Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 6

“Mutwe Wamukaintu Mwaalumi”

“Mutwe Wamukaintu Mwaalumi”

“Mutwe wamukaintu mwaalumi.”​—1KOR. 11:3.

LWIIMBO 13 Kristo, Ncitondezyo Cesu

IZILI MUCIBALO *

1. Ciindi mucizyi nayeeya muntu wakukwatana limwi, mibuzyo nzi imwi njayelede kulibuzya?

BANAKRISTO boonse beendelezyegwa a Jesu Kristo, imusololi uulondokede. Nokuba boobo, ciindi mukaintu Munakristo naakwatwa, utalika kweendelezyegwa asilutwe uutalondokede. Eeci talili lyoonse nocili cuuba-uba. Aboobo ciindi mucizyi nayeeya kukwatwa kumukwesu umwi, weelede kulibuzya kuti: ‘Ncinzi citondezya kuti mukwesu ooyu uyooba silutwe wamukwasyi mubotu? Sena kubelekela Jehova ukubikka mubusena bwakusaanguna mubuumi bwakwe? Kuti naa taaku, ncinzi cindipa kuyeeya kuti twaakukwatana uyooba silutwe mubotu?’ Alimwi weelede kulibuzya kuti: ‘Mbube nzi mbondijisi ibuyootugwasya mulukwatano lwesu? Sena ndili mwaabi alimwi ndilakkazika moyo? Sena ndijisi cilongwe ciyumu a Jehova?’ (Muk. 4:9, 12) Kuti mucizyi kasala camaano noliba leelyo katanakwatwa, ciyoomupa kuzwidilila alimwi akujana lukkomano mulukwatano.

2. Ncinzi ncotutiilange-lange mucibalo eeci?

2 Bacizyi Banakristo banji nzikozyanyo zibotu caboola kukulibombya kubalumi babo. Eelo kaka tulabalumba kapati! Alimwi tulakkomana kubelekela Jehova antoomwe abamakaintu aaba basyomeka! Mucibalo eeci, tulalanga-langa mibuzyo eeyi yotatwe yakuti: (1) Mbuyumuyumu nzi mbobajana bamakaintu? (2) Nkaambo nzi mukaintu ncasala kulibombya kumulumaakwe? (3) Ncinzi ncobakonzya kwiiya balumi abamakaintu kujatikizya kulibombya kuzwa kucikozyanyo ca Jesu, Abigayeli, alimwi a Mariya imukaintu wa Josefa banyina Jesu?

MBUYUMUYUMU NZI MBOBAJANA BAMAKAINTU?

3. Nkaambo nzi banabukwetene boonse ncobajana buyumuyumu?

3 Cikwati ncipego cilondokede kuzwa kuli Leza, pele basikukwatana tabalondokede. (1Joh. 1:8) Nkakaambo kaako Jwi lya Leza lilabacenjezya banabukwetene kuti bayoojana buyumuyumu ibwaambidwe kuti “mapenzi mumibili yabo.” (1Kor. 7:28) Atubone buyumuyumu bumwi mbobakonzya kujana bamakaintu.

4. Nkaambo nzi mukaintu ncakonzya kulimvwa kuti nkudyaamininwa kulibombya kumulumaakwe?

4 Zimwi ziindi, akaambo kambwaakakomezyegwa, mukaintu ulakonzya kulimvwa kuti kulibombya kumulumaakwe nkudyaamininwa. Mucizyi wazina lya Marisol uukkala ku United States wakaamba kuti: “Nkondakakomenena, bamakaintu bakali kwaambilwa kuti baleelene abaalumi muzintu zyoonse. Ndilizyi kuti Jehova wakapa balumi nguzu zyakweendelezya alimwi nguwakasala kuti bamakaintu kabalibombya, akuti abalo beelede kulemekwa. Pele lyoonse cilandiyumina kulemeka bweendelezi bwamulumaangu akaambo kakuti nyika yaamba kuti tandeelede kucita oobo.”

5. Ino nkuyeeya kuli buti ikutaluzi baalumi bamwi nkobajisi kujatikizya bamakaintu?

5 Nokuba boobo, mukaintu inga kakwetwe kumulumi uuyeeya kuti bamakaintu tabayandiki kapati kwiinda baalumi. Mucizyi wazina lya Ivon uukkala ku South America wakaamba kuti: “Baalumi mbabasaanguna kulya, mpoonya bamakaintu. Bana basimbi beelede kujika akusalazya, pele bana basankwa inga babikkilwa buya cakulya abamanyina abacizyi babo, mpoonya inga baambilwa kuti balo ‘mbami baaŋanda.’” Mucizyi Yingling uukkala ku Asia wakaamba kuti: “Muci Chinese, kuli kaambyo kaamba kuti bamakaintu tabeelede kuba basongo naa kuba aluzyibo. Balo mukuli wabo nkubeleka buyo milimo yoonse yaaŋanda, alimwi tabazumizyidwe kwaambila balumi babo mbobayeeya.” Aboobo mulumi iweendelezyegwa azilengwa eezyi zitondezya kubula luyando alimwi izitali zyamumagwalo, uyumizyila mukaintu wakwe buumi, waalilwa kwiiya Jesu alimwi tamukkomanisyi Jehova.—Ef. 5:28, 29; 1Pet. 3:7.

6. Ncinzi ncobeelede kucita bamakaintu kutegwa bayumye cilongwe cabo a Jehova?

6 Mbubwenya mbotwakaiya mucibalo cainda, Jehova uyanda kuti basilutwe bamikwasyi Banakristo kabalanganya mikwasyi yabo kumuuya alimwi akumubili. (1Tim. 5:8) Nokuba boobo, bacizyi bakwetwe beelede kuzandula ciindi kumilimo yabo yabuzuba abuzuba kutegwa babale Jwi lya Leza, kuzinzibala kuyeeya alimwi akupaila kuli Jehova kuzwa amyoyo yabo. Eeci cilakonzya kubayumina. Kayi bamakaintu inga bajisi bubi, aboobo balakonzya kulimvwa kuti tabajisi ciindi naa nguzu zyakucita zintu eezyi, pele cilayandika kuti kabajana ciindi. Nkaambo nzi? Nkaambo Jehova uyanda kuti umwi aumwi wesu abambe alimwi akukwabilila cilongwe cakwe anguwe.—Mil. 17:27.

7. Ncinzi ciyoopa kuti mukaintu cimuubile kuzuzikizya mukuli wakwe?

7 Masimpe kuti mukaintu uyandika kubeleka canguzu kutegwa kalibombya kumulumaakwe uutalondokede. Nokuba boobo, cilakonzya kumuubila kuzuzikizya mukuli ngwaakapegwa a Jehova, ikuti wakamvwisya akukazumina kaambo kamu Bbaibbele, ikatondezya ncayelede kumulemeka alimwi akumumvwida mulumaakwe.

NKAAMBO NZI MUKAINTU NCASALA KULIBOMBYA?

8. Kweelana alugwalo lwa Baefeso 5:22-24, nkaambo nzi mukaintu ncasala kulibombya kumulumaakwe?

8 Mukaintu ulasala kulibombya kumulumaakwe nkaambo eeci Jehova ncayanda kuti kacita. (Amubale Baefeso 5:22-24.) Mukaintu ulamusyoma Usyi wakwe wakujulu, nkaambo kakuti ulamuyanda alimwi takonzyi kumulomba kucita cintu ciminya.—Dt. 6:24; 1Joh. 5:3.

9. Ncinzi cicitika ciindi mukaintu namumvwida Jehova kwiinda mukulemeka mulumaakwe?

9 Nyika ikulwaizya bamakaintu kutazibikkila maano zyeelelo zya Jehova alimwi akubona kulibombya kuti nkudyaanininwa. Mubwini, aabo basumpula mizeezo iili boobu tabamuzyi Leza wesu siluyando. Jehova takonzyi kupa bana bakwe mulawo uuminya. Mucizyi uubeleka canguzu kuzuzikizya mukuli Jehova ngwaakamupa ukulwaizya luumuno muŋanda yakwe. (Int. 119:165) Mulumaakwe, walo mukaintu, alimwi abana boonse balagwasyigwa.

10. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kumajwi ngobakaamba ba Carol?

10 Mukaintu uulibombya kumulumaakwe uutalondokede, utondezya kuti ulamuyanda akumulemeka Jehova sikutalisya bubambe bwabusilutwe. Mucizyi Carol uukkala ku South America wakaamba kuti: “Ndilizyi kuti balumi bangu balalubizya. Amana ndilizyi kuti mbondibeendelezya ciindi nobalubizya, citondezya buyo mbondicikkomanina cilongwe cangu a Jehova. Aboobo ndilasola kuzumanana kulibombya nkaambo ndiyanda kukkomanisya Taateesu wakujulu.”

11. Ncinzi cimugwasya kulekelela mucizyi Aneese, alimwi twiiya nzi kwiiya kumajwi aakwe?

11 Cilakonzya kumuyumina mukaintu kumulemeka mulumaakwe akulibombya kulinguwe kuti kalimvwa kuti, mulumaakwe tabikkili maano kujatikizya mbwalimvwa alimwi azintu zimulibilisya. Pele amubone mucizyi Aneese ncacita kuti walimvwa boobu. Wakaamba kuti: “Ndilasola kutanyema. Mpoonya inga ndilayeeya kuti toonse buyo tulalubizya. Makanze aangu ngakulekelela kuzwa ansi amoyo, mbuli mbwacita Jehova. Ciindi nondilekelela, inga ndiba aluumuno lwamumizeezo.” (Int. 86:5) Mukaintu uulekelela ciyoomuubila kulibombya.

NCINZI NCOTUKONZYA KWIIYA KUZIKOZYANYO ZYAMU BBAIBBELE?

12. Ino nzikozyanyo zili buti zijanika mu Bbaibbele?

12 Bamwi bayeeya kuti muntu uulibombya mukandu. Pele aayo taali masimpe pe. Mu Bbaibbele kuli zikozyanyo zinji zyabantu ibakali kulibombya, pesi kabali basicamba. Amubone ncotwiiya kuzwa kuli Jesu, Abigayeli alimwi a Mariya.

13. Nkaambo nzi Jesu ncalibombya kuli Jehova? Amupandulule.

13 Jesu ulalibombya kuli Jehova, pele eeci tacaambi kuti tajisi busongo naa luzyibo. Kuyiisya munzila nguba-uba alimwi iitakatazyi kumvwa, ncitondezyo cakuti Jesu musongo kapati. (Joh. 7:45, 46) Jehova wakazilemeka nguzu nzyaakajisi Jesu, nkakaambo kaako wakamuzumizya kuti kali kumbali lyakwe ciindi nobakali kulenga julu anyika. (Tus. 8:30; Heb. 1:2-4) Alimwi kuzwa ciindi Jesu naakabusyigwa, Jehova wakamupa “nguzu zyoonse kujulu alimwi aanyika.” (Mt. 28:18) Nokuba kuti Jesu ulijisi luzyibo, usyoma Jehova kuti kamusololela. Nkaambo nzi? Nkambo ulabayanda Bausyi.—Joh. 14:31.

14. Ncinzi balumi ncobakonzya kwiiya (a) balanga Jehova mbwababona bamakaintu? (b) kweelana amajwi aali ku Tusimpi 31?

14 Ncobakonzya kwiiya balumi. Jehova kunyina naakaamba kuti mukaintu kalibombya kumulumaakwe akaambo kakuti bamakaintu ubabona kuti mbaansi kapati kwiinda baalumi. Jehova wakacisalazya kwiinda mukusala bamakaintu abaalumi kabali basikulelanyina a Jesu. (Gal. 3:26-29) Jehova wakatondezya kuti ulamusyoma Mwanaakwe kwiinda mukumupa nguzu zyakweendelezya. Mbubwenya buyo, mulumi musongo uyoomupa nguzu zimwi mukaintu wakwe. Bbaibbele lilazyaamba zintu nzyakonzya kucita mukaintu musongo. Mucikozyanyo, ulakonzya kusololela milimo iicitwa muŋanda, kuula akusambala nyika, alimwi akucita makwebo amwi. (Amubale Tusimpi 31:15, 16, 18.) Mukaintu tali muzike uutakonzyi kupa mizeezo. Muciindi caboobo, mulumaakwe ulamusyoma akumuswiilila. (Amubale Tusimpi 31:11, 26, 27.) Kuti mulumi keendelezya mukaintu munzila eeyi yabulemu, mukaintu cinoomukkomanisya kulibombya kulinguwe.

Ncinzi bamakaintu basongo ncobakonzya kwiiya kuli Jesu kweelana ambwalibombya kuli Jehova? (Amubone muncali 15)

15. Ncinzi ncobakonzya kwiiya bamakaintu kucikozyanyo ca Jesu?

15 Ncobakonzya kwiiya bamakaintu. Nokuba kuti Jesu wakacita zintu zipati-pati, kunyina nalimvwa kuti kulibombya kubweendelezi bwa Jehova nkudyaamininwa. (1Kor. 15:28; Flp. 2:5, 6) Mbubwenya buyo, mukaintu uutobela cikozyanyo ca Jesu, kunyina nalimvwa kuti kulibombya kumulumaakwe nkudyaamininwa. Uyoomugwasyilizya mulumaakwe ikutali buyo akaambo kakuti ulamuyanda, pele akaambo kakuti ulamuyanda akumulemeka Jehova.

Naamana kutuma cakulya kuli Davida alimwi abaalumi bakwe, Abigayeli waunka kuli Davida. Mpoonya wafwugama kumbele lyakwe akumulomba kuti atalileteli mulandu wabulowa kwiinda mukupilusya cibi (Amubone muncali 16)

16. Kweelana alugwalo lwa 1 Samuele 25:3, 23-28, mbuyumuyumu nzi mbwaakajana Abigayeli? (Amubone cifwanikiso icili aacivwumbyo.)

16 Abigayeli wakali mukaintu wa Nabala. Ooyu wakali mwaalumi uuliyanda, uulisumpula, alimwi uutalumbi. Nokuba boobo, Abigayeli kunyina naakasala kuti balekane amwaalumi ooyu. Ikuti Abigayeli naakali kuyanda kuti cikwati eeci cimane, naakalekela Davida abaalumi bakwe kuti bamujaye mulumaakwe. Pele kunyina naakacita oobo pe. Muciindi caboobo, wakabeleka canguzu kukwabilila Nabala abamuŋanda yakwe. Amweezeezye buyo mbocakali kuyandika busicamba kuli Abigayeli kubonana abaalumi bali 400 ibakajisi zilwanyo, mpoonya akubandika cabulemu a Davida. Mane buya wakalilekelela akaambo kakulubizya kwamulumaakwe. (Amubale 1 Samuele 25:3, 23-28.) Davida wakazyiba kuti Jehova wakabelesya mukaintu ooyu sicamba kumukwabilila kutegwa ataciti cibi cipati.

17. Ncinzi ncobakonzya kwiiya balumi kucikozyanyo ca Davida alimwi a Abigayeli?

17 Ncobakonzya kwiiya balumi. Abigayeli wakali mukaintu musongo. Cabusongo, awalo Davida wakaswiilila. Akaambo kaceeci, kunyina naakajaya bantu batakwe mulandu. Mbubwenya buyo, mulumi musongo uyakwiibikkila maano mizeezo yamukaintu wakwe ciindi nobasala cakucita mumakani aayandika kapati. Ambweni mizeezo yamukaintu inga yamugwasya kusala camaano.

18. Ncinzi bamakaintu ncobakonzya kwiiya kuli Abigayeli?

18 Ncobakonzya kwiiya bamakaintu. Mukaintu uumuyanda akumulemeka Jehova, ulakonzya kuugwasya kapati mukwasyi wakwe, nokuba kuti mulumi tabelekeli Jehova naa kupona kweelana anjiisyo zyakwe. Kunyina nayakuyeeya nzila iitali yamumagwalo kutegwa cikwati cimane. Muciindi caboobo, kwiinda mukumupa bulemu akulibombya kulinguwe, uyoomukulwaizya mulumaakwe kwiiya kujatikizya Jehova. (1Pet. 3:1, 2) Pele nokuba kuti mulumi tayandi kwiiya cikozyanyo camukaintu wakwe, Jehova ulakulumba kusyomeka alimwi akulibombya mukaintu nkwatondezya kulinguwe.

19. Muubukkale buli buti mukaintu mwateelede kumumvwida mulumaakwe?

19 Nokuba boobo, mukaintu Munakristo uulibombya, kunyina nayoozumina kuti mulumaakwe wamulomba kutyola milawo naa njiisyo zyamu Bbaibbele. Atwaambe mucikozyanyo, mucizyi uukwetwe kumulumi uutali Kamboni wamwaambila kuti abeje, kubba, naa kucita cilengwa cimwi icitali camumagwalo. Banakristo boonse, kubikkilizya abacizyi bakwetwe, beelede kusaanguna kumvwida Jehova. Ikuti mucizyi walombwa kutyola njiisyo zyamu Bbaibbele, weelede kukaka akupandulula cabulemu kaambo ncaakakila kucita cintu ncaalombwa.—Mil. 5:29.

Amubone muncali 20 *

20. Ino tuzyi buti kuti Mariya wakajisi cilongwe ciyumu a Jehova?

20 Mariya wakajisi cilongwe ciyumu a Jehova. Kweelede kuti wakalaazyi kabotu-kabotu Magwalo. Ciindi naakali kubandika a Elizabeta banyina Johane Mubbapatizi, Mariya wakazubulula tupango twiinda ku 20 kuzwa mu Magwalo aa Chihebrayo. (Lk. 1:46-55) Alimwi amuyeeye buyo kujatikizya kaambo aaka: Nokuba kuti Mariya wakalisinkilidwe kuli Josefa, mungelo wa Jehova kunyina naakasaanguna kulibonya kuli Josefa pe. Mungelo wakabandika cacigaminina a Mariya akumwaambila kuti uyoozyala Mwana wa Leza. (Lk. 1:26-33) Jehova wakalimuzyi kabotu-kabotu Mariya alimwi wakalisinizyide kuti uyoocikonzya kumuyanda akumulanganya Mwanaakwe. Alimwi cakutadooneka Mariya wakazumanana kuba acilongwe cibotu a Jehova nociba ciindi Jesu naakafwa akubusyigwa kuunka kujulu.—Mil. 1:14.

21. Ncinzi balumi ncobakonzya kwiiya kucibalo camu Bbaibbele cijatikizya Mariya?

21 Ncobakonzya kwiiya balumi. Mulumi musongo ulakkomana kuti mukaintu wakwe kaazyi kabotu Magwalo. Kunyina nanyema naa kuyeeya kuti mukaintu wakwe uyanda kumunyanga busilutwe mumukwasyi. Ulizyi kuti mukaintu uuli aaluzyibo lwamu Bbaibbele alimwi anjiisyo zyandilyo, ulakonzya kugwasya kapati mumukwasyi. Nokuba kuti mukaintu uliyiide kapati kwiinda mulumi, mukuli wamulumi kusololela mukukomba mumukwasyi alimwi amumilimo imwi yakumuuya.—Ef. 6:4.

Ncinzi bamakaintu ncobakonzya kwiiya kuli Mariya banyina Jesu, caboola kukubala alimwi akuzinzibala kuyeeya? (Amubone muncali 22) *

22. Ncinzi ncobakonzya kwiiya bamakaintu kuli Mariya?

22 Ncobakonzya kwiiya bamakaintu. Nokuba kuti mukaintu weelede kulibombya kumulumaakwe, mukuli wakwe kuyumya lusyomo lwakwe. (Gal. 6:5) Aboobo weelede kuzandula ciindi cakucita ciiyo cakwe mwini akuzinzibala kuyeeya. Eeci ciyoomugwasya kuzumanana kumuyanda akumulemeka Jehova alimwi akujana lukkomano nalibombya kumulumaakwe.

23. Mbuti bamakaintu balibombya mboligwasya beni, mikwasyi yabo, alimwi ambungano?

23 Bamakaintu ibazumanana kulibombya kubalumi babo akaambo kakuti balamuyanda Jehova, bayoojana lukkomano lunji akukkutila kwiinda baabo ibakaka bubambe bwa Jehova bwabusilutwe. Nzikozyanyo zibotu kubakwesu abacizyi ibacili bana-bana. Alimwi bakulwaizya muuya waluyando aluumuno kutali buyo mumukwasyi, pele amumbungano. (Tit. 2:3-5) Mazuba aano, bunji bwababelesi ba Jehova basyomeka, mbaamakaintu. (Int. 68:11) Toonse buyo, kufwumbwa naa tuli baalumi naa bakaintu, tulijisi cibeela ciyandika kapati mumbungano. Mucibalo citobela tuyoobandika umwi aumwi wesu mbwakonzya kuzuzikizya lubazu oolo.

LWIIMBO 131 “Aabo Leza Mbaaswaanganya”

^ munc. 5 Jehova wakabikka bubambe bwakuti mukaintu kalibombya kumulumaakwe. Pele ino eeci caamba nzi? Balumi Banakristo abamakaintu balakonzya kwiiya zintu zinji kujatikizya kulibombya alimwi akulemeka bweendelezi kuzwa kucikozyanyo ca Jesu, alimwi abamakaintu bamu Bbaibbele.

^ munc. 68 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Ciindi nabandika a Elizabeta, banyina Johane Mubbapatizi, Mariya wacikonzya kuzubulula Magwalo aa Chihebrayo.

^ munc. 70 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Mukaintu Munakristo weelede kuzandula ciindi cakubala Bbaibbele, kutegwa azumanane kuyumya lusyomo lwake.