Skip to content

Skip to table of contents

“Ndilijisi Bulangizi Kuli Leza”

“Ndilijisi Bulangizi Kuli Leza”

“Adamu wamamanino wakaba muuya uupa buumi.”—1KOR. 15:45.

NYIMBO: 151, 147

1-3. (a) Ino ncinzi ncotweelede kubikkilizya akati kanjiisyo zyesu ziyandika kapati? (b) Ino nkaambo nzi bubuke ncobuyandika kapati? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

IKUTI mwabuzyigwa kuti, ‘Ino ninjiisyo nzi ziyandika kapati mulusyomo lwanu?’ inga mwaingula buti? Cakutadooneka inga mwakankaizya kuti Jehova Mulengi alimwi ngo Sikupa Buumi. Mulangilwa kuti inga mwaamba kuti musyoma muli Jesu Kristo, walo iwakafwa kacili cinunuzyo. Alimwi calukkomano mulakonzya kuyungizya kuti nyika yaparadaiso ilaboola ino-ino, mwalo bantu ba Leza mobanoopona kukabe kutamani. Pele sena mulakonzya kwaamba bubuke kuti ninjiisyo imwi akati kazintu nzyomusyoma njomukkomanina kapati?

2 Tulijisi twaambo tumvwika ncotweelede kwaamba bubuke kuti ninjiisyo iiyandika kapati nokuba kuti swebo lwesu tulangila kufwutuka mapenzi mapati akupona anyika kukabe kutamani. Mwaapostolo Paulo wakatondezya ikaambo bubuke ncobuyandika kapati kulusyomo lwesu naakati: “Ikuti naa ncobeni kunyina bubuke bwabafwu, nkokuti Kristo tanaakabusyigwa pe.” Ikuti Kristo naatakabusyigwa, tanaali kukonzya kuba Mwami wesu uulela, alimwi njiisyo yesu kujatikizya bulelo bwa Kristo nokunga njabuyo. (Amubale 1 Bakorinto 15:12-19.) Pele tulizyi kuti Jesu wakabusyigwa. Akaambo kalusyomo oolo luyumu, tuliindene aba Saduki ba Juda, balo ibakali kukakila limwi kuti bafwu balabusyigwa. Noliba leelyo notufwubaazyigwa, tulakakatila kunjiisyo yesu yabubuke.—Mk. 12:18; Mil. 4:2, 3; 17:32; 23:6-8.

3 Ciindi Paulo naakalemba “njiisyo zyantalisyo zya Kristo,” wakabikkilizya ‘anjiisyo yabubuke bwabafwide.’ (Heb. 6:1, 2) Alimwi Paulo wakakankaizya bubuke kuba cintu cimwi ncaakali kusyoma. (Mil. 24:10, 15, 24, 25) Pele nokuba kuti bubuke bulibikkilizyidwe kuti ninjiisyo yantalisyo, kuba imwi ‘yanjiisyo zyantalisyo zijatikizya makani aasetekene aa Leza,’ tacaambi kuti tatweelede kwiibikkila maano. (Heb. 5:12) Ino nkaambo nzi?

4. Ino mibuzyo nzi iikonzya kubuzyigwa kujatikizya bubuke?

4 Ciindi bantu nobatalika kwiiya Bbaibbele, banji balabala zibalo zyamakani aabubuke bwakacitika kaindi, mbuli cibalo cakubusyigwa kwa Lazaro. Alimwi balazyiba kuti Abrahamu, Jobu, alimwi a Daniele bakalisinizyide kuti kumbele bafwide bayoobuka alimwi. Pele, ino inga mwaingula buti ikuti mwabuzyigwa kuti mupe bumboni bwakuti zisyomezyo zyabubuke ziyoocitika nokuba kuti kwainda myaka minji naa myaanda yamyaka kuzwa nozyakaambwa? Alimwi sena Bbaibbele lilaamba ciindi cini bubuke nobuyoocitika? Twaambo ootu tulalujatikizya lusyomo lwesu, aboobo atubone ncaamba Magwalo.

BUBUKE KAKWIINDIDE MYAANDA YAMYAKA

5. Ino nkaambo nzi ikajatikizya bubuke nkotutiisaangune kulanga-langa?

5 Ncintu cuubauba kuyeeya kujatikizya kubusyigwa kwamuntu wafwa caino-ino. (Joh. 11:11; Mil. 20:9, 10) Nokuba boobo, ino mbuti kujatikizya cisyomezyo cakuti bubuke buyoocitika myaka minji, noiba myaanda yamyaka buya, kumbele? Sena mulakonzya kucisyoma cisyomezyo mbuli ceeci citola ciindi kuti cikacitike, nokuba kuti cisyomezyo cijatikizya muntu umwi wafwa caino-ino naa muntu umwi wakafwa kaindi? Mubwini, kuli bubuke ibwakasyomezyegwa kakucili myaanda yamyaka kumbele ibwakacitika ncobeni, alimwi mulabusyoma. Ino mubuti? Alimwi ino mbuti eeci mbocicijatikizya ncotukonzya kulangila kujatikizya bubuke bwakumbele?

6. Ino mbuti Jesu mbwaakajatikizyigwa mukuzuzikizyigwa kwa Intembauzyo 118?

6 Kujatikizya bubuke ibwakaambwa kuti buyoocitika myaka minji kumbele, amulange-lange Intembauzyo 118, ibamwi njobayeeya kuti yakalembwa a Davida. Intembauzyo eeyi ibikkilizya majwi aakukombelezya aaya: “Akaka Jehova, twakomba kotufwutula! . . . Ulilelekedwe ooyo uuboola muzina lya Jehova.” Ambweni mulayeeya kuti bantu bakazubulula cibalo eeci cijatikizya Mesiya ciindi Jesu naakatanta ambongolo kunjila mu Jerusalemu mu Nisani 9, kakuceede ciindi cisyoonto buyo kutegwa ajaigwe. (Int. 118:25, 26; Mt. 21:7-9) Pele ino mbuti Intembauzyo 118 mboyakatondezya bubuke ibwakali kuyoocitika myaka minji kumbele? Amubone acimbi intembauzyo eeyo yabusinsimi ncoyakaamba: “Ibbwe ndibakakaka bayaki lyaba bbwe liyandika kapati lyakukkona.”—Int. 118:22.

‘Bayaki bakamukaka’ Mesiya (Amubone muncali 7)

7. Ino ba Juda bakamukaka Jesu kusika aali?

7 “Bayaki,” ibasololi bana Juda bakamukaka Mesiya. Ikukaka nkobakamukaka Jesu kwakabikkilizya zinji teensi kumupa syule buyo naa ikukaka kuzumina kuti ngu Kristo. Iba Juda banji bakamukaka cakuti bakoompolola kuti ajaigwe. (Lk. 23:18-23) Inzya, abalo bakatola lubazu mukujaigwa kwa Jesu.

Jesu wakabusyigwa akuba “bbwe liyandika kapati lyakukkona” (Amubone muncali 8 a 9)

8. Ino mbuti Jesu mbwaakali kukonzya kuba “bbwe liyandika kapati lyakukkona”?

8 Ikuti Jesu bakamukaka akumujaya, ino mbuti mbwaakali kukonzya kuba “bbwe liyandika kapati lyakukkona”? Eeco cakali kukonzya kucitika lilikke buyo kuti wabusyigwa kubuumi alimwi. Jesu lwakwe nguwakaamba kuti cakali kuyoocitika oobo. Wakapa cikozyanyo mwalo balimi mobakali kupenzya baabo ibakali kutumwa kulimbabo amukamwini muunda, mbubwenya bana Israyeli mbobakali kupenzya basinsimi Leza mbaakali kutuma kulimbabo. Kumamanino, mucikozyanyo eeco, mukamwini muunda wakatuma mwanaakwe ngwayandisya alimwi sikukona. Sena mwana bakamutambula? Peepe. Balimi mane buya bakasika antaamu yakumujaya. Jesu wakamanizya kwaamba cikozyanyo eeco kwiinda mukwaamba majwi aabusinsimi aali ku Intembauzyo 118:22, alo ngaakazubulula. (Lk. 20:9-17) Mwaapostolo Petro awalo wakaamba majwi aakozyenye ciindi naakali kwaambila ‘beendelezi baba Juda, baalu alimwi abalembi ibakabungene mu Jerusalemu.’ Wakaamba kujatikizya “Jesu Kristo muna Nazareta ooyo ngomwakajaya aacisamu pele Leza ngwaakabusya kuzwa kubafwu.” Mpoonya, cakusalazya Petro wakaamba kuti: “Eeli ‘ndebbwe nywebo nobayaki ndyomwakabona kuti linyina mpindu ilyaba bbwe liyandika kapati lyakukkona.’”—Mil. 3:15; 4:5-11; 1Pet. 2:5-7.

9. Ino lugwalo lwa Intembauzyo 118:22 lwaamba cintu nzi cilibedelede?

9 Inzya, kakucili zyuulu zyamyaka kumbele, majwi abusinsimi aali kulugwalo lwa Intembauzyo 118:22 akatondezya kuti bubuke bwakali kuyoocitika. Mesiya wakali kuyookakwa alimwi akufwa, pele wakali kuyoobusyigwa kutegwa abe bbwe liyandika kapati. Aboobo Mwana ooyu iwakabusyigwa wakaba alikke uujisi izina ‘lyakapegwa kubantu ndyotweelede kufwutulwa andilyo.’—Mil. 4:12; Ef. 1:20.

10. (a) Ino ncinzi lugwalo lwa Intembauzyo 16:10 ncolwakasinsima? (b) Ino nkaambo nzi ncotukonzya kuba masimpe kuti lugwalo lwa Intembauzyo 16:10 tiilwakazuzikizyigwa kuli Davida?

10 Amulange kapango akambi ikaamba bubuke ibwakali kuyoocitika kumbele. Kakalembwa kakucili myaka minji kumbele, ikaambo ikeelede kuyumya bulangizi mbomujisi bwakuti bubuke bulakonzya kucitika nokuba kuti kwainda myaka minji kuzwa nobwakasinsimwa naa nobwakasyomezyegwa. Ku Intembauzyo 16, eeyo yaambwa kuti yakalembwa a Davida, tubala kuti: “Tokandisiyi mu Cuumbwe. Tokalekeli uusyomeka wako kuti abone cilindi.” (Int. 16:10) Davida tanaakali kwaamba kuti walo tanaakali kuyoofwa naa kuba mucuumbwe. Ijwi lya Leza lilacisalazya kuti Davida wakacembaala. Eelyo naakafwa, “wakoona abamausyi alimwi wakazikkwa mu Munzi wa Davida.” (1Bam. 2:1, 10) Aboobo ino ncinzi ncolwaamba lugwalo lwa Intembauzyo 16:10?

11. Ino ndilili Petro naakaamba kujatikizya Intembauzyo 16:10?

11 Tatuli mumudima pe. Myaka iinda ku 1,000 kuzwa intembauzyo eeyo noyakalembwa alimwi ansondo zili mbozibede kuzwa Jesu naakafwa akubusyigwa, Petro wakaambila ba Juda aba Juda basandule banji kujatikizya Intembauzyo 16:10. (Amubale Milimo 2:29-32.) Wakaamba kuti Davida wakafwa ncobeni akuzikkwa. Aabo ibakali kuswiilila kuli Petro bakalaazyi makani aayo. Alimwi makani kunyina naamba kuti kuli wakakazya ncaakaamba Petro kuti Davida “wakazibonena limwi zyakumbele eelyo wakaamba zyabubuke” akuboola kwa Mesiya.

12. Ino muunzila nzi lugwalo lwa Intembauzyo 16:10 molwakazuzikizyigwa, alimwi ino lwakasinizya nzi kujatikizya cisyomezyo cabubuke?

12 Petro wakakasalazya kaambo kakwe kwiinda mukwaamba majwi aa Davida aali kulugwalo lwa Intembauzyo 110:1. (Amubale Milimo 2:33-36.) Petro mbwaakali kutulanga-langa twaambo kweelana a Magwalo kwakagwasya nkamu mpati yabantu kumvwisya kuti Jesu wakali “Mwami a Kristo.” Kuyungizya kukaambo aako, bantu bakazumina kuti lugwalo lwa Intembauzyo 16:10 lwakazuzikizyigwa ciindi Jesu naakabusyigwa. Mukuya kwaciindi, mwaapostolo Paulo awalo wakatwaamba twaambo mbubwenya ciindi naakali kwaambila ba Juda mumunzi wa Antiokeya mu Pisidiya. Bakakkomana abupanduluzi bwakwe, aboobo bakali kuyanda kumvwa zinji. (Amubale Milimo 13:32-37, 42.) Andiswe mbubwenya ceelede kutukkomanisya kuti businsimi oobo bwamu Bbaibbele bujatikizya bubuke ibwakali kuboola bwakali kusyomeka, nokuba kuti kwakainda myaanda yamyaka kuzwa naakasinsimwa maleele aayo.

INO NDILILI BUBUKE NOBUYOOCITIKA?

13. Ino mubuzyo nzi kujatikizya bubuke ngotukonzya kubuzya?

13 Tweelede kukulwaizyigwa kuti bubuke bulakonzya kucitika nokuba kuti kwainda myaanda yamyaka kuzwa nobwakasyomezyegwa. Nokuba boobo, bamwi balakonzya kubuzya kuti: ‘Sena eeco caamba kuti ndeelede kulindila kwaciindi cilamfwu kutegwa ndikabonane amuyandwa wangu? Ino bubuke mbondilangila buyoocitika lili?’ Masimpe ngakuti, Jesu wakaambila baapostolo bakwe kuti kwakali zintu nzyobatakazyi alimwi anzyobatakali kulangilwa kuzyiba. Kuli twaambo kujatikizya “ziindi naa mazuba ngabikkide Taata munguzu zyakwe mwini.” (Mil. 1:6, 7; Joh. 16:12) Nokuba boobo, eeci tacaambi kuti tatujisi twaambo kujatikizya ciindi bubuke nobuyoocitika.

14. Ino bubuke bwa Jesu bwiindene buti abubuke bwabaabo bakasaanguna?

14 Kutegwa tumvwisye kujatikizya twaambo ooto, atuyeeye bubuke Bbaibbele mbolyakasinsima. Masimpe, ibubuke buyandika kapati mbubuke bwa Jesu. Ikuti naatakabusyigwa, kunyina muntu akati kesu iwali kunooba abulangizi buli boonse bwakubonana alimwi abayandwa besu bafwide. Aabo ibakabusyigwa Jesu katanabusyigwa, mbuli baabo ibakali kubusyigwa a Elija alimwi a Elisha, tiibakazumanana kupona kukabe kutamani. Bakafwa alimwi akupiluka kubulongo mucuumbwe. Mukwiimpana, Jesu “wakabusyigwa kubafwu, [alimwi] takonzyi kufwa alimwi pe; lufwu talucikwe nguzu kulinguwe pe.” Kujulu, ulapona “lyoonse mane kukabe kutamani” kataboni kubola.—Rom. 6:9; Ciy. 1:5, 18; Kol. 1:18; 1 Pet. 3:18.

15. Ino nkaambo nzi ncociyandika kapati kuti Jesu “ngomicelo mitaanzi”?

15 Bubuke bwa Jesu mbobwakali bwakusaanguna bwamusyobo ooyo, alimwi cakutadooneka mbobubuke bwakusaanguna ibuyandika kapati. (Mil. 26:23) Nokuba boobo, talinguwe alikke iwakasyomezyegwa kubusyigwa kubuumi bwakujulu kali cilenge camuuya. Jesu wakasyomezya baapostolo bakwe basyomeka kuti wakali kuyoolela ambabo kujulu. (Lk. 22:28-30) Aboobo kutegwa bapegwe bulumbu, cakusaanguna bakeelede kufwa. Kuzwa waawo, mbubwenya mbuli Kristo, bakali kukonzya kubusyigwa kabajisi mubili wamuuya. Paulo wakalemba kuti “Kristo wakabusyigwa kubafwu, walo uuli ngomicelo mitaanzi yabaabo bakoona mulufwu.” Paulo wakazumanana kutondezya kuti kwakali kuyooba abambi ibakali kuyoobusyigwa kubuumi bwakujulu, kwiinda mukuyungizya kuti: “Umwi aumwi ulabusyigwa aciindi cakwe ceelede: kusaanguna Kristo uuli njemicelo mitaanzi, mpoonya aabo bazulilwa kuli Kristo bayoobusyigwa kuciindi cakubako kwakwe.”1Kor. 15:20, 23.

16. Ino ncitondezyo nzi ncotujisi kujatikizya ciindi cabubuke bwakujulu?

16 Eeco citupa citondezyo caciindi cabubuke bwakujulu. Cakali kuyoocitika “kuciindi cakubako kwakwe.” Kuzwa kaindi, Bakamboni ba Jehova kwiinda mukubelesya Magwalo bakajana kuti kutalikila mu 1914 tupona muciindi cakasyomezyegwa “cakubako” kwa Jesu. Ciindi eeco cicizumanana alimwi mamanino aabweende bwazintu oobu bubyaabi lino alaafwaafwi kapati.

17, 18. Ino ncinzi ciyoocitika kubananike bamwi muciindi cakubako kwa Kristo?

17 Ibbaibbele lilayungizya twaambo atumbi kujatikizya bubuke bwakujulu ciindi nolyaamba kuti: “Tatuyandi kuti mube bantu batazyi makani aajatikizya baabo iboona mulufwu . . . Nkaambo ikuti katusyoma kuti Jesu wakafwa alimwi wakabuka, nkokuti abalo aabo iboona mulufwu . . . Akati kesu ibanoopona kuciindi cakubako kwa Mwami kunyina pe nobayoosaangunina baabo iboona mulufwu; nkaambo Mwami lwakwe uyooseluka kuzwa kujulu akwaambilizya ajwi lyanguzu, . . . eelyo aabo bafwide kabakamantene a Kristo bayoosaanguna kubuka. Kuzwa waawo, swebo tobasyaalizi notunoopona, antoomwe ambabo, tuyookwempelwa mumakumbi kuyoocingana a Mwami mujulu; aboobo tuyookkala a Mwami lyoonse.”—1Tes. 4:13-17.

18 Bubuke bwakusaanguna bwakali kuyoocitika kwainda buyo ciindi kuzwa nokwakatalika “kubako” kwa Kristo. Bananike ibanooli baumi anyika kuciindi camapenzi mapati ‘bayookwempelwa mumakumbi.’ (Mt. 24:31) Aabo ‘ibayookwempwa’ kunyina ‘nobayakoona mulufwu,’ icaamba kuti tabakooni kwaciindi cilamfwu mulufwu. Aaba ‘boonse bayoosandulwa, mukaindi kaniini buyo, mukulaba kwaliso, muciindi cakulila kwamweembo wamamanino.’—1Kor. 15:51, 52.

19. Ino “bubuke bwiinda kubota” ibulangilwa kumbele mbubuke nzi?

19 Mazuba aano, bunji bwa Banakristo basyomeka tabananikidwe amuuya alimwi akwiitwa kuti bakabelekele kujulu antoomwe a Kristo. Muciindi caboobo, balindila mamanino aabweende bwazintu oobu bubyaabi ‘mubuzuba bwa Jehova.’ Kunyina uukonzya kuzyiba ciindi cini mamanino aayo naayoosika, pele bumboni butondezya kuti alaafwaafwi. (1Tes. 5:1-3) Kuzwa waawo, kuyoocitika musyobo wabubuke wiindene, bubuke kubuumi muparadaiso anyika. Aabo ibayoobusyigwa banoojisi bulangizi bwakupona mane bakalondoke alimwi kunyina nobayakufwa limbi. Mubwini oobo bunooli “bubuke bwiinda kubota” kwiinda boobo ibwakacitika kaindi ciindi ‘bamakaintu nobakatambula bafwide babo mububuke’ pele alimwi bakafwa nokwakainda ciindi.—Heb. 11:35.

20. Ino nkaambo nzi ncotweelede kusyoma kuti bubuke buboola buyoocitika cakuccililana?

20 Kalyaamba kujatikizya bubuke bwakujulu, Bbaibbele lyaamba kuti aabo ibayoojatikizyigwa mububuke oobu ‘umwi aumwi uyoobusyigwa aciindi cakwe ceelede.’ (1Kor. 15:23) Tulakonzya kusyoma kuti bubuke bwaanyika abwalo buyoocitika cakuccililana mbubwenya. Oobu mbulangizi bukkomanisya. Sena aabo ibakafwa caino-ino bayoobusyigwa kumatalikilo aa Bulelo bwa Kristo bwa Myaka Iili 1,000 alimwi akutambulwa abayandwa babo ibabazyi? Sena ibaalumi basyomeka bakaindi bacizyi kweendelezya kabotu bayoofwambaana kubusyigwa kutegwa bakagwasyilizye kukamantanya bantu ba Leza munyika mpya? Ino mbuti kujatikizya bantu ibatakamubelekela Jehova? Ino ndilili alimwi nkuukuli nkobayoobusyilwa? Mibuzyo minji ilakonzya kubuzyigwa. Pele, sena mubwini cilayandika kubikkila maano kutwaambo ootu lino? Sena tacili camaano kulindila buyo kutegwa tukabone ciyoocitika? Tulakonzya kusyoma kuti cinookkomanisya kubona Jehova mwini mbwayoocita kujatikizya twaambo ootu.

21. Ino mbulangizi nzi mbomujisi kujatikizya bubuke?

21 Kwaciindi cino, tweelede kuyumya lusyomo lwesu muli Jehova, iwakatusyomezya kwiinda muli Jesu kuti bafwide ibali mumizeezo ya Leza bayoobuka. (Joh. 5:28, 29; 11:23) Ikutondezya kuti Jehova ulakonzya kubusya bafwide, Jesu ciindi cimwi wakaamba kuti Abrahamu, Izaka alimwi a Jakobo “boonse mbaumi kulinguwe.” (Lk. 20:37, 38) Pele, tulijisi twaambo tunji twakwaamba mbubwenya mbwaakaamba Paulo kuti: “Ndilijisi bulangizi kuli Leza . . . bwakuti kuyooba bubuke.”—Mil. 24:15.