BA LISA bakaamba cakabakwelelezya kukasimpe nobakati: “Luzyalo ndobakanditondezya bakwesu abacizyi lwakandikwelelezya kukasimpe.” * Eeci cilikozyenye acakacitikila ba Anne, ibakaamba kuti, “Icakandikulwaizya kapati nduzyalo ikutali nzyobakali kuyiisya.” Bacizyi boonse bobilo lino balakukkomanina kubala Bbaibbele akuzinzibala kuyeeya nzyobabala, pele cakabakulwaizya kapati nduzyalo.

Ino mbuti mbotukonzya kutondezya luzyalo lukulwaizya bamwi? Atubandike nzila zyobilo: kwiinda muzintu nzyotwaamba alimwi anzyotucita. Mpoonya tulabona bantu mbotweelede kutondezya luzyalo.

Mukaintu uulomene waambidwe ku Tusimpi caandaano 31 ulijisi “mulawo waluzyalo” amulaka wakwe. (Tus. 31:26) Ulauzumizya “mulawo” ooyu kweendelezya nzyaamba alimwi ambwazyaamba. Balumi alimwi abamausyi abalo beelede kuba ‘amulawo’ ooyu amulaka wabo. Bazyali banji balizyi kuti kwaambaula cabukali kulakonzya kubanyonganya bana babo alimwi akuti balakonzya kucileka kuziswiilila nzyobaamba. Aboobo ciindi bazyali nobabandika caluzyalo, ciyoopa kuti bana cibaubile kubaswiilila alimwi akubamvwida.

Kufwumbwa naa tuli bazyali naa pe, ino mbuti mbotukonzya kwiiya kwaambaula caluzyalo? Tulabujana bwiinguzi mumajwi aakusaanguna aali ku Tusimpi 31:26: “Waambaula cabusongo najalula mulomo wakwe.” Eeci cibikkilizya kusala majwi ngotwaamba alimwi akwaamba cabusongo. Kanji-kanji cilagwasya kulibuzya kuti, ‘Sena ncondiyanda kwaamba cilanyemya bamwi, naa cilaleta luumuno?’ (Tus. 15:1) Masimpe, ncamaano kuyeeya katutanaamba.

Kasimpi kamwi kaamba kuti: “Majwi aambwa cakutayeeya alayasa mbuli panga.” (Tus. 12:18) Ciindi notusala majwi ngotuyanda kwaamba alimwi akuyeeya mbwaakonzya kubajatikizya bamwi, cilakonzya kutugwasya kweendelezya zintu nzyotwaamba. Kuti katubandika kweelana ‘amulawo waluzyalo’ tatukaambi majwi mabi naa kwaambaula munzila iitali kabotu. (Ef. 4:31, 32) Aboobo muciindi cakuba amizeezo naa ŋambawido iitali kabotu, tunoobandika munzila yaluzyalo alimwi iikulwaizya. Jehova wakapa cikozyanyo ncotukonzya kutobela mumakani aaya ciindi naakakulwaizya mubelesi wakwe iwakayoowede Elija. Mungelo iwakali kwiiminina Jehova wakabandika ‘ajwi libombe lyaansaansi.’ (1Bam. 19:12) Nokuba boobo, kuba aluzyalo kubikilizya zinji kunze buyo lyakwaamba majwi mabotu. Tweelede kucita azintu zitondezya luzyalo. Munzila nzi?

Tulamwiiya Jehova kwiinda mukubandika caluzyalo alimwi akucita zintu caluzyalo. (Ef. 4:32; 5:1, 2) Kujatikizya luzyalo ndobakatondezyegwa a Bakamboni ba Lisa, ibaambwa kale bakati: “Ciindi mukwasyi wesu nowakaambilwa kulonga katutalibambilide, banabukwetene bamwi mumbungano bakalomba mazuba obilo kumulimo kutegwa batugwasye kulongela zintu. Aciindi eeci, kunyina buya anondakali kwiiya Bbaibbele!” Milimo yaluzyalo njobakacita banabukwetene aabo yakabagwasya ba Lisa kubikkila maano kukasimpe.

 Ba Anne, ibaambwa kumatalikilo, abalo bakalumba akaambo kaluzyalo ndobakatondezyegwa a Bakamboni. Bakaamba kuti: “Akaambo kambobabede bantu munyika, cakali kundiyumina kubasyoma.” Bakayungizya kuti: “Ciindi nondakaswaangana a Bakamboni, ndakabadooneka akulibuzya kuti, ‘Nkaambo nzi ncobandibikkila maano?’ Pele luzyalo ndobakali kunditondezya aabo ibakali kundiyiisya Bbaibbele lwakandipa kubasyoma.” Ino mbubotu nzi bwakajanika? “Mukuya kwaciindi, ndakatalika kuzibikkila maano nzyondakali kwiiya.”

Amubone kuti ba Lisa aba Anne milimo yaluzyalo njobakabacitila bantu bamumbungano yakabasika kapati amoyo, calo icakaba kuti bayande kwiiya kasimpe. Luzyalo ndobakatondezyegwa ambungano lwakabagwasya kutalika kumusyoma Jehova alimwi abantu bakwe.

Akaambo kambobakakomezyegwa naa nkobakkala, bantu bamwi ncilengwa buya kulimbabo kubelesya majwi aaluzyalo alimwi akumweta-mweta. Eeci cili buyo kabotu kuti bantu  bamwi batondezya luzyalo akaambo kambobakakomezyegwa naa bube mbobajisi. Pele kuti katucita oobo akaambo buyo kambotwakakomezyegwa naa bube bwesu, nkokuti tatwiiyi luzyalo lwa Leza.—Amweezyanisye Milimo 28:2.

Luzyalo lwini-lwini ncibeela camucelo wamuuya wa Leza uusalala. (Gal. 5:22, 23) Aboobo kutegwa katutondezya luzyalo lwini-lwini tuyandika muuya wa Leza uusalala. Eeci cileendelana amakanze eesu aakwiiya Jehova alimwi a Jesu. Mbotuli Banakristo, tulababikkila kapati maano bamwi. Aboobo, eeci ncecitukulwaizya kuyanda Jehova alimwi abantu. Ikuti twacita boobo iluzyalo bunooli bube buzwa ansi amoyo alimwi mbwakkomanina Leza.

Cilakonzya kuuba-uba kutondezya luzyalo kuli baabo bakatutondezya luzyalo naa kubantu mbotuzyi. (2Sam. 2:6) Nzila imwi nkwiinda mukubalumba. (Kol. 3:15) Mbuti kuti katulimvwa kuti muntu umwi teeleli kutondezyegwa luzyalo?

Amubone kaambo aaka: Jehova upa cikozyanyo ciinda kubota mukutondezya luzyalo lupati, alimwi mu Jwi lyakwe muli ciiyo ciyandika kapati kujatikizya kutondezya bube oobu. Mabala aakuti “luzyalo lwa Leza” alibelesyedwe ziindi zinji mu Magwalo aa Banakristo aa Chigiriki. Ino mbuti Leza mbwatutondezya luzyalo?

Amuyeeye buyo Jehova mbwatondezya luzyalo kubantu boonse kutegwa bazumanane kupona. (Mt. 5:45) Mubwini, nociba ciindi katutanamuzyiba Jehova, walo wakatondezya luzyalo kulindiswe. (Ef. 2:4, 5, 8) Mucikozyanyo, wakapa bantu boonse cipego ciinda kubota, nkokuti Mwanaakwe Simuzyalwaalikke. Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti Jehova wakapa cinunuzyo ‘akaambo kaluzyalo lwakwe lunji kapati.’ (Ef. 1:7) Kuyungizya waawo, nokuba kuti tulaakumubisyila alimwi akumutyompya Jehova, walo ulazumanana kutusololela akutuyiisya. Malailile alimwi ajwi lyakwe ali mbuli ‘lusuunsu lwamvwula.’ (Dt. 32:2) Tatukonzyi kumubbadela kuluzyalo loonse ndwatutondezya. Alimwi masimpe ngakuti, ibulangizi bwesu boonse bwakumbele buyeeme aluzyalo lwa Jehova.—Amweezyanisye 1 Petro 1:13.

Tacidoonekwi buya kuti, luzyalo lwa Jehova ndubotu alimwi lulakulwaizya. Aboobo, muciindi cakutondezya luzyalo kubantu bamwi buyo, tweelede kusolekesya kwiiya Jehova kwiinda mukutondezya luzyalo kubantu boonse buzuba abuzuba. (1Tes. 5:15) Ciindi notutondezya luzyalo lyoonse, tuba mbuli mulilo uukasaala mubuzuba nokutontola. Tulabaumbulizya banamukwasyi, bakombima, babelesima alimwi abasimukoboma.

Amuyeeye bamumukwasyi wanu naa bamumbungano bakonzya kugwasyigwa akaambo kamajwi naa zintu nzyomucita caluzyalo. Kulakonzya kuba umwi mumbungano yanu uukonzya kuyandika lugwasyo lwanu mbuli kubamba ŋanda naa gaadeni alimwi akuula zintu. Kuyungizya waawo, kuti mwajana muntu umwi uuyandika lugwasyo mumulimo wamumuunda, sena inga mwagwasya munzila iigaminide?

Aboobo notwiiya Jehova, majwi eesu alimwi anzyotucita azyeendelezyegwe ‘amulawo waluzyalo.’