1-2. Ino Zadoki wakali ni? (1 Makani 12:​22, 26-28)

 AMWEEZEEZYE kuti kuli nkamu yabamaalumi bainda ku 340,000. Babungana kutegwa babikke Davida kuba Mwami wa Israyeli. Kwamazuba otatwe, bakkala mumalundu aamabwe munsi-munsi a Hebroni. Balaseka, kubandika alimwi akwiimba nyimbo zyakutembaula Jehova. (1Mak. 12:39) Akati kankamu eeyi kuli mwaalumi wazina lya Zadoki. Bantu banji kunyina nobayeeyela kuti nkwali. Pele Jehova wakamubona Zadoki alimwi wakali kuyanda kuti andiswe tuzyibe kuti wakaliko. (Amubale 1 Makani 12:​22, 26-28.) Ino Zadoki wakali ni?

² Zadoki wakali mupaizi iwakali kuvwula kubeleka a Mupaizi Mupati Abiyatara. Leza wakapa Zadoki busongo alimwi akucikonzya kumvwisya kuyanda kwakwe. (2Sam. 15:27) Bantu bakali kuunka kuli Zadoki kuyoolomba lulayo lwabusongo. Wakali mwaalumi sicamba. Aboobo mucibalo eeci, tulaiya kujatikizya Zadoki mbwaakatondezya busicamba.

3. (a) Nkaambo nzi bakombi ba Jehova ncobayandika kuba basicamba? (b) Ncinzi ncotutiilange-lange mucibalo eeci?

³ Mumazuba aano amamanino, Saatani uluujisi kulwana bantu ba Leza. (1Pet. 5:8) Aboobo, tuyandika busicamba kutegwa tuzumanane kuliyumya, ciindi notulindila Jehova kuti abweze ntaamu yakunyonyoona Saatani alimwi abweende bwazintu bubyaabi. (Int. 31:24) Atulange-lange nzila zyotatwe mbotukonzya kwiiya busicamba bwa Zadoki.

AMUBUGWASYILIZYE BWAMI BWA LEZA

4. Nkaambo nzi bantu ba Jehova ncobayandika busicamba kutegwa bagwasyilizye Bwami bwa Leza? (Amubone acifwanikiso.)

⁴ Mbotuli bantu ba Jehova, tulabugwasyilizya camoyo woonse Bwami bwa Leza, pele kanji-kanji inga tuyandika busicamba  kutegwa tucite oobo. (Mt. 6:33) Mucikozyanyo, munyika iino mbyaabi, tuyandika busicamba kutegwa tupone kwelana azyeelelo zya Jehova alimwi akukambauka makani mabotu aa Bwami. (1Tes. 2:2) Alimwi tuyandika busicamba kutegwa tuzumanane kutatola lubazu mutwaambo twacisi munyika iino iyaabwiindila buya kubija. (Joh. 18:36) Bunji bwabantu ba Jehova bajisi penzi lyamali, kuumwa naa ambweni kwaanga akaambo kakuti tabatoli lubazu mutwaambo twacisi akukaka kuba basikalumamba.

5. Nkaambo nzi Zadoki ncaakali kuyandika busicamba kutegwa agwasyilizye Davida?

⁵ Zadoki tanaakaunka ku Hebroni akaambo buyo kakusekelela kubikkwa kwa Davida abwami. Wakaunka kalibambilide kulwana nkondo. (1Mak. 12:38) Wakalilibambilide kutobela Davida kunkondo alimwi akukwabilila bana Israyeli kuli basinkondonyina. Kweelede kuti Zadoki tanaakajisi luzyibo lwakulwana munkondo kali sikalumamba. Pele wakali mwaalumi sicamba.

6. Mbuti Davida mbwaakatondezya cikozyanyo cibotu cabusicamba, calo ncaakali kukonzya kutobela Zadoki? (Intembauzyo 138:3)

⁶ Nkuuli bani mupaizi Zadoki nkwaakaiya kuba sicamba? Wakazingulukidwe abamaalumi bakali basinguzu alimwi basicamba. Cakutadooneka, wakaiya kuzikozyanyo zyabo. Mucikozyanyo, busicamba mbwaakatondezya Davida naakali “kusololela bana Israyeli kunkondo,” bwakapa kuti bana Israyeli boonse bamugwasyilizye camoyo woonse. (1Mak. 11:​1, 2) Davida lyoonse wakali kusyoma Jehova kutegwa amugwasye kulwana basinkondonyina. (Int. 28:7; amubale Intembauzyo 138:3.) Zadoki alimwi wakaiya kuzwa kubaalumi ibakajisi busicamba mbuli Jehoyada amwanaakwe iwakali sikalumamba Benaya, antoomwe abasilutwe bali 22 ibakali kugwasyilizya Davida. (1Mak. 11:​22-25; 12:​26-28) Bamaalumi boonse aaba bakalilibambilide kubikka Davida kuti abe mwami alimwi akumukwabilila.

7. (a) Nzikozyanyo nzi zyabantu batondezya busicamba mazuba aano nzyotukonzya kwiiya? (b) Ncinzi ncotwiiya kucikozyanyo ca Mukwesu Nsilu, kweelana ambokutondezyedwe mukavidiyo?

 ⁷ Notuyeeya kujatikizya bantu bamwi mbobakatondezya busicamba kutegwa bazumanane kusyomeka kuli Jehova a Bwami bwakwe, andiswe tulakulwaizyigwa kuba basicamba. Mwami wesu Jesu Kristo, wakakaka kutola lubazu mutwaambo twacisi ciindi naakali anyika. (Mt. 4:​8-11; Joh. 6:​14, 15) Lyoonse wakali kulomba Jehova kuti amupe busicamba. Tulijisi zikozyanyo zinji zyamazuba aano zyabamaalumi ibakakaka kuba basikalumamba naa kutola lubazu mutwaambo twacisi. Tumukulwaizya kubala zyakuluula zyabo a jw.org. a

AMUBAGWASYE BAKWESU

8. Ndilili baalu nobakonzya kuyandika busicamba kutegwa bagwasye bakwesu abacizyi?

⁸ Bantu ba Jehova balayanda kugwasyanya. (2Kor. 8:4) Nokuba boobo, zimwi ziindi kucita boobo kuyandika busicamba. Mucikozyanyo, ciindi nokwabbuka nkondo, baalu balabagwasya bakwesu abacizyi kwiinda mukubakulwaizya alimwi akubapa nzyobayandika kumuuya akumubili. Akaambo kakuti balabayanda bakwesu abacizyi, baalu babikka buumi bwabo muntenda kutegwa babape lugwasyo ndobayandika. (Joh. 15:​12, 13) Ciindi nobacita boobu, baiya cikozyanyo ca Zadoki cabusicamba.

9. Kweelana alugwalo lwa 2 Samuele 15:​27-29, ncinzi Davida ncaakaambila Zadoki kucita? (Amubone acifwanikiso.)

⁹ Buumi bwa Davida bwakali muntenda. Mwanaakwe Abisalomu wakaliyandide kumunyanga bwami. (2Sam. 15:​12, 13) Aboobo Davida wakeelede kuzwa mu Jerusalemu mpoonya-mpoonya. Wakaambila babelesi bakwe kuti: “Atunyamuke tutije, nkaambo taakwe utiifwutuke kuli Abisalomu!” (2Sam. 15:14) Ciindi babelesi nobakali kuzwa, Davida wakabona kuti kwakali kuyandika muntu iwakeelede kucaala mu Jerusalemu kutegwa kamuzyibya makanze  ngaakajisi Abisalomu. Aboobo wakatuma Zadoki alimwi abapaizi bamwi kuti bapiluke kutegwa kabamuzyibya. (Amubale 2 Samuele 15:​27-29.) Bakeelede kucenjela. Davida ncaakaambila bapaizi aaba kucita, cakali kubikka buumi bwabo muntenda. Abisalomu wakali mwaalumi sinkondo alimwi uuliyanda, iwatakali kubayanda bausyi naaceya. Amweezeezye ncaakali kukonzya kucita kuli Zadoki alimwi abapaizi bambi kuti naakazyiba cakali kucitika!

10. Ino Zadoki alimwi ambaakali limwi bakamukwabilila buti Davida?

¹⁰ Davida wakajana nzila imwi, aboobo wakalomba Zadoki alimwi amulongwe wakwe uusyomeka Husai kuti bamugwasye. (2Sam. 15:​32-37) Kabelesya muzeezo wa Davida, Husai wakalicengeezya mbuli kuti uli kulubazu lwa Abisalomu mpoonya akumwaambila ncaakeelede kucita kutegwa alwane Davida. Eeci cakapa Davida ciindi cakulibambila kulwana. Mpoonya Husai wakaambila Zadoki alimwi a Abiyatara kujatikizya cakacitika. (2Sam. 17:​8-16) Aboobo baalumi aaba bobilo bakamuzyibya Davida makanze ngaakajisi Abisalomu. (2Sam. 17:17) Kwiinda mukugwasyigwa a Jehova, Zadoki alimwi abapaizi mbaakali limwi bakakwabilila buumi bwa Davida.—2Sam. 17:​21, 22.

11. Mbuti mbotukonzya kwiiya busicamba bwa Zadoki ciindi notugwasya bakwesu?

¹¹ Kuti twalombwa kuti tugwasye bakwesu ibali muntenda, mbuti mbotukonzya kutondezya busicamba mbuli Zadoki? (1) Amutobele busolozi. Mubukkale buli boobu, cilayandika kapati ikumvwida kutegwa tuzumanane kukamantana. Amutobele malailile aazwa kuofesi yamutabi. (Heb. 13:17) Baalu lyoonse beelede kwaalanga-langa malailile aajatikizya mbobeelede kulibambila ntenda zilicitikila alimwi ancobeelede kucita ciindi noyabbuka. (1Kor. 14:​33, 40) (2) Amube basicamba akupakamana. (Tus. 22:3) Amusaangune kuyeeya kamutanacita cintu cili coonse. Amubone masimpe kuti mulikwabilidwe. (3) Amusyome Jehova. Kamuyeeya kuti Jehova uyanda kuti nywebo abakwesu  kamukwabilidwe. Aboobo ulakonzya kumukwabilila ciindi nomugwasya bakwesu.

12-13. Ncinzi ncomwiiya kucakuluula camukwesu Viktor alimwi amukwesu Vitalii? (Amubone acifwanikiso.)

¹² Amubone cikozyanyo caba Viktor alimwi aba Vitalii, bakwesu ibakabeleka canguzu kutola zyakulya alimwi amaanzi kubasyominyina ku Ukraine. Ba Viktor bakaamba kuti: “Twakali kuyandaula zyakulya mumasena woonse. Kanji-kanji, twakali kubamvwa bantu kabadubula munsi-munsi. Mukwesu umwi wakasanga zyakulya nzyaakayobwede. Zyakusanga eezyi zyakapa kuti basikumwaya babe azyakulya nzyobakali kuyandika kwaciindi cili mbocibede. Notwakali kubikka zyakulya mumoota, kwakaloka bbomba mamita aali 20 kuzwa mpotwakabede, pele mukuba acoolwe tiilyakabboloka. Buzuba boonse, ndakamukombelezya Jehova kuti andipe busicamba mbondakali kuyandika kutegwa ndizumanane kugwasya bakwesu.”

¹³ Ba Vitalii bakaamba kuti: “Kucita boobu kwakali kuyandika busicamba kapati. Lweendo lwangu lwakusaanguna lwakatola mawoola aali 12. Ndakali kupaila kuli Jehova nzila yoonse.” Ba Vitalii bakali basicamba, pele alimwi bakalipakamene. Bakayungizya kuti: “Ndakazumanana kulomba Jehova kuti andipe busongo akulicesya. Ndakali kubelesya buyo migwagwa yakazumizyidwe abalupati-pati. Lusyomo lwangu lwakayuma ciindi nondakabona bakwesu abacizyi kababelekela antoomwe. Bakali kuzigusya zintu izyakali kujala mugwagwa. Bakali kubweza alimwi akubikka zyakulya, zyakusama azintu zimwi izyakali kuyandika mumoota, mpoonya akutupa kwakoona.”

AMUZUMANANE KUSYOMEKA KULI JEHOVA

14. Ino inga twajatikizyigwa buti ikuti muntu ngotuyanda waleka kusyomeka kuli Jehova?

¹⁴ Sunko limwi ilili akati kamasunko aakatazya ngotukonzya kujana, nciindi munamukwasyi naa mulongwe naaleka kubelekela Jehova. (Int. 78:40; Tus. 24:10) Kuti katumuyandisya muntu ooyo, cilakonzya kutukatazya kapati kuliyumya. Ikuti naa kuli nomwakalijana kale mubukkale bukozyenye aboobu, cikozyanyo ca Zadoki cakusyomeka cilakonzya kumuyumya.

15. Nkaambo nzi Zadoki ncaakali kuyandika busicamba kutegwa azumanane kusyomeka kuli Jehova? (1 Bami 1:​5-8)

¹⁵ Zadoki wakazumanana kusyomeka kuli Jehova ciindi mulongwe wakwe Abiyatara naakaleka kusyomeka. Eeci cakacitika ciindi bulelo bwa Davida nobwakamana. Ciindi Davida naakacembaala akufwa, mwanaakwe Adonija wakasola kulibikka kuba mwami nokuba kuti Jehova wakali kuyanda Solomoni kuti abe nguwe mwami. (1Mak. 22:​9, 10) Abiyatara wakasala kugwasyilizya Adonija. (Amubale 1 Bami 1:​5-8.) Kwiinda mukucita boobo, Abiyatara tanaakaleka kusyomeka buyo kuli Davida, pele alimwi akuli Jehova! Amweezeezye buyo Zadoki mbwaakauside alimwi akutyompwa. Kwamyaka iinda ku 40, walo a Abiyatara bakali kubeleka antoomwe kabali bapaizi. (2Sam. 8:17) Bakali kulanganya “Bbokesi lya Leza mwini-mwini” antoomwe. (2Sam. 15:29) Boonse bobilo bakamugwasyilizya Davida kali mwami wabo alimwi bakacita zintu zimbi zinji mumulimo wa Jehova.—2Sam. 19:​11-14.

16. Ncinzi cakagwasya Zadoki kuzumanana kusyomeka?

¹⁶ Nokuba kuti Abiyatara wakaleka kusyomeka kuli Jehova kwiinda mukuzangila Davida, Zadoki wakazumanana kusyomeka. Davida wakalizyi kuti Zadoki wakali kuyoozumanana kusyomeka. Ciindi makanze aa Adonija naakayubunuka, Davida wakasala Zadoki, Natani alimwi a Benaya kunanika Solomoni kuba mwami. (1Bam. 1:​32-34) Kweelede kuti Zadoki wakakulwaizyigwa kapati azikozyanyo zyabakombi ba Jehova bambi, mbuli Natani, balo ibakali kusyomeka kuli Jehova alimwi akugwasyilizya Mwami Davida. (1Bam. 1:​38, 39) Ciindi Solomoni naakaba mwami, “wakabikka Zadoki mupaizi mubusena bwa Abiyatara.”—1Bam. 2:35.

17. Mbuti mbomukonzya kumwiiya Zadoki ikuti muntu ngomuyandisya waleka kusyomeka kuli Jehova?

 ¹⁷ Mbuti mbomukonzya kumwiiya Zadoki? Ikuti muntu ngomuyanda wasala kuleka kusyomeka kuli Jehova, amumutondezye Jehova kuti nywebo mwasala kuzumanana kusyomeka kulinguwe. (Jos. 24:15) Jehova uyoomupa nguzu alimwi abusicamba mbomuyandika. Amupaile kuli Jehova akuzumanana kuyanzana abantu basyomeka kulinguwe. Jehova ulakubona kusyomeka kwanu, alimwi uyoomulumbula akaambo kakucita boobo.—2Sam. 22:26.

18. Ncinzi ncomwiiya kucakuluula caba Marco alimwi aba Sidse?

¹⁸ Amubone cikozyanyo caba Marco alimwi abakaintu babo ba Sidse, balo ibajisi bana basimbi bobilo ibakacileka kubelekela Jehova. Ba Marco bakaamba kuti: “Kuzwa buzuba bana nobazyalwa, inga mulabayanda kapati. Mulakonzya kucita kufwumbwa ncomukonzya kutegwa mubakwabilile kuntenda. Aboobo cilacisa kapati ciindi nobaleka kubelekela Jehova.” Bakazumanana kwaamba kuti: “Pele Jehova walikutugwasya kuzumanana kuliyumya. Watugwasya ikukulwaizyanya. Ciindi nonduuside akaambo kacakacitika, bakaintu bangu inga balanduumbulizya akundikulwaizya kucita ciluzi, mpoonya ciindi bakaintu bangu nobatyompedwe, andime ndilacita mbubwenya oobo.” Ba Sidse bakayungizya kuti: “Notwatakazumanana kuliyumya ikuti Jehova naatakali kutupa nguzu nzyotwakali kuyandika. Ndakausa kapati alimwi akulimvwa kuti ndime ndakapa kuti bana bangu baleke kubelekela Jehova. Nokwakainda kaindi kasyoonto buyo, mucizyi ngotwatakali kubonana kwamyaka minji wakaboola kuli ndime akundijata mumagwezyo, mpoonya wakandilanga akwaamba kuti, ‘Ba Sidse, amuyeeye kuti ooku takuli kuyanda kwanu pe!’ Kwiinda mukugwasyigwa a Jehova, ndacikonzya kuzumanana kumubelekela calukkomano.”

19. Ino mukanzide kucita nzi?

¹⁹ Jehova uyanda kuti bakombi bakwe boonse babe basicamba mbuli Zadoki. (2Tim. 1:7) Nokuba boobo, tayandi kuti katulisyoma. Uyanda kuti katusyoma nguwe. Aboobo ciindi nomwalijana mubukkale momuyandika busicamba, amupaile kuli Jehova. Mulakonzya kuba masimpe kuti uyoomugwasya kuba basicamba mbuli Zadoki!—1Pet. 5:10.