Skip to content

Skip to table of contents

Amubone Lwiindano Mubantu

Amubone Lwiindano Mubantu

“Muyoolubona . . . lwiindano luliko akati kamuntu mululami amubi.”—MALK. 3:18.

NYIMBO: 127, 101

1, 2. Ino mbuyumuyumu nzi mbobajana bantu ba Leza mazuba aano? (Amubone zifwanikiso izili kumatalikilo aacibalo.)

BASILISI banji babelekela akati kabantu ibajisi malwazi aayambukila. Balabalanganya balwazi babo akaambo kakuti bayanda kubagwasya. Nokuba boobo, ciindi nobacita boobo beelede kulikwabilila kutegwa batayambukilwi malwazi ngobayanda kusilika. Mbubwenya buyo, bunji bwesu tupona aabantu alimwi akubeleka abaabo ibajisi bube abukkale ibwiindene abube bwa Leza. Eeci cipa kuti tujane buyumuyumu.

2 Mazuba aano aamamanino nciindi bantu mobatabikkili maano kuzyeelelo zya Leza kujatikizya ciluzi acitaluzi. Lugwalo lwabili mwaapostolo Paulo ndwaakalembela Timoteyo lwaamba bube bwabantu ibazandukide kuli Leza, ibube ibuyakuvwula kapati mumazuba aaboola kumbele. (Amubale 2 Timoteyo 3:1-5, 13.) Nokuba kuti tulakonzya kugambwa akuvwula kwabube oobo, tulakonzya kuyungwa abukkale alimwi abube bwabaabo ibabutondezya. (Tus. 13:20) Mucibalo eeci, tulalanga-langa bube mbobajisi bantu bapona mumazuba aamamanino mbobwiindene abube bwabantu ba Leza. Alimwi tulabona ambotukonzya kulikwabilila kutegwa tutayambukilwi atumpenda tubyaabi ciindi notugwasya bamwi kumuuya.

3. Ino nkuuli bani mulongo wabube uuli kulugwalo lwa 2 Timoteyo 3:2-5 nkoubeleka?

3 Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti, “mazuba aamamanino” ayooleta “ziindi zikatazya ncobeni.” Mpoonya wakalemba mulongo watumpenda tubyaabi tuli 19, naa bube, mbobanoojisi bantu muciindi cino. Mulongo ooyu ulikozyenye ayooyo uujanika kulugwalo lwa Baroma 1:29-31, nokuba kuti mulongo uuli mulugwalo Paulo ndwaakalembela Timoteyo ulabikkilizya amabala ataambidwe mu Magwalo aa Banakristo aa Chigiriki aali woonse. Paulo wakatalika kwaamba mulongo wakwe wabube butali bwabunaleza amajwi aakuti “nkaambo bantu bayooba . . . ” Nokuba boobo, oobu tabuli bube mbobajisi bantu boonse. Banakristo bajisi bube bwiindene kapati.—Amubale Malaki 3:18.

MBOTULIBONA

4. Ino inga mwabapandulula buti aabo ibalitukumuna?

4 Naakamana kwaamba kuti banji bayooba basikuliyanda alimwi abasikuyandisya mali, Paulo wakalemba kuti bantu alimwi bayooba basikulidunda, basikulisumpula, basikulitukumuna, tumpenda ooto kanji-kanji itutondezya muuya wakulisumpula akaambo kazintu nzyakonzya kucita muntu, mbwalibonya, lubono naa cuuno ncajisi. Bantu ibajisi tumpenda tuli boobo balakukkomanina kuyandwa abantu alimwi akupegwa bulemu bwiindilide. Syaabusongo umwi wakalemba boobu kujatikizya muntu uulisumpula kapati: “Mumoyo wakwe kuli kapaililo aawo mpakotama kutegwa alikombe mwini.” Bamwi baamba kuti kulisumpula cakuzwa munzila nkubyaabi kapati cakuti naba muntu ooyo uulisumpula tabuyandi bube oobu muli bamwi.

5. Ino mbuti nobaba baabo basyomeka mbobakazundwa akulisumpula?

5 Tacidoonekwi kuti Jehova ulikusulide kulitukumuna. Ulaasulide “meso aalisumpula.” (Tus. 6:16, 17) Kulisumpula kupa kuti muntu abone mbuli kuti Leza uli kulamfwu. (Int. 10:4) Mbube bwa Diabolosi. (1Tim. 3:6) Nokuba boobo, icuusisya ncakuti nobaba babelesi ba Jehova basyomeka bamwi balijisi muuya wakulisumpula. Uziya, mwami wa Juda wakali kusyomeka kwamyaka minji. Bbaibbele lyaamba kuti, “Nokuba boobo, mbwaakabeda buyo anguzu, moyo wakwe wakalisumpula akulinyonyoona, alimwi tanaakasyomeka kuli Jehova Leza wakwe kwiinda mukunjila mutempele lya Jehova kutegwa aumpe tununkilizyo acipaililo catununkilizyo.” Mukuya kwaciindi, Mwami Hezekiya awalo wakacegwa amuuya wakulisumpula, pele kwaciindi buyo cisyoonto.—2Mak. 26:16; 32:25, 26.

6. Ino ncinzi cakali kukonzya kupa kuti Davida alitukumune, pele ino nkaambo nzi tanaakacita oobo?

6 Bantu banji balalitukumuna akaambo kambobaboneka kabotu, mbobazyibidwe, kucizyiba kwiimba, kucikonzya kucita kabotu zintu, naa cuuno cilemekwa. Davida tanaakajisi buyo comwe akati kazyeezyi pele zyoonse; nokuba boobo, wakazumanana kulibombya mubuumi bwakwe boonse. Naakamana kujaya Goliati alimwi akupegwa mwana musimbi wa Mwami Saulo kuba mukaintu wakwe, Davida wakaamba kuti: “Ino mebo ndime ni, alimwi ino mukwasyi wangu aluzubo lwataata ncinzi mu Israyeli kuti mebo ndibe mukwe wamwami?” (1Sam. 18:18) Ino ncinzi cakamugwasya Davida kuzumanana kulibombya? Ibube, kucikonzya kucita kabotu zintu, alimwi azyoolwe nzyaakajisi Davida zyakaba nkaambo Leza ‘wakooka,’ naa wakalibombya, kutegwa atondezye kumubikkila maano. (Int. 113:5-8) Davida wakalizyi kuti tanaakajisi cintu cili coonse cibotu ncaatakapegwa a Jehova.—Amweezyanisye 1 Bakorinto 4:7.

7. Ino ncinzi ciyootugwasya kulicesya?

7 Mbubwenya mbuli Davida, bantu ba Jehova mazuba aano balasolekesya kutondezya kulicesya. Cilakondelezya kapati ikuzyiba kuti Jehova, Mupatikampatila mububumbo boonse, ulatondezya ibube bubotu oobu bwakulicesya. (Int. 18:35) Tulalubikkila maano kapati lulayo oolu lwakasololelwa amuuya lwakuti: “Amulisamike luyando lwamoyo walubomba, luzyalo, kulicesya, kubomba moyo alimwi akukkazika moyo.” (Kol. 3:12) Alimwi tulizyi kuti luyando “talulidundi, talulisumpuli.” (1Kor. 13:4) Ciindi notulicesya, bantu balakonzya kukwelelezyegwa kuli Jehova. Mbubwenya bamalumi mbobakonzya kukwelelezyegwa kakunyina jwi akaambo kabukkale bwabakaintu babo, ibamwi balakonzya kukwelelezyegwa kuli Leza kwiinda mukulicesya nkobatondezya bantu bakwe.—1Pet. 3:1.

MBOTUBEENDELEZYA BAMWI

8. (a) Ino kutamvwida bazyali kubonwa buti abamwi mazuba aano? (b) Ino Magwalo akulwaizya bana kucita nzi?

8 Paulo wakapandulula bantu bapona kumazuba aamamanino mbobanooyendelezyanya. Wakalemba kuti kumazuba aamamanino, bana tabanoobamvwidi bazyali. Nokuba kuti bukkale buli boobo zimwi ziindi bubonwa kuti buli kabotu mane buya akukulwaizyigwa mumabbuku, mafilimu, alimwi amapulogilamu aa TV mazuba aano, kutamvwida kunyonganya lukamantano lwabubambe buyandika kapati mucilawo nkokuti mukwasyi. Kuzwa kaindi, kaambo aaka nkamasimpe. Mucikozyanyo, mu Greece yansiku, ikuti muntu wauma bazyali bakwe, wakali kusowekelwa lwaanguluko lwakwe loonse; kweelana amulawo wabana Roma, kuuma bauso wakali mulandu mupati walo iwakali kubonwa mbuli kujaya muntu. Magwalo aa Chihebrayo alimwi a Magwalo aa Banakristo aa Chigiriki oonse buyo akulwaizya bana kulemeka bazyali babo.—Kul. 20:12; Ef. 6:1-3.

9. Ino ncinzi ciyoogwasya bana kumvwida bazyali babo?

9 Bana balakonzya kulikwabilila kutegwa batajatikizyigwi amuuya wakutamvwida kwiinda mukuyeeya kujatikizya nzyobabacitila bazyali babo. Muuya wakulumba ulakomena kwiinda mukumvwisya kuti, kumvwida ulakuyanda Leza, Taateesu toonse. Kwiinda mukwaamba zibotu kujatikizya bazyali babo, bana balakonzya kugwasya bakubusi bamwi kubona bazyali babo munzila ili kabotu. Masimpe, ikuti bazyali kabatajisi luyando lwakuzyalwa andulo kubana babo, cilakonzya kuba cintu ciyumu kubana aabo kubamvwida kuzwa aansi amoyo. Munzila imwi, ciindi mwana naabona luyando lwini-lwini lwabazyali bakwe, ulakulwaizyigwa kubakkomanisya nociba ciindi naasunkwa kuti atabamvwidi. Austin ulazuminizya kuti: “Nokuba kuti ziindi zinji ndakali kulimvwa kuti ndilakonzya kucita kufwumbwa cibi kakunyina kusubulwa, bazyali bangu bakali kubikka malailile aali kabotu, bakali kupandulula kaambo ncobabikkila milawo, alimwi bakali kupa kuti kakuba kubandika cakulikwaya. Eeci cakandigwasya kuti kandimvwida. Ndakakonzya kubona kuti balandibikkila maano, alimwi eeci cakapa kuti kandibakkomanisya.”

10, 11. (a) Ino ntumpenda nzi tubyaabi itutondezya kuti bantu tabajisi luyando kuli umwi amweenzinyina? (b) Ino nkuuli bani Banakristo bakasimpe nkobatondezya luyando ndobajisi kubantunyina?

10 Paulo wakaamba tumpenda atumbi tubyaabi itutondezya kuti bantu tabajisi luyando kuli umwi amweenzinyina. Cakweelela, ‘kutamvwida bazyali’ kutobelwa abube bwakutalumba akaambo kakuti bube oobu bupandulula muuya ngobajisi aabo ibatalumbi kumilimo yaluzyalo njobabacitila bamwi. Kuyungizya waawo, bantu bakali kuyooba batasyomeki. Bakali kuyooba batanyoneki, ibatondezya muuya wakutayanda kumvwana abantu bambi. Bakali kuyooba basikusampaula alimwi basikwaaba bamwi, ibaamba majwi mabi aakusampaula bantunyina alimwi naba Leza buya. Alimwi kwakali kuyooba basikubejelezya, bantu baamba zintu zibyaabi ikutegwa banyonganye mpuwo mbotu njobajisi bamwi. *

11 Mukwiimpana abantu ibatatondezyi luyando mazuba aano, aabo ibakomba Jehova balijisi luyando lwini-lwini kubantunyina. Oobu mbocalibede lyoonse. Jesu wakaamba kuti luyando kuli basimukoboma, luyando lwa a·ga’pe, ngowakali mulawo mupati wabili mu Mulawo wa Musa, uutobela mulawo wakuyanda Leza. (Mt. 22:38, 39) Alimwi Jesu wakaamba kuti luyando kuli umwi amweenzinyina lwakali kuyooba bube ibwakali kuyoozyibya Banakristo bakasimpe. (Amubale Johane 13:34, 35.) Mane buya luyando lwa Bunakristo luli boobo lwakali kuyootondezyegwa akuli basinkondonyina baumwi muntu.—Mt. 5:43, 44.

12. Ino mbuti Jesu mbwaakatondezya luyando kuli bamwi?

12 Jesu wakatondezya luyando lupati kuli bamwi. Wakaunka mumunzi amunzi, kwaambila bantu makani mabotu kujatikizya Bwami bwa Leza. Wakaponya boofwu, balema, basicinsenda, alimwi abasinke matwi. Wakabusya bafwide. (Lk. 7:22) Alimwi Jesu wakaaba buumi bwakwe kutegwa anunune bantu, nokuba kuti banji bakalimusulide. Cakweelela luyando lwa Jesu lwakatondezya luyando ndobatondezya Bausyi. Munyika yoonse mboizulwa, Bakamboni ba Jehova balatondezya luyando lwabunaleza kuli bamwi.

13. Ino mbuti luyando ndotutondezya kuli bamwi mbolukonzya kubakwelelezya kuli Jehova?

13 Luyando ndotutondezya kuli bamwi lulabakwelelezya bantu kuli Taateesu wakujulu. Mucikozyanyo, mwaalumi umwi kucisi ca Thailand, wakakulwaizyigwa kapati aluyando ndwaakabona akati kabakwesu kumuswaangano wacooko. Lino naakapiluka kuŋanda, wakalomba kuba aciiyo ca Bbaibbele icakali kucitwa ziindi zyobilo mumvwiki. Wakabakambaukila banamukwasyi wakwe boonse, alimwi kwiinde buyo myezi iili cisambomwe kuzwa lyamuswaangano wacooko, wakapa makani aakwe aakusaanguna aakubala Bbaibbele ku Ŋanda ya Bwami. Kutegwa tulilingule kujatikizya mbotutondezya luyando ndotujisi kuli bamwi, tulakonzya kulibuzya kuti: ‘Sena ndilasolekesya kugwasya bamwi mumukwasyi, mumbungano alimwi amumulimo wangu? Sena ndilasolekesya kapati kubona bamwi mbubonya mbwababona Jehova?’

BAUMPE ATUBELELE

14, 15. Ino mbube nzi ibuli mbuli bwabanyama baluma ibanji mbobatondezya, pele ino mbuti bamwi mbobacincila limwi?

14 Bube bumwi butondezyegwa abantu mumazuba aamamanino bupa twaambo atumbi ku Banakristo ncobeelede kubatantamuka bantu bali boobo. Ibatakombi Leza bayooba batayandi bubotu, naa kweelana abusanduluzi bumwi mbobwaamba, “basikusula bubotu” naa “batayandi bubotu buli boonse.” Bayooba batalilesyi, bakali. Bamwi bayooba batalaiki, naa ibacita zintu kakunyina kuyeeya alimwi abayamba.

15 Ibanji kaindi ibakajisi bube oobu ibuli mbuli bwabanyama baluma bakacincila limwi. Ikucinca ooku kwakasinsimwa kabotu-kabotu mubusinsimi bwamu Bbaibbele. (Amubale Isaya 11:6, 7.) Mubusinsimi oobo tubala kujatikizya banyama bamusyokwe, mbuli baumpe abasyuumbwa, ibakkala caluumuno antoomwe abanyama bavwubwa aŋanda, mbuli tubelele atoombe. Amubone kuti bukkale bwaluumuno buli boobu buyoozwidilila ncobeni “nkaambo masimpe nyika iyoozula luzyibo lwa Jehova.” (Is. 11:9) Mbwaanga banyama tabakonzyi kwiiya kujatikizya Jehova, kuzuzikizyigwa kwakumuuya kwabusinsimi oobu kucitika kubantu.

Kutobela njiisyo zyamu Bbaibbele kulacinca maumi! (Amubone muncali 16)

16. Ino Bbaibbele lyabagwasya buti bantu kucinca bube bwabo?

16 Mbanji ibakali kuyoosya kapati mbuli baumpe pele lino ibapona muluumuno abantu bambi. Mulakonzya kuzibala zyakuluula zyabo zimwi muzibalo zyakuti “Ibbaibbele Lilakonzya Kubacinca Bantu,” izijanika a jw.org. Aabo ibakamuzyiba Jehova alimwi ibamubelekela tabali mbuli baabo ibalibonya mbuli kuti balilyaabide mubukombi, pele nguzu zyambubo balazikazya, ibacita mbuli kuti bakomba Leza pele ibatondezya kuti tacili boobo kwiinda mubukkale bwabo. Muciindi caboobo, bantu ibakali kuyoosya kaindi ‘bakasama buntu bupya ibwakalengwa kweelana akuyanda kwa Leza mubululami bwini-bwini alimwi amukusyomeka.’ (Ef. 4:23, 24) Ciindi bantu nobazumanana kwiiya kujatikizya Leza, balabona mbociyandika kupona kweelana azyeelelo zyakwe. Mpoonya balakulwaizyigwa kucinca kujatikizya nzyobasyoma, bube bwabo alimwi ambobalilemeka. Kucinca munzila iili boobo tacili cuuba-uba pe, pele kulakonzya kucitwa akaambo kakuti muuya wa Leza uyoobagwasya aabo ibayanda kucita kuyanda kwa Leza camoyo woonse.

“IBANTU BALI BOOBU KOBATANTAMUKA”

17. Ino mbuti mbotukonzya kutantamuka kuyungwa abaabo ibatondezya bube butali bwabunaleza?

17 Lwiindano akati kabaabo bamubelekela Leza abaabo ibatamubelekeli luyaabukomena. Swebo notumubelekela Leza tweelede kucenjela kutegwa tutayungwi abukkale bubyaabi bwabamwi. Cabusongo, tutobela lulayo lwakasololelwa amuuya lwakubatantamuka ibali boobo ilulembedwe mulugwalo lwa 2 Timoteyo 3:2-5. Nokuba boobo, tatukonzyi kubatantamuka cakumaninina bantu bajisi bube butali bwabunaleza. Kulakonzya kuti tubeleka limwi, twiiya limwi, naa tukkala limwi. Pele tulakonzya kutantamuka kuyeeya mbuli mbabo alimwi akwiiya bube bwabo. Tulacita oobo kwiinda mukuyumya bukkale bwesu bwakumuuya kwiinda mukwiiya Bbaibbele alimwi akuyanzana abaabo ibakanzide kubelekela Jehova.

18. Ino mbotwaambaula ambotulilemeka inga kwabagwasya buti bamwi kumuuya?

18 Alimwi tweelede kusolekesya kugwasya bamwi kumuuya. Amujane nzila zyakupa bumboni, kumulomba Jehova kutegwa amugwasye kwaamba cintu ciluzi aciindi ceelede. Tweelede kubazyibya bamwi kuti tuli Bakamboni ba Jehova. Kwiinda mukucita boobo, kulilemeka kwesu kubotu kuyoopa kuti Leza alemekwe kutali ndiswe. Twakayiisyigwa “kukaka bukkale bwakutayoowa Leza azisusi zyanyika akuti tweelede kupona cakulibatamika, cabululami alimwi acakubelekela Leza cakulyaaba mubweende bwazintu obuno.” (Tit. 2:11-14) Kuti katulilemeka munzila yabunaleza, bamwi bayootubona, alimwi buya bamwi balakonzya kwaamba kuti: “Tuyanda kuunka andinywe, nkaambo twamvwa kuti Leza ulaandinywe.”—Zek. 8:23.

^ munc. 10 Ibbala lya Chigiriki ilibelesyegwa kwaamba “sikubejelezya” naa “sikutamikizya” ndibbala lyakuti di·aʹbo·los, ibbala libelesyegwa mu Bbaibbele ikwaamba Saatani, sikubejelezya mubyaabi kapati iwa Leza.