Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 21

Muteenwi ‘Abusongo Bwanyika Eeyi’

Muteenwi ‘Abusongo Bwanyika Eeyi’

“Busongo bwanyika eeyi mbufwubafwuba kuli Leza.” —1KOR. 3:19.

LWIIMBO 98 Magwalo Akasololelwa a Leza

IZILI MUCIBALO *

1. Ncinzi Bbaibbele ncolituyiisya?

TULAKONZYA kubuzunda buyumuyumu buli boonse akaambo kakuti Jehova Mwiiyi wesu Mupati. (Is. 30:20, 21) Ijwi lyakwe lilatupa zyoonse nzyotuyandika kutegwa ‘tweelele ncobeni’ alimwi ‘katulibambilide cakumaninina kubeleka mulimo mubotu uuli woonse.’ (2Tim. 3:17) Ciindi notupona kweelana anjiisyo zyamu Bbaibbele, tuba basongo kwiinda baabo ibaamba kuti tweelede kupona kweelana ‘abusongo bwanyika eeyi.’—1Kor. 3:19; Int. 119:97-100.

2. Ncinzi ncotutiilange-lange mucibalo eeci?

2 Kweelana ambotutiibone, busongo bwanyika kanji-kanji bukulwaizya zisusi zyanyama. Aboobo cilakonzya kutuyumina kukazya mizeezo alimwi amicito yabaabo ibali kulubazu lwanyika. Nkakaambo kaambo, Bbaibbele ncolyaamba kuti: “Amucenjele kuti kutabi muntu uumoongelezya kuti mucegwe kwiinda mubusongo bwabantu alweeno, kweelana atunsiyansiya twabantu.” (Kol. 2:8) Mucibalo eeci, tulabona kujatikizya bantu mbobakatalika kusyoma bubeji bobilo mbwayiisya Saatani. Mubukkale bumwi abumwi, tulabona busongo bwanyika mbobuli bufwubafwuba alimwi abusongo ibuli mu Jwi lya Leza mbobusumpukide kapati kwiinda cintu cili coonse icili munyika.

KUCINCA KUJATIKIZYA MBOBAKUBONA BANTU KULILEMEKA MUMAKANI AAKOONANA

3-4. Nkucinca nzi kupati kujatikizya mbobakali kukubona bantu kulilemeka mumakani aakoonana ikwakacitika ku United States kumatalikilo amwaanda wamyaka wa 20?

3 Ku United States, kumatalikilo aamwaanda wamyaka wa 20 kwakali kucinca kupati kujatikizya mbobakubona bantu kulilemeka mumakani aakoonana. Kacitanacitika eeci, bantu banji bakali kusyoma kuti koonana kwakali buyo kwabanabukwetene alimwi makani aaya tanaakeelede kwaambwa kubuleya. Pele zyeelelo eezyi zyakanyonganizyigwa alimwi banabunji bakaleka kuzitobela.

4 Akati kamwaka wa 1920 alimwi a 1929, bantu bakacinca kapati kujatikizya mbobakali kulilemeka alimwi ambobakali kwaabona makani aakoonana ciindi noyakamana Nkondo Yakusaanguna Yanyika Yoonse. Sikuvwuntauzya umwi wakaamba kuti: “Mafilimu, maanda aazisobano, nyimbo, mabbuku alimwi azintu izyakali kwaambilizyigwa zyakatalika kukulwaizya koonana. Mumyaka eeyo, bantu bakatalika kuzyana munzila iiletela muzeezo wakoonana alimwi tiibakali kusama cabulemu. Kweelana ambolyakasinsima Bbaibbele kujatikizya mazuba aamamanino, bantu bakali ‘kuyooyandisya zyakulikondelezya.’—2Tim. 3:4.

Bantu ba Jehova tabeenwi azyeelelo zyamunyika zyakutalilemeka (Amubone muncali 5) *

5. Ncinzi cakacitika kujatikizya mbobazibona zyeelelo zyakulilemeka bantu kuzwa mumyaka yakuma 1960?

5 Mumyaka yakuma 1960, bantu banji ibatakwetene bakali kukkala antoomwe alimwi koonana kwabantu ibajisi zizo zikozyenye akulekana kwakaduma kapati. Zyakulikondelezya zyakali kukubikka aantangalala koonana. Mumyaka yaino-ino, ncinzi cacitika akaambo kazintu zyoonse eezyi? Mulembi umwi wakaamba kuti kwaandaana kwamikwasyi, mikwasyi iijisi muzyali uuli alikke, kupenga mumizeezo, cilengwa cakweebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana alimwi amicito iimwi yuusisya ilikozyenye “akuubya-ubya milawo mumakani aakoonana lino ikwaduma kapati munyika.” Kuvwula kwamalwazi aayambukila kwiinda mukoonana, mbuli bulwazi bwasikalileke (AIDS), ncitondezyo cimwi cakuti busongo bwanyika mbufwubafwuba.—2Pet. 2:19.

6. Mbuti mbobaabona makani aakoonana bantu mbokukulwaizya makanze aa Saatani?

6 Mbobaabona makani aakoonana bantu munyika mbombubo mbwayanda Saatani. Cakutadooneka, ulakkomana kubona bantu mbobacuubya-ubya cipego ca Leza cakoonana alimwi akutalemeka cipego ca Leza calukwatano. (Ef. 2:2) Ikuti bantu kabatalilemeki mumakani aakoonana batondezya kuti tabalumbi kucipego cakuba abana ncaakabapa Jehova. Alimwi bayoonyonyonwa. —1Kor. 6:9, 10.

NCOLYAAMBA BBAIBBELE KUJATIKIZYA MAKANI AAKOONANA

7-8. Nkaambo nzi ncolyaamba Bbaibbele kujatikizya koonana ncokwiindene kapati amboikubona nyika?

7 Bantu ibatobela busongo bwanyika eeyi balazikaka zyeelelo zyamu Bbaibbele ziluleme, baamba kuti tazyeeleli. Bantu bali boobu balakonzya kubuzya kuti, ‘Nkaambo nzi Leza ncakonzya kutulenga munzila yakuti katulombozya koonana mpoonya akutwaambila kuti tatweelede kucita oobo?’ Mubuzyo ooyu uyeeme akuyeeya kutaluzi kwakuti bantu beelede kucita zintu kweelana ambobalimvwa. Pele Bbaibbele lyaamba cintu ciindene. Lyaamba kuti tatweelede kukutobela kulombozya kuli koonse nkotukonzya kuba ankuko, pele tulijisi nguzu zyakulwana cibi. (Kol. 3:5) Kuyungizya waawo, Jehova wapa cipego calukwatano, bubambe mwalo koonana mokukonzya kucitwa cabulemu. (1Kor. 7:8, 9) Kwiinda mububambe oobu, mulumi alimwi amukaintu balakonzya kukkomana koonana kakunyina kulimvwa bubi alimwi akulibilika ikuboola akaambo kakutalilemeka kwiinda mukoonana.

8 Mukwiimpana abusongo bwanyika eeyi, Bbaibbele lilatuyiisya mbotweelede kukubona munzila yeelede koonana. Lyaamba kuti koonana kulakonzya kukkomanisya. (Tus. 5:18, 19) Nokuba boobo, Bbaibbele lyaamba kuti: “Umwi aumwi wanu azyibe kweendelezya mubili wakwe mwini munzila iisalala alimwi mubulemu, ikutali muluunyaunya lwabulyato, mbuli loolo lujisi bamasi batamuzyi Leza.”—1Tes. 4:4, 5.

9. (a) Mbuti bantu ba Jehova kumatalikilo aamwaanda wamyaka wa 20 mbobakakulwaizyigwa kutobela busongo busumpukide kapati bwamu Jwi lya Leza? (b) Ino ndulayo nzi lwabusongo iluli kulugwalo lwa 1 Johane 2:15, 16? (c) Kweelana alugwalo lwa Baroma 1:24-27, nzilengwa nzi zyakutalilemeka nzyotweelede kukaka kucita?

9 Kumatalikilo aamwaanda wamyaka wa 20, bantu ba Jehova tiibakeenwa abaabo ‘ibatakacijisi nsoni naaba aniini mubukkale bwabo.’ (Ef. 4:19) Bakasoleka kukakatila kuzyeelelo zya Jehova. Ngazi Yamulindizi yamu May 15, 1926, yakaamba kuti “mwaalumi naa mukaintu weelede kulilemeka alimwi akusalala mumizeezo amumilimo, kwaambisya kumuntu ngobaindene zizo.” Tacikwe makani azintu izyakali kucitika munyika yakabazungulukide, bantu ba Jehova bakali kutobela busongo busumpukide kapati bwamu Jwi lya Leza. (Amubale 1 Johane 2:15, 16.) Eelo kaka tulalumba kapati akaambo ka Jwi lya Leza! Alimwi tulalumba kapati akaambo kakuti Jehova ulatupa cakulya cakumuuya aciindi ceelede kutegwa citugwasye kukaka busongo bwanyika eeyi kujatikizya kutalilemeka mumakani aakoonana. *Amubale Baroma 1:24-27.

KUCINCA KUJATIKIZYA MBOBAKUBONA BANTU KULIYANDA

10-11. Ncinzi Bbaibbele ncolyakacenjezya kuti nceciyoocitika kumazuba aakumamanino?

10 Bbaibbele lyakacenjezya kuti kumazuba aakumamanino, bantu bayooba “basikuliyanda.” (2Tim. 3:1, 2) Tacigambyi kuti nyika ikulwaizya muuya ooyu wakuliyanda. Bbuku limwi lyaamba kuti mumyaka yakuma 1970 “mabbuku aapa lulayo kujatikizya kuzwidilila mubuumi akavwula kapati.” Mabbuku aambi akati kamabbuku aaya aamba kuti muntu tayelede kucinca cili coonse kujatikizya nguwe naa kuyeeya kuti kuli cintu cili coonse cilubide kweelana ambwabede. Mucikozyanyo, kaambo kamwi ikakaambwa mubbuku limwi nkakuti: ‘Koliyanda nkaambo nduwe wiinda kubota alimwi ulakkomanisya kapati kwiinda muntu uuli woonse.’ Bbuku eeli lyaamba kuti muntu weelede kulisalila mbwayelede kulilemeka, akucita kufwumbwa ncabona kuti cililuzi alimwi cilagwasya.

11 Sena kuli nomwakacimvwide kale cili boobu? Saatani wakakulwaizya Eva kucita cintu cikozyenye aceeci. Wakaamba kuti Eva wakali ‘kuyooba mbuli Leza, kuyoozyiba bubotu abubi.’ (Matl. 3:5) Mazuba aano, bantu banji balaliyanda kapati cakuti balimvwa kuti kunyina uukonzya kubaambila ciluzi acitaluzi, naba Leza buya. Mucikozyanyo, eeci calibonya caantangalala kujatikizya bantu mbobalubona lukwatano.

Munakristo ubikka nzyobayandika bamwi mubusena bwakusaanguna, ikapati ooyo ngobakwetene limwi (Amubone muncali 12) *

12. Nkulubona munzila iili buti lukwatano nkoikulwaizya nyika?

12 Bbaibbele lilailila mulumi amukaintu kuti kabalemekana alimwi akulemeka zikonke zyabo zyalukwatano. Likulwaizya banabukwetene kuzumanana kukkala antoomwe, nolyaamba kuti: “Mwaalumi uyoosiya bausyi abanyina akukakatila kumukaintu wakwe, alimwi bayooba mubili omwe.” (Matl. 2:24) Mukwiimpana, aabo ibayungwa abusongo bwanyika bakulwaizya cintu ciimpene aceeci, baamba kuti umwi aumwi wabanabukwetene weelede kubikkila maano kuzintu nzyayandika mwini. Bbuku limwi ilyaamba kujatikizya kulekana lyaamba kuti, “Muzisi zimwi, cikonke calukwatano icakuti tuyoozumanana mulukwatano lwesu ‘kufwumbwa buyo kuti katucipona’ cakanjililwa busena acisyomezyo cigaminide cakuti tuyoozumanana mulukwatano lwesu ‘kufwumbwa buyo kuti katuyandana.’” Kulubona munzila iili boobu lukwatano kwapa kuti mikwasyi minji yaandaane alimwi akupa kuti banji batyompwe kapati. Cakutadooneka, mboilubona lukwatano nyika ninjiisyo yabufwubafwuba.

13. Nkaambo nzi kamwi ikapa kuti Jehova kasesemwa abantu balisumpula?

13 Bbaibbele lyaamba kuti: “Muntu uulisumpula mumoyo ncisesemyo kuli Jehova.” (Tus. 16:5) Nkaambo nzi Jehova ncasesemwa abantu balisumpula? Kaambo kamwi nkakuti aabo basumpula muuya wakuliyanda batondezya muuya ngwajisi Saatani. Amuciyeeyele buyo, Saatani wakali kuyeeya kuti Jesu walo Leza ngwaakabelesya kulenga zintu zyoonse, wakali kukonzya kumufwugamina akumukomba! (Mt. 4:8, 9; Kol. 1:15, 16) Aabo ibajisi muuya ooyu wakulisumpula balatondezya caantangalala kuti busongo bwanyika eeyi mbufwubafwuba kuli Leza.

NCOLYAAMBA BBAIBBELE KUJATIKIZYA KULIYANDA

14. Mbuti lugwalo lwa Baroma 12:3 mbolutugwasya kulibona munzila yeelede?

14 Bbaibbele lilatugwasya kulibona munzila yeelede. Lilazuminizya kuti kuliyanda munzila yeelede kuli kabotu. Jesu wakaamba kuti: “Yanda simukobonyoko mbubonya mbuli mboliyanda omwini,” icitondezya kuti tuleelede kuzibikkila maano zintu zimwi nzyotuyandika. (Mt. 19:19) Nokuba boobo, Bbaibbele talituyiisyi kuti tweelede kulibona kuti tulayandika kapati kwiinda bamwi. Muciindi caboobo, lyaamba kuti: “Mutaciti cintu cili coonse amuuya wakuzwangana naa cakulisumpula, pele amucite zintu zyoonse cakulicesya akubona bamwi kuti balamwiinda.”—Flp. 2:3; amubale Baroma 12:3.

15. Nkaambo nzi ncomusyoma kuti lulayo lwamu Bbaibbele ilujatikizya mbotweelede kulibona lulagwasya kapati?

15 Mazuba aano, bantu banji ibabonwa kuti balijisi busongo kapati baamba kuti lulayo lwamu Bbaibbele lujatikizya kuliyanda ndwabufwuba-fwuba. Baamba kuti, ikuti kobona bamwi kuti balakwiinda, inga batalika kukudyaaminina. Pele mubwini, ino ncinzi cacitika akaambo kamuuya ooyu uusumpulwa anyika ya Saatani? Ino ncinzi ncomwabona? Sena bantu ibaliyanda balikkomene? Sena bajisi mikwasyi iikkomene? Sena balijisi balongwe beni-beni? Sena balijisi cilongwe cibotu a Leza? Kweelana ambomwabona, ncili cibotu, sena nkutobela busongo bwanyika eeyi naa busongo ibujanika mu Jwi lya Leza?

16-17. Ncinzi icitupa kulumba kapati alimwi nkaambo nzi?

16 Bantu ibatobela lulayo lwabantu aabo nyika mboibona kuti mbasongo bali mbuli muntu uuli mulweendo uubuzya silweendonyina kujatikizya nzila njobeelede kutozya kakuli boonse balisweekede. Kujatikizya baalumi aabo ibakali kubonwa kuti mbasongo mumazuba aakwe, Jesu wakaamba kuti: “Mbasololi boofwu. Ikuti moofwu keenzya moofwunyina, boonse bobilo bayoowida mumulindi.” (Mt. 15:14) Masimpe, busongo bwamunyika eeyi mbufwubafwuba kuli Leza.

Babelesi ba Leza balikkomene nobayeeya mbobabubelesya buumi bwabo mukubelekela Jehova (Amubone muncali 17) *

17 Lulayo lwamu Bbaibbele lyoonse ‘lulagwasya mukuyiisya, mukusinsa, mukululamika zintu, mukulaya cabululami.’ (2Tim. 3:16) Eelo kaka tulalumba kapati akaambo kakuti Jehova, kwiinda mumbunga yakwe, watukwabilila kubusongo bwanyika eeyi! (Ef. 4:14) Cakulya cakumuuya ncotutambula cilatupa nguzu nzyotuyandika kutegwa tukakatile kuzyeelelo izili mu Jwi lyakwe. Eelo kaka ncoolwe cipati kusololelwa abusongo bugwasya ibujanika mu Bbaibbele!

LWIIMBO 54 “Njeeyi Nzila”

^ munc. 5 Cibalo eeci cilatugwasya kuyumya lusyomo lwesu lwakuti Jehova alikke nguukonzya kutupa busolozi bugwasya. Kuyungizya waawo, cilatugwasya kuzyiba kuti kutobela busongo bwanyika kuleta mapenzi, pele kutobela busongo ibuli mu Jwi lya Leza kulagwasya.

^ munc. 9 Mucikozyanyo, amubone bbuku lyakuti Questions Young People Ask—Answers That Work, Volyumu 1, cibalo 24-26 alimwi a Volyumu 2, cibalo 4-5; alimwi abroshuwa yakuti Bwiinguzi Kumibuzyo Iili 10 Njobabuzya Bakubusi, mubuzyo 7, peeji 21-23.

^ munc. 50 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Tubona bukkale bumwi mubuumi bwabanabukwetene Bakamboni mumyaka iili mbwiibede. Mukwesu amucizyi batola lubazu mumulimo wakukambauka kumamanino aamyaka yakuma 1960.

^ munc. 52 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Mumyaka yakuma 1980, mulumi ulanganya mukaintu wakwe uuciswa kumwi mwanaabo musimbi kalangilila.

^ munc. 54 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Mazuba aano, banabukwetene balikkomene nobayeeya mbobabubelesya buumi bwabo mukubelekela Jehova. Awalo mwanaabo musimbi amukwasyi wakwe babasangana mukukkomana.