1-2. Kweelana alugwalo lwa Matayo 5:11, mbuti mbotweelede kwaabona masunko?

JESU wakasyomezya basikumutobela kuti bayoojana lukkomano lwini-lwini. Pele alimwi wakabaambila kuti aabo bamuyanda bayoojana masunko aayindene-indene. (Mt. 10:22, 23; Lk. 6:20-23) Tulikkomene kuba basikwiiya ba Kristo. Pele ino tulimvwa buti ciindi banamukwasyi nobasola kutukasya kubelekela Jehova, notupenzyegwa amfwulumende, naa ciindi babelesima naa basicikoloma nobatusungilizya kucita cintu citali kabotu? Cakutadooneka, zintu zili boobu zilatupa kulibilika.

² Bantu banji kunyina nobayeeya kuti kupenzyegwa kulakonzya kutupa lukkomano. Nokuba boobo, eeci ncencico Jwi lya Leza ncolitwaambila kucita. Mucikozyanyo, sikwiiya Jakobo wakalemba kuti muciindi cakulimvwa kubula lugwasyo ciindi notujana mapenzi, tweelede kukkomana. (Jak. 1:2, 12) Awalo Jesu wakaamba kuti tweelede kukkomana nociba ciindi notupenzyegwa. (Amubale Matayo 5:11.) Mbuti mbotukonzya kuzumanana kukkomana nokuba kuti tulasunkwa? Tulakonzya kwiiya zinji ciindi notulanga-langa majwi masyoonto aali mulugwalo Jakobo ndwaakalembela Banakristo bakusaanguna. Cakusaanguna, atulange-lange buyumuyumu mbobakajana Banakristo aabo.

3. Ncinzi cakacitika ciindi cisyoonto buyo kuzwa Jakobo naakaba sikwiiya wa Jesu?

³ Kakutanainda ciindi cilamfwu kuzwa Jakobo imunyina Jesu naakaba sikwiiya, Banakristo bakatalika kupenzyegwa mu Jerusalemu. (Mil. 1:14; 5:17, 18) Kumane ciindi sikwiiya Stefano naakajaigwa,  Banakristo banji bakatija mumunzi “bakamwaikila mumasena oonse aamu Judaya a Samariya” mane bamwi bakaakusika ku Kupro aku Antiokeya. (Mil. 7:58–8:1; 11:19) Basikwiiya bakajana mapenzi manji. Pele, bakalikanzide kukambauka makani mabotu kufwumbwa nkobakaunka, alimwi mbungano zyakatalisyigwa mu Bulelo bwabana Roma boonse. (1Pet. 1:1) Pele kuzwa waawo, bakajana mapenzi aambi manji.

4. Ino masunko nzi aambi ngobakajana Banakristo bakusaanguna?

⁴ Banakristo bakusaanguna bakajana mapenzi manji. Mucikozyanyo, mwaka wakuma 50 C.E., Mwami Muna Roma Kilaudiyo wakabikka mulawo wakuti ba Juda boonse bazwe mu Roma. Aboobo ba Juda ibakaba Banakristo bakeelede kusiya maanda aabo akulongela kumasena aambi. (Mil. 18:1-3) Cakuma 61 C.E., mwaapostolo Paulo wakalemba kuti Banakristonyina bakali kutukilwa, kwaangwa alimwi akunyangwa zintu zyabo. (Heb. 10:32-34) Mbubwenya mbuli bantu bambi, Banakristo bamwi bakali bacete alimwi bakali kuciswa.—Rom. 15:26; Flp. 2:25-27.

5. Mibuzyo nzi njotutiingule?

⁵ Ciindi Jakobo naakalemba lugwalo oolu kautanasika mwaka wa 62 C.E., wakalaazyi kabotu-kabotu mapenzi ngobakali kujana bakwesu abacizyi. Aboobo Jehova wakasololela Jakobo kulembela Banakristo aabo, ikubapa lulayo lugwasya kutegwa bazumanane kujana lukkomano nokuba kuti bakali kusunkwa. Atulange-lange lugwalo lwa Jakobo alimwi akwiingula mibuzyo eeyi: Ino ndukkomano luli buti ndwaakalemba Jakobo? Ncinzi cikonzya kupa Munakristo kumaninwa lukkomano oolu? Alimwi mbuti busongo, lusyomo, abusicamba mbozikonzya kutugwasya kuzumanana kukkomana tacikwe makani amasunko ngotukonzya kujana?

6. Kweelana alugwalo lwa Luka 6:22, 23, nkaambo nzi Munakristo ncakkomana ciindi nasunkwa?

⁶ Bantu balakonzya kuyeeya kuti inga bakkomana kuti kabajisi buumi buli kabotu, mali manji, alimwi aluumuno mumukwasyi. Pele musyobo walukkomano ngwaakalemba Jakobo, ncibeela camuuya wa Leza alimwi talubooli akaambo kabukkale bwamuntu. (Gal. 5:22) Munakristo ulakonzya kukkomana, naa kuba alukkomano lwini-lwini kuti kazyi kuti ukkomanisya Jehova alimwi utobela cikozyanyo ca Jesu. (Amubale Luka 6:22, 23; Kol. 1:10, 11) Mbubwenya mbuli mulilo uuyaka mulambe, awalo musyobo walukkomano oolu ulayaka mumoyo wa Munakristo uuli woonse. Lukkomano oolu talumani ciindi notwaciswa naa notutajisi mali. Talumani nociba ciindi bantu nobatufwubaazya, kufwumbwa naa mbanamukwasyi naa kukazyigwa abantu bambi buyo. Muciindi cakuti luzime, lwalo lwiindila buya kufwumbwa ciindi basikukazya nobasola kutunyonganya. Masunko ngotujana akaambo kakuba alusyomo, ncisinizyo cakuti tuli basikwiiya ba Kristo beni-beni. (Mt. 10:22; 24:9; Joh. 15:20) Nkakaambo kaako, Jakobo wakalemba kuti: “Amukondwe bakwesu, nomusikilwa masunko aayindene-indene.”—Jak. 1:2.

7-8. Nkaambo nzi lusyomo lwesu ncoluyuma ciindi notwasunkwa?

⁷ Jakobo wakaamba kaambo Banakristo ncobalibambilide kuliyumya nomuba mumasunko aakatazya. Wakaamba kuti: “Ikuti lusyomo lwanu lwasunkwa munzila eeyi lupa kuliyumya.” (Jak. 1:3) Masunko alakonzya kukozyanisyigwa kumulilo uubelesyegwa kuyumya cibulo cibosya. Ciindi cibulo nocaumpwa kapati alimwi akutontozyegwa, cilayuma kapati. Mbubwenya buyo, ciindi nitwaliyumya mumasunko, lusyomo lwesu lulayuma. Nkakaambo kaako Jakobo wakalemba kuti: “Kuliyumya amukulekele kuti kumanizye mulimo wankuko, ikutegwa mulondoke akuzulila mumbazu zyoonse.” (Jak. 1:4) Ciindi notubona kuti lusyomo lwesu lulayuma akaambo kamasunko, nkokuti tulakonzya kuliyumya kumwi katukkomene.

⁸ Mulugwalo lwakwe, Jakobo alimwi wakalemba zintu zimwi zikonzya kupa kuti lukkomano lwesu luceye. Ino nzintu nzi eezyo, alimwi mbuti mbotukonzya kuzizunda?

9. Nkaambo nzi ncotuyandika busongo?

⁹ Buyumuyumu: Kutazyiba cakucita. Ciindi notusunkwa, tweelede kulanga kuli Jehova kutegwa atugwasye kusala zintu zikonzya kumukkomanisya, kugwasya bakwesu abacizyi, akuti tuzumanane kusyomeka. (Jer. 10:23) Tuyandika busongo kutegwa tuzyibe cakucita alimwi ancotweelede kwaamba kuli baabo batukazya. Kuti katutacizyi cakucita, inga twalimvwa kubula  lugwasyo alimwi lukkomano lwesu inga lwamana cakufwambaana.

10. Kutegwa tube abusongo, ino lugwalo lwa Jakobo 1:5 lutwaambila kuti tweelede kucita nzi?

¹⁰ Ncotukonzya kucita: Atumulombe Jehova kuti atupe busongo. Kutegwa tuliyumye mumasunko eesu kumwi katukkomene, tweelede kumulomba Jehova mumupailo kuti atupe busongo bwakusala camaano. (Amubale Jakobo 1:5.) Ncinzi ncotweelede kucita ciindi notwabona kuti Jehova tawiinguli mupailo wesu mpoonya-mpoonya? Jakobo wakalemba kuti tweelede ‘kuzumanana kumulomba’ Leza. Jehova kunyina nanyema kuti twazumanana kumulomba busongo. Kunyina nayootunyemena pe. Taateesu wakujulu ‘ulapa cabuuya’ ciindi notumulomba busongo kutegwa tuliyumye mumasunko. (Int. 25:12, 13) Jehova inga ulaabwene masunko eesu, ulaalweetelelo, alimwi inga ulilibambilide kutugwasya. Eelo kaka eeci cilatupa lukkomano! Pele ino mbuti Jehova mbwatupa busongo?

11. Ncinzi cimbi ncotukonzya kucita kutegwa tube abusongo?

¹¹ Jehova ulatupa busongo kwiinda mu Jwi lyakwe. (Tus. 2:6) Kutegwa tube abusongo oobu, tweelede kubala Jwi lya Leza alimwi amabbuku aamba zyamu Bbaibbele. Pele zinji nzyotweelede kucita muciindi cakuba buyo aluzyibo. Tweelede kububelesya busongo bwa Leza mubuumi bwesu kwiinda mukutobela lulayo lwakwe. Jakobo wakalemba kuti: “Amube basikucita caamba jwi lya Leza, ikutali basikumvwa buyo pe.” (Jak. 1:22) Ikuti twalubelesya lulayo lwa Leza, tuba basiluumuno, bantu banyoneka alimwi basiluzyalo. (Jak. 3:17) Bube oobu buyootugwasya kuliyumya mumasunko aali oonse kumwi katukkomene.

12. Nkaambo nzi ncociyandika kapati kuti tulizyibe kabotu Bbaibbele?

¹² Ijwi lya Leza lili mbuli cimbonimboni. Lilatugwasya kubona mumbazu motweelede kubambulula alimwi ancotweelede kucita.  (Jak. 1:23-25) Mucikozyanyo, twamana kubala Jwi lya Leza, tulakonzya kubona kuti tweelede kunoolilesya kunyemanyema. Kwiinda mukugwasyigwa a Jehova, tulakonzya kwiiya mbotukonzya kubomba moyo ciindi notubeleka abamwi naa ciindi notwanyema akaambo kamapenzi. Kubomba moyo kuyootugwasya kuliyumya notujisi mapenzi. Tulakonzya kuyeeya kabotu akusala camaano. (Jak. 3:13) Eelo kaka cilayandika kuti tulizyibe kabotu Bbaibbele!

13. Nkaambo nzi ncotweelede kwiiya kuzikozyanyo zyabantu bamu Bbaibbele?

¹³ Zimwi ziindi tulazyiba ncotweelede kucita kakuli twalubizya kale. Pele eeyi taili nzila mbotu yakwiiya. Nzila mbotu yakuba abusongo nkwiinda mukwiiya kuzintu bamwi nzyobakacita kabotu alimwi akulubizya kwabo. Nkakaambo kaako Jakobo utukulwaizya kwiiya kuzikozyanyo zyabantu bamu Bbaibbele mbuli Abrahamu, Rahabu, Jobu, alimwi a Elija. (Jak. 2:21-26; 5:10, 11, 17, 18) Babelesi ba Jehova ibasyomeka aaba, bakacikonzya kuliyumya mumasunko aakali kukonzya kubamanina lukkomanina. Cikozyanyo cabo cakuliyumya citondezya kuti kwiinda mukugwasyigwa a Jehova, andiswe inga twacikonzya.

14-15. Nkaambo nzi ncotweelede kulilwana penzi lyakudooneka?

¹⁴ Buyumuyumu: Kudooneka. Zimwi ziindi cilakonzya kutuyumina kumvwisya ncolyaamba Bbaibbele. Naa Jehova takonzyi kwiingula mipailo yesu munzila njitwali kuyeeyela. Eeci cilakonzya kutupa kutalika kudooneka. Kuti tiitwakubikkila maano kudooneka kuli boobu, kulakonzya kucesya lusyomo lwesu akunyonganya cilongwe cesu a Jehova. (Jak. 1:7, 8) Alimwi buya kulakonzya kutupa kusweekelwa bulangizi bwesu bwakumbele.

¹⁵ Mwaapostolo Paulo wakakozyanisya bulangizi bwakumbele kungobyo. (Heb. 6:19) Ngobyo ipa bwato kuti kabutazungaani ciindi nokuli guwo alimwi akupa kuti bwiimikile kakunyina kulipwaya kumabwe. Pele ngobyo igwasya buyo kuti nketani iijisi bwato tiiyazutuka. Mbubwenya buyo nkalaya mboinyonganya nketani yangobyo, akwalo kudooneka kulakonzya kunyonganya lusyomo lwesu. Ciindi naasunkwa kwiinda mukukazyigwa, muntu uudooneka ulakonzya kuleka kusyoma kuti Jehova uyoozizukizya zisyomezyo zyakwe. Kuti lusyomo lwesu lwamana, abwalo bulangizi bwesu bulamana. Mbubwenya Jakobo mbwaakaamba kuti muntu “uudooneka uli mbuli mayuwe aamulwizi aatontwa amuwo akutonkaikwa.” (Jak. 1:6) Muntu uuli boobu kunyina nayookkomana pe!

16. Ncinzi ncotweelede kucita kuti katudooneka?

¹⁶ Ncotukonzya kucita: Amucileke kudooneka akuyumya lusyomo lwanu. Mutanoowayi-wayi kucita zintu. Mumazuba aamusinsimi Elija, bantu ba Jehova tiibakasinizyide kujatikizya zintu nzyobakali kusyoma. Elija wakabaambila kuti: “Ino muladooneka kusikila lili? Ikuti Jehova kali Leza mwini-mwini, amumutobele we; pele ikuti naa ngu Baala, amutobele nguwe!” (1Bam. 18:21) Andiswe mazuba aano tweelede kufwambaana kucita zintu. Tweelede kuvwuntauzya kutegwa tusinizye kuti Jehova ngu Leza mwini-mwini, kuti Bbaibbele ndi Jwi lyakwe, alimwi akuti Bakamboni ba Jehova mbantu bakwe. (1Tes. 5:21) Kucita zintu eezyi kuyoocesya kudooneka akutupa kuba alusyomo luyumu. Kuti katuyanda lugwasyo kujatikizya mbotukonzya kulwana penzi lyakudooneka, tulakonzya kubalomba baalu. Tweelede kufwambaana kubweza ntaamu kuti katuyanda kuzumanana kuba alukkomano notubelekela Jehova.

17. Ncinzi cikonzya kucitika kuti katutali basicamba?

¹⁷ Buyumuyumu: Kutyompwa. Ijwi lya Leza lyaamba kuti: “Ikuti watyompwa mubuzuba bwamapenzi, nkokuti nguzu zyako zilaceya.” (Tus. 24:10) Bbala lyamu Chihebrayo ilyakasandululwa kuti “kutyompwa” lilakonzya kwaamba “kubula busicamba.” Kuti katutali  basicamba, nkokuti lukkomano luyoofwambaana kumana.

18. Ino cipandulula nzi kuliyumya?

¹⁸ Ncomukonzya kucita: Amusyome Jehova kuti amupe busicamba bwakuliyumya. Tuyandika busicamba kutegwa tuliyumye mumasunko. (Jak. 5:11) Ibbala ndyaakabelesya Jakobo kupandulula “kuliyumya” lipa muzeezo wamuntu uutazungaani pe. Tulakonzya kuyeeya sikalumamba wiimvwi cakutazungaana alimwi uutatiji nociba ciindi basinkondonyina nobamulwana.

19. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo camwaapostolo Paulo?

¹⁹ Mwaapostolo Paulo wakasiya cikozyanyo cibotu cakuba sicamba akuliyumya. Zimwi ziindi, wakali kubula nguzu. Pele wakacikonzya kuliyumya nkaambo wakali kusyoma Jehova kutegwa amupe nguzu nzyaakali kuyandika. (2Kor. 12:8-10; Flp. 4:13) Andiswe tulakonzya kuba anguzu zili boobu alimwi abusicamba ikuti cakulicesya twazyiba kuti tuyandika kugwasyigwa a Jehova.—Jak. 4:10.

20-21. Ncinzi ncotukonzya kusinizya?

²⁰ Tulisinizyide kuti masunko ngotujana tacili cisubulo kuzwa kuli Jehova. Jakobo wakaamba kuti: “Ciindi muntu nasunkwa, ataambi kuti: ‘Ndili mukusunkwa a Leza.’ Nkaambo kunyina muntu uunga wasunka Leza azintu zibyaabi alimwi walo mwini tasunki muntu uuli woonse azintu zibyaabi.” (Jak. 1:13) Ciindi notwaasyoma makani aaya, tulaba acilongwe ciyumu a Taateesu wakujulu.—Jak. 4:8.

²¹ Jehova ‘tasanduki naa kucinca.’ (Jak. 1:17) Wakabagwasya Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna mumasunko aabo, andiswe uyootugwasya umwi aumwi wesu kumugama. Kuzwa ansi aamoyo wanu amumulombe Jehova kutegwa amupe busongo, lusyomo, alimwi abusicamba. Uyooyiingula mipailo yanu. Mpoonya muyoosinizya kuti uyoomugwasya kuba alukkomano ciindi nomusunkwa.