Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 48

LWIIMBO 97 Tuponena Jwi lya Leza

Ncotwiiya Kumaleele aa Jesu Aajatikizya Cinkwa

Ncotwiiya Kumaleele aa Jesu Aajatikizya Cinkwa

“Mebo ndendime cinkwa cabuumi. Kufwumbwa uuboola kulindime takafwi nzala pe.”JOH. 6:35.

ZILAAYIIGWE

Ncotwiiya kulugwalo lwa Johane caandaano 6 kwalo nkotubala maleele ngaakacita Jesu aakusanina bantu banji kubelesya zinkwa zyosanwe atuswi tobilo.

1. Ino cinkwa cakali kuyandika buti kubantu kaindi?

 CINKWA cakali cakulya cakazyibidwe kapati kaindi. (Matl. 14:18; Lk. 4:4) Mubwini, cakali kuyandika kapati cakuti zimwi ziindi mu Bbaibbele bbala ilyakasandululwa kuti “cakulya,” mu Chigiriki lyaamba “cinkwa.” (Mt. 6:​11, bupanduluzi buyungizyidwe) Alimwi Jesu wakabelesya cinkwa mumaleele aakwe obilo aazyibidwe kapati. (Mt. 16:​9, 10) Tulakonzya kubala kujatikizya maleele aaya amwi kulugwalo lwa Johane caandaano 6. Twanoolanga-langa maleele aaya, tulabona ziiyo nzyotukonzya kwiiya mazuba aano.

2. Ndilili bantu banji nobakali kuyandika cakulya?

2 Baapostolo ba Jesu bakakatala kapati nobakamana kukambauka, bakali kuyandika kupumuna, aboobo bakatanta bwato a Jesu akuunka ku Lwizi lwa Galilaya. (Mk. 6:​7, 30-32; Lk. 9:10) Bakasika mubusena bwakaumwine ibwakali mu Betesaida. Pele bantu bakamvwa kuti Jesu wasika kubusena oobu, aboobo banji bakasika kutegwa bamubone. Jesu wakatondezya kuti ulababikkila maano. Wakajana ciindi cakubayiisya akuponya baciswa. Nokwakaba kumangolezya, basikwiiya bakatalika kulibilika kujatikizya nkobakali kukonzya kujana cakulya bantu aaba. Ambweni bamwi bakalijisi cakulya ncobakanyamwide, pele banji bakeelede kuunka muminzi kuyoolyuulila. (Mt. 14:15; Joh. 6:​4, 5) Ino Jesu wakacita buti?

JESU CAMALEELE WAKABAPA CINKWA

3. Ncinzi Jesu ncaakaambila baapostolo bakwe kuti bacite kujatikizya nkamu yabantu? (Amubone icili aacivwumbyo.)

3 Jesu wakaambila baapostolo bakwe kuti: “Tabeelede kuunka pe; amubape zyakulya.” (Mt. 14:16) Eeci cakalibonya mbuli kuti tacikonzyeki nkaambo kwakali baalumi batandila ku 5,000. Mpoonya kubikkilizya bamakaintu abana, imweelwe wabantu bakali kuyandika kusaninwa kulangilwa kuti wakali kusika ku 15,000. (Mt. 14:21) Andreya wakaamba kuti: “Ngooyu musankwa uujisi zinkwa zyabbaale zyosanwe atuswi tobilo. Pele ino eezyi inga zyacita nzi kubantu banji boobu?” (Joh. 6:9) Zinkwa zyabbaale cakali cakulya bantu ncobakali kuvwula kulya alimwi kulangilwa kuti tuswi twakalibikkidwe munyo alimwi twakali tuyumu. Nokuba boobo, zyakulya nzyaakajisi musankwa ooyu tiizyakali kukonzya kukkwana kusanina bantu banji boobu.

Jesu wakali kubapa bantu nzyobakali kuyandika kumuuya alimwi akumubili (Amubone muncali 3)


4. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kulugwalo lwa Johane 6:​11-13? (Amubone azifwanikiso.)

4 Jesu wakali kuyanda kubasamausya bantu, aboobo wakabaambila kuti bakkale mutubunga-bunga amweemvwe. (Mk. 6:​39, 40; amubale Johane 6:​11-13.) Kumane Jesu wakalumba kuli ba Usyi akaambo kacinkwa alimwi atuswi. Kwiinda mukucita boobo, wakatondezya kuti Leza ngonguwe wakabapa cakulya alimwi wakalumba akaambo kacakulya eeco. Eelo kaka cilayandika kapati kulindiswe kwiiya cikozyanyo ca Jesu cakupaila katutanalya kufwumbwa naa tuli tolikke naa tuli abamwi! Kumane Jesu wakaambila basikwiiya kuti bape bantu cakulya, aboobo bantu boonse bakalya akukkuta. Cakulya cakali cinji kapati cakuti bantu bakaalilwa kucimana. Jesu tanaakali kuyanda kuti cakulya eeci cisoogwe. Aboobo, cakulya eeco icakacaala cakabwezelelwa kutegwa cibelesyegwe aciindi cimbi. Jesu wakatusiila cikozyanyo cibotu kujatikizya mbotukonzya kuzibelesya kabotu zintu zyesu. Ikuti naa muli muzyali, mulakonzya kubelesya cibalo eeci kuyiisya bana banu kaambo ncociyandika kapati kupaila kabatanalya, kuba bantu basamausya akwaabana zintu nzyobajisi abamwi mbubwenya Jesu mbwaakacita.

Amulibuzye kuti, ‘Sena ndilapaila kanditanalya mbubwenya mbuli Jesu mbwaakacita?’ (Amubone muncali 4)


5. Ino bantu bakacita buti nobakamana kubona zintu zigambya Jesu nzyaakacita? Ino walo wakacita buti?

5 Bantu bakagambwa kapati akaambo kakuti Jesu wakali kukonzya kucita maleele alimwi wakali mwiiyi uucibwene. Bakalizyi kuti Musa wakabaambila kuti Leza wakali kuyoobatumina musinsimi, aboobo kulangilwa kuti bakayeeya kuti Jesu ngowakali musinsimi ooyo. (Dt. 18:​15-18) Kweelede kuti bakali kuyeeya kuti Jesu wakali kukonzya kuba mweendelezi mubotu iwakali kukonzya kusanina cisi coonse. Aboobo nkamu yabantu yakali kuyanda ‘kumujata kutegwa bamubikke kuba mwami.’ (Joh. 6:​14, 15) Ikuti Jesu naakalekela bantu kumubikka kuba mwami, naakatola lubazu mumapolitikisi aaba Juda balo aciindi eeco ibakali kweendelezyegwa abana Roma. Pele tabusyi mbwaakacita oobo. Ino wakacita buti? Bbaibbele lyaamba kuti Jesu wakazwa “akuunka kucilundu alikke.” Nokuba kuti bamwi bakasola kumuyunga, kunyina naakatola lubazu mumapolitikisi. Eelo kaka eeci nciiyo ciyandika kapati kulindiswe!

6. Mbuti mbotukonzya kwiiya cikozyanyo ca Jesu? (Amubone acifwanikiso.)

6 Bwini mbwakuti, bantu kunyina nobayootulomba kuti tubape cakulya camaleele, kuponya balwazi naa kutubikka kuba bami. Pele balakonzya kutukulwaizya kutola lubazu mumapolitikisi kwiinda mukuvwootela muntu umwi naa kuba kulubazu lwamuntu ooyo ngobayeeyela kuti ulakonzya kuba mweendelezi uuli kabotu. Nokuba boobo, cikozyanyo ca Jesu inga catugwasya kapati. Wakakaka kutola lubazu mumakani aamapolitikisi. Mane buya wakaamba kuti: “Bwami bwangu tabuli bwanyika eeyi pe.” (Joh. 17:14; 18:36) Mbotuli Banakristo, tweelede kuyeeya mbuli mbwaakali kuyeeya Jesu alimwi akwiiya cikozyanyo cakwe. Mbubwenya mbuli nguwe, tulasyomeka ku Bwami bwa Leza, tulabaambila bamwi kujatikizya mbubo alimwi akupailila kuti buboole. (Mt. 6:10) Kuli zinji nzyotukonzya kwiiya kumaleele aa Jesu aajatikizya cinkwa.

Jesu kunyina naakatola lubazu mumapolitikisi, andiswe tweelede kwiiya cikozyanyo cakwe (Amubone muncali 6)


“NCOZYAKALI KWAAMBA ZINKWA”

7. Ncinzi Jesu ncaakacita? Ino baapostolo bakacita buti? (Johane 6:​16-20)

7 Naakamana kusanina bantu, Jesu abaapostolo bakwe bakazwa mubusena mobakabede akuunka ku Kapernauma abwato. Kumane, wakaunka kucilundu alikke kutegwa bantu batamubikki kuba mwami. (Amubale Johane 6:​16-20.) Ciindi baapostolo nobakali mubwato, kwakaba guwo pati lyalo ilyakali kubbubbula akupa kuti kube mayuwe mapati. Mpoonya Jesu wakaboola kulimbabo keenda atala amaanzi. Wakaambila Petro kuti awalo ayende atala amaanzi. (Mt. 14:​22-31) Jesu mbwaakanjilila buyo mubwato, guwo lyakaleka kubbubbula. Basikwiiya bakagambwa kapati cakuti bakaamba kuti: “Masimpe uli Mwana wa Leza.” a (Mt. 14:33) Nokuba boobo, tiibakabona kweendelana kwakaliko akati kamaleele aaya alimwi ayaayo ngaakacita aakusanina nkamu yabantu. Amubone Marko ncaakalemba kujatikizya makani aaya. Wakalemba kuti: ‘Baapostolo bakagambwa kapati nkaambo tiibakamvwisya ncozyakali kwaamba zinkwa, alimwi mumyoyo cakacili cintu ciyumu kulimbabo ikumvwisya.’ (Mk. 6:​50-52) Masimpe, tiibakamvwisya kuti Jehova wakapede Jesu nguzu zyakucita maleele manji kunze buyo lyakubapa cinkwa. Pele nokwakainda ciindi cisyoonto, Jesu wakabandika kujatikizya maleele aacinkwa akutuyiisya ciiyo cimbi.

8-9. Nkaambo nzi nkamu yabantu ncoyakali kumuyandaula Jesu? (Johane 6:​26, 27)

8 Nkamu yabantu njaakasanina Jesu, yakabikkilide buyo maano kukumana nzala njobakajisi alimwi akulombozya kwabo. Ino tuzyi buti oobo? Buzuba bwakatobela, nkamu yabantu yakaboola kubusena nkwaakabapede zyakulya, pele Jesu abaapostolo bakwe tiibakaliko. Aboobo bantu bakatanta mato amwi aakali kuzwa ku Tiberiya akuunka ku Kapernauma kuyooyandaula Jesu. (Joh. 6:​22-24) Sena bakacita oobo akaambo kakuti bakali kuyanda kwiiya zinji kujatikizya Bwami? Peepe. Ncobakali kuyanda ncakuti Jesu abape cinkwa acimbi. Ino tuzyi buti oobo?

9 Amubone cakacitika ciindi nkamu yabantu noyakamubona Jesu afwaafwi aku Kapernauma. Cakutainda mumbali, Jesu wakabaambila kuti bakaboola akumuyandaula akaambo buyo kakuti bakali kuyanda cakulya. Wakaamba kuti ‘bakalya zinkwa akukkuta acakulya cinyonyooka.’ Kumane wakabaambila kuti bakeelede kubelekela “cakulya cikkalilila akupa buumi butamani.” (Amubale Johane 6:​26, 27.) Ciindi bantu nobakamvwa kuti kuli cakulya cipa buumi butamani, kweelede kuti bakagambwa kapati. Ino ncakulya nzi icakali kukonzya kupa kuti eeci cicitike alimwi ino baswiilizi ba Jesu bakeelede kucita buti kutegwa bacijane?

10. Ino bantu bakeelede kucita nzi kutegwa ‘bakajane buumi butamani’?

10 Ba Juda aaba bakali kuyanda kuzyiba ncobakeelede kucita kutegwa bacijane cakulya eeci. Ambweni bakali kuyeeya kucita milimo iyakali mu Mulawo wa Musa. Nokuba boobo, Jesu wakabaambila kuti: “Ngooyu mulimo wa Leza, kuti mumusyome ooyo ngwaakatuma.” (Joh. 6:​28, 29) Kusyoma mwiiminizi wa Leza kulayandika kapati kutegwa bantu ‘bakabe abuumi butamani.’ Alimwi buya, Jesu wakali kwaambide kale musyule kujatikizya kaambo aaka. (Joh. 3:​16-18, 36) Aziindi zimbi, Jesu wakaamba cakeelede kucitwa kutegwa bantu bakajane buumi butamani.—Joh. 17:3.

11. Ncinzi citondezya kuti ba Juda bakali kuyanda buyo cakulya cakumubili? (Intembauzyo 78:​24, 25)

11 Ba Juda aabo tiibakasyoma kuti bakeelede kutondezya lusyomo muli Jesu. Bakamubuzya kuti: “Ino ncinzi ncotiicite kuti cibe citondezyo kutegwa tucibone akukusyoma?” (Joh. 6:30) Kumane bakaamba kuti bantu mumazuba aa Musa bakapegwa mana munzila yamaleele calo icakali cakulya cabuzuba abuzuba. (Neh. 9:15; Joh. 6:31; amubale Intembauzyo 78:​24, 25.) Cilalibonya caantangalala kuti bakabikkilide buyo maano kuyanda cakulya cakumubili. Alimwi ciindi Jesu naakabaambila kujatikizya “cinkwa cini-cini kuzwa kujulu,” mukwiimpana amana calo icakali kukonzya kubapa buumi butamani, kunyina anobakamubuzya kuti abapandulwide ncaakali kwaamba. (Joh. 6:32) Bakabikkilide kapati maano kucakulya cakumubili cakuti bakaalilwa kumvwisya Jesu ncaakali kusola kubayiisya kujatikizya ncobakeelede kucita kutegwa bakajane buumi butamani. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kucibalo eeci?

NCOTWEELEDE KUBIKKILA KAPATI MAANO

12. Mbuti Jesu mbwaakatondezya cintu ciyandika kapati?

12 Nceeci ciiyo ciyandika kapati kuzwa kulugwalo lwa Johane caandaano 6. Tweelede kubikkila kapati maano kumvwida Leza alimwi akuba acilongwe cibotu anguwe. Amuyeeye kuti Jesu wakakankaizya kaambo aaka ciindi naakali kusunkwa a Saatani. (Mt. 4:​3, 4) Kuyungizya waawo, mu Mulumbe wakwe Waacilundu, wakakankaizya mbociyandika kusololelwa a Leza. (Mt. 5:3) Aboobo tweelede kulibuzya kuti, ‘Sena buumi mbondipona butondezya kuti ndibikkila kapati maano kuba acilongwe cibotu a Jehova kwiinda zintu zyakumubili?’

13. (a) Nkaambo nzi ncocitalubide kukkomanina cakulya? (b) Ino nkucenjezya nzi nkotweelede kubikkila maano? (1 Bakorinto 10:​6, 7, 11)

13 Tacilubide kupailila zintu nzyotuyandika kumubili alimwi akuzikkomanina. (Lk. 11:3) Bbaibbele lyaamba kuti cili kabotu kumuntu kuti ‘kalya akunywa akukkomana mumilimo njabeleka canguzu,’ alimwi akuti eeci “cizwa kujanza lya Leza mwini.” (Muk. 2:24; 8:15; Jak. 1:17) Nokuba boobo, tatweelede kubikkila kapati maano kuzintu zyakumubili mubuumi bwesu. Mwaapostolo Paulo wakakankaizya kaambo aaka ciindi naakalembela Banakristo ibakali kupona kumamanino abweende bwazintu bwaci Juda. Mucikozyanyo, wakaamba zintu zibi nzyobakacita bana Israyeli musyule kubikkilizya ancobakacita nobakali afwaafwi a Cilundu ca Sinai. Wakacenjezya Banakristo ‘kutegwa batanooyandi zintu zibi, mbubonya mbobakaziyanda bana Israyeli.’ (Amubale 1 Bakorinto 10:​6, 7, 11.) Camaleele, Jehova wakapa bana Israyeli cakulya. Pele akaambo kakuyandisya cakulya, bana Israyeli bakatalika kubona cakulya Jehova ncaakabapa munzila yamaleele kuti ‘nzintu zibi.’ (My. 11:​4-6, 31-34) Aboobo, ciindi nobakatalika kukomba moombe wangolida, bana Israyeli bakatondezya kuti bakali kubikkila kapati maano kucakulya, kunywa alimwi akulikkomanisya muciindi cakumvwida Jehova. (Kul. 32:​4-6) Paulo wakaamba cikozyanyo eeci, kucenjezya Banakristo ibakali kupona kabuli aafwaafwi kunyonyoonwa bweende bwazintu bwaci Juda mu 70 C.E. Andiswe tupona kumamanino aabweende bwazintu, aboobo cilayandika kapati kukubikkila maano kucenjezya kwa Paulo.

14. Ncinzi ncolyaamba Bbaibbele kujatikizya zyakulya munyika mpya?

14 Ciindi Jesu naakatwaambila kupailila “cakulya cesu cabuzuba obuno,” alimwi wakatuyiisya akupailila kuti kuyanda kwa Leza kucitwe “ansi aano mbubonya mbuli kujulu.” (Mt. 6:​9-11) Ncinzi ciboola mumizeezo yanu mwamvwa majwi aaya? Bbaibbele litondezya kuti kuyanda kwa Leza anyika kubikkilizya kuba acakulya cibotu. Lugwalo lwa Isaya 25:​6-8, lutwaambila kuti kuyooba zyakulya zinji zibotu nzyobayookkomanina bantu ansi aabweendelezi bwa Jehova. Lugwalo lwa Intembauzyo 72:16 lwaamba kuti: “Kuyooba maila manji anyika; atala lyamalundu ayoovwula citaambiki.” Sena mulacilangila ciindi nomuyoobamba cakulya ncomukkomanina kapati naa kusola ncomutanabambide? Kunze lyaboobo, mulakonzya kulangila kuyoosyanga misaansa akulya micelo yanjiyo. (Is. 65:​21, 22) Alimwi tamunooli nyolikke pe.

15. Ncinzi ncobayooyiya aabo ibayoobusyigwa? (Johane 6:35)

15 Amubale Johane 6:35. Nokuba kuti bunji bwabantu ibakalya cinkwa atuswi ntwaakabapa Jesu tiibakatondezya lusyomo mulinguwe, ambweni bayoobusyigwa aboobo inga mwaakubonana abamwi bambabo. (Joh. 5:​28, 29) Bantu bali boobu bayooyandika kwiiya ncaapandulula majwi aa Jesu aakuti: “Mebo ndendime cinkwa cabuumi. Kufwumbwa uuboola kulindime takafwi nzala pe.” Kunze lyaboobo, bayooyandika kuba alusyomo lwakuti Jesu wakaaba buumi bwakwe akaambo kambabo. Aciindi eeco, bantu ibayoobusyigwa abana bali boonse ibalangilwa kuyoozyalwa munyika mpya, bayooyiya kasimpe kajatikizya Jehova alimwi amakanze aakwe. Eelo kaka cinookkomanisya kubayiisya zintu eezyi zitaliboteli! Kugwasya bamwi kuba acilongwe a Jehova, ciyootupa kukkomana kapati kwiinda cakulya cili coonse ncotuyoolya munyika mpya.

16. Ncinzi ncotuyoolanga-langa mucibalo citobela?

16 Twalanga-langa cibeela cimwi calugwalo lwa Johane caandaano 6, pele kuli zintu zinji Jesu nzyaakayiisya kujatikizya “buumi butamani.” Zintu eezyi bakeelede kuzibikkila kapati maano ba Juda alimwi andiswe tweelede kuzibikkila maano kapati. Tuyoozumanana kulanga-langa lugwalo lwa Johane caandaano 6 mucibalo citobela.

LWIIMBO 20 Wakaaba Mwanaako Simuzyalwaalikke

a Kutegwa muzyibe zinji kujatikizya cibalo eeci cikkomanisya, amubone bbuku lyakuti Jesu—Nenzila, Ngokasimpe, Mbobuumi, p. 131, alimwi alyakuti Amwiiye Lusyomo Lwabo, p. 185.