Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 19

Ciyubunuzyo—Ncocaamba Kulindinywe

Ciyubunuzyo—Ncocaamba Kulindinywe

“Ulikkomene ooyo waabala cakupozya . . . majwi aabusinsimi oobu.”​—CIY. 1:3.

LWIIMBO 15 Atumutembaule Mwana wa Jehova Mutaanzi Kuzyalwa!

IZILI MUCIBALO *

1-2. Nkaambo nzi kamwi keelede kutupa kulikkomanina bbuku lya Ciyubunuzyo?

 SENA kuli nomwakaba acoolwe cakulanga-langa mafwoto aamuntu umwi? Ciindi nomulanga-langa mafwoto aayo banabunji tiimwabazyiba. Nokuba boobo, fwoto imwi mwailangisisya. Nkaambo nzi? Nkaambo andinywe nkomuli mufwoto eeyo. Nomwiilanga-langa, mwasola kuyeeya niyakakkopwa alimwi ankoyakakkopelwa. Kunze lyaboobo mwasola kuyanda kubazyiba boonse bali mufwoto. Mubwini, fwoto eeyo yakamukkomanisya.

2 Bbuku lya Ciyubunuzyo lili mbuli fwoto eeyo. Nkaambo nzi? Akaambo katwaambo tobilo. Kakusaanguna, bbuku lyamu Bbaibbele eeli lyakalembelwa ndiswe. Nkaambo mukapango nkeena kakusaanguna tubala kuti: “Ciyubunuzyo cakapegwa a Jesu Kristo, eeco Leza ncaakamupa kuti atondezye bazike bakwe izintu zyeelede kucitika lino-lino.” (Ciy. 1:1) Aboobo bbuku eeli tiilyakalembelwa bantu-bantu buyo pe, pele lyakalembelwa ndiswe tobabelesi ba Leza balyaabide. Mbotuli bantu ba Leza, tatweelede kugambwa kuti andiswe tulatola lubazu mukuzuzikizyigwa kwabusinsimi ibujanika mubbuku lyabusinsimi eeli likkomanisya. Mumajwi amwi, andiswe nkotuli “mufwoto eeyi.”

3-4. Ndilili businsimi bulembedwe mubbuku lya Ciyubunuzyo nobwakali kuyoozuzikizyigwa, alimwi ino butujatikizya buti swebo?

3 Kaambo kabili kajatikizya ciindi businsimi oobu nobwakali kuyoozuzikizyigwa. Mwaapostolo Johane iwakacembeede, wakacaamba ciindi naakati: “Kwiinda mumuuya ndakazikuba mubuzuba bwa Mwami.” (Ciy. 1:10) Ciindi Johane naakalemba majwi aaya kwakali kuma 96 C.E., “buzuba bwa Mwami” bwakacili kumbele kapati. (Mt. 25:14, 19; Lk. 19:12) Pele kweelana abusinsimi bwamu Bbaibbele, buzuba oobo bwakatalika mu 1914 ciindi Jesu naakabikkwa kuba Mwami kujulu. Kuzwa mumwaka ooyo, businsimi ibuli mubbuku lya Ciyubunuzyo ibujatikizya bantu ba Leza, bwakatalika kuzuzikizyigwa. Inzya, lino tupona “mubuzuba bwa Mwami”!

4 Mbwaanga tupona muciindi eeci cikkomanisya, ndiswe tweelede kubikkila maano kapati kululayo lwaluyando ilujanika mu Ciyubunuzyo 1:3 lwakuti: “Ulikkomene ooyo waabala cakupozya alimwi abaabo bamvwa majwi aabusinsimi oobu, alimwi ibatobela zintu zilembedwe mumo, nkaambo ciindi cibikkidwe cilaafwaafwi.” Masimpe, tweelede ‘kwaabala cakupozya, kwaamvwa majwi aabusinsimi oobu alimwi akwaatobela.’ Majwi nzi amwi ngotweelede kutobela?

AMUBE MASIMPE KUTI BUKOMBI BWANU BULATAMBULIKA KULI JEHOVA

5. Mbuti bbuku lya Ciyubunuzyo mbolitondezya mbociyandika kuba masimpe kuti bukombi bwesu bulatambulika kuli Jehova?

5 Kuzwa mucaandaano cakusaanguna cabbuku lya Ciyubunuzyo, twiiya kuti Jesu ulizizyi zintu zyoonse zicitika mumbungano zyabantu bakwe. (Ciy. 1:12-16, 20; 2:1) Jesu wakatondezya oobo mumilumbe njaakatuma kumbungano zili ciloba ku Asia Minor. Mumilumbe eeyo, wakapa busolozi bugaminide kugwasya Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna, kubona masimpe kuti bukombi bwabo bwakali kutambulika kuli Jehova. Kuyungizya waawo, izyaambidwe mumilumbe eeyo zilabeleka akubantu ba Leza boonse mazuba aano. Ino twiiya nzi? Musololi wesu, Kristo Jesu, ulibuzyi bukkale bwesu bwakumuuya. Jesu ulatusololela akutukwabilila alimwi ulabona zintu zyoonse. Ulizyi nzyotuyandika kutegwa tuzumanane kukkomaninwa a Jehova. Mbusolozi nzi mbwaakapa mbotweelede kutobela mazuba aano?

6. (a) Kweelana amajwi aa Jesu aali ku Ciyubunuzyo 2:3, 4, ndipenzi nzi ndyobakajisi bamumbungano yamu Efeso? (b) Ino twiiya nzi kuli ceeci?

6 Amubale Ciyubunuzyo 2:3, 4Tatweelede kuleka luyando lwakusaanguna ndotwakajisi kuli Jehova. Mulumbe wa Jesu kuli baabo bamumbungano yamu Efeso, wakatondezya kuti bakaliyumya alimwi akuzumanana kubelekela Jehova nokuba kuti bakajisi buyumuyumu bwiindene-indene. Nokuba boobo, bakalilulekede luyando lwabo lwakusaanguna. Bakeelede kulubukulusya luyando oolo, buyo-buyo, bukombi bwabo nobwatakatambulwa kuli Jehova. Mbubwenya buyo amazuba aano, tweelede kucita zinji kunze buyo lyakuliyumya. Tweelede kuliyumya katujisi makanze mabotu. Leza wesu ulabikkila maano kuzintu nzyotucita ancotuzicitila. Makanze eesu alayandika kapati kulinguwe nkaambo uyanda kuti bukombi bwesu kabuyeeme aluyando alimwi akumulumba.—Tus. 16:2; Mk. 12:29, 30.

7. (a) Kweelana a Ciyubunuzyo 3:1-3, ndipenzi nzi ndyobakajisi bamumbungano yamu Sarde? (b) Ncinzi ncotweelede kucita?

7 Amubale Ciyubunuzyo 3:1-3. Tweelede kuzumanana kupakamana akusinsimuka. Bamumbungano yamu Sarde bakajisi penzi limbi. Nokuba kuti bakali basungu kumuuya kaindi, bakayaansi mumulimo wa Leza. Nkakaambo kaako Jesu wakabaambila kuti ‘basinsimuke.’ Ino twiiya nzi kukucenjezya ooku? Masimpe kuti, Jehova takailubi milimo yesu. (Heb. 6:10) Nokuba boobo, tatweelede kuyaama azintu nzyotwakacita mumulimo wa Jehova kaindi. Nokuba kuti lino tatucicikonzyi kubeleka mbuli kaindi, tweelede kuzumanana kuba “azintu zinji zyakucita mumulimo wa Mwami,” alimwi akuzumanana kupakamana akusinsimuka kusikila kumamanino.—1Kor. 15:58; Mt. 24:13; Mk. 13:33.

8. Kweelana a Ciyubunuzyo 3:15-17, ncinzi ncotwiiya kumajwi Jesu ngaakaambila bakwesu abacizyi baku Laodikeya?

8 Amubale Ciyubunuzyo 3:15-17. Tweelede kukomba Jehova cabusungu alimwi akuzwa ansi aamoyo. Mulumbe wa Jesu kubana Laodikeya utondezya penzi alimbi. Bakali “kukasaala” mubukombi bwabo. Akaambo kaceeci, Jesu wakabaamba kuti ‘bakalipengede alimwi akweetezya.’ Bakali kuyandika kutondezya busungu kapati kuli Jehova alimwi abukombi bwakwe. (Ciy. 3:19) Ino twiiya nzi? Ikuti naa busungu bwesu buyaabumana, tweelede kubukulusya muuya wakulumba kuzintu zyakumuuya nzyotujisi. (Ciy. 3:18) Tatweelede kulijaya buya kubeleka kutegwa tubukkale, akupa kuti bukombi bwesu kuli Jehova butabi mubusena bwakusaanguna.

9. Kweelana amajwi Jesu ngaakaambila Banakristo bakumbungano yaku Pergamo alimwi a Tiyatira, nintenda nzi njotweelede kweeleba?

9 Tweelede kuzikaka njiisyo zyabasiluleyo. Jesu wakabasinsa bamwi mumbungano yaku Pergamo akaambo kakuleta lwaandaano akati kabakwesu. (Ciy. 2:14-16) Pele wakabalumbaizya bamumbungano yaku Tiyatira akaambo kakukaka “zintu zisisidwe zya Saatani,” alimwi akubakulwaizya ‘kukakatila’ kukasimpe. (Ciy. 2:24-26) Banakristo bamumbungano eezyi ibatakali bayumu, balo ibakoongelezyegwa anjiisyo zyakubeja, bakeelede kweempwa. Mbuti kujatikizya ndiswe mazuba aano? Tweelede kwiikaka njiisyo iili yoonse iteendelani akuyeeya kwa Jehova. Basiluleyo balakonzya ‘kulibonya mbuli kuti balilyaabide kubukombi, pele nguzu zyambubo balazikazya.’ (2Tim. 3:5) Ikuti katuli basungu kubala Jwi lya Leza, ciyootugwasya kuzizyiba njiisyo zyakubeja akuzikaka.—2Tim. 3:14-17; Jud. 3, 4.

10. Nciiyo nzi cimbi ncotwiiya kumajwi Jesu ngaakaambila mbungano yaku Pergamo alimwi a Tiyatira?

10 Tweelede kwiikaka misyobo yoonse yakutalilemeka. Kuli apenzi limwi lyakaliko mumbungano yaku Pergamo alimwi a Tiyatira. Jesu wakabasinsa bamwi ibakali mumbungano eezyi akaambo kakutalilemeka. (Ciy. 2:14, 20) Ino twiiya nzi? Jehova takonzyi kutweengelela kuti katutalilemeki munzila imwi, nokuba kuti twamubelekela kwamyaka minji naa kuti lino tujisi mikuli minji. (1Sam. 15:22; 1Pet. 2:16) Uyanda kuti tuzumanane kutobela zyeelelo zyakwe zisumpukide, nokuba kuti zyeelelo zyamunyika zyaindila buya kubija.—Ef. 6:11-13.

11. Ino ncinzi ncotwaiya kusikila waawa? (Amubone kabbokesi kakuti “ Ziiyo Kulindiswe Mazuba Aano.”)

11 Ncinzi ncotwaiya kusikila waawa? Twaiya kuti tweelede kuba masimpe kuti bukombi bwesu bulatambulika kuli Jehova. Ikuti naa kuli cintu cimwi ncotucita cikonzya kupa kuti bukombi bwesu butatambulwi, tweelede kubweza ntaamu cakufwambaana kutegwa tubambulule zintu. (Ciy. 2:5, 16; 3:3, 16) Nokuba boobo, kuli cintu acimwi Jesu ncaakaamba mumilumbe yakwe njaakatuma kumbungano eezyi. Ino ncintu nzi eeco?

AMULIBAMBILE KUPENZYEGWA

Mbuti Saatani mbwaabalwana bantu ba Leza kuzwa ciindi naakatandwa kujulu? (Amubone muncali 12-16)

12. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kumilumbe Jesu njaakatuma kumbungano yaku Simurna a Filadelufiya? (Ciyubunuzyo 2:10)

12 Lino atulange-lange milumbe Jesu njaakatuma kumbungano yaku Simurna a Filadelufiya. Wakaambila Banakristo bakumbungano eezyi kuti batayoowi kupenzyegwa, mbwaanga kusyomeka kwabo kwakali kuyoolumbulwa. (Amubale Ciyubunuzyo 2:10; 3:10) Ncinzi ncotwiiya mazuba aano? Tweelede kulangila kupenzyegwa alimwi akulisungula kuliyumya. (Mt. 24:9, 13; 2Kor. 12:10) Nkaambo nzi ciyeekezyo eeci ncociyandika?

13-14. Mbuti bantu ba Leza mbobajatikizyigwa azintu zyaambidwe ku Ciyubunuzyo caandaano 12?

13 Bbuku lya Ciyubunuzyo litwaambila kuti bantu ba Leza bakali kuyoopenzyegwa mumazuba eesu, nkokuti “mubuzuba bwa Mwami.” Ku Ciyubunuzyo caandaano 12 twaambilwa kuti, mbwaakabeda buyo Mwami Jesu, kwakabuka nkondo kujulu. Mikayeli, nkokuti Jesu Kristo iwakalemekwa, abasikalumamba bakwe bakalwana Saatani amadaimona aakwe. (Ciy. 12:7, 8) Akaambo kaceeci, aaba basinkondonyina Leza boonse bakazundwa alimwi akusowelwa waano anyika, akuleta mapenzi aataambiki anyika akubantu. (Ciy. 12:9, 12) Ino eeci cakabajatikizya buti bantu ba Leza?

14 Mpoonya, bbuku lya Ciyubunuzyo lilatwaambila zintu Saatani nzyacita. Mbwaanga tacijisi nguzu zyakusika kujulu, ulwana bananike basyeede, balo ibaiminina Bwami bwa Leza “alimwi ibajisi mulimo wakupa bumboni kujatikizya Jesu.” (Ciy. 12:17; 2Kor. 5:20; Ef. 6:19, 20) Mbuti businsimi oobu mbobwazuzikizyigwa?

15. Ino ‘bakamboni bobilo’ ibaambidwe ku Ciyubunuzyo caandaano 11 baiminina bani, alimwi ncinzi cakabacitikila?

15 Saatani wakapa kuti basinkondonyina Leza babalwane bananike ibakali kusololela mumulimo wa Bwami wakukambauka. Bakwesu aaba ibaimininwa ‘abakamboni bobilo’ baambwa kuti bakajaigwa. * (Ciy. 11:3, 7-11) Mu 1918, bakwesu ibali lusele ibakali kusololela bakatamikizyigwa, alimwi aumwi wakaambilwa kuti ulaangwa kwaciindi cilamfwu. Kuzilanga mubuntu zintu, cakali mbuli kuti mulimo wabananike aaba ‘wakajaigwa.’

16. Ncintu nzi cigambya icakacitika mu 1919, alimwi ncinzi Saatani ncaazumanana kucita kuzwa ciindi eeco?

16 Kuyungizya waawo, businsimi ibuli ku Ciyubunuzyo caandaano 11 bwaamba kuti “bakamboni bobilo” bakali kuyoobusyigwa kwaakwiinda buyo ciindi cisyoonto. Mukuzuzikizyigwa kwabusinsimi oobu, kwakacitika cintu cigambya mumwaka iwakatobela kuzwa ciindi bakwesu aaba nobakaangwa. Kumatalikilo aamwaka wa 1919, bakwesu aaba bananike bakaangululwa, mpoonya makani ngobakatamikizyigwa akamana. Mpoonya-mpoonya bakwesu aaba, bakatalika kusololela mulimo wakukambauka alimwi akuyiisya. Pele Saatani kunyina naakacileka kubalwana bantu ba Leza. Kuzwa ciindi eeco, Saatani wakaleta mulonga ‘wamapenzi kubantu ba Leza. (Ciy. 12:15) Masimpe, ‘aawa mpaayandika kuliyumya akuba alusyomo’ kuli umwi aumwi wesu.—Ciy. 13:10.

AMUUBELEKE CAKUMANININA MULIMO NGWAAMUPA JEHOVA

17. Mbuti bantu ba Leza mbobatambula lugwasyo cakutayeeyela nokuba kuti Saatani ulabalwana kapati?

17 Bbuku lya Ciyubunuzyo caandaano 12 litondezya kuti bantu ba Leza bakali kuyoogwasyigwa munzila nzyobatakali kuyeeyela. Eeci cakali kuyooba mbuli kuti “nyika” yaumena “mulonga” wamapenzi. (Ciy. 12:16) Eeci ncencico cili mukucitika. Zimwi ziindi, zibeela zyanyika ya Saatani zilemekwa, mbuli nkuta zipati-pati zimwi, zilabavwuna bantu ba Leza. Ciindi aciindi, babelesi ba Jehova balazunda munkuta calo cibapa lwaanguluko munzila zimwi. Mbuti mbobalubelesya lwaanguluko oolo? Balalubelesya cabusongo ikucita mulimo Jehova ngwabapede. (1Kor. 16:9) Ino mulimo ooyu ubikkilizya nzi?

Milumbe nzi yobilo njobaambilizya bantu ba Leza? (Amubone muncali 18-19)

18. Mulimo nzi mupati ngotucita mumazuba aaya aamamanino?

18 Jesu wakasinsima kuti bantu bakwe bakali kuyakwaambilizya “makani mabotu aa Bwami” bwa Leza munyika yoonse mamanino kaatanasika. (Mt. 24:14) Ciindi nobacita boobo, balagwasyigwa amungelo naa ankamu yabangelo, ibaambwa kuti ‘bajisi makani mabotu aatamani aakwaambilizya kuli baabo bakkala anyika, kumasi oonse, kumisyobo yoonse, kumilaka yoonse alimwi akubantu bamisyobo yoonse.’—Ciy. 14:6.

19. Mulumbe nzi uumbi ngobeelede kwaambilizya aabo bamuyanda Jehova?

19 Makani mabotu aa Bwami tauli ngomulumbe ulikke ngobeelede kwaambilizya bantu ba Leza. Alimwi bayandika kugwasyilizya mumulimo ngobacita bangelo baambidwe mubbuku lya Ciyubunuzyo caandaano 8 kusikila ku 10. Bangelo aaba baambilizya mulongo wamapenzi aayoobacitikila aabo ibakazya Bwami bwa Leza. Aboobo Bakamboni ba Jehova balaambilizya mulumbe, walo uukozyanisyigwa ‘kucivwulamabwe amulilo’ ikutondezya lubeta lwa Leza kuzibeela zyanyika ya Saatani mbyaabi. (Ciy. 8:7, 13) Bantu beelede kuzyiba kuti mamanino alafwaafwi kapati, aboobo beelede kucinca bukkale bwabo cakufwambaana kutegwa bakafwutuke lyabuzuba bwabukali bwa Jehova. (Zef. 2:2, 3) Pele ooyu mulumbe ngobatazyibide pe. Kwaambilizya mulumbe ooyu kuyandika busicamba. Lyamapenzi mapati, mulumbe walubeta lwamamanino unooli mulumbe mukali kapati alimwi wacigaminina.—Ciy. 16:21.

AMWAATOBELE MAJWI AABUSINSIMI

20. Ntwaambo nzi ntotuyoolanga-langa muzibalo zyobilo zitobela?

20 Tweelede kwaatobela “majwi aabusinsimi oobu” nkaambo tulijatikizyidwe mukuzuzikizyigwa kwazintu nzyotubala mubbuku lya Ciyubunuzyo. (Ciy. 1:3) Pele mbuti mbotukonzya kuliyumya cakusyomeka notupenzyegwa alimwi akuzumanana kwaambilizya milumbe eeyi cabusicamba? Tulakonzya kuyumizyigwa atwaambo tobilo ootu: Kakusaanguna, makani ngolyaamba bbuku lya Ciyubunuzyo kujatikizya basinkondonyina Leza. Kabili, nzilongezyo nzyotuyoojana kuti twazumanana kuliyumya cakusyomeka. Tuyootulanga-langa twaambo ootu muzibalo zyobilo zitobela.

LWIIMBO 32 Amube Kulubazu lwa Jehova!

^ Tupona muciindi cikkomanisya kapati! Businsimi ibujanika mubbuku lya Ciyubunuzyo buli mukuzuzikizyigwa mazuba aano. Ino mbuti mbobutujatikizya? Mucibalo eeci alimwi azibalo zyobilo zitobela tulabandika twaambo tumwi tujanika mubbuku lya Ciyubunuzyo. Zibalo eezyi zilatugwasya kubona mbotukonzya kuzumanana kupa kuti bukombi bwesu kuli Jehova kabutambulika, kwiinda mukutobela zilembedwe mubbuku eeli.

^ Amubone cibalo cakuti “Mibuzyo Yabasikubala,” mu Ngazi Yamulindizi, yamu November 15, 2014, peeji 30.