Skip to content

Skip to table of contents

Lulayo​—Ncitondezyo Caluyando lwa Leza

Lulayo​—Ncitondezyo Caluyando lwa Leza

“Aabo mbayanda Jehova ulabalaya.”—HEB. 12:6.

NYIMBO: 123, 86

1. Ino lulayo mu Bbaibbele kanji-kanji lwaambwa buti?

CIINDI nomumvwa bbala lyakuti “lulayo,” ino ncinzi ciboola mumizeezo yanu? Ambweni musaanguna kuyeeya cisubulo, pele nzinji zijatikizyidwe. Mu Bbaibbele, lulayo kanji-kanji lulaambwa munzila iikulwaizya, zimwi ziindi antoomwe aluzyibo, busongo, luyando alimwi abuumi. (Tus. 1:2-7; 4:11-13) Cili boobo akaambo kakuti lulayo lwa Leza ncitondezyo caluyando ndwajisi kulindiswe alimwi akuyandisisya kwakwe kwakuti tukajane buumi butamani. (Heb. 12:6) Nokuba kuti lulayo lwakwe lulakonzya kubikkilizya akusubula, lulayo kunyina nolupegwa calunya naa caluciso. Mubwini, ibbala lyakuti “lulayo” kanji-kanji lyaamba kuyiisya, mbuli kooko kucitwa mukukomezya mwana uuyandwa.

2, 3. Ino mbuti lulayo mbolubikkilizya kuyiisya alimwi acisubulo? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

2 Amubone cikozyanyo eeci: Mwana musankwa musyoonto wazina lya Johnny usobanya bbola muŋanda. Banyina bamwaambila kuti: “Yebo Johnny, ulizyi kuti toyelede kusobanya bbola muŋanda! Ulakonzya kupwaya cintu cimwi.” Pele kakunyina akubikkila maano kumalailile aabanyina, wazumanana kusobanya bbola mpoonya cakutayeeyelwa wapwaya nongo yajisi maluba. Ino mbuti banyina mbobalaamupe lulayo? Lulayo lwabo lulakonzya kubikkilizya kuyiisya alimwi acisubulo. Mukumuyiisya, balakonzya kumuyeezya Johnny kaambo ncocilubide ncaacita. Bayanda kumutondezya ncocili cabusongo kumvwida bazyali bakwe, kumupandulwida kuti milawo yabo ilayandika alimwi ileelede. Mpoonya kutegwa batondezye kuti nzyobamwaambila zilayandika, balakonzya kumupa cisubulo ceelede. Mucikozyanyo, ambweni balakonzya kumunyanga bbola Johnny kwaciindi cili mbocibede. Eeci cilakonzya kupa kuti abone kuti kutamvwida kulaletelela.

3 Mbwaanga tuzulilwa kumbungano ya Bunakristo, tuli cibeela caŋanda ya Leza. (1Tim. 3:15) Aboobo tulazilemeka nguzu zya Jehova zyoonse zyobilo zyakubikka zyeelelo alimwi akupa lulayo caluyando ciindi notwatazitobela. Kuyungizya waawo, ikuti micito yesu yapa kuti kucitike zintu zitali kabotu, lulayo lwakwe lulakonzya kutuyeezya kujatikizya mbociyandika kumuswiilila Taateesu wakujulu. (Gal. 6:7) Leza ulatubikkila maano kapati alimwi uyanda kuti katukkomene.—1Pet. 5:6, 7.

4. (a) Ino ndwiiyo lwamusyobo nzi ndwalongezya Jehova? (b) Ino ncinzi ncotutiilange-lange mucibalo eeci?

4 Kwiinda mukupa lulayo lwamu Magwalo, tulakonzya kumugwasya mwaneesu naa sikwiiya Bbaibbele kuti asike ambaakani yakuba sikutobela Kristo. Ijwi lya Leza, icibelesyo cipati ncotubelesya mukuyiisya, lilatugwasya “mukulaya cabululami.” Aboobo mwaneesu naa sikwiiya Bbaibbele ulakonzya kugwasyigwa kutegwa amvwisye alimwi ‘akutobela zintu zyoonse Jesu nzyaakalailila.’ (2Tim. 3:16; Mt. 28:19, 20) Jehova ulakulongezya kuyiisya kuli boobo, ikubagwasya basikwiiya kuti abalo bagwasye banji kuba basikwiiya ba Kristo. (Amubale Tito 2:11-14.) Lino atulange-lange bwiinguzi kumibuzyo eeyi yotatwe iiyandika kapati: (1) Ino mbuti lulayo lwa Leza mbolutondezya luyando ndwajisi kulindiswe? (2) Ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kuli baabo Leza mbaakapa lulayo kaindi? (3) Ciindi notupa lulayo, mbuti mbotukonzya kumwiiya Jehova a Mwanaakwe?

LEZA ULALAYA MUNZILA YALUYANDO

5. Ino muunzila nzi lulayo lwa Jehova mbolutondezya luyando ndwajisi kulindiswe?

5 Kwiinda mukukulwaizyigwa aluyando, Jehova ulalulamika alimwi ulatuyiisya kutegwa tuzumanane kukkala muluyando lwakwe alimwi amunzila iitola kubuumi. (1Joh. 4:16) Kunyina natusampaula naa kutwaambila majwi mabi, kutupa kulimvwa kubula mpindu. (Tus. 12:18) Muciindi caboobo, Jehova ulatulemeka, ulabukkomanina bubotu buli mumoyo wesu alimwi ulalulemeka lwaanguluko lwesu lwakulisalila. Sena mbomulubona oobo lulayo lwa Leza, tacikwe makani naa luzwa mu Jwi lyakwe, mumabbuku aamba zyamu Bbaibbele, kubazyali Banakristo, naa kubaalu bamumbungano? Masimpe, baalu ibasola kutululamika munzila yabubombe alimwi yaluyando ciindi ‘notwaleya,’ ambweni cakutazyiba, batondezya luyando ndwajisi Jehova kulindiswe.—Gal. 6:1.

6. Ciindi lulayo nolubikkilizya kulesyegwa zintu zimwi, ino mbuti eeci mbocitondezya luyando lwa Leza?

6 Nokuba boobo, zimwi ziindi lulayo lulakonzya kubikkilizya zinji ikutali buyo kululamika muntu kwiinda mumajwi. Ikuti kakuli zibi zipati zijatikizyidwe, lulakonzya kubikkilizya kusweekelwa mikuli mumbungano. Noliba leelyo nocili boobo, lulayo oolo lutondezya luyando lwa Leza kulindiswe. Mucikozyanyo, kusweekelwa mikuli kulakonzya kumugwasya muntu kubona mbociyandika kulinguwe kubikkila maano kapati kuciiyo cakwe ca Bbaibbele, kuzinzibala kuyeeya alimwi akupaila. Aboobo ulakonzya kuyumizyigwa kumuuya. (Int. 19:7) Mukuya kwaciindi, mikuli ilakonzya kupegwa kulinguwe alimwi. Nokuba kugusya muntu mumbungano kutondezya luyando lwa Jehova, nkaambo kukwabilila mbungano kubukkale bubyaabi. (1Kor. 5:6, 7, 11) Alimwi nokuba kuti Leza ulalulamika cansaizi, kugusya sizibi kulakonzya kumugwasya kubona mbocili cibyaabi kapati cintu ncaakacita alimwi cilakonzya kumukulwaizya kweempwa.—Mil. 3:19.

WAKAGWASYIGWA ALULAYO LWA JEHOVA

7. Ino Sebina wakali ni, alimwi ino nkampenda nzi nkaakaba ankako kumbele?

7 Kutegwa tukankaizye mboluyandika lulayo, atulange-lange bantu bobilo Jehova mbaakalulamika: Sebina, walo iwakali kupona mumazuba aa Mwami Hezekiya, alimwi aba Graham, imukwesu wamumazuba eesu. Mbwaakali mubanzi “uulanganya ŋanda”—yalo iilangilwa kuba ya Hezekiya—Sebina wakajisi bweendelezi buli mbobubede. (Is. 22:15) Nokuba boobo, cuusisya ncakuti wakatalika kulisumpula, kuliyandawida bulemu. Mane buya wakalisyida cuumbwe cidula kapati, alimwi wakali kutanta “nkalaki zyabulemu”!—Is. 22:16-18.

Kutalika kuzyibona munzila yeelede zintu cakulicesya kusololela kuzilongezyo zya Leza (Amubone muncali 8-10)

8. Ino mbuti Jehova mbwaakamupa lulayo Sebina, alimwi ino ncinzi cakacitika?

8 Akaambo kakuti Sebina wakali kuliyandawida bulemu, Leza ‘wakamutanda amulimo wakwe wabulemu’ akubikka Eliyakimu. (Is. 22:19-21) Kucinca ooku kwakaba iciindi Mwami wa Asuri Sanakeribu naakali kukanza kulwana Jerusalemu. Nokwakainda ciindi, mwami ooyu wakatuma balupati-pati ku Jerusalemu, antoomwe abasikalumamba banji, kutegwa bakanyonganye ba Juda akukonga Hezekiya kuti alibombye. (2Bam. 18:17-25) Eliyakimu wakatumwa kutegwa akaambaule abalupati-pati, pele tanaakali alikke pe. Wakaunka abambi bobilo, umwi wabo wakali Sebina, iwakali kubeleka kali mulembi. Sena eeci tiicakali kukonzya kwaamba kuti Sebina tanaakanyema pele muciindi caboobo wakautambula mukuli wakwe waansi kapati? Ikuti kacili boobo, ino nziiyo nzi nzyotukonzya kwiiya kuzwa kucibalo eeci? Atulange-lange ziiyo zyotatwe.

9-11. (a) Ino nziiyo nzi ziyandika kapati nzyotukonzya kwiiya kuli ceeco cakamucitikila Sebina? (b) Ino mwakulwaizyigwa buti kujatikizya Jehova mbwaakamweendelezya Sebina?

9 Cakusaanguna, Sebina wakasweekelwa mukuli wakwe. Icakamucitikila citondezya kucenjezya ooku kwakuti, “kulisumpula kusololela kulunyonyooko, alimwi muuya wakulitukumuna nguupa kuwa.” (Tus. 16:18) Ikuti kamujisi mikuli mumbungano, ambweni kamujisi ampuwo imwi, sena muyoosolekesya kuzumanana kulibona munzila iitondezya kulibombya? Sena muyoogamika bulemu kuli Jehova kuzipego zili zyoonse nzyomujisi naa zintu nzyomwakacita? (1Kor. 4:7) Mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Ndaambila nyoonse ooko kuti mutayeeyi kuti mulayandika kapati kwiinda bwini mbomubede, pele kamuyeeya kabotu.”—Rom. 12:3.

10 Cabili, kwiinda mukumusinsa kapati Sebina, Jehova ulakonzya wakali kutondezya kuti Sebina tanaakali kumubona kuti muntu uutakonzyi kugwasyigwa. (Tus. 3:11, 12) Eelo kaka eeci nciiyo cibotu kuli baabo ibasweekelwa mikuli yamulimo mumbungano ya Leza mazuba aano! Muciindi cakunyema alimwi akucimwa, abazumanane kubelekela Leza kusikila aagolela nguzu zyabo mubukkale bwabo bupya, akubona lulayo kuba citondezyo caluyando lwa Jehova. Amuyeeye kuti, Taateesu takatuboni kuti tuli baabo ibatakonzyi kugwasyigwa ikuti naa twalicesya kulinguwe. (Amubale 1 Petro 5:6, 7.) Lulayo lwaluyando lulakonzya kuba nzila Leza njakonzya kutubumba, aboobo atuzumanane kuba bateteete mumaanza aakwe.

11 Catatu, Jehova mbwaakamweendelezya Sebina cipa ciiyo ciyandika kapati kuli baabo ibapedwe nguzu zyakupa lulayo, mbuli bazyali abalangizi Banakristo. Ino nciiyo nzi? Nokuba kuti lulayo lwa Jehova lulakonzya kutondezya mbwacisulide kapati cibi, alimwi lulakonzya kutondezya mbwamubikkila maano muntu ooyo iwakabisya. Ikuti naa mbuli muzyali naa mulangizi muyandika kupa lulayo, sena muyakumwiiya Jehova, kusulaika cibi kumwi kamuyandaula bubotu mumwanaanu naa mumusyominyoko?—Jud. 22, 23.

12-14. (a) Ino muunzila nzi bamwi mbobalutambula lulayo luzwa kuli Leza? (b) Ino mbuti Jwi lya Leza mbolyakagwasya mukwesu umwi kucinca mbwaakali kuzibona zintu, alimwi ncinzi cakacitika?

12 Cuusisya ncakuti, bamana kupegwa lulayo, bamwi cilabacisa kapati cakuti balatantamuka kuli Leza alimwi akubantu bakwe. (Heb. 3:12, 13) Pele sena eeci caamba kuti bantu ibali boobo tabakonzyi kugwasyigwa? Amubone ba Graham, balo ibakagusyigwa mumbungano, mukuya kwaciindi bakapilusyigwa, mpoonya alimwi bakaleka kusungwaala kumuuya. Nokwakainda myaka, bakalomba mwaalu iwakapangide cilongwe ambabo kuti batalike kwiiya Bbaibbele.

13 Mwaalu ooyo wakaamba kuti: “Ba Graham bakajisi penzi lyakulisumpula. Bakalibasulide baalu ibakeendelezya makani aakugusyigwa kwabo mumbungano. Aboobo ziiyo zisyoonto izyakatobela twakabandika magwalo aamba kulisumpula alimwi abubi bwambubo. Ba Graham bakatalika kulibona bwini mbobakabede mucimbonimboni ca Jwi lya Leza, alimwi ncobakabona tiibakacikkomanina! Eelo kaka bakagwasyigwa kapati! Nobakamana kuzumina kuti ‘tanda’ lyakulisumpula ndelyakali kubapa kuti bataboni alimwi akuti muuya wakusulaika lyakali penzi lyabo, bakatalika kucinca cakufwambaana kutegwa bacite kabotu. Bakatalika kujanika kumiswaangano lyoonse, kwiiya Jwi lya Leza cabusungu, alimwi akuba acilengwa cakupaila abuzuba. Kuyungizya waawo, bakaizumina mikuli yabo yakumuuya kabali silutwe wamukwasyi calo icakabakkomanisya bakaintu babo alimwi abana babo.”—Lk. 6:41, 42; Jak. 1:23-25.

14 Mwaalu wakazumanana kati: “Bumwi buzuba, ba Graham bakandaambila cintu cimwi icakandinjila mumoyo. Bakaamba kuti ‘Kasimpe ndakakazyiba kaindi alimwi buya ndakali kubeleka kandili mupainiya. Pele lino aawa ndendilyo nondikonzya kwaamba camasimpe kuti ndilamuyanda Jehova.’ Kakutanainda ciindi cilamfwu, bakalombwa kuti kabanoopa bantu maikkulofoni ku Ŋanda ya Bwami—coolwe ncobakali kulumba kapati. Cikozyanyo cabo cakandiyiisya kuti ciindi muntu nalicesya kuli Leza kwiinda mukutambula lulayo, zilongezyo inga ziile kupoomoka!”

CIINDI NOMUPA LULAYO, AMWIIYE LEZA A KRISTO

15. Ikuti katuyanda kuti lulayo lwesu kalusika amoyo, ino ncinzi ncotweelede kucita?

15 Kutegwa tube bamayi babotu, tweelede kusaanguna kuba basikwiiya babotu. (1Tim. 4:15, 16) Mbubwenya buyo, aabo ibazumizyidwe a Leza kupa lulayo, lwabo beni beelede kuzumanana kutobela busolozi bwa Jehova cakuliyandila. Kutobela busolozi cakulicesya kuli boobu kupa kuti balemekwe alimwi kupa kuti kabaamba cakwaanguluka ciindi nobayiisya naa nobalulamika bamwi. Atulange-lange cikozyanyo ca Jesu.

16. Ino nziiyo nzi zimwi kujatikizya lulayo lweelela alimwi akuyiisya kubotu nzyotukonzya kwiiya kuli Jesu?

16 Jesu wakali kubaswiilila akubamvwida Bausyi lyoonse, noliba leelyo nocakali ciyumu kapati kucita boobo. (Mt. 26:39) Alimwi wakali kulemeka Bausyi kwiinda munjiisyo zyakwe alimwi abusongo. (Joh. 5:19, 30) Kulicesya kwa Jesu alimwi akumvwida kwakwe kwakakwelelezya bantu babombe myoyo kulinguwe alimwi kwakamugwasya kuba mwiiyi uujisi lweetelelo alimwi uuli kabotu. (Amubale Luka 4:22.) Majwi aakwe mabotu akabasika amoyo aabo ibakali mbuli tete lipwayikide naa kalambe kasuka busi ikayanda kuzima. (Mt. 12:20) Noliba leelyo kukkazika moyo kwakwe nokwakali kusunkwa, Jesu wakali kutondezya luzyalo alimwi aluyando. Eeci cakalibonya ciindi naakalulamika baapostolo bakwe akaambo kakutondezya muuya wakuliyanda, kulisumpula.—Mk. 9:33-37; Lk. 22:24-27.

17. Ino mbube nzi bubotu buyoogwasya baalu kuba beembezi babotu bambelele zya Leza?

17 Boonse aabo ibazumizyidwe kupa lulayo lwamu Magwalo balaba basongo ciindi nobaiya cikozyanyo ca Kristo. Masimpe, kucita boobo kutondezya luyandisisyo lwabo lwakuyanda kubumbwa a Leza a Mwanaakwe. Mwaapostolo Petro wakalemba kuti: “Amweembele butanga bwa Leza ibuli mumaanza aanu, amubeleke mbomuli balangizi, ikutali cakusinikizyigwa buya pe, pele cakuliyandila kumbele lya Leza; ikutali akaambo kakuyanda kujana mpindu cabumpelenge, pele caluyandisisyo; ikutali kuba mbuli basimalelo kuli baabo ibali ndukono lwa Leza, pele mube zikozyanyo kubutanga.” (1Pet. 5:2-4) Masimpe ngakuti, balangizi batobela Leza alimwi a Kristo cakukondwa, mutwe wambungano, balaligwasya lwabo beni abaabo mbobalanganya.—Is. 32:1, 2, 17, 18.

18. (a) Ino ncinzi Jehova ncayanda kubazyali? (b) Ino mbuti Leza mbwabagwasya bazyali kuzuzikizya mikuli yabo?

18 Njiisyo nzyemunya zilabeleka mumukwasyi. Basilutwe bamikwasyi baambilwa kuti: “Anywebo nomausyi, mutanoobanyemyi bana banu pe, pele amuzumanane kubalela mululayo alwiiyo lwa Jehova.” (Ef. 6:4) Ino mapati buti makani aaya? Lugwalo lwa Tusimpi 19:18 lwaamba kuti: “Kolaya mwanaako nokucili bulangizi, alimwi utabi nduwe uumupa kuti afwe.” Masimpe, Jehova ulabapa mulandu bazyali Banakristo ikuti baalilwa kupa lulayo luyandika kumwana! (1Sam. 3:12-14) Nokuba boobo, Jehova ulabapa busongo anguzu nzyobayandika bazyali ciindi nobamulomba cakulicesya mumupailo alimwi anobasyoma Jwi lyakwe amuuya uusalala kutegwa ubasololele.—Amubale Jakobo 1:5.

KWIIYA MBOTUKONZYA KUPONA MULUUMUNO KUKABE KUTAMANI

19, 20. (a) Ino nzilongezyo nzi ziboola kwiinda mukutambula lulayo lwa Leza? (b) Ino ncinzi ncotuyoolanga-langa mucibalo citobela?

19 Cilakonzya kuba ciyumu kuzibala zilongezyo zyoonse ziboola akaambo kakutambula lulayo alimwi akwiiya Jehova a Jesu ciindi notupa bamwi lulayo. Cakutadooneka, mikwasyi alimwi ambungano buba busena bwaluumuno. Abalo bantu umwi aumwi kumugama balimvwa kuyandwa ncobeni, kuba ampindu alimwi akukwabililwa—kulabila zilongezyo ziboola kumbele. (Int. 72:7) Masimpe, takuli kuciindizya kwaamba kuti lulayo lwa Jehova lutuyiisya mbotukonzya kupona antoomwe muluumuno kukabe kutamani akweendelana katuli mukwasyi uulanganizyigwa anguwe. (Amubale Isaya 11:9.) Ciindi notulubona munzila eeyi lulayo lwa Leza, cilalangilwa kuti tuyoolulumba kapati akaambo kabwini mbolubede: citondezyo cibotu caluyando lupati ndwajisi Leza kulindiswe.

20 Mucibalo citobela, tuyoobandika kapati kujatikizya nzila zyakupa lulayo mumukwasyi alimwi amumbungano. Alimwi tuyoolanga-langa makani aakulilesya alimwi acintu cimwi cikonzya kubija kapati kwiinda kucisa kwaciindi cisyoonto kuboola akaambo kalulayo.