Skip to content

Skip to table of contents

Ba Johannes Rauthe kabali mubukambausi, ambweni mumyaka yakuma 1920

MAKANI EESU AAKAINDI

“Ndili Mukuzyala Micelo Iipa Kuti Jehova Atembaulwe”

“Ndili Mukuzyala Micelo Iipa Kuti Jehova Atembaulwe”

“NKONDO zyoonse izyakalwanwa kaindi . . . nzisyoonto kapati twazyeelanya ankondo zilwanwa mazuba aano mu Europe.” Aboobo Ngazi Yamulindizi yamu September 1, 1915, yakaamba kujatikizya nkondo yakusaanguna yanyika yoonse, yalo asyoonto-syoonto iyakajatikizya zisi izisika ku 30. Akaambo kankondo eeyi, Ngazi Yamulindizi yakaamba kuti: “Mulimo wa [Bwami] wakanyonganizyigwa kwaciindi cili mbocibede, kwaambisya mucisi ca Germany alimwi a France.”

Akaambo kamanyongwe ataambiki aakali kubacitikila, Basikwiiya Bbaibbele tiibakali kukamvwisya cakumaninina ikaambo Banakristo ncobatatoli lubazu munkondo alimwi amumazwanga aacitika munyika. Nokuba boobo, bakalikanzide kumwaya makani mabotu. Akaambo kakuyandisisya kutola lubazu mumulimo wa Bwami, ba Wilhelm Hildebrandt bakalomba matulakiti aakuti The Bible Students Monthly aamumwaambo waci French. Pesi ku France tiibakaunkila bupainiya bwaciindi coonse pe, pele bakaunka kabali basikalumamba bacisi ca German. Muntu ooyu iwakali kuyeeyelwa kuti ngusinkondo, iwakasamide yunifomu yabasikalumamba, wakakambaukila basimweenda nzila bamu France mulumbe waluumuno calo icakabagambya kapati.

Magwalo aali mu Ngazi Yamulindizi atondezya kuti Basikwiiya Bbaibbele baku German ibali mbobabede bakali kulimvwa kuti bakeelede kukambauka makani mabotu kumwi kabali basikalumamba. Mukwesu Lemke, iwakali kubeleka mulimo wabusikalumamba, waamba kuti wakajana basikalumambanyina ibali cisambomwe ibakatondezya luyandisisyo. Wakalemba kuti: “Nomuba mubwato obuno, ndili mukuzyala micelo iipa kuti Jehova atembaulwe.”

Ba Georg Kayser bakaunka kunkondo kabali basikalumamba pele bakapiluka kuŋanda kabali mubelesi wa Leza mwini-mwini. Ino ncinzi cakacitika? Kuli mpobakajana bbuku lya Basikwiiya Bbaibbele, mpoonya camoyo woonse bakakatambula kasimpe, alimwi bakauleka mulimo wabusikalumamba. Mpoonya bakatalika kubeleka mulimo iwatakali kuyandika kulwana. Noyakamana nkondo, bakabeleka kabali bapainiya basungu kwamyaka minji.

Nokuba kuti Basikwiiya Bbaibbele tiibakali kwaamvwisya makani aajatikizya kutatola lubazu mutwaambo twacisi alimwi amumazwanga aacitika munyika, kulilemeka kwabo kwakaliindene kapati abaabo ibakali kutola lubazu munkondo. Ciindi basitwaambo twacisi alimwi abasololi bazikombelo nobakali kugwasyilizya munkondo, Basikwiiya Bbaibbele balo bakabikkilide buyo maano ku “Mwami Waluumuno.” (Is. 9:6) Nokuba kuti bamwi bakali kuzungaana mumakani aakutatola lubazu mutwaambo twacisi alimwi amumazwanga aacitika munyika, pesi bakali kuzuminana a Sikwiiya Bbaibbele wazina lya Konrad Mörtter iwakaamba kuti, “Ndakalizyi kuti Jwi lya Leza lilacisalazya kuti Munakristo teelede kujaya pe.”—Kul. 20:13. *

Ba Hans Hölterhoff bakali kubelesya kakkocci aaka kwaambilizya magazini ya The Golden Age

Kucisi ca Germany, ooko ikwakanyina mulawo iwakali kuzumizya muntu kulisalila kweelana amanjezyeezya aakwe, Basikwiiya Bbaibbele bainda ku 20 bakakaka kutola lubazu munkondo. Bamwi bakali kubonwa kuti tabakkwene pe, mbuli ba Gustav Kujath, ibakabikkwa mucibbadela cabantu basondokede akupegwa misamu. Ba Hans Hölterhoff, abalo ibakakaka mulimo wabusikalumamba, bakatolwa kuntolongo, ooko nkobakakaka kubeleka milimo yoonse iiswaangene ankondo. Basikugatela ntolongo bakabaanga ntaambo mubili woonse kusikila mane babaacinwe. Pele nobakaalilwa kucinca kuyeeya kwaba Hans Hölterhoff, basikugatela ntolongo bakatalika kubafwubaazya. Nokuba boobo, ba Hans bakazumanana kusyomeka ciindi cankondo coonse.

Bakwesu bambi ibakalembwa mulimo wabusikalumamba bakakaka kubweza zilwanyo alimwi bakalomba milimo iitaswaangane ankondo. * Mukwesu Johannes Rauthe, ngumwi wabaabo ibakabweza ntaamu eeyi aboobo wakatumwa kuyoobamba njanji. Ba Konrad Mörtter bakatumwa kuyoobelekela kucibbadela, eelyo ba Reinhold Weber bakali kubeleka kabali banesi. Ba August Krafzig bakakkomana kapati kuti milimo yabo tiiyakabapa kutola lubazu munkondo cacigaminina. Basikwiiya Bbaibbele aaba alimwi abambi bakakanzide kubelekela Jehova kweelana ambobakali kuluteelela luyando alimwi akusyomeka.

Akaambo kakukaka kutola lubazu munkondo alimwi akuzumanana kukambauka, Basikwiiya Bbaibbele bakali kweembelwa abeendelezi bamfwulumende. Mumyaka yakatobela, Basikwiiya Bbaibbele kucisi ca Germany bakapegwa milandu minji ankuta akaambo kamulimo wabo wakukambauka. Kutegwa babagwasye, mutabi waku Germany wakapanga dipatimenti ya legal kumutabi waku Magdeburg.

Bakamboni ba Jehova mukuya kwaciindi bakacinca mbobakamvwisya ikaambo kajatikizya Banakristo kutatola lubazu munkondo. Ciindi nkondo yabili yanyika yoonse noyakatalika, tiibakatola lubazu munkondo kwiinda mukutajatikizyigwa naaceya mumilimo iili yoonse iijatikizya nkondo. Akaambo kakucita boobo, bakali kubonwa kuti mbaasinkondo bamfwulumende ya German alimwi bakabapenzya kapati. Pele aayo, makani aambi aayoolangwa-langwa kumbele mucibeela ca “Makani Eesu Aakaindi.”—Kuzwa mu Makani eesu aakaindi ku Central Europe.

^ par. 7 Amubone cibalo icaamba Basikwiiya Bbaibbele baku Britain ciindi ca Nkondo Yakusaanguna Yanyika Yoonse mucibalo cakuti “Makani Eesu Aakaindi—Bakaliyumya ‘Ciindi Camasunko’” mu Ngazi Yamulindizi yamu May 15, 2013.

^ par. 9 Nzila eeyi yakapegwa muzibeela zyabbuku lyakuti Millennial Dawn (yamu 1904) Volume 6 alimwi amumagazini yamuci German ya Zion’s Watch Tower yamu August 1906. Magazini ya Ngazi Yamulindizi yamu September 1915 yakasalazya mbotwaabona makani aaya alimwi akwaamba kuti Basikwiiya Bbaibbele bacileke kunjila mulimo wabusikalumamba. Nokuba boobo, cibalo eeci kunyina nocakalembwa mumagazini yamuci German.