Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 3

Mbuti Mbomukonzya Kukwabilila Moyo Wanu?

Mbuti Mbomukonzya Kukwabilila Moyo Wanu?

“Akati kazintu zyoonse nzyokwabilila, kokwabilila kapati moyo wako.”—TUS. 4:23.

LWIIMBO 36 Atukwabilile Myoyo Yesu

IZILI MUCIBALO *

1-3. (a) Nkaambo nzi Jehova ncaakali kumuyanda Solomoni, alimwi ino zilongezyo nzi nzyaakatambula? (b) Mibuzyo nzi njotutiingule mucibalo eeci?

SOLOMONI wakaba mwami wa Israyeli kacili mwana. Kumatalikilo abweendelezi bwakwe, Jehova wakalibonya kulinguwe muciloto akumwaambila kuti: “Kolomba ncoyanda kuti ndikupe.” Solomoni wakaingula kuti: “Ndicili mwana alimwi tandijisi luzyibo lwakweendelezya bantu. . . . Aboobo kondipa ndemubelesi wako moyo uumvwida kutegwa ndibeteke bantu bako.” (1Bam. 3:5-10) “Moyo uumvwida,” eelo kaka kulomba ooku kwakali kutondezya kulibombya! Nkakaambo kaako Jehova wakali kumuyanda kapati Solomoni! (2Sam. 12:24) Leza wesu wakabukkomanina kapati bwiinguzi bwamwami iwakacili mwana cakuti wakapa Solomoni “moyo wabusongo amaano.”—1Bam. 3:12.

2 Ciindi naakali kusyomeka, Solomoni wakali kutambula zilongezyo zinji. Wakalemekwa akaambo kakuyaka tempele “yiitwa azina lya Jehova Leza wa Israyeli.” (1Bam. 8:20) Wakaba aampuwo kapati akaambo kabusongo bwakwe mbwaakamupa Leza. Alimwi zintu nzyaakaamba ciindi naakali kusololelwa amuuya wa Leza zililembedwe mumabbuku otatwe aamu Bbaibbele. Limwi akati kangawo ndibbuku lya Tusimpi.

3 Moyo ulaambwa ziindi zisika ku 89 mubbuku lya Tusimpi. Mucikozyanyo, kulugwalo lwa Tusimpi 4:23, tubala kuti: “Akati kazintu zyoonse nzyokwabilila, kokwabilila kapati moyo wako.” Mukapango aaka, ino bbala lyakuti “moyo” lyaamba nzi? Tulawiingula mubuzyo ooyu mucibalo eeci. Alimwi tulalanga-langa bwiinguzi kumibuzyo iimbi yobilo: Mbuti Saatani mbwasola kunyonganya moyo wesu? Alimwi ino ncinzi ncotukonzya kucita kutegwa tukwabilile moyo wesu? Kutegwa tuzumanane kusyomeka kuli Leza, tweelede kubumvwisya bwiinguzi bwamibuzyo eeyi iiyandika kapati.

“MOYO WAKO”—INO NCINZI?

4, 5. (a) Ino mbuti lugwalo lwa Intembauzyo 51:6 mbolutugwasya kumvwisya ncolyaamba bbala lyakuti “moyo”? (b) Mbuti buumi bwesu bwakumubili mbobutondezya mbociyandika kapati kubikkila maano kujatikizya bwini mbotubede mukati?

4 Kulugwalo lwa Tusimpi 4:23, ibbala lyakuti “moyo” lilabelesyegwa kwaamba “moyo wamuntu” naa ‘buntu bwamukati.’ (Amubale Intembauzyo 51:6 alimwi abupanduluzi buyungizyidwe.) Munzila imwi, “moyo” caamba mizeezo yesu yamumoyo, mbotulimvwa, makanze eesu alimwi azintu nzyotulombozya. Nkokuti caamba bwini mbotubede mukati, ikutali buyo mbotulibonya atala.

5 Amubone buumi bwesu bwakumubili mbobutondezya mbociyandika kapati kubikkila maano kujatikizya bwini mbotubede mukati. Cakusaanguna, kutegwa tuzumanane kwiibamba kabotu mibili yesu, tweelede kusala zyakulya izijisi busani bubotu alimwi akwiinyanyaasya lyoonse. Mbubwenya buyo, kutegwa tuzumanane kulibamba kabotu kumuuya, tweelede kusala zyakulya izijisi busani bubotu kumuuya alimwi akutondezya lyoonse kuti tulijisi lusyomo muli Jehova. Tulatondezya lusyomo lwesu muli Jehova kwiinda mukuzibelesya nzyotwiiya alimwi akwaambilizya lusyomo lwesu. (Rom. 10:8-10; Jak. 2:26) Cabili, kweelana ambotulibonya atala, tulakonzya kuyeeya kuti tuli kabotu nokuba kuti mubwini tuli balwazi mukati. Munzila iikozyenye, kweelana abubambe mbotujisi kumuuya, tulakonzya kuyeeya kuti lusyomo lwesu nduyumu, pele kakuli kulombozya kubyaabi kwakatalika kukomena mulindiswe. (1Kor. 10:12; Jak. 1:14, 15) Tutalubi kuti Saatani uyanda kutunyonganya amizeezo yakwe. Muunzila nzi zigaminide mwakonzya kusola kucita boobo? Alimwi mbuti mbotukonzya kulikwabilila?

SAATANI MBWASOLA KUNYONGANYA MOYO WESU

6. Ino makanze nzi ngajisi Saatani, alimwi mbuti mbwasola kwaazuzikizya?

6 Saatani uyanda kuti tube mbuli nguwe, muzangi uutatobeli zyeelelo zya Jehova alimwi weendelezyegwa akuliyanda. Saatani takonzyi kutusinikizya kuyeeya alimwi akucita zintu mbuli mbwacita. Aboobo ulasola kubelesya nzila zimbi kutegwa azuzikizye makanze aakwe. Mucikozyanyo, ulatubikka akati kabantu mbaakanyonganya kale. (1Joh. 5:19) Ulangila kuti tuyoosala kuyanzana ambabo, nokuba kuti tulizyi kuti kuyanzana abantu babyaabi “kunyonganya” mizeezo yesu alimwi ambotucita zintu. (1Kor. 15:33) Nzila eeyo yakabeleka ku Mwami Solomoni. Wakakwata bamakaintu batakombi Leza banji, alimwi mukuya kwaciindi “bamakaintu bakwe bakamuyunga kapati” alimwi “bakoongelezya moyo wakwe” kuzwa kuli Jehova.—1Bam. 11:3; bupanduluzi buyungizyidwe.

Mbuti mbomukonzya kukwabilila moyo wanu kukusoleka kwa Saatani kwakuti aunyonganye amizeezo yakwe mibyaabi? (Amubone muncali 7) *

7. Ninzila nzi iimbi njabelesya Saatani kutegwa amwaye mizeezo yakwe, alimwi nkaambo nzi ncotweelede kwiicenjelela?

7 Saatani ubelesya mafilimu alimwi amapulogilamu aa TV kutegwa amwaye mizeezo yakwe. Ulizyi kuti twaano tuzuzikizya zintu zinji kunze buyo lyakutukondelezya; tutuyiisya mbotweelede kuyeeya, kulimvwa alimwi akucita zintu. Jesu wakaibelesya kabotu nzila eeyi yakuyiisya. Amulange cikozyanyo cakwe camu Samariya mubotu alimwi acamwana musankwa iwakazwa aŋanda akuyoolusowaila lubono. (Mt. 13:34; Lk. 10:29-37; 15:11-32) Nokuba boobo, aabo Saatani mbaakanyonganya amizeezo yakwe balakonzya kubelesya nzila yakwaana twaano kutegwa batunyonganye. Tweelede kuzilanga munzila yeelede zintu. Mafilimu amapulogilamu aa TV alakonzya kutukondelezya alimwi akutuyiisya kakunyina kunyonganya mizeezo yesu. Pele tweelede kucenjela. Ciindi notusala zyakulikondelezya, tweelede kulibuzya kuti, ‘Sena filimu eeyi naa pulogilamu yaa TV indiyiisya kuti cili buyo kabotu kutobela zisusi zyanyama?’ (Gal. 5:19-21; Ef. 2:1-3) Ino ncinzi ncomweelede kucita ikuti naa mwabona kuti pulogilamu imwi isumpula mizeezo ya Saatani? Amwiitantamuke mbubonya mbomukonzya kucita kujatikizya bulwazi buyambukila!

8. Mbuti bazyali mbobakonzya kugwasya bana babo kukwabilila moyo wabo?

8 Nobazyali, mulijisi mukuli waalubazu wakukwabilila bana banu kukusoleka kwa Saatani kwakuti anyonganye mizeezo yabo. Cakutadooneka mulacita kufwumbwa ncomukonzya kutegwa mukwabilile bana banu kumalwazi. Mulaisalazya ŋanda yanu alimwi mulasowa kufwumbwa cintu cikonzya kupa kuti nywebo naa bana banu baciswe. Mbubwenya buyo, mweelede kubakwabilila bana banu kuzwa kumafilimu, mapulogilamu aa TV, zisobano zyaakkompyuta alimwi amawebbusaiti alo aakonzya kubapa kunyonganizyigwa akuyeeya kwa Saatani. Jehova wamupa nguzu zyakugwasya banu kuba balongwe ba Leza. (Tus. 1:8; Ef. 6:1, 4) Aboobo tamweelede kuyoowa kubikka milawo yeelede kutobelwa mumukwasyi wanu iiyeeme azyeelelo zyamu Bbaibbele. Amubaambile bana banu nzyobeelede kweebelela alimwi anzyobateelede, alimwi amubagwasye kumvwisya twaambo tupa kuti musale kucita boobo. (Mt. 5:37) Mbobayaabukomena bana banu, amubayiisye kwaandaanya ciluzi acitaluzi kweelana azyeelelo zya Jehova. (Heb. 5:14) Alimwi amuyeeye kuti, bana banu bayooyiya zinji kuzwa kuli nzyomwaamba pele bayooyiya zinji kapati kuzintu nzyomucita.—Dt. 6:6, 7; Rom. 2:21.

9. Ino ninzila nzi yomwe iisumpulwa a Saatani, alimwi nkaambo nzi ncoili mbyaabi kapati?

9 Saatani alimwi ulasoleka kunyonganya moyo wesu kwiinda mukutupa kusyoma busongo bwabantu muciindi cakusyoma mizeezo ya Jehova. (Kol. 2:8) Amulange buyo nzila yomwe iisumpulwa a Saatani, yakuti kuvwuba yeelede kuba mbaakani iiyandika kapati mubuumi. Aabo ibayeeya boobu balakonzya kuvwuba, ambweni tabakonzyi. Kufwumbwa mbocikonzya kuba, bali muntenda. Nkaambo nzi? Akaambo kakuti balakonzya kubikkila kapati maano kukujana mali cakuti balaleka kubikkila maano kubuponi bwabo, mukwasyi wabo alimwi nociba cilongwe cabo a Leza kutegwa bazuzikizye mbaakani yabo. (1Tim. 6:10) Tulakonzya kulumba kuti Taateesu wakujulu ulatugwasya kwaalanga munzila yeelede mali.—Muk. 7:12; Lk. 12:15.

MBUTI MBOTUKONZYA KUKWABILILA MOYO WESU?

Mbubwenya mbuli balindizi baminzi alimwi abalindizi bamilyango bakaindi, amupakamane alimwi akubweza ntaamu kutegwa zintu zinyonganya zitanjili mumoyo wanu (Amubone muncali 10-11) *

10-11. (a) Ncinzi ncotweelede kucita kutegwa tulikwabilile? (b) Ino ncinzi ncobakali kucita balindizi kaindi, alimwi mbuti manjezyeezya eesu mbwaakonzya kubeleka mbuli mulindizi wesu?

10 Kutegwa tuzwidilile kukwabilila moyo wesu, tweelede kuti katucikonzya kuzyiba ntenda iiliko alimwi akubweza ntaamu cakufwambaana kutegwa tulikwabilile. Ibbala lyakasandululwa kuti “kokwabilila” kulugwalo lwa Tusimpi 4:23 lituyeezya mulimo ngwacita mulindizi. Mumazuba aa Mwami Solomoni, balindizi bakali kwiimikila atala abwaanda bwamunzi kutegwa baukwabilile alimwi akulizya mweembo ikuti naa babona basinkondo. Kuciyeeya eeci mumizeezo yesu kulatugwasya kumvwisya ncotweelede kucita kutegwa tumulesye Saatani kunyonganya kuyeeya kwesu.

11 Kaindi, balindizi bakali kubelekela antoomwe abalindizi baamulyango bamumunzi. (2Sam. 18:24-26) Antoomwe, bakali kugwasya kukwabilila munzi kwiinda mukubona masimpe kuti milyango yakali kujalwa kufwumbwa ciindi sinkondo asika afwaafwi. (Neh. 7:1-3) Manjezyeezya eesu * aayiisyidwe a Bbaibbele alakonzya kubeleka mbuli mulindizi alimwi akutucenjezya ciindi Saatani nasola kulwana moyo wesu, munzila imwi, ciindi nasola kunyonganya mizeezo yesu, mbotulimvwa, makanze naa nzyotulombozya. Kufwumbwa ciindi manjezyeezya eesu naatucenjezya kujatikizya ntenda, tweelede kwaamvwida alimwi akujala mulyango, munzila imwi.

12-13. Ncinzi ncotukonzya kusunkwa kucita, pele ino tweelede kucita nzi?

12 Amubone cikozyanyo icijatikizya mbotukonzya kulikwabilila kukuyungwa amizeezo ya Saatani. Jehova wakatuyiisya kuti “bwaamu abusofwaazi bwamusyobo uuli woonse naa busyaacivwulemwangu tazyeelede nokuba kwaambwa akati [kesu] pe.” (Ef. 5:3) Pele ino tuyoocita buti ikuti naa beenzuma kumulimo naa kucikolo batalika kubandika makani aajatikizya koonana? Tulizyi kuti tweelede “kukaka bukkale bwakutayoowa Leza azisusi zyanyika.” (Tit. 2:12) Imulindizi, nkokuti manjezyeezya eesu, alakonzya kutucenjezya. (Rom. 2:15) Pele sena tuyakwaamvwida? Muciindi caboobo, tulakonzya kusunkwa kuswiilila kubeenzuma naa kulanga zifwanikiso nzyobali mukweebelela. Pele eeci nciindi cakujala milyango yamunzi, munzila yamaambilambali, kwiinda mukucinca mubandi naa kuzwa abusena oobo.

13 Kuyandika busicamba kutegwa tukuzunde kuyungwa abeenzuma ikujatikizya kuyeeya naa kucita zintu zilubide. Tulakonzya kuba masimpe kuti Jehova ulakubona kusolekesya nkotucita alimwi uyootupa nguzu abusongo nzyotuyandika kutegwa twiikazye mizeezo ya Saatani. (2Mak. 16:9; Is. 40:29; Jak. 1:5) Pele ino mbuti mbotukonzya kuzumanana kucita lubazu lwesu mukukwabilila moyo wesu?

AMUZUMANANE KULIKWABILILA

14-15. (a) Ino tweelede kujalula moyo wesu kunzi, alimwi mbuti mbotukonzya kucita oobo? (b) Ino lugwalo lwa Tusimpi 4:20-22 lutukulwaizya kucita nzi kutegwa katugwasyigwa kapati mukubala Bbaibbele kwesu? (Amubone akabbokesi kakuti “ Mbomukonzya Kuzinzibala Kuyeeya.”)

14 Kutegwa tukwabilile moyo wesu, tatweelede buyo kukaka kuyungwa amizeezo mibyaabi pele alimwi tweelede kutambula mizeezo iili kabotu. Amuyeeye alimwi kujatikizya cikozyanyo camunzi uuyakilidwe abwaanda. Mulindizi waamulyango wakali kujala milyango yamunzi kutegwa sinkondo atabalwani, pele zimwi ziindi wakali kwiijalula milyango kutegwa zyakulya alimwi azintu zimwi zinjizyigwe. Ikuti noyatakali kujalulwa milyango, bantu bamumunzi bakali kukonzya kufwa nzala. Mbubwenya buyo, tweelede kuujalula moyo wesu lyoonse kutegwa katweendelezyegwa amizeezo ya Leza.

15 Bbaibbele lijisi mizeezo ya Jehova, aboobo ciindi lyoonse notulibala, tuzumizya mizeezo ya Jehova kweendelezya mbotuyeeya, mbotulimvwa alimwi ambotucita zintu. Ino mbuti mbotukonzya kugwasyigwa kapati mukubala Bbaibbele kwesu? Mupailo ulayandika kapati. Mucizyi Munakristo umwi wakaamba kuti: “Kanditanatalika kubala Bbaibbele, ndilapaila kuli Jehova, kumulomba kutegwa andigwasye ‘kubona bwini mbozibede zintu zibotu kapati’ izili mu Jwi lyakwe.” (Int. 119:18) Alimwi tweelede kuzinzibala kuyeeya nzyotubala. Ciindi notupaila, kubala alimwi akuzinzibala kuyeeya, Jwi lya Leza lilanjila “mumoyo [wesu],” alimwi tulaiyanda mizeezo ya Jehova.—Amubale Tusimpi 4:20-22; Int. 119:97.

16. Mbuti mbotugwasyigwa kwiinda mukweebelela JW Broadcasting? Amupe cikozyanyo.

16 Nzila aimbi mbotuzumizya mizeezo ya Leza kuti itweendelezye nkwiinda mukweebelela mapulogilamu aajanika aa JW Broadcasting®. Banabukwetene bamwi bakaamba kuti: “Mapulogilamu aamwaigwa mwezi amwezi masimpe ayingula mipailo yesu! Alatuyumya alimwi akutukulwaizya ciindi notuuside naa kulimvwa kulendelelwa. Kuyungizya waawo, lyoonse tulaswiilila kucibeela canyimbo zimbi izizwa mwezi amwezi kuŋanda yesu. Tulalizya nyimbo eezyi ciindi notujika, notusalazya naa notunywa buyo tii.” Mapulogilamu aaya alatugwasya kukwabilila moyo wesu. Atuyiisya kuyeeya mbwayeeya Jehova alimwi akukaka kuyungwa kutobela mizeezo ya Saatani.

17-18. (a) Kweelana ambokutondezyedwe kulugwalo lwa 1 Bami 8:61, ncinzi cicitika kuti twazibelesya nzyotwiiya kuzwa kuli Jehova? (b) Ncinzi ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo ca Mwami Hezekiya? (c) Kweelana amupailo wa Davida uuli kulugwalo lwa Intembauzyo 139:23, 24, ncinzi ncotweelede kulomba mumupailo?

17 Ciindi coonse notubona bubotu buboola kwiinda mukucita ciluzi, lusyomo lwesu lulayuma. (Jak. 1:2, 3) Tulabotelwa akaambo kakuti tupa Jehova kukkomana kutwiita kuti tuli akati kabana bakwe, alimwi luyandisisyo lwesu lwakumukkomanisya lulakomena. (Tus. 27:11) Musunko uuli woonse utupa coolwe cakutondezya kuti tulilyaabide camoyo woonse kubelekela Taateesu uutubikkila maano. (Int. 119:113) Muciindi caboobo, tulatondezya kuti tulamuyanda Jehova amoyo woonse, moyo uumaninide kumvwida milawo yakwe alimwi akucita kuyanda kwakwe.—Amubale 1 Bami 8:61.

18 Sena kuli notuyoolubizya? Inzya; tatulondokede. Kuti naa twalubizya, tweelede kuyeeya cikozyanyo ca Mwami Hezekiya. Wakali kulubizya. Pele wakeempwa akuzumanana kubelekela Jehova “camoyo woonse.” (Is. 38:3-6; 2Mak. 29:1, 2; 32:25, 26) Aboobo, atukukake kusoleka kwa Saatani kwakuyanda kutunyonganya amizeezo yakwe. Atupaile kutegwa tube ‘amoyo uumvwida.’ (1Bam. 3:9; amubale Intembauzyo 139:23, 24.) Tuyoozumanana kusyomeka kuli Jehova ikuti, kwiinda zyoonse, twaukwabilila moyo wesu.

LWIIMBO 54 “Njeeyi Nzila”

^ munc. 5 Sena tuyoozumanana kusyomeka kuli Jehova, naa tuyoozumizya Saatani kutweena kutegwa tucileke kubelekela Leza? Bwiinguzi tabuyeeme ambotusunkwa kapati, pele buyeeme ambotuukwabilila moyo wesu. Ino bbala lyakuti “moyo” lyaamba nzi? Ino mbuti Saatani mbwasola kunyonganya moyo wesu? Alimwi mbuti mbotukonzya kuukwabilila? Cibalo eeci cilayiingula mibuzyo iiyandika kapati eeyi.

^ munc. 11 BUPANDULUZI BWAMABALA: Jehova wakatupa nguzu zyakucikonzya kwiilanga-langa mizeezo yesu, mbotulimvwa, alimwi anzyotucita mpoonya akulibeteka lwesu tobeni. Inguzu eezyi mu Bbaibbele ziitwa kuti manjezyeezya. (Rom. 2:15; 9:1) Manjezyeezya aayiisyidwe Bbaibbele ngayaayo aatobela zyeelelo zya Jehova, eezyo nzyotujana mu Bbaibbele kutegwa abeteke naa nzyotuyeeya, nzyotucita antela nzyotwaamba nzibotu naa pe.

^ munc. 56 BUPANDULUZI BWAZIFWANIKISO: Mukwesu uubbapatizyidwe weebelela TV mpoonya kwaboola pulogilamu iitondezya zintu zitali kabotu. Weelede kusala ncayelede kucita.

^ munc. 58 BUPANDULUZI BWAZIFWANIKISO: Mulindizi wamumazuba aakaindi wabona basinkondo kunze amunzi. Woongolola kwaambila balindizi bamilyango ibali ansi, abalo babweza ntaamu cakufwambaana kwiinda mukujala milyango alimwi akwiikkiya mukati.