwa atamujayi mwanaakwe Abisalomu iwakali kuyanda kumunyanga bwami. Nokuba kuti Davida wakajana mapenzi aaya alimwi akucita zibi zipati, wakazumanana kusyomeka kusikila naakafwa. Mane buya Jehova wakamwaamba kuti ‘mwaalumi weendelana amoyo wakwe.’ Aboobo tweelede kulutobela lulayo lwa Davida lwabusongo.—Mil. 13:22; 1Bam. 15:5.

10. Nkaambo nzi Davida ncaakamupa lulayo mwanaakwe Solomoni sikumulyazina?

10 Amubone lulayo Davida ndwaakapa mwanaakwe Solomoni sikumulyazina. Jehova wakasala Solomoni kuyaka tempele, kwalo bantu nkobakali kukonzya kumukomba. (1Mak. 22:5) Pele Solomoni wakali kuyoojana buyumuyumu. Ncinzi Davida ncaakali kukonzya kumwaambila? Amuleke tubone.

11. Kweelana alugwalo lwa 1 Bami 2:​2, 3, ncinzi Davida ncaakaambila Solomoni? Ncinzi cakacitika ciindi Solomoni naakatobela ncaakaambilwa? (Amubone acifwanikiso.)

11 Ncinzi ncaakaamba Davida? (Amubale 1 Bami 2:​2, 3.) Davida wakaambila mwanaakwe kuti, ikuti naa wamumvwida Jehova, wakali kuyoozwidilila mubuumi. Alimwi kwamyaka minji, Jehova wakali kumupa Solomoni zintu zinji zibotu alimwi akumugwasya kuzwidilila mumbazu zinji. (1Mak. 29:​23-25) Mucikozyanyo, wakayaka tempele mpati alimwi akulemba mabbuku amwi aamu Bbaibbele. Wakaba ampuwo akaambo kabusongo bwakwe alimwi abuvwubi. (1Bam. 4:34) Pele kweelana a Davida mbwaakaamba, Solomoni wakali kuyoozwidilila lilikke buyo kuti wazumanana kumumvwida Jehova Leza. Cuusisya ncakuti, ciindi Solomoni naakacembaala, wakatalika kukomba baleza bambi. Akaambo kaceeci, Jehova tanaakakkomana. Aboobo wakacileka kumupa busongo bwakucikonzya kubeendelezya kabotu bantu.—1Bam. 11:​9, 10; 12:4.

Majwi aamamanino Davida ngaakaambila mwanaakwe Solomoni alatugwasya kubona kuti, ikuti twamumvwida Jehova, uyootupa busongo bwalo bukonzya kutugwasya kusala kabotu (Amubone muncali 11-12) b


12. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kumajwi aa Davida?

12 Ncinzi ncotwiiya? Twiiya kuti kumvwida kupa kuzwidilila. (Int. 1:​1-3) Mubwini, Jehova tatusyomezyi kutupa buvwubi naa kuba ampuwo mbuli mbwaakabede Solomoni. Pele ikuti naa twamumvwida, uyootusololela alimwi akutupa busongo bwalo bukonzya kutugwasya kusala kabotu. (Tus. 2:​6, 7; Jak. 1:5) Mucikozyanyo, busolozi bwa Jehova bulakonzya kutugwasya kusala kabotu kujatikizya mulimo, lwiiyo, mali alimwi azyakulikondelezya. Alimwi kutobela busolozi bwakwe, kuyootugwasya kukwabilila cilongwe cesu anguwe alimwi akuyoopona mane kukabe kutamani. (Tus. 2:​10, 11) Kunze lyaboobo, tuyooba abalongwe bali kabotu alimwi tuyooba abuumi bukkomanisya bwamumukwasyi.

13. Ncinzi cakagwasya mucizyi Carmen kuzyiba cikonzya kumugwasya kuzwidilila mubuumi?

13 Mucizyi Carmen uukkala ku Mozambique, wakali kuyeeya kuti lwiiyo lwaatala ncecintu cilikke cikonzya kupa muntu kuzwidilila mubuumi. Aboobo, wakaunka kuyunivesiti kuyooyiya lwiiyo lujatikizya mayake. Wakalemba kuti: “Ndakali kuzikkomanina nzyondakali kwiiya. Pele zyakali kundimanina ciindi cangu alimwi ndakali kuyandika kubeleka canguzu. Ndakali kunga ndili kucikolo kuzwa kuma 7:30 hrs mane kusika kuma 18:00 hrs. Cakali kukatazya kapati kujanika kumiswaangano, aboobo ndakajoka ansi kumuuya. Mumoyo wangu ndakalizyi kuti ndakali kusola kubelekela basimalelo bobilo.” (Mt. 6:24) Mpoonya mucizyi ooyu wakapaila kujatikizya bukkale bwakwe akuvwuntauzya muzyakumwaya zyesu. Wakaamba kuti: “Nobakamana kundigwasya bakwesu basimide kumuuya alimwi abaama, ndakasala kuzwa kuyunivesiti akusala kubelekela Jehova cakumaninina. Eeci cakandigwasya kusala kabotu mubuumi alimwi kunyina nondilimvwa bubi kujatikizya kusala kwangu.”

14. Nkaambo nzi kapati nkaakaamba Musa a Davida?

14 Musa a Davida bakali kumuyanda kapati Jehova alimwi bakalizyi mbociyandika kapati kumumvwida. Aboobo mumajwi aamamanino ngobakaamba, bakakulwaizya baswiilizi babo kwiiya cikozyanyo cabo kwiinda mukuzumanana kusyomeka kuli Jehova. Alimwi bakacenjezya bamwi kuti, ikuti naa baleka kusyomeka kuli Jehova, awalo wakali kuyooleka kubakkomanina alimwi tanaakali kuyoobalongezya. Lulayo lwabo, lucigwasya amazuba aano. Nokwakainda myaanda yamyaka, mubelesi wa Jehova uumbi, awalo wakaamba mbociyandika kuzumanana kusyomeka kuli Jehova.

“KUNYINA CINTU CINDIPA KUKKOMANA KAPATI”

15. Nzintu nzi mwaapostolo Johane nzyaakabona mubuumi bwakwe?

15 Johane wakali mwaapostolo wa Jesu Kristo uuyandwa kapati. (Mt. 10:2; Joh. 19:26) Wakabeleka a Jesu ciindi naakali kucita mulimo wakwe waanyika, wakalibonena kacita maleele alimwi wakazumanana kusyomeka kulinguwe, nomuba muziindi zikatazya. Wakali kulangilila ciindi Jesu naakali kujaigwa alimwi wakamubona naakabusyigwa. Kunze lyaboobo, wakalibonena kuyaambele kwambungano ya Bunakristo yamumwaanda wamyaka wakusaanguna alimwi ‘akukambaukwa kwamakani mabotu kuzilenge zyoonse zili ansi aajulu.’—Kol. 1:23.

16. Ino mbaani bagwasyigwa amagwalo aa Johane?

16 Ciindi Johane naakacembaala, wakaba acoolwe cakulemba bbuku lya Ciyubunuzyo likkomanisya kapati. (Ciy. 1:1) Alimwi wakalemba bbuku lya Makani Mabotu, ilijisi zina lyakwe. Kunze lyaboobo, wakasololelwa kulemba magwalo aambi otatwe. Lugwalo lwakwe lwatatu, wakalulembela Gayo, Munakristo uusyomeka walo ngwaakali kubona kuti mwanaakwe wakumuuya ngwaakali kuyanda kapati. (3Joh. 1) Aciindi eeco, kweelede kuti kwakali bantu banji Johane mbaakali kubona kuti mbana bakwe bakumuuya. Nzyaakalemba mwaalumi uusyomeka ooyu iwakacembeede, zyabagwasya basikutobela Jesu kusikila mazuba aano.

17. Kweelana alugwalo lwa 3 Johane 4, ncinzi ciletela lukkomano?

17 Ncinzi ncaakalemba Johane? (Amubale 3 Johane 4.) Wakalemba lukkomano luboola akaambo kakumvwida Leza. Ciindi naakalemba lugwalo lwakwe lwatatu, bantu bamwi bakali kuyiisya njiisyo zyakubeja, calo cakaleta kwaandaana mumbungano. Nokuba boobo, bamwi bakazumanana ‘kweenda mukasimpe.’ Bakazumanana kumumvwida Jehova alimwi bakali “kweenda kweelana amilawo yakwe.” (2Joh. 4, 6) Banakristo aabo basyomeka, bakapa kuti Johane a Jehova bakkomane kapati.—Tus. 27:11.

18. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kumajwi aa Johane?

18 Ncinzi ncotwiiya? Twiiya kuti kusyomeka kuletela lukkomano. (1Joh. 5:3) Mucikozyanyo, tulakkomana akaambo kakuzyiba kuti tukkomanisya Jehova. Awalo Jehova ulakkomana ciindi natubona katutantamuka kucita zintu zibyaabi akumvwida milawo yakwe. Kunze lyaboobo, abalo bangelo kujulu balakkomana kapati. (Tus. 23:15; Lk. 15:10) Andiswe tulakkomana kapati ciindi notubona bakwesu abacizyi kabazumanana kusyomeka noliba leelyo nobapenzyegwa naa kusunkwa kucita cibi. (2Tes. 1:4) Aboobo ciindi nyika ya Saatani yaakunyonyoonwa, tuyookkomana kapati akaambo kakuti twakazumanana kusyomeka kuli Jehova.

19. Ncinzi ncaakaamba mucizyi Rachel kujatikizya kuyiisya bamwi kasimpe? (Amubone acifwanikiso.)

19 Tulakkomana kapati ciindi notuyiisya bamwi kasimpe kujatikizya Jehova. Mucizyi Rachel uukkala ku Dominican Republic, ulimvwa kuti ncoolwe cilibedelede kuyiisya bamwi kujatikizya Jehova Leza. Nayeeya bana bakumuuya mbajisi, wakaamba kuti: “Cilakatazya kapati kupandulula lukkomano ndondijisi nondibona baabo mbondiyiisya kabatalika kumuyanda kapati Jehova, kumusyoma cakumaninina alimwi akucinca bukkale bwabo kutegwa bamukkomanisye. Lukkomano oolu, talukonzyi kweezyanisyigwa akulyaaba kuli koonse nkondakacita kutegwa ndibayiisye.”

Tulajana lukkomano kwiinda mukuyiisya bamwi kumuyanda Jehova alimwi akumumvwida mbubwenya mbuli ndiswe (Amubone muncali 19)


AMUGWASYIGWE AMAJWI AAMAMANINO NGOBAKAAMBA BAMAALUMI BASYOMEKA

20. Muumbazu nzi motukozyenye a Musa, Davida alimwi a Johane?

20 Kwainda ciindi cilamfwu kuzwa ciindi Musa, Davida alimwi Johane nobakali kupona. Mbobakali kupona, kuliindene kapati ambotupona mazuba aano. Pele kuli mbazu zinji motukozyenye ambabo. Mucikozyanyo, bakali kubelekela Leza wakasimpe mbubwenya mbuli ndiswe. Mbubwenya mbuli mbabo, tulapaila kuli Jehova, kumusyoma alimwi akulanga kulinguwe kutegwa atusololele. Kunze lyaboobo, mbubwenya mbuli bamaalumi aaba bakaindi, tulisinizyide kuti Jehova ulabalongezya kapati aabo bamumvwida.

21. Mbuti Jehova mbwayootulongezya ikuti twaatobela majwi aa Musa, Davida alimwi a Johane?

21 Aboobo, atwaatobele majwi ngobakaamba bamaalumi aaba bakaindi akumvwida milawo ya Jehova. Kuti twacita oobo, tuyoozwidilila muzintu zyoonse nzyotucita. Tuyooba abuumi alimwi ‘akoongola,’ inzya, tuyoopona mane kukabe kutamani! (Dt. 30:20) Kunze lyaboobo, tuyooba alukkomano luboola akaambo kakukkomanisya Taateesu wakujulu siluyando, walo uuzuzikizya zisyomezyo zyakwe zyoonse munzila njotutakonzyi kuyeeyela.—Ef. 3:20.

LWIIMBO 129 Tuyoozumanana Kuliyumya

a Bunji bwabana Israyeli ibakabona maleele aa Jehova ku Lwizi Lusalala, kunyina nobakanjila mu Nyika Yakasyomezyedwe. (My. 14:​22, 23) Jehova wakaamba kuti, bantu boonse ibakajisi myaka iili 20 naa kwiinda waawo, bakali kuyoofwa munkanda. (My. 14:29) Nokuba boobo, Joshua, Kalebe alimwi abunji bwabaabo ibakajisi myaka iitasiki ku 20, kubikkilizya abamusyobo wa Levi, bakazumanana kupona. Bakacikonzya kuzabuka Mulonga wa Jordano akunjila mu Nyika Yakasyomezyedwe.—Dt. 1:​24-40.

b BUPANDULUZI BWAZIFWANIKISO : Icili kulumwensyi: Davida waambila mwanaakwe Solomoni majwi aabusongo aamamanino. Icili kululyo: Bakwesu abacizyi bali mukugwasyigwa alwiiyo lwa Jehova ku Cikolo Camulimo Cabapainiya.