1. Ino ncintu nzi comwe icipa kuti bantu kabaindene abanyama?

CINTU cimwi icipa kuti bantu kabaindene abanyama ncakuti bantu bakapegwa manjezyeezya. Oobo mbocibede kuzwa ciindi bantu nobakalengwa anyika. Nobakatyola mulawo wa Leza ba Adamu a Eva, bakayuba. Eeci citondezya kuti manjezyeezya aabo akabakatazya.

2. Mbuti manjezyeezya eesu mbwaakonzya kuba mbuli kkampasi? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

² Aabo batajisi manjezyeezya aayiisyidwe kabotu balakonzya kukozyanisyigwa kubwato ibujisi kkampasi iifwide. Kutalika lweendo kakunyina kubelesya kkampasi iili kabotu kulakonzya kuleta ntenda. Muwo alimwi amayuwe aamulwaanje zilakonzya kupa kuti bwato bugame kubusena bumbi. Kkampasi iili kabotu inga yamugwasya sikweenzya bwato kubona kuti bwato bweenda kabotu. Manjezyeezya eesu alakonzya kukozyanisyigwa kukkampasi iisololela mumakani aakulilemeka. Manjezyeezya mbuntu bwesu bwamukati ibutupa kuzyiba bubi naa bubotu calo icikonzya kutugwasya kusala ciluzi. Pele kutegwa manjezyeezya eesu kaabeleka kabotu, ayelede kuyiisyigwa kabotu.

3. Ino ncinzi cikonzya kucitika ikuti naa manjezyeezya kaayiisyidwe kabotu?

 ³ Ikuti manjezyeezya aamuntu kaatayiisyidwe kabotu, taakonzyi kumulesya kucita cintu cibyaabi. (1Tim. 4:1, 2) Mane buya manjezyeezya aali boobo alakonzya kutupa kubona “bubi kuti mbubotu.” (Is. 5:20) Jesu wakacenjezya basikumutobela kuti: “Ciindi ciyoosika eelyo woonse uumujaya nayakuyeeya kuti wacitila Leza mulimo uusetekene.” (Joh. 16:2) Mubwini oobo mbocakaba kuli baabo ibakajaya sikwiiya Sitefano alimwi oobo mbocibede akuli bamwi ibali mbuli mbabo. (Mil. 6:8, 12; 7:54-60) Eelo kaka cilagambya kuti kwiinda mukucita zintu zibyaabi zili boobo mbuli kujaya bantu, basizikombelo ibaciindizya batyola milawo njoonya yayooyo ngobalitaminina kukomba! (Kul. 20) Cakutadooneka, manjezyeezya aabo musolozi mubyaabi!

4. Mbuti mbotukonzya kukwabilila manjezyeezya eesu kutegwa azumanane kubeleka kabotu?

⁴ Mbuti mbotukonzya kukwabilila manjezyeezya eesu kutegwa azumanane kubeleka kabotu? Milawo alimwi anjiisyo zili mu Jwi lya Leza ‘zilagwasya mukuyiisya, mukusinsa, mukululamika zintu, mukulaya cabululami.’ (2Tim. 3:16) Aboobo, kwiinda mukuba basungu kubala Bbaibbele, kuzinzibala kuyeeya nzyolyaamba, alimwi akuzibelesya nzyotwiiya mubuumi bwesu, tuyiisya manjezyeezya eesu kutegwa katuyeeya mbuli mbwayeeya Leza, alimwi alakonzya kuba musolozi wesu mubotu. Atulange-lange milawo alimwi anjiisyo zya Jehova mbozikonzya kutugwasya kuyiisya manjezyeezya eesu.

5, 6. Ino mbuti mbotugwasyigwa kwiinda mukutobela milawo ya Leza?

⁵ Kutegwa tugwasyigwe amilawo ya Leza, tatweelede kwiile kwiibala buyo naa kwiizyiba buyo. Pele tweelede kwiiyanda alimwi akwiilemeka. Ijwi lya Leza lyaamba kuti: “Amusulaike bubi, muyande bubotu.” (Am. 5:15) Pele ino mbuti mbotukonzya kucita oobo? Iciyandika kapati, nkwiiya kubona zintu mbuli mbwazibona Jehova. Mucikozyanyo, amweezyeezye kuti mujisi penzi lyakubula ŋonzi. Mpoonya dokotela wanu wamupangila pulogilamu yazyakulya nzyomweelede kulya, kunyanyaansya mubili, alimwi ambomweelede kupona. Nomwamana kwiisola pulogilamu eeyo, mwajana kuti ilabeleka kabotu. Tacidoonekwi buya kuti inga mwamulumba kapati dokotela wanu akaambo kakumugwasya kuba abuumi buli kabotu.

⁶ Mbubwenya buyo, Mulengi wesu ulatupa milawo iikonzya kutukwabilila kuzwa kuzintu zikonzya kutucitikila akaambo kakucita cibi, calo icipa kuti katupona kabotu. Amubone mbotugwasyigwa kwiinda mukutobela milawo ya Bbaibbele iijatikizya kubeja, kukanza kucita zintu zibi, kubba, bwaamu, nkondo alimwi akusyoma mizimo. (Amubale Tusimpi 6:16-19; Ciy. 21:8) Ciindi notujana zilongezyo iziboola akaambo kakucita zintu munzila njayanda Jehova, luyando lwesu kulinguwe alimwi akumilawo yakwe luyookomena.

7. Kubala akuzinzibala kuyeeya zibalo zyamu Bbaibbele zyakacitika ncobeni inga kwatuguwasya kucita nzi?

⁷ Cikkomanisya ncakuti, tatuyandiki kupenga buya akaambo kakutyola milawo ya Leza kutegwa twiiye ziiyo ziyandika kapati. Tulakonzya kwiiya kukulubizya kwabamwi ikulembedwe mu Jwi lya Leza. Lugwalo lwa Tusimpi 1:5 lwaamba kuti: “Muntu musongo ulaswiilila akutambula malailile manji.” Masimpe, tulatambula malailile aagwasya kapati kuzwa kuli Leza, mbuli ciindi notubala akuzinzibala kuyeeya zibalo zyamu Bbaibbele izyakacitika ncobeni. Mucikozyanyo, amuyeeye kujatikizya mbocakamucisa Mwami Davida ciindi naatakamvwida mulawo wa Jehova akucita bwaamu a Bati-seba. (2Sam. 12:7-14) Ciindi notubala akuzinzibala kuyeeya kujatikizya cibalo eeci, ambweni  inga twalibuzya kuti: ‘Mbuti Davida mbwaakali kukonzya kweeleba bukkale oobu bucisizya moyo? Ikuti ndalijana musunko lili boobu, sena inga ndacikonzya kulikaka? Sena inga ndatija mbubwenya mbwaakacita Josefa, naa sena inga ndazundwa asunko mbuli Davida?’ (Matl. 39:11-15) Kwiinda mukuzinzibala kuyeeya zicitika akaambo kacibi, tuyoocikonzya ‘kusulaika bubi.’

8, 9. (a) Ino manjezyeezya eesu ajisi mulimo nzi? (b) Mbuti njiisyo zya Jehova alimwi amanjezyeezya eesu mbozibelekela antoomwe?

⁸ Tulakonzya kwiitantamuka micito eeyo njasulide Leza. Nokuba boobo, sena kuli zintu zimwi naa bukkale bumwi mwalo Magwalo mwaatapi milawo yacigaminina? Mumbazu eezyo, ino mbuti mbotukonzya kuzyiba zintu nzyazumizya alimwi anzyakkomanina Leza? Aawa mpaayandika manjezyeezya eesu aayiisyidwe kabotu.

⁹ Caluyando Jehova watupa milawo iibelekela antoomwe amanjeezyeezya eesu ayiisyidwe Bbaibbele. Walo mwini waamba kuti: “Mebo, nde Jehova ndime Leza wako, Ndime ndikuyiisya kuti ugwasyigwe, Uukusololela munzila moyelede kweendela.” (Is. 48:17, 18) Kwiinda mukuzinzibala kuyeeya njiisyo zyamu Bbaibbele, tulakonzya kuyiisya manjezyeezya eesu. Ikuti twacita oobo, ciyootugwasya kusala cabusongo.

10. Mbuti Jesu mbwaakazibelesya kabotu njiisyo zyamu Bbaibbele?

¹⁰ Njiisyo zilatugwasya kusala kabotu. Kutegwa twiimvwisye njiisyo, cilabikkilizya akumvwisya mbwayeeya Sikupa Milawo alimwi atwaambo twakapa kuti ape milawo imwi. Mumulimo wakwe wakukambauka, Jesu wakayiisya kasimpe ikayandika kutegwa abagwasye basikwiiya bakwe kuzyiba zintu zikonzya kucitika akaambo kabube bumwi naa micito. Mucikozyanyo, wakayiisya kuti kuzumanana kukalala kulakonzya kusololela kunkondo alimwi kulangisisya mukaintu naa mwaalumi kulakonzya kusololela kubumambe. (Mt. 5:21, 22, 27, 28) Ikutegwa tube amanjezyeezya aayiisyidwe kabotu, tweelede kulekela njiisyo zya Leza kutusololela alimwi kwiinda mukucita boobo tuyooleta bulemu kuli Leza.—1Kor. 10:31.

11. Ino mbuti manjezyeezya mbwaakonzya kwiindana?

¹¹ Banakristo bobilo, nokuba kuti bajisi manjezyeezya ayiisyidwe Bbaibbele, balakonzya kusala zintu ziindene mumakani aamwi. Amuyeeye kujatikizya makani aabukoko. Bbaibbele talikasyi kunywa bukoko cansaizi. Nokuba boobo, lilacenjezya kujatikizya kunywa bukoko cakwiindilizya alimwi akukolwa. (Tus. 20:1; 1Tim. 3:8) Nokuba kuti Munakristo tanywi bukoko cakwiindilizya, sena eeci caamba kuti tayelede kuyeeya kujatikizya zintu zimwi nzyasala? Peepe. Nokuba kuti manjezyeezya aakwe taamupi mulandu, Munakristo weelede kubikkila maano kumanjezyeezya aabamwi?

12. Mbuti majwi aajanika ku Baroma 14:21 mbwaatugwasya kulemeka manjezyeezya aabamwi?

¹² Kutondezya Munakristo mbwayelede kubikkila maano kumanjezyeezya aabamwi, Paulo wakalemba kuti: “Cilainda kubota kutalya nyama, naa kutanywa waini nokuba kutacita cintu cili coonse icilebya munyoko” (Rom. 14:21) Sena inga mwacileka kucita zintu zimwi nzyomuyanda alimwi izitaanyonganyi manjezyeezya aanu pele izinyonganya manjezyeezya aabamwi? Cakutadooneka, inga mwacita oobo. Kabatanayiya kasimpe, bakwesu bamwi bakali kunywa bukoko cakuciindizya, pele lino balikanzide kubutantamuka. Kwaamba masimpe, kunyina naba omwe wesu uunga wayanda kupa kuti bakwesu aaba bapilukile mubukkale oobu ibukonzya kubaletela ntenda mpati! (1 Kor. 6:9, 10) Aboobo, inga tiikwaba kutondezya luyando kumuntu iwatamba bantu kusungilizya mukwesu kunywa bukoko ikuti naa walo katayandi kucita boobo.

13. Mbuti Timoteyo mbwaakapa cikozyanyo cibotu mukusumpula ziyandika zya Bwami?

 ¹³ Kulibonya kuti kali mukubusi naa kali amyaka iili kuma 20, mwaalumi Timoteyo wakazumina kupalulwa ikwakali kucisa kapati kutegwa atabalebyi ba Juda mbaakali kuyanda kukambaukila. Zintu wakali kuzibona mbuli mbwaakali kuzibona mwaapostolo Paulo. (Mil. 16:3; 1 Kor. 9:19-23) Mbubwenya mbuli Timoteyo, sena mulilibambilide kuliimya zintu zimwi kutegwa mukkomanisye bamwi?

14, 15. (a) Ino ncinzi cibikkilizyidwe mukuba Banakristo basimide? (b) Muunzila nzi kutondezya luyando kuli bamwi mokuswaangene akusima kumuuya?

¹⁴ Banakristo boonse beelede ‘kwiinda anjiisyo zyantalisyo zya Kristo’ akusolekesya ‘kuya kumbele mane basime.’ (Heb. 6:1) Eeci tacikonzyi kulicitikila buyo. Tweelede “kuya kumbele,” naa kuzumanana kubeleka canguzu. Kukomena kumuuya caamba kuyaambele mukuba aluzyibo alimwi amaano. Nkakaambo kaako cakwiinduluka-induluka, tulayeezyegwa kubala Bbaibbele abuzuba. (Int. 1:1-3) Sena mwakalibikkila mbaakani yakucita oobo? Kubala Bbaibbele munzila eeyo inga kwamugwasya kumvwisya milawo alimwi anjiisyo zya Jehova.

¹⁵ Mulawo uuyandika kapati ku Banakristo, mulawo waluyando. Jesu wakaambila basikwiiya bakwe kuti: “Eeci nceciyoozyibya bantu boonse kuti muli basikwiiya bangu, ikuti kamujisi luyando akati kanu.” (Joh. 13:35) Jakobo imwanookwabo Jesu wakaamba luyando kuti “mulawo wamwami.” (Jak. 2:8) Paulo wakaamba kuti: “Luyando ndoluzuzikizya mulawo.” (Rom. 13:10) Tacigambwi kuti luyando lulakankaizyigwa munzila iili boobu, mbwaanga Bbaibble litwaambila kuti, “Leza nduyando.” (1Joh. 4:8) Luyando lwa Leza lulalibonya muzintu nzyatucitila. Johane wakalemba kuti: “Lino oobu mbolwakayubununwa luyando lwa Leza kulindiswe, Leza wakatuma Mwanaakwe simuzyalwaalikke munyika ikutegwa tukonzye kuba abuumi kwiinda mulinguwe.” (1Joh. 4:9) Inzya, luyando lwa Leza lwakamupa kucita cintu cimwi. Ikuti katutondezya luyando kuli Jehova alimwi aku Mwanaakwe, kubakwesu Banakristo, alimwi akubantu boonse, nkokuti tutondezya kuti tuli Banakristo basimide.—Mt. 22:37-39.

16. Ino nkaambo nzi njiisyo ncoziyandika kapati mbotuyaabuzumanana kusima kumuuya?

 ¹⁶ Mbomuyaabuzumanana kuba Banakristo basimide kumuuya, muyoojana kuti njiisyo ziyakuyandika kapati kulindinywe. Cili boobo akaambo kakuti milawo ilakonzya kubeleka mubukkale bumwi bugaminide, pele njiisyo zilabeleka mumbazu zinji. Mucikozyanyo, mwana musyoonto takonzyi kumvwisya ntenda zikonzya kuboola akaambo kakuyanzana kubyaabi, aboobo muzyali uubikkila maano ulakonzya kumubikkila milawo kutegwa akwabililwe. (1Kor. 15:33) Pele mwana mbwayaabusima, ulatalika kukomena mumizeezo alimwi akucikonzya kubona mbwakonzya kubelesya njiisyo ziyeeme aa Bbaibbele. Aboobo ulakonzya kuzumanana kusala cabusongo kujatikizya balongwe. (Amubale 1 Bakorinto 13:11; 14:20.) Ciindi notuzinzibala kuyeeya njiisyo zya Leza, manjezyeezya eesu alazumanana kutusololela kabotu, akweendelana akuyeeya kwa Leza.

17. Nkaambo nzi ncotukonzya kwaamba kuti tulijisi nzyotuyandika kutegwa katusala cabusongo?

¹⁷ Sena tulijisi zyoonse nzyotuyandika kutegwa katusala cabusongo akukkomanisya Jehova? Inzya. Kwiinda mukwiibelesya kabotu milawo anjiisyo izili mu Jwi lya Leza, ‘tunoolibambilide cakumaninina kubeleka mulimo mubotu uuli woonse.’ (2Tim. 3:16, 17) Aboobo, amuvwuntauzye njiisyo zyamu Magwalo kutegwa ‘mumvwisye ncayanda Jehova.’ (Ef. 5:17) Kamuzibelesya nzila zigwasya kwiiya izipegwa lyamiswaangano ya Bunakristo, mbuli Bbuku Ligwasya Kuvwuntauzya lya Bakamboni ba Jehova, Watchtower Library, LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchtower, alimwi a JW Library app. Zibelesyo eezyi zyakapangilwa kuti kazitugwasya kapati ciindi notucita ciiyo cesu alimwi acamukwasyi.

18. Nzilongezyo nzi nzyotukonzya kujana ikuti katucita zintu izyeendelana amilawo alimwi anjiisyo zya Jehova?

¹⁸ Kwiinda mukutobela milawo alimwi anjiisyo zya Jehova, tulajana zilongezyo. Ku Intembauzyo 119:97-100 tubala kuti: “Eelo kaka ndilauyanda mulawo wako! Ndilakkala ansi kuuyeeya buzuba boonse. Mulawo wako undipa kuba musongo kwiinda basinkondoma, nkaambo ulaandime lyoonse mane kukabe kutamani. Ndilaamaano kwiinda bamayi bangu boonse, nkaambo ndilakkala ansi kuyeeya ziyeekezyo zyako. Ndicita zintu cabusongo kwiinda bamanene, nkaambo nditobela milazyo yako.” Tulakonzya kuzumanana kucita zintu cabusongo alimwi cabupampu ikuti ‘katukkala ansi kuyeeya’ milawo alimwi anjiisyo zya Jehova. Kwiinda mukubeleka canguzu, tulakonzya ‘kuba bantu bapati, akusika aciimo cizulide ica Kristo’ ciindi notulekela milawo alimwi anjiisyo zya Leza kuyiisya manjezyeezya eesu.—Ef. 4:13.