Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 52

Nobazyali​—Amubayiisye Bana Banu Kuyanda Jehova

Nobazyali​—Amubayiisye Bana Banu Kuyanda Jehova

“Bana ndukono luzwa kuli Jehova.”—INT. 127:3.

LWIIMBO 134 Bana Ncipego Kuzwa Kuli Leza

IZILI MUCIBALO *

1. Ino mukuli nzi Jehova ngwapede bazyali?

JEHOVA wakalenga banabukwetene bakusaanguna kabajisi luyandisisyo lwakuba abana. Bbaibbele cakusalazya lyaamba kuti: “Bana ndukono luzwa kuli Jehova.” (Int. 127:3) Ino eeci caamba nzi? Amweezyeezye kuti mulongwe wanu wamulomba kuti mumuyobwede mali manji kapati. Ino inga mwalimvwa buti? Cakutadooneka, inga mwalimvwa kulemekwa alimwi akuti mulongwe wanu ooyo ulamusyoma. Pele mulakonzya kulibilika kujatikizya mbomukonzya kwaayobola kabotu mali aayo. Jehova, Mulongwe wesu mwini-mwini, wapa bazyali mukuli wakulanganya cintu cimwi iciyandika kapati kwiinda mali. Wabapa mukuli wakuba masimpe kuti bana babo balalanganizyigwa kabotu alimwi akuti kabakkomana.

2. Mibuzyo nzi njotutiilange-lange?

2 Ino nguni weelede kusala naa banabukwetene beelede kuba abana alimwi anobeelede kuba abana? Alimwi ino ncinzi bazyali ncobeelede kucita kutegwa bagwasye bana babo kuba abuumi bukkomanisya? Atulange-lange njiisyo zimwi izijanika mu Jwi lya Leza izikonzya kugwasya banabukwetene Banakristo kusala cabusongo.

AMUKULEMEKE KUSALA KWABANABUKWETENE

3. (a) Nguni weelede kubasalila banabukwetene kuba abana naa pe? (b) Ninjiisyo nzi zyamu Bbaibbele nzyobeelede kutobela balongwe alimwi abanamukwasyi babanabukwetene bapya?

3 Mumasena aamwi, bantu bayeeya kuti banabukwetene bapya beelede kutalika kuba abana kakutanainda ciindi cilamfwu kuzwa nobakwatana. Banamukwasyi alimwi abamwi balakonzya kusungilizya banabukwetene kutobela cilengwa eeco. Ba Jethro, mukwesu uukkala ku Asia, wakaamba kuti, “Mumbungano, bamwi ibajisi bana basungilizya banabukwetene ibatajisi bana kuti batalike kuba abana.” Ba Jeffrey, mukwesu umwi uukkala ku Asia, wakaamba kuti, “Bamwi baambila baabo ibatajisi bana kuti bayoobula uubalanganya baakucembaala.” Nokuba boobo, banabukwetene abamwi beelede kulisalila naa balayanda kuba abana. Beelede kulisalila; mukuli wabo kucita boobo. (Gal. 6:5) Masimpe, balongwe alimwi abanamukwasyi bayanda kuti banabukwetene bapya kabakkomene. Pele boonse beelede kuyeeya kuti mukuli wabo banabukwetene kulisalila kuba abana naa pe.—1Tes. 4:11.

4-5. Ntwaambo nzi tobilo banabukwetene ntobeelede kubandika alimwi ndilili nobeelede kuba amubandi ooyo? Amupandulule.

4 Banabukwetene ibasala kuba abana beelede kwiibandika mibuzyo eeyi yobilo iiyandika kapati: Wakusaanguna ngwakuti, ndilili nobayanda kuyooba abana? Wabili, bali bongaye bana mbobayanda kuyooba ambabo? Ndiilili banabukwetene nobeelede kwiibandika mibuzyo eeyi? Ino nkaambo nzi twaambo tobilo ootu ncotuyandika kapati?

5 Kanji-kanji, aabo bayanda kukwatana balaabandika makani aajatikizya kuba abana kabatanakwatana. Nkaambo nzi ncobeelede kucita boobo? Nkaambo kakuti kuba amuzeezo omwe mumakani aaya kulayandika kapati. Kuyungizya waawo, beelede kubona naa balilibambilide kujatikizya mukuli ooyo. Kuzwa ciindi nobakakwatana, banabukwetene bamwi basala kulindila ambweni mwaka omwe naa yobilo kabatazyala bana. Nkaambo nzi ncobacitila boobo? Kutegwa babe aciindi cinji cakuzyibilana. Eeci cibapa kuba acilongwe ciyumu kabatanatalika kuba abana, nkaambo cinoobatolela ciindi cinji alimwi anguzu kulanganya bana.—Ef. 5:33.

6. Ncinzi banabukwetene bamwi ncobasala akaambo kakuti tupona muziindi zikatazya?

6 Banakristo bamwi basala kwiiya cikozyanyo cabana ba Nowa botatwe alimwi abamakaintu babo. Banabukwetene botatwe aabo tiibakaba abana mpoonya-mpoonya. (Matl. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2Pet. 2:5) Jesu wakakozyanyisya ciindi ncotupona ‘kumazuba aa Nowa,’ alimwi tacidoonekwi buya kuti tupona ‘muziindi zikatazya ncobeni.’ (Mt. 24:37; 2Tim. 3:1) Akaambo kaceeci, banabukwetene bamwi basala kutafwambaana kuba abana kutegwa bacite zinji mumulimo wa Jehova.

Ciindi nobasala kuba abana alimwi akuti naa beelede kuba bongaye, banabukwetene basongo ‘balakkala ansi akubona mali aayandika’ (Amubone muncali 7) *

7. Ino njiisyo izili kulugwalo lwa Luka 14:28, 29 alimwi a Tusimpi 21:5 inga zyabagwasya buti banabukwetene?

7 Ciindi nobasala kuba abana alimwi akuti naa beelede kuba bongaye, banabukwetene basongo ‘balakkala ansi akubona mali aayandika.’ (Amubale Luka 14:28, 29.) Banabukwetene ibajisi bana balizyi mbocidula kukomezya bana alimwi akuti kuyandika ciindi cinji alimwi anguzu. Aboobo cilayandika kapati kuli banabukwetene kulanga-langa mibuzyo eeyi yakuti: ‘Sena toonse tweelede kulembwa mulimo kutegwa katujana mali aakuula zintu iziyandika kumukwasyi? Sena tulazuminana kujatikizya zintu iziyandika kapati kumukwasyi wesu? Ikuti naa toonse tweelede kubeleka, ino nguni unoolanganya bana besu? Ino bayooiya mizeezo alimwi abukkale bwabani?’ Ciindi banabukwetene nobabandika mibuzyo eeyi babelesya majwi aali kulugwalo lwa Tusimpi 21:5.Amubale.

Mulumi siluyando uyoocita kufwumbwa ncakonzya kutegwa agwasyilizye mukaintu wakwe (Amubone muncali 8)

8. Mbuyumuyumu nzi mbobeelede kulangila banabukwetene Banakristo alimwi ncinzi mulumi siluyando ncayelede kucita?

8 Mwana uyandika ciindi cinji alimwi anguzu kuzwa kubazyali boonse bobilo. Aboobo ikuti banabukwetene bazyala bana banji muciindi cisyoonto buyo, ciyoobakatazya kumubikkila maano mwana umwi aumwi kweelana ambwayandika. Banabukwetene bamwi ibakaba abana banji bakaamba kuti cakabakatazya kapati. Mukaintu ulakonzya kukatala kapati kumubili alimwi amumizeezo. Alimwi ulakonzya kulimvwa kukatala kapati cakuti takonzyi kuba anguzu zyakubala, kupaila akutola lubazu lyoonse mumulimo wamumuunda. Kuyungizya waawo, cilakonzya kumukatazya kubikkila maano lyamiswaangano ya Bunakristo alimwi takonzyi kugwasyigwa anjiyo. Aboobo, mulumi siluyando uyoocita nzyakonzya kutegwa amugwasye mukaintu wakwe ciindi bana nobayandika kubikkilwa maano, kumiswaangano alimwi akuŋanda. Mucikozyanyo, ulakonzya kumugwasyilizya mukaintu wakwe kubeleka milimo yaaŋanda. Uyoobeleka canguzu kutegwa abone kuti boonse balagwasyigwa abubambe bwa Kukomba Mumukwasyi ibucitwa lyoonse. Kunze lyaboobo, bamausyi Banakristo beelede kubeleka amikwasyi yabo mumulimo wamumuunda ciindi aciindi.

KUYIISYA BANA KUYANDA JEHOVA

9-10. Ncinzi bazyali ncobeelede kucita kutegwa bagwasye bana babo?

9 Nzintu nzi bazyali nzyobakonzya kucita kutegwa bagwasye bana babo kwiiya kuyanda Jehova? Mbuti mbobakonzya kukwabilila bana babo kuntenda zibyaabi zyamunyika eeyi? Atubone nzila zimwi nzyobakonzya kubelesya bazyali.

10 Amulombe lugwasyo lwa Jehova kwiinda mukupaila. Amubone cikozyanyo ca Manowa amukaintu wakwe, ibakaba bazyali ba Samusoni. Ciindi Manowa naakazyiba kuti walo amukaintu wakwe bakali kuyooba amwana musankwa, wakakombelezya Jehova kuti abasololele kujatikizya mbobakeelede kumukomezya mwana wabo.

11. Kweelana alugwalo lwa Babetesi 13:8, mbuti bazyali mbobakonzya kwiiya cikozyanyo ca Manowa?

11 Ba Nihad aba Alma, ibazwa kucisi ca Bosnia alimwi a Herzegovina, bakaiya cikozyanyo ca Manowa. Bakaamba kuti: “Mbubwenya mbuli Manowa, twakamukombelezya Jehova kutegwa atuyiisye mbotukonzya kuba bazyali bali kabotu. Jehova wakawiingula mupailo wesu munzila ziindene-indene, nkokuti kwiinda mu Magwalo, mumabbuku aamba zyamu Bbaibbele, mumiswaangano yambungano alimwi ayacooko.”—Amubale Babetesi 13:8.

12. Ncikozyanyo nzi Josefa a Mariya ncobakatondezya bana babo?

12 Amuyiisye kwiinda mucikozyanyo canu cibotu. Nzyomwaamba zilayandika; nokuba boobo, nzyomucita ziyoobajatikizya kapati bana banu. Tacidoonekwi buya kuti Josefa a Mariya bakapa cikozyanyo cibotu kapati kubana babo, kubikkilizya a Jesu. Josefa wakabeleka canguzu kugwasyilizya mukwasyi wakwe. Kuyungizya waawo, Josefa wakabakulwaizya banamukwasyi kubikkila maano kuzintu zyakumuuya. (Dt. 4:9, 10) Nokuba kuti kweelana a Mulawo, Josefa tanaakali kuyandika kuutolelezya mukwasyi wakwe ku Jerusalemu kuyoosekelela Pobwe Lyakwiindilila “mwaka amwaka,” pele wakali kucita oobo. (Lk. 2:41, 42) Ambweni bamausyi bamwi bakali kubona kuti kutolelezya mukwasyi woonse ku Jerusalemu cakali ciyumu, cakali kumanina ciindi alimwi akudula kapati. Pele kweelede kuti Josefa wakali kubikkila maano kuzintu zyakumuuya alimwi wakayiisya bana bakwe kucita mbubwenya mbuli nguwe. Awalo Mariya wakaalazyi kabotu Magwalo. Kwiinda mumajwi alimwi amucikozyanyo cakwe cibotu, tacidoonekwi buya kuti Mariya wakayiisya bana bakwe kuyanda Jwi lya Leza.

13. Mbuti banabukwetene bamwi mbobakacitobela cikozyanyo ca Josefa a Mariya?

13 Ba Nihad aba Alma, ibaambwa kale, bakali kuyanda kutobela cikozyanyo ca Josefa a Mariya. Mbuti eeco mbocakabagwasya kuyiisya mwanaabo musankwa kumuyanda alimwi akumubelekela Leza? Bakaamba kuti, “Kwiinda munzila njotwakali kupona, twakasola kumutondezya mwaneesu mbocigwasya kupona kweelana anjiisyo zya Jehova.” Ba Nihad bakayungizya kwaamba kuti, “Amube muntu ngomuyanda kuti mwanaanu abe.”

14. Nkaambo nzi bazyali ncobeelede kubazyiba aabo bayanzana abana babo?

14 Amubagwasye bana banu kusala balongwe babotu. Bazyali boonse bobilo beelede kubazyiba aabo ibayanzana abana babo alimwi anzyobali mukucita. Alimwi bazyali beelede kuzyiba aabo bana babo mbobabandika limwi aa Intaneti alimwi aamafooni aabo. Balongwe aabo balakonzya kubajatikizya bana munzila mbobayeeya alimwi akucita zintu.—1Kor. 15:33.

15. Ncinzi ncobakonzya kwiiya bazyali kucikozyanyo caba Jessie?

15 Ncinzi bazyali ncobakonzya kucita ikuti kabatajisi luzyibo lunji kujatikizya makkompyuta, mafooni naa matabbuleti? Ba Jessie, ibakkala ku Philippines, bakaamba kuti: “Twakajisi buyo luzyibo lusyoonto kujatikizya tekinoloji. Pele eeco tiicakatulesya kuyiisya bana besu kujatikizya ntenda zikonzya kuba kwiinda mukubelesya makkompyuta, mafooni naa matabbuleti.” Ba Jessie tiibakabalesya bana babo kubelesya zibelesyo eezyi akaambo buyo kakuti balo tiibakazizyi kabotu. Bakaamba kuti: “Ndakabakulwaizya bana bangu kubelesya zibelesyo eezyi kwiiya mwaambo mupya, kulibambila miswaangano alimwi akubala Bbaibbele abuzuba.” Ikuti naa muli bazyali, sena mwakabala alimwi akubandika abana banu lulayo lujatikizya kutuminana mameseji alimwi amafwoto a Intaneti oolo ilujanika mucibeela cakuti “Bakubusi” icili a jw.org®? Sena mwakailanga-langa ambabo vidiyo yakuti, Nguni Uumweendelezya, Nifooni Yanu naa Ndinywe? alimwi ayakuti Amubacenjelele Aabo Mbomwiizya Limwi A Intaneti? * Makani aaya alakonzya kumugwasya kapati ciindi nomuyiisya bana banu kujatikizya mbobeelede kwaabelesya cabusongo makkompyuta, mafooni naa matabbuleti.—Tus. 13:20.

16. Mbubambe nzi bazyali banji mbobapanga alimwi mbubotu nzi bujanika?

16 Bazyali banji balasolekesya kapati kupanga bubambe bwakuti bana babo kabayanzana abaabo ibajisi cikozyanyo cibotu mukubelekela Leza. Mucikozyanyo, ba N’Déni aba Bomine, banabukwetene ibakkala kucisi ca Côte d’Ivoire, kanji-kanji bakali kutambula mulangizi wabbazu kuŋanda yabo. Ba N’Déni bakaamba kuti: “Eeci cakamukulwaizya kapati mwaneesu musankwa. Wakatalika mulimo wabupainiya alimwi lino ulabeleka kali mulangizi wabbazu uugwasyilizya.” Sena inga tiimwabapangila bubambe bwakuyanzana buli boobo bana banu?

17-18. Ndilili bazyali nobeelede kutalika kuyiisya bana babo?

17 Amutalike kubayiisya bana banu kabacili baniini. Cilayandika kapati kuti bazyali batalika kubayiisya bana babo kabacili baniini. (Tus. 22:6) Amubone cikozyanyo ca Timoteyo, walo iwakatalika kweenda a Paulo ciindi naakakomena. Banyina Timoteyo ba Yunisi, alimwi abakaapanyina ba Loisi, bakamuyiisya “kuzwa kubuvwanda.”—2Tim. 1:5; 3:15.

18 Ba Jean-Claude aba Peace banabukwetene bambi ibakkala ku Côte d’Ivoire, bakacikonzya kuyiisya bana babo boonse ibali cisambomwe kumuyanda alimwi akumubelekela Jehova. Ino ncinzi icakabagwasya kuzwidilila? Bakatobela cikozyanyo caba Yunisi aba Loisi. Bakaamba kuti, “Twakabayiisya Jwi lya Leza bana besu kuzwa kubuvwanda, twakatalika nokwakainda ciindi cisyoonto buyo kuzwa nobakazyalwa.”—Dt. 6:6, 7.

19. Ino caamba nzi ‘kuyiisya’ bana banu Jwi lya Jehova?

19 Ino caamba nzi ‘kuyiisya’ bana banu Jwi lya Jehova? Kweelana abupanduluzi buyungizyidwe kulugwalo lwa Deuteronomo 6:7, ibbala lyakuti “kwaayiisya” lilakonzya kusandululwa kuti “kwaainduluka-induluka naa kwaakankaizya.” Kutegwa bacite oobo, bazyali beelede kujana ciindi cinji cakuba abana babo. Zimwi ziindi bazyali balakonzya kutyompwa akaambo kakuti beelede kwaainduluka-induluka malailile kubana babo. Nokuba boobo, bazyali beelede kucibona kuti eeci ncoolwe cakugwasya bana babo kulimvwisya Jwi lya Leza alimwi akupona kweelana anzyobaiya mulindilyo.

Bazyali bayandika kuzyiba nzila njobeelede kubelesya kuyiisya mwana umwi aumwi (Amubone muncali 20) *

20. Amupandulule mbolukonzya kubeleka lugwalo lwa Intembauzyo 127:4 mukuyiisya bana.

20 Amubazyibe kabotu bana banu. Lugwalo lwa Intembauzyo 127 lukozyanisya bana kumivwi. (Amubale Intembauzyo 127:4.) Mbubwenya mbuli mimvwi mboikonzya kupangwa kwiinda mukubelesya zintu ziindene-indene alimwi ilakonzya kwiindana kukomena, mbubwenya buyo mwana umwi aumwi uliindene. Aboobo bazyali beelede kusala kujatikizya mbobeelede kumuyiisya mwana umwi aumwi. Banabukwetene ibakkala kucisi ca Israel yamazuba aano, ibakazwidilila kuyiisya bana babo bobilo kubelekela Jehova bakaamba kuti: “Twakali kusololela ciiyo ca Bbaibbele kumwana umwi aumwi.” Aboobo, silutwe wamukwasyi aumwi ulakonzya kusala naa inga waibelesya nzila eeyi kuti kacikonzyeka.

JEHOVA UYOOMUGWASYA

21. Ndugwasyo nzi bazyali ndobapegwa kuzwa kuli Jehova?

21 Zimwi ziindi bazyali balimvwa kuti cilakatazya kapati kuyiisya bana babo, pele bana ncipego kuzwa kuli Jehova. Jehova ulilibambilide lyoonse kubagwasya bazyali. Ulaiswiilila mipailo yabazyali. Ulayiingula mipailo eeyo kwiinda mukubelesya Bbaibbele, mabbuku eesu, zikozyanyo zibotu alimwi alulayo kuzwa kubazyali basimide mumbungano.

22. Nzintu nzi iziinda kubota bazyali nzyobakonzya kupa bana babo?

22 Bazyali bamwi baamba kuti citola myaka iili 20 kuyiisya mwana, pele bazyali kunyina nobaleka kuba bazyali. Akati kazintu ziinda kubota bazyali nzyobakonzya kupa bana babo, nduyando, ciindi alimwi alwiiyo lwamu Bbaibbele. Mwana umwi aumwi uyakwiindana mbwayakucita kweelana alwiiyo lwamu Bbaibbele ndomumuyiisya. Nokuba boobo, bunji bwabana aabo ibakakomezyegwa abazyali ibamuyanda Jehova balimvwa mbubwenya mbuli Joanna Mae, mucizyi uukkala ku Asia, iwakaamba kuti: “Ndalanga musyule kujatikizya lwiiyo ndondakatambula kubazyali bangu, ndilalumba kapati kuti bakandigwasya akundiyiisya kuyanda Jehova. Tiibakandipa buyo buumi, pele bakandipa buumi bulaampindu.” (Tus. 23:24, 25) Bunji bwabakwesu alimwi abacizyi mbobalimvwa mbubwenya oobu.

LWIIMBO 59 Atumutembaule Jehova

^ munc. 5 Sena banabukwetene baleelede kuba abana naa pe? Ikuti naa basala kuba abana, ino beelede kuti kabali bongaye? Mbuti mbobakonzya kubayiisya bana babo kumuyanda alimwi akumubelekela Jehova? Cibalo eeci cijisi zikozyanyo zyamazuba aano alimwi anjiisyo zyamu Bbaibbele izikonzya kutugwasya kujana bwiinguzi kumibuzyo eeyi.

^ munc. 15 Alimwi amubone bbuku lyakuti, Questions Young People Ask—Answers That Work, Volyumu 1, cibalo 36, alimwi a Volyumu 2, cibalo 11.

^ munc. 60 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Banabukwetene Banakristo balabandika naa beelede kuyooba abana naa pe, balalanga-langa bubotu alimwi amikuli iiliko kwiinda mukuba abana.

^ munc. 64 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Muzyali aumwi ulaiya amwana nkaambo bana baliindene ziimo alimwi anzyobakonzya kucita.