1. Mbuti mbotukonzya kumwiiya Taateesu siluyando, Jehova?

JEHOVA ulatuyanda kapati. (Joh. 3:16) Tuyanda kumwiiya Taateesu siluyando. Aboobo tulasoleka ‘kweetelelana, kutondezya luyando lwabunyina, kuba amoyo mutete walubomba’ kubantu boonse, pele kapati kuli baabo “ibaciinga cesu calusyomo.” (1Pet. 3:8; Gal. 6:10) Ciindi bakwesu abacizyi nobajana mapenzi aabatyompya, tuyandika kubagwasya.

2. Ino tulabandika nzi mucibalo eeci?

² Boonse aabo ibayanda kuba cibeela camukwasyi wa Jehova bayoojana mapenzi aatyompya. (Mk. 10:29, 30) Mamanino aabweende bwazintu oobu mbwaayabuswena aafwaafwi, tuyooyandika kuliyumya kumasunko manji. Mbuti mbotukonzya kugwasyanya? Atubone ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo camu Bbaibbele ca Loti, Jobu alimwi a Naomi. Kuyungizya waawo, tulabandika kujatikizya mapenzi ngobajana bakwesu abacizyi mazuba aano alimwi akubona mbotukonzya kubagwasya kuliyumya.

3. Kweelana alugwalo lwa 2 Petro 2:7, 8, nkusala nzi kutali kabotu nkwaakacita Loti alimwi ncinzi cakamucitikila?

³ Loti wakalubizya kapati ciindi naakasala kuyookkala akati kabantu bamu Sodoma ibakali kucita micito mibyaabi kapati. (Amubale 2 Petro 2:7, 8.) Nyika yakali mbotu, pele Loti wakajana mapenzi manji akaambo kakulongela kunyika eeyo. (Matl. 13:8-13; 14:12) Ambweni mukaintu wakwe wakaukkomanina kapati  munzi naa bantu bamwi ibakali kukkala mumunzi ooyo cakuti cakamupa kutamvwida Jehova. Aboobo wakafwa ciindi Leza naakalosya mulilo asulufa mucooko eeco. Alimwi amuyeeye kujatikizya bana basimbi bobilo iba Loti. Bakali kuyanda kukwatwa kubasankwa ibakafwa mu Sodoma. Loti wakasweekelwa ŋanda yakwe, lubono ndwaakajisi alimwi cicisa kapati ncakuti, wakafwidwa mukaintu wakwe. (Matl. 19:12-14, 17, 26) Muciindi eeci cityompya kapati, sena Jehova wakaleka kumukkazikila moyo Loti? Peepe.

4. Mbuti Jehova mbwaakamukkazikila moyo Loti? (Amubone cifwanikiso icili aacivwumbyo.)

⁴ Nokuba kuti Loti wakasala kukkala mu Sodoma, Jehova wakamweetelela kwiinda mukutuma bangelo kutegwa bamufwutule walo alimwi amukwasyi wakwe. Nokuba boobo, muciindi cakwaatobela mpoonya-mpoonya malailile ngaakapegwa abangelo aakuti azwe mu Sodoma cakufwambaana, Loti wakatalika “kuwayawaya.” Bangelo bakamujata kujanza akumugwasya walo abamukwasyi wakwe kuzwa mumunzi. (Matl. 19:15, 16) Mpoonya bangelo bakamwaambila kuti atijile kumalundu. Pele muciindi cakumvwida Jehova, Loti wakalomba kuti atijile kumunzi iwakali afwaafwi. (Matl. 19:17-20) Jehova wakamuswiilila Loti cakukkazika moyo alimwi wakamuzumizya kutijila kumunzi ooyo. Kumbele Loti wakayoowa kukkala mumunzi ooyo, aboobo wakalongela kumalundu, kubusena nkukonya Jehova nkwaakamwaambila kutijila kumatalikilo. (Matl. 19:30) Eelo kaka Jehova wakatondezya kukkazika moyo! Ino mbuti mbotukonzya kumwiiya?

5-6. Ciindi notwiiya Leza, ino inga twalubelesya buti lugwalo lwa 1 Batesalonika 5:14?

⁵ Mbubwenya mbuli Loti, mukwesu naa mucizyi ulakonzya kusala zintu zitali kabotu akuliletela mapenzi. Ikuti naa cintu cili boobo cacitika, ino inga twacita buti? Tulakonzya kusunkwa kumwaambila kuti uli mukutebula ncaakasyanga, aayo inga kaali masimpe. (Gal. 6:7) Pele tulakonzya kucita kabotu ikuti twamugwasya mbubwenya Jehova mbwaakacita kuli Loti. Munzila nzi?

⁶ Jehova wakatuma bangelo kutali buyo kucenjezya Loti, pele alimwi akumugwasya kutija mapenzi aakali kuyoosikila Sodoma. Mbubwenya buyo, tulakonzya kumucenjezya mukwesu ikuti naa twabona kuti ucita cintu cimwi icikonzya kumuletela mapenzi. Pele alimwi tweelede kumugwasya. Nokuba kuti ulawayawaya kulutobela lulayo lwamu Bbaibbele ndwapegwa, atumukkazikile moyo. Tweelede kuba mbuli bangelo bobilo aabo. Muciindi cakumulekelezya alimwi akumutantamuka mukwesu, tweelede kuyandaula nzila yakumugwasya. (1Joh. 3:18) Munzila yacikozyanyo, tuyandika kulyaaba kumujata kujanza, nkokuti kumugwasya kulubelesya lulayo luzwa mu Bbaibbele.—Amubale 1 Batesalonika 5:14.

7. Mbuti mbotukonzya kumwiiya Jehova kweelana ambwaakamubona Loti?

⁷ Ikuti naakayanda, Jehova naakabikkila buyo maano kukulubizya kwa Loti. Muciindi caboobo, kumbele wakasololela mwaapostolo Petro kwaamba Loti kuti muntu uululeme. Eelo kaka tulikkomene kuti Jehova takubikkili maano kulubizya kwesu! (Int. 130:3) Sena inga twamwiiya Jehova kweelana ambwaakamubona Loti? Ikuti twabikkila maano kubube bubotu bwabakwesu abacizyi, ciyootugwasya kubakkazikila moyo. Eeci ciyoopa kuti cibaubile-ubile kulutambula lugwasyo ndotubapa.

8. Ino lweetelelo luyootukulwaizya kucita nzi?

⁸ Mukwiimpana a Loti, Jobu tanaakapenga akaambo kakutasala kabotu. Nokuba boobo, wakasikilwa mapenzi manji, nkokuti kusweekelwa  lubono, bulemu mbwaakajisi mumunzi alimwi abuumi bubotu. Ciinda kubija ncakuti, walo alimwi amukaintu wakwe bakafwidwa bana babo boonse. Kuyungizya waawo, Jobu wakatamikizyigwa abeenzinyina botatwe bakubeja. Nkaambo nzi kamwi ikakapa kuti basikuumbulizya botatwe aaba batamweeteleli Jobu? Nkakuti tiibakali kumvwisya cini cakali kucitika kulinguwe. Aboobo, bakamuyeeyela zintu zitali kabotu alimwi akumubeteka calunya. Mbuti mbotukonzya kweeleba kucita mbobakacita beenzinyina ba Jobu? Tweelede kuyeeya kuti alikke Jehova nguuzyi makani aamasimpe oonse kujatikizya bukkale bwamuntu. Tweelede kuziswiilila cakubikkila maano nzyaamba muntu ooyo uujisi penzi. Kunze lyakuswiilila buyo nzyaamba, atusole kulibikka mubukkale bwakwe. Kuti twacita oobo, tuyoocikonzya kutondezya lweetelelo lwini-lwini kumukwesu naa mucizyi.

9. Ino lweetelelo luyootugwasya kutacita nzi alimwi nkaambo nzi?

⁹ Lweetelelo luyootugwasya kutamwaya makani aakubeja kujatikizya mapenzi ngobajisi bamwi. Muntu uuvwiya tayaki mbungano, pele ulaimwaya. (Tus. 20:19; Rom. 14:19) Tajisi luzyalo alimwi tayeeyi kabotu, majwi aakwe alakonzya kumucisa muntu uuli kale mumapenzi. (Tus. 12:18; Ef. 4:31, 32) Eelo kaka inga cainda kubota ikuti twabikkila maano kubube bubotu bwamuntu ooyo alimwi akuyeeya mbotukonzya kumugwasya kulwana masunko!

10. Ino kaambo ikali kulugwalo lwa Jobu 6:2, 3 katuyiisya nzi?

¹⁰ Amubale Jobu 6:2, 3. Zimwi ziindi, Jobu wakali kwaamba “caambaambe.” Nokuba boobo, kumbele wakazumina kuti zimwi zintu nzyaakaambide zyakalilubide. (Job. 42:6) Mbubwenya mbuli Jobu, mazuba aano muntu uuli mubukkale butyompya ulakonzya kutalika  kwaamba caambaambe, ikwaamba zintu eezyo kumbele iziyakumupa kuusa. Ino ncinzi ncotweelede kucita? Muciindi cakumutongooka, tweelede kumufwida lweetelelo. Amuyeeye kuti tanaakali makanze aa Jehova kuti umwi wesu kapenga alimwi akucitikilwa zintu zityompya eezyo izitucitikila mazuba aano. Aboobo cilalimvwisya ikuti naa mubelesi wa Jehova uusyomeka watalika kwaamba caambaambe ciindi nali mubukkale ibutyompya kapati. Nokuba kuti waamba zintu zitaluzi kujatikizya Jehova naa kujatikizya ndiswe kutugama, tatweelede kufwambaana kunyema naa kumubeteka akaambo kazintu nzyaamba.—Tus. 19:11.

11. Mbuti baalu mbobakonzya kumwiiya Elihu ciindi nobapa lulayo?

¹¹ Zimwi ziindi muntu uulwana penzi lyakutyompwa inga wayandika kupegwa lulayo lumwi. (Gal. 6:1) Mbuti baalu mbobakonzya kucita oobo? Beelede kwiiya Elihu, walo iwakamuswiilila Jobu calweetelelo. (Job. 33:6, 7) Elihu wakapa lulayo lwakwe lilikke buyo naakamana kumvwisya mbwaakali kuyeeya Jobu. Baalu ibatobela cikozyanyo ca Elihu bayooswiilila cakubikkila maano alimwi akusola kumvwisya bukkale bwamuntu ooyo. Mpoonya ciindi nobamupa lulayo muntu ooyo, nzyobayakwaamba ziyoomusika amoyo.

12. Ino lufwu lwamulumi wakwe alimwi abana bakwe bobilo lwakamupa kulimvwa buti Naomi?

¹² Naomi wakali mukaintu uusyomeka alimwi wakali kumuyanda Jehova. Pele naakafwidwa mulumi alimwi abana bakwe basankwa bobilo, wakali kuyanda kucinca zina lyakwe lyakuti Naomi akwiitwa kuti “Mara,” nkokwaamba kuti “Kulula.” (Rut. 1:3, 5, 20, bupanduluzi buyungizyidwe, 21) Rute, mukamwana wa Naomi, wakazumanana kubagwasyilizya banyinazyala mumasunko aabo. Rute tanaakali kubagwasya buyo kujana zintu nzyobakali kuyandika banyinazyala, pele alimwi wakali kubaumbulizya. Wakatondezya luyando alimwi alugwasyo kuli banyinazyala kwiinda mukwaamba majwi aazwa ansi aamoyo.—Rut. 1:16, 17.

13. Nkaambo nzi ncotweelede kubagwasya aabo ibafwidwa ngobakwetene limwi?

¹³ Ciindi mukwesu naa mucizyi naafwidwa ngobakwetene limwi, uyandika lugwasyo. Banabukwetene balakonzya kukozyanisyigwa kuzisamu zyobilo zibambene izyali kukomenena antoomwe. Kwainda myaka minji, miyanda yazisamu eezyo ilanjilana. Ikuti naa miyanda yacisamu comwe yazyulwa mpoonya cafwa, cisamu cimbi acalo cilajatikizyigwa kapati. Mbubwenya buyo, ikuti naa umwi wafwidwa ngobakwetene limwi, ulakonzya kupenga kapati mumoyo kwaciindi cilamfwu. Ba Paula, * ibakafwidwa balumi cakutayeeyela bakati: “Buumi bwangu bwakacinca cakumaninina, eelyo ndakalimvwa kubula nguzu. Ndakasweekelwa mweenzuma ngondakali kuyandisya kapati. Ndakali kubandika abalumi bangu kujatikizya zintu zyoonse. Twakali kukkomana antoomwe alimwi bakali kundigwasya muziindi zikatazya. Lyoonse bakali kundiswiilila ciindi nondakali kubaambila mapenzi aangu. Ndakalimvwa kulendelelwa kapati.”

14-15. Mbuti mbotukonzya kumuumbulizya muntu iwafwidwa ngobakwetene limwi?

¹⁴ Mbuti mbotukonzya kumuumbulizya muntu iwafwidwa ngobakwetene limwi? Nzila yakusaanguna iiyandika kapati nkwaambaula anguwe, nokuba kuti mulakonzya kumvwa nsoni naa kubula cakwaamba. Ba Paula, ibaambwa kale, bakaamba kuti: “Ndilizyi kuti lufwu lupa bantu kutaanguluka. Bayeeya kuti nzyobanga baamba zilakonzya kumunyemya umwi. Pele cilacisa kapati ciindi bantu nobataambi cintu cili coonse.” Ambweni muntu uuside inga katalangili kuti twaambe majwi amwi aalibedelede.  Ba Paula bakayungizya kwaamba kuti: “Ndakali kulumba kapati ciindi umwi naakali kwaamba buyo kuti, ‘Ndausa kapati kuli ceeci cacitika.’”

¹⁵ Ba William, ibakafwidwa bakaintu myaka minji yainda, bakaamba kuti: “Ndilakkomana ciindi bamwi nobandaambila zintu zibotu nzyobayeeya kujatikizya bakaintu bangu; cindipa kusinizya kuti bakali kuyandwa alimwi akulemekwa. Eeci cilandigwasya kapati. Majwi aabo alanduumbulizya, nkaambo bakaintu bangu ndakali kubayanda kapati alimwi bakalijisi lubazu lupati mubuumi bwangu.” Mukamufwu wazina lya Bianca wakaamba kuti: “Cilanduumbulizya ciindi bamwi nobapaila antoomwe andime alimwi akundibalila lugwalo lomwe naa obilo. Cilandiyumya ciindi nobaamba zintu zijatikizya balumi bangu alimwi anobandiswiilila ciindi nondaamba kujatikizya mbabo.”

16. (a) Ncinzi ncotweelede kucita kumuntu iwafwidwa muyandwa? (b) Kweelana alugwalo lwa Jakobo 1:27, ino mukuli nzi ngotujisi?

¹⁶ Mbubwenya Rute mbwaakakakatila kuli mukamufwu Naomi, andiswe tweelede kuzumanana kubagwasya aabo ibafwidwa muyandwa wabo. Ba Paula, ibaambwa kale, bakaamba kuti: “Mbobakafwida buyo balumi bangu, bantu banji bakaboola kundigwasyilizya alimwi akunduumbulizya. Pele nokwakainda ciindi, bakajata bubi azintu zyamubuumi zyabuzuba abuzuba. Aboobo buumi bwangu bwakacinca cakumaninina. Cilagwasya kapati ciindi bantu nobazyiba kuti muntu uuli mubuumba uyandika kuzumanana kugwasyigwa kwamyezi minji, noiba myaka buya kuzwa ciindi naafwidwa.” Nokuba boobo, bantu baliindene. Bamwi balafwambaana kucinca akubuzyibila bukkale  bupya. Pele bamwi, kufwumbwa buyo nobacita cintu cimwi ncobakali kucitila antoomwe abayandwa babo bakafwa, cibapa kubayeeya. Bantu balausa munzila ziindene-indene. Katuyeeya kuti Jehova watupa coolwe alimwi amukuli wakulanganya baabo ibakafwidwa mbobakakwetene limwi.—Amubale Jakobo 1:27.

17. Nkaambo nzi ncotuyandika kubagwasya aabo ibakasiigwa ambobakakwetene limwi?

¹⁷ Bamwi bantu balapenga kapati alimwi akutyompwa akaambo kakusiigwa amuntu ngobakakwetene limwi. Ba Joyce, ibakasiigwa kubalumi babo, balo ibakakwata mukaintu uumbi bakati: “Kucisa nkondakamvwa akaambo kakulekana kulainda akucisa nkondakali kunoomvwa ikuti balumi bangu nobakafwa buya. Ikuti nobakafwa muntenda naa akaambo kakuciswa, nocatakaba cintu cakulisalila buya. Pele kujatikizya cintu eeci cakacitika, balumi bangu bakalisalila buya kundisiya. Ndakalimvwa kusampuka alimwi akubula mpindu.”

18. Ncinzi ncotukonzya kucita kutegwa tugwasye baabo ibatacikwete naa kukwatwa?

¹⁸ Ciindi notucita tuntu tusyoonto-syoonto tutondezya luzyalo kuli baabo ibatacikwete naa kukwatwa, tutondezya kuti tulabayanda kapati. Akaambo kakuti lino bali balikke, bayandika balongwe ibali kabotu. (Tus. 17:17) Mbuti mbomukonzya kutondezya kuti muli balongwe babo? Mulakonzya kubatamba kucakulya. Kuyungizya waawo, mulakonzya kulyaaba kuba ambabo ciindi nomulikondelezya naa kubeleka ambabo mumulimo wamumuunda. Zimwi ziindi mulakonzya kubatamba kuti bamusangane ciindi cakukomba mumukwasyi. Kuti mwacita oobo, muyoopa kuti Jehova akkomane, nkaambo “ulaafwaafwi abaabo batyompedwe mumoyo” alimwi “mukwabilizi wabamukabafwu.”—Int. 34:18; 68:5.

19. Kweelana alugwalo lwa 1 Petro 3:8, ino mukanzide kucita nzi?

¹⁹ Lino-lino, ciindi Bwami bwa Leza bwaakulela nyika, ‘mapenzi woonse ayoolubwa.’ Eelo kaka tulangila kumbele ciindi ‘zintu zyakaindi nozitakaibalukwi limbi pe, nokuba kuyeeyegwa mumoyo.’ (Is. 65:16, 17) Kusikila kubuzuba oobo, atugwasyanye alimwi akutondezya kwiinda mumajwi alimwi amumicito kuti tulabayanda boonse ibali mumukwasyi wesu wakumuuya.—Amubale 1 Petro 3:8.