Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 22

Amubikkile Maano Kujatikizya Mbomubala

Amubikkile Maano Kujatikizya Mbomubala

‘Amusinizye zintu ziyandika kapati.’—FLP. 1:10.

LWIIMBO 35 “Amusinizye Zintu Ziyandika Kapati”

IZILI MUCIBALO *

1. Nkaambo nzi bamwi ncobakonzya kwaalilwa kubala?

MAZUBA AANO, bantu banji beelede kubeleka canguzu kutegwa bajane mali aayandika mubuumi. Bakwesu banji babeleka mawoola manji kutegwa bajane zyakulya, zyakusama alimwi aakoona. Bamwi beenda mawoola manji abuzuba kuunka kumulimo mpoonya alimwi akupiluka kuŋanda bakotoka. Bamwi kutegwa bajane mali aakugwasya mikwasyi yabo babeleka milimo iiminya. Kusikila ciindi nobakotoka, bakwesu abacizyi aaba inga balikatede kapati! Akaambo kakukatala banji inga tabacijisi nguzu zyakubala.

2. Ino mubala ciindi nzi?

2 Nokuba boobo, bwini mbwakuti tweelede kujana ciindi cakubala, kulibala cakusitikila Jwi lya Leza alimwi amabbuku eesu aa Bunakristo. Eeci cilayandika kapati ikuti katuyanda kuba acilongwe cibotu a Jehova alimwi akuyoopona buumi butamani. (1Tim. 4:15, 16) Bamwi balafwuma kubuka abuzuba kutegwa babale ciindi nokuumwine alimwi inga mizeezo yabo ilikkalikene akaambo kakuti bali kulyookezya. Bamwi balabikka ciindi cisyoonto ambali nokuumwine kumazuba kutegwa balye cakulya cakumuuya alimwi akuzinzibala kuyeeya kujatikizya ncico.

3-4. Ino nkucinca kuli buti ikwakacitwa kujatikizya mweelwe wamabbuku ngotutambula alimwi nkaambo nzi?

3 Cakutadooneka mulazumina kuti cilayandika kujana ciindi cakubala. Pele ino ncinzi ncotweelede kubala? Ambweni mulakonzya kwaamba kuti, ‘Nzinji zyakubala. Cilandikatazya kuzibala zyoonse.’ Bamwi balacikonzya kwaabala mabbuku oonse alimwi akweebelela mavidiyo oonse aamba zyamu Bbaibbele ngotutambula, pele bakwesu banji cilabakatazya kucita oobo. Bamu Kabunga Keendelezya balizyi oobo. Akaambo kaceeci, caino-ino kwakapegwa busolozi bwakucesya mweelwe wamabbuku ngotutambula, aasimbidwe alimwi aali aintaneti.

4 Mucikozyanyo, Bbuku Lyaamwaka lya Bakamboni ba Jehova lyakaleka kumwaigwa mbwaanga zyakuluula zinji zikulwaizya zilajanika a jw.org® alimwi amumapulogilamu a JW Broadcasting® mwezi amwezi. Mamagazini a Ngazi Yamulindizi yakubuleya alimwi a Sinsimuka! lino amwaigwa buyo ziindi zyotatwe amwaka. Kucinca ooku tiikwakacitwa kutegwa tube aciindi cinji cakucita zintu izitajatikizyi bukombi bwesu kuli Jehova. Muciindi caboobo, kwakacitwa kutegwa tube aciindi cinji cakubikkila maano ‘kuzintu ziyandika kapati.’ (Flp. 1:10) Lino atubandike kujatikizya mbotukonzya kusala zintu ziyandika kapati alimwi ambotukonzya kugwasyigwa ciindi notucita ciiyo cesu ca Bbaibbele.

AMUSALE ZINTU NZYOMWEELEDE KUBIKKA MUBUSENA BWAKUSAANGUNA

5-6. Ino mabbuku nzi ngotweelede kubikkila maano kubala?

5 Ino tweelede kusaanguna kubala nzi? Cakutadooneka tweelede kuzandula ciindi abuzuba cakubala Jwi lya Leza. Zyaandaano zyakubala kumbungano mukubala Bbaibbele kwansondo ansondo zyakacesyegwa kutegwa tube aciindi cinji cakuzinzibala kuyeeya nzyotubala alimwi akuvwuntauzya. Mbaakani yesu tayeelede kuba yakubala buyo zyaandaano zyamunsondo iigaminide, pele tweelede kulekela nzyotubala kutusika amoyo alimwi akutupa kuyumya cilongwe cesu a Jehova.—Int. 19:14.

6 Ino ncinzi acimbi ncotweelede kubala cakubikkila maano? Cakutadooneka, tuyandika kulibambila Ciiyo ca Ngazi Yamulindizi alimwi a Ciiyo ca Bbaibbele Cambungano mpoonya azibeela zyamuswaangano wamukati kansondo. Alimwi tweelede kwiibala Ngazi Yamulindizi a Sinsimuka! imwi aimwi.

7. Sena tweelede kutyompwa ikuti katutacikonzyi kuzibala naa kuzyeebelela zyoonse izili awebbusaiti yesu alimwi aa JW Broadcasting?

7 Mulakonzya kwaamba kuti, ‘Cili kabotu, pele ino mbuti kujatikizya zibalo alimwi amavidiyo aali awebbusaiti yesu ya jw.org, mpoonya azimbi izili a JW Broadcasting? Zinji azyalo!’ Amubone cikozyanyo eeci: Kulabikkwa zyakulya zijisi busani zinji iziindene-indene atebulu kubusena kusambalilwa zyakulya zijikidwe kale. Basikuula zyakulya tabakonzyi kuzilabila zyoonse zibikkidwe. Aboobo balya buyo zyakulya zisyoonto akati kazyeezyo zibikkidwe. Mbubwenya buyo, ikuti naa cilamwaalila kuzibala zyoonse izili aaintaneti, mutatyompwi pe. Amubale alimwi akweebelela nzyomukonzya. Lino atubandike ncocaamba kubala alimwi ambotukonzya kucita kutegwa kubala kwesu kakugwasya kapati.

KUBALA MULIMO!

8. Ninzila nzi nzyotweelede kutobela ciindi notubala Ngazi Yamulindizi alimwi ino kucita boobo inga kwatugwasya buti?

8 Ciindi nomubala, cilayandika kubikkila maano kuli ceeco ncomubala kutegwa mwiiye cintu cimwi ciyandika kapati. Tacaambi kwiile kubala buyo cakwiinzya mulawo alimwi akweenga bwiinguzi pe. Mucikozyanyo, ciindi nomulibambila Ciiyo ca Ngazi Yamulindizi, cakusaanguna amubale cibeela ca izili mucibalo icili kumatalikilo aacibalo. Mpoonya, amubale akuzinzibala kuyeeya mutwe wacibalo, tutwe tuli mucibalo alimwi amibuzyo yakwiinduluka. Mwamanizya, amucibale cibalo cakutabinda alimwi cakubikkila maano. Amubikkile maano kumajwi aamwaambila cibandikwa mumuncali, alo kanji-kanji aali kumatalikilo kwamuncali umwi aumwi. Bunji bwaziindi majwi aaya alagwasya kuzyiba kaambo ikapandululwa mumuncali. Mwanooyaabubala cibalo coonse, amuyeeye kujatikizya muncali umwi aumwi mboweendelana akatwe kasyoonto kali mucibalo alimwi amutwe wacibalo coonse. Amulembe mabala aali woonse ngomutazyi kabotu alimwi atwaambo ntomuyanda kumvwisya kwiinda mubuvwuntauzyi bumwi.

9. (a) Nkaambo nzi ncotweelede kwaabikkila kapati maano magwalo ciindi notubala Ngazi Yamulindizi alimwi mbuti mbotukonzya kucita oobo? (b) Kweelana alugwalo lwa Joshua 1:8, ncinzi acimbi ncotweelede kucita kunze buyo lyakubala magwalo?

9 Ciindi notwiiya ciiyo ca Ngazi Yamulindizi kumiswaangano yambungano, cilatugwasya kulimvwisya Bbaibbele. Aboobo, amubikkile maano kumagwalo, ikapati aayo ayoobalwa ciindi cibalo canoobandikwa ambungano. Mweelede kubikkila maano kapati kujatikizya mabala naa majwi aali mumagwalo mbwaayendelana akaambo kali mukubandikwa mumuncali. Kuyungizya waawo, nomubala, amuzinzibale kwaayeeya magwalo ngomubala, amubone mbomukonzya kwaabelesya nywebo lwanu kumugama mubuumi bwanu.—Amubale Joshua 1:8.

Nobazyali, amubayiisye bana banu mbokubalwa (Amubone muncali 10) *

10. Kweelana alugwalo lwa Bahebrayo 5:14, nkaambo nzi bazyali ncobeelede kuyiisya bana babo mbokulibambilwa alimwi ambokuvwuntauzyigwa ciindi nobakomba mumukwasyi?

10 Tacidoonekwi kuti bazyali bayanda kuti Kukomba Mumukwasyi nsondo ansondo kakubakkomanisya bana babo. Pele nokuba kuti bazyali lyoonse beelede kuti kabalibambilide kujatikizya ceelede kubandikwa lyakukomba mumukwasyi, tabeelede kulimvwa kuti lyoonse beelede kucita zintu zimwi zyaalubazu naa zisobano zikkomanisya nsondo ansondo. Nokuba kuti ciindi ca Kukomba Mumukwasyi inga mwacibelesya kweebelela pulogilamu yamwezi amwezi ya JW Broadcasting naa ziindi zimwi kucita zintu zyaalubazu, mbuli kupanga bwato bwa Nowa, cilayandika kubayiisya bana mbobeelede kubala. Mucikozyanyo, beelede kwiiya mbobakonzya kulibambila miswaangano yambungano naa mbobakonzya kuvwuntauzya kaambo kamwi nkobakajana kucikolo. (Amubale Bahebrayo 5:14.) Ikuti naa kabalibala Bbaibbele kuŋanda, ciyoobaubila kumvwisya twaambo tuyiigwa kumiswaangano yambungano, yabbazu alimwi ayacooko, yalo zimwi ziindi iitabikkilizyi akweebelela mavidiyo. Nokuba boobo, bulamfwu bwaciindi ncomubelesya kucita ciiyo bweelede kweendelana aciimo alimwi abube bwabana.

11. Nkaambo nzi cilayandika kubayiisya bantu mbotuyiisya Bbaibbele mbobeelede kubala cakusitikila ciindi nobali balikke?

11 Bantu mbotuyiisya Bbaibbele abalo beelede kuyiisyigwa mbokubalwa. Ciindi nobacili bapya, tulakkomana kubona kuti baleenga bwiinguzi ciindi nobalibambila ciiyo ca Bbaibbele naa miswaangano yambungano. Pele tweelede kubayiisya mbokuvwuntauzyigwa alimwi ambobeelede kubala cakusitikila ciindi nobali balikke. Munzila eeyi, nobajana penzi, muciindi cakubalikila kuli bamwi mumbungano kutegwa babagwasye, bayoozyiba mbobakonzya kujana makani aakonzya kubagwasya kwiinda mukuvwuntauzya mumabbuku eesu.

AMUBE AMBAAKANI CIINDI NOMUBALA

12. Ino tweelede kuba ambaakani nzi ciindi notubala?

12 Ikuti kamutakuyandi kubala, ambweni muyeeya kuti inga tamucikonzyi kukukkomanina. Pele mulakonzya kukukkomanina. Inga mwatalika kwiinda mukubala buyo kwaciindi cisyoonto mpoonya asyoonto-syoonto kamuyaabuyungizya bulamfwu bwaciindi ncomubala. Amube ambaakani ciindi nomubala. Mubwini, mbaakani yesu iiyandika kapati njakuba acilongwe ciyumu a Jehova. Mbaakani njotukonzya kuzuzikizya cakufwambaana njakupa bwiinguzi ikuti umwi wabuzya mubuzyo naa kuvwuntauzya kujatikizya penzi ndyotujisi.

13. (a) Amupandulule ncakonzya kucita mukubusi kutegwa ayiminine nzyasyoma kucikolo. (b) Mbuti mbomukonzya kulubelesya lulayo iluli kulugwalo lwa Bakolose 4:6?

13 Mucikozyanyo, sena muli bakubusi ibacili kucikolo? Basicikolonyoko inga kabasyoma munjiisyo yakusanduka. Aboobo inga mwayanda kuti mubapandulwide twaambo itumupa kusyoma kuti twakalengwa buya kweelana ancoliyiisya Bbaibbele, pele ambweni mulimvwa kuti inga tamucikonzyi. Ikuti kacili boobo, mweelede kutalika kubala! Inga kamujisi twaambo tobile twakucitila boobo: (1) kutegwa muyumye lusyomo lwanu lwakuti Leza ngowakalenga zintu zyoonse alimwi (2) kutegwa mwiiye kukapandulula kabotu kasimpe kamu Jwi lya Leza. (Rom. 1:20; 1Pet. 3:15) Cakusaanguna, ambweni mulakonzya kulibuzya kuti, ‘Nkaambo nzi basicikoloma ncobasyoma munjiisyo yakusanduka? Mpoonya kwiinda mukubelesya mabbuku eesu, amuvwuntauzye cakusitikila. Kwiiminina nzyomusyoma inga kacitali cintu cikatazya mbuli mbomuyeeya. Bantu banji basyoma munjiisyo yakusanduka akaambo buyo kakuti muntu ngobalemeka kapati wakabaambila kuti njamasimpe. Ikuti naa mwajana kaambo komwe naa tobilo ntomukonzya kubaambila, mulakonzya kugwasya muntu umwi uuyandisisya kapati kwiiya kasimpe.—Amubale Bakolose 4:6.

AMUYUNGIZYE LUYANDISISYO LWANU LWAKUBALA

14-16. (a) Ncinzi ncomukonzya kucita kutegwa muzyibe zinji kujatikizya bbuku limwi lyamu Bbaibbele ndyomutazyi kabotu? (b) Amupandulule kujatikizya magwalo aatazubulwidwe mbwaakonzya kumugwasya kulimvwisya kabotu-kabotu bbuku lya Amosi. (Alimwi amubone akabbokesi kakuti “ Amweezyeezye Kuti Mulizibwene Kazicitika Nzyomubala mu Bbaibbele.”)

14 Amweezyeezye kuti kumuswaangano wambungano tuyoobala alimwi akubandika bbuku limwi akati kamabbuku aamu Bbaibbele aabusinsimi masyoonto-syoonto, ambweni eelyo ndyomutazyi kabotu. Andiza ncomweelede kusaanguna kucita nkuyungizya luyandisisyo lwanu muzintu nzyaakalemba musinsimi ooyo. Mbuti mbomukonzya kucita oobo?

15 Cakusaanguna amulibuzye kuti: ‘Ino ncinzi ncondizyi kujatikizya mulembi wabbuku eeli? Ino wakali ni? Ino wakali kukkala kuli? Ino wakali kubeleka mulimo nzi?’ Ciindi notuzyiba zinji kujatikizya mulembi, tulakonzya kumvwisya kaambo ncaakabelesya majwi naa zikozyanyo eezyo nzyotujana mubbuku ndyaakalemba. Nomubala Bbaibbele, amubikkile maano kutwaambo itutondezya bube mbwaakajisi mulembi ooyo.

16 Cabili, mweelede kuzyiba ciindi bbuku eelyo nolyakalembwa. Mulakonzya kucita oobo kwiinda mukulanga “Mulongo Wamabbuku Aamu Bbaibbele” uuli kumamanino aa Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya. Kuyungizya waawo, mulakonzya kulanga-langa ccaati iitondezya basinsimi abami mu Makani Aayungizyidwe A6. Ikuti bbuku lyamu Bbaibbele ndyomubala ndyabusinsimi, inga cabota kuzyiba mbobwakabede bukkale bwabantu ciindi nolyakali kulembwa. Micito nzi mibyaabi njobakali kucita bantu njaakatuminwa musinsimi kubagwasya kuti baileke? Ino mbaani ibakapona aciindi ncaakapona musinsimi ooyo? Kutegwa mumvwisye kabotu-kabotu, mweelede kubala amumabbuku aambi aamu Bbaibbele. Mucikozyanyo, kutegwa mumvwisye icakali kucitika ciindi musinsimi Amosi naakali kupona, inga mwagwasyigwa kwiinda mukubala tupango ituli mubbuku lya 2 Bami alimwi alya 2 Makani, itwaambidwe mumulongo wamagwalo aajisi twaambo tukozyenye mubbuku lya Amosi 1:1. Alimwi mulakonzya kulanga-langa nzyaakalemba Hosea, walo uulangilwa kuti wakapona aciindi ncaakapona Amosi. Ikuti mwabala mumabbuku aaya aamu Bbaibbele, muyoomvwisya kabotu-kabotu mbobwakabede bukkale ciindi ncaakapona Amosi.—2Bam. 14:25-28; 2Mak. 26:1-15; Hos. 1:1-11; Am. 1:1.

AMUBIKKILE MAANO KUTWAAMBO ITULIBONYA KUTI NTUSYOONTO KAPATI

17-18. Kwiinda mukubelesya zikozyanyo izili mumincali naa cikozyanyo canu nobeni, amutondezye ikubikkila maano kutwaambo itulibonya kuti ntusyoonto kapati mbokukonzya kumupa kucikkomanina ciiyo canu ca Bbaibbele.

17 Ciindi notubala Bbaibbele, cilagwasya ikuti katuyandisisya kapati kwiiya zinji. Mucikozyanyo, amweezyeezye kuti mubala caandaano 12 cabusinsimi bwa Zekariya, icaamba lufwu lwa Mesiya. (Zek. 12:10) Ciindi nomwasika mukapango 12, mwabala kuti “mukwasyi wabamuŋanda ya Natani” uyoolila kapati akaambo kalufwu lwa Mesiya. Muciindi cakwiinda cakufwambaana kakunyina kubikkila maano kukaambo aaka, mwaima akulibuzya kuti: ‘Ino nkuswaangana kuli buti ikuliko akati kabamuŋanda ya Natani alimwi a Mesiya? Sena kuli nzila mbondikonzya kujana makani aayungizyidwe?’ Mpoonya mwasoleka kuvwuntauzya. Lugwalo lujisi kaambo kakozyenye ndugwalo lwa 2 Samuele 5:13, 14, ooko nkomwaiya kuti Natani wakali umwi wabana ba Mwami Davida. Lugwalo lwabili ilujisi kaambo kakozyenye ilwa Luka 3:23, 31, lutondezya kuti Jesu wakali mumulongo wazyalani lya Natani kwiinda muli Mariya. (Amubone Malifalensi Aamu Kabbuku Kamuswaangano Wabuumi Amulimo Wesu, June 2018, peeji 6 Ino bausyi Josefa bakali bani?) Mpoonya mwakkomana kapati! Mwalizyi kuti kuli businsimi bwaamba kuti Jesu wakali kuyoozwa mumukwasyi wa Davida. (Mt. 22:42) Pele Davida wakajisi bana basankwa ibainda ku 20. Aboobo sena tacigambyi kuti Zekariya wakaamba cacigaminina kuti bamukwasyi wa Natani kuugama bakalijisi twaambo twakulila akaambo kalufwu lwa Jesu?

18 Amubone cikozyanyo acimbi. Mucaandaano cakusaanguna cabbuku lya Luka, tubala kuti mungelo Gabriyeli wakaswaya Mariya alimwi akumwaambila kujatikizya mwana ngwaakali kuyoozyala kuti: “Ooyu unooli mupati alimwi uyootegwa Mwana wa Mupatikampatila, alimwi Jehova Leza uyoomupa cuuno cabwami ca Davida usyi, eelyo unooli Mwami uuyoolela muŋanda ya Jakobo kukabe kutamani.” (Lk. 1:32, 33) Ambweni inga twabikkila buyo maano kukaambo kakusaanguna mumulumbe wa Gabriyeli kakuti, Jesu wakali kuyakwiitwa kuti “Mwana wa Mupatikampatila.” Pele alimwi Gabriyeli wakasinsima kuti Jesu “unooli Mwami uuyoolela.” Aboobo tulakonzya kulibuzya ncaakali kupandulula majwi aa Gabriyeli aayo kuli Mariya. Sena Mariya wakayeeya kuti majwi aa Gabriyeli akali kupandulula kuti Jesu wakali kuyoonjila mubusena bwa Mwami Heroda naa mubusena bwaumwi wabaabo ibakali kuyoolida Heroda busena kali muleli mu Israyeli? Ikuti naa Jesu waba mwami, nkokuti Mariya wakali kuyooba banyina mwami alimwi mukwasyi wakwe wakali kuyookkala muŋanda yamwami. Pele kunyina Bbaibbele nolyaamba kuti Mariya wakaamba makani aali boobu kuli Gabriyeli; alimwi kunyina mpotubala kuti Mariya wakalomba cuuno caatala mu Bwami, mbuli mbobakacita basikwiiya ba Jesu bobilo. (Mt. 20:20-23) Makani aaya atupa kusyoma kuti Mariya wakali mukaintu uulicesya kapati!

19-20. Kweelana alugwalo lwa Jakobo 1:22-25 alimwi a 4:8, ino tweelede kuba ambaakani nzi ciindi notubala?

19 Atuyeeye kuti kaambo kapati ikatupa kubala Jwi lya Leza alimwi amabbuku eesu aa Bunakristo nkakuyumya cilongwe cesu a Jehova. Alimwi tuyanda kuzyiba bwini ‘mbotulibonya’ ampotweelede kubambulula kutegwa tumukkomanisye Leza. (Amubale Jakobo 1:22-25; 4:8.) Aboobo, kumatalikilo aacibalo cimwi acimwi, tweelede kulomba lugwasyo lwamuuya uusalala kuli Jehova. Tweelede kumulomba kuti atugwasye kujana ziiyo zigwasya mucibalo alimwi akulibona mbuli mbwatubona walo.

20 Toonse atube mbuli mubelesi wa Leza uusyomeka iwaambwa asintembauzyo kuti: “Ukkomanina mulawo wa Jehova, alimwi ulabala mulawo wakwe caansaansi syikati amasiku. . . . Zyoonse nzyacita ziyoozwidilila.”—Int. 1:2, 3.

LWIIMBO 88 Kondipa Kuzyiba Nzila Zyako

^ munc. 5 Cabwaabi Jehova ulatupa zintu zinji zyakweebelela, kubala alimwi akwiiya. Mucibalo eeci, tulagwasyigwa kusala nzyotuyanda kubala, alimwi tulabandika nzila izigwasya kujatikizya mbotukonzya kujana mpindu ciindi notubala.

^ munc. 61 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Bazyali batondezya bana babo mbokulibambilwa Ciiyo ca Ngazi Yamulindizi cansondo ansondo.

^ munc. 63 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Mukwesu ulavwuntauzya kujatikizya mulembi wa Bbaibbele Amosi. Zifwanikiso izilibonya kusyule zitondezya nzyabwene mukwesu mukweezyeezya kwakwe ciindi nabala zibalo zyamu Bbaibbele alimwi akuzinzibala kuyeeya kujatikizya nzizyo.