1. Akaambo kacibi, ino babelesi ba Leza ibasyomeka balimvwa buti kanji-kanji?

“MAAWE ndemucaangu!” (Rom. 7:24) Babelesi ba Leza banji ibasyomeka bakaamba kale majwi aayo aamwaapostolo Paulo. Toonse tulapenga akaambo kacibi ncotwakakona, alimwi ciindi micito yesu noitondezya kuti twaalilwa kucita zimukkomanisya Jehova, tulakonzya kuusa. Mane buya Banakristo bamwi ibakacita cibi cipati balimvwa kuti tabakonzyi kulekelelwa a Leza.

2. (a) Ino mbuti lugwalo lwa Intembauzyo 34:22 mbolutondezya kuti babelesi ba Leza tabeelede kulimvwa kuusa cakuzwa munzila akaambo kacibi ncobakacita? (b) Ncinzi ncotutiilange-lange mucibalo eeci? (Amubone kabbokesi kakuti “ Ziiyo naa Ncoziiminina?”)

² Nokuba boobo, Magwalo asyomezya kuti aabo ibayubila muli Jehova tabeelede kulimvwa kuusa cakuzwa munzila akaambo kacibi ncobakacita. (Amubale Intembauzyo 34:22.) Ino kuyubila muli Jehova kubikkilizya nzi? Ino nintaamu nzi nzyotweelede kubweza kutegwa Jehova atufwide luse alimwi akutulekelela? Bwiinguzi kumibuzyo eeyi tulabujana kwiinda mukulanga-langa bubambe bwaminzi yamayubilo mu Israyeli yansiku. Mubwini, bubambe oobu bwakatalisyigwa ciindi ca Mulawo wacizuminano, walo iwakanjililwa busena lya Pentekoste 33 C.E. Pele, amuyeeye kuti Mulawo ooyu wakazwa kuli Jehova.  Aboobo kuzwa kububambe bwaminzi yamayubilo, twiiya mbuli Jehova mbwacibona cibi, basizibi, alimwi akweempwa. Cakusaanguna, atulange-lange mubufwaafwi makanze alimwi amulimo waminzi eeyi.

3. Mbuti bana Israyeli mbobakali kweendelezya milandu yakujaya muntu acaali?

³ Jehova wakali kwiibikkila maano milandu yoonse yakujaya muntu iyakali kucitwa mu Israyeli yansiku. Muntu iwakali kujaya muntu acaali awalo wakali kujayigwa amubbululu wamuntu iwakajayigwa, wakali kwiitwa kuti “sikupilusya mulandu wabulowa.” (My. 35:19) Kucita boobo kwakali kuvwumba mulandu wabulowa bwamuntu uunyina mulandu ibwakatilwa. Kujaya sikutila bulowa cakufwambaana kwakali kukwabilila Nyika Yakasyomezyegwa kukusofwaazyigwa, nkaambo Jehova wakalailide kuti: ‘Tamweelede kusofwaazya nyika momukkede, nkaambo kutila bulowa bwamuntu nkokusofwaazya nyika.’—My. 35:33, 34.

4. Ino milandu yakutila bulowa iyakali kucitwa kutali acaali yakali kweendelezyegwa buti mu Israyeli?

⁴ Pele, ino mbuti bana Israyeli mbobakali kweendelezya milandu yakutila bulowa yakali kucitwa kutali acaali? Nokuba kuti sikujaya wacita oobo kutali acaali, wakacili amulandu wakutila bulowa bwamuntu uunyina mulandu. (Matl. 9:5) Nokuba boobo, wakali kutondezyegwa luse kwiinda mukuzumizyigwa kutija sikupilusya mulandu akuunka kumunzi umwi akati kaminzi yamayubilo iili cisambomwe. Okuya wakali kujana lukwabililo. Muntu wajaya muntu cakutazyiba wakeelede kuzumanana kukkala mumunzi wamayubilo kusikila mane mupaizi mupati akafwe.—My. 35:15, 28.

5. Ino mbuti bubambe bwaminzi yamayubilo mbobukonzya kutugwasya kumuzyiba kabotu Jehova?

⁵ Kusala minzi eeyi kuti ibe minzi yamayubilo tiiwakali muzeezo wamuntu pe. Jehova lwakwe mwini wakaambila Joshua kuti: “Koambila bana Israyeli kuti, ‘Amulisalile minzi yamayubilo.’” Aboobo minzi yakasalwa a Jehova kumugama. (Jos. 20:1, 2, 7, 8) Mbwaanga Jehova lwakwe mwini wakalijatikizyidwe mukusala minzi eeyi kuti kaibeleka mulimo waalubazu, tulakonzya kubuzya kuti: Ino mbuti bubambe oobu mbobutugwasya kubona mbolubede luse lwa Jehova? Alimwi ino butuyiisya nzi kujatikizya mbotukonzya kuyubila mulinguwe mazuba aano?

6, 7. (a) Amupandulule mukuli ngobakajisi bapati mukubeteka muntu iwajaya muntu cakutazyiba. (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.) (b) Ino nkaambo nzi ncocakali camaano kuli sikujaya muntu kubona bapati?

⁶ Muntu iwajaya muntu ikutali acaali, cakusaanguna wakeelede “kwaambila bapati bamunzi ooyo mulandu wakwe” kumanjililo aamunzi wamayubilo nkwaakatijila. Wakeelede kutambulwa kabotu. (Jos. 20:4) Kwainda ciindi cili mbocibede, wakali kupilusyigwa kubapati bamunzi kwalo nkwaakajaila muntu, mpoonya bapati aabo bakali kubeteka mulandu. (Amubale Myeelwe 35:24, 25.) Sikujaya muntu wakali kupilusyigwa kumunzi wamayubilo lilikke buyo kuti bapati baamba kuti wakajaya muntu kutali acaali.

⁷ Ino nkaambo nzi bapati ncobakali kujatikizyigwa mumakani aaya? Bakeelede kubona masimpe kuti mbungano ya Israyeli ilasalala alimwi akugwasya sikujaya muntu cakutazyiba kubona luse lwa Jehova. Sikwiiya zyamu Bbaibbele umwi wakalemba kuti naa sikujaya tanaabikkila maano kuunka kubapati, “wakali kukonzya kuliletela mapenzi.” Wakayungizya kuti: “Bulowa bwakwe bwakali alinguwe, nkaambo tanaakalubelesya lukwabililo ndwaakapegwa kuli Leza.” Lugwasyo lwakaliko kuli sikujaya muntu cakutazyiba, pele wakeelede kuluyandaula mpoonya akulutambula lugwasyo oolo. Ikuti tanaatijila kuli umwi waminzi yamayubilo Jehova njaakabamba, munamukwasyi wamuntu ooyo iwakajaigwa wakalaangulukide kumujaya.

8, 9. Nkaambo nzi Munakristo iwacita cibi cipati ncayelede kulomba lugwasyo kubaalu?

 ⁸ Mazuba aano, Munakristo iwacita cibi cipati weelede kulomba lugwasyo kuzwa kubaalu bamumbungano kutegwa abukuluke. Ino nkaambo nzi eeci ncociyandika kapati? Cakusaanguna, bubambe bwakuti baalu kabalanganya milandu yacibi cipati buzwa kuli Jehova, kweelana ambolyaamba Jwi lyakwe. (Jak. 5:14-16) Cabili, bubambe oobu bupa kuti sizibi iweempwa ayume kutegwa azumanane kuba mulukwabililo lwa Leza alimwi akuti atakaciinduluki cibi. (Gal. 6:1; Heb. 12:11) Catatu, baalu bakasalwa alimwi akuyiisyigwa kukulwaizya basizibi beempwa, kubagwasya kulimvwa kulemununwa kucibi cabo. Jehova waamba bapati aaba kuti ‘mbusena bwakuyubila mvwula mpati yamuwo.’ (Is. 32:1, 2, bupanduluzi buyungizyidwe) Sena tamuzumini kuti bubambe oobu ncitondezyo caluse lwa Leza?

⁹ Babelesi ba Leza banji babona mbocikatalusya kwiinda mukuyandaula lugwasyo lwabaalu alimwi akulutambula. Mucikozyanyo, mukwesu wazina lya Daniel, wakacita cibi cipati, pele kwamyezi iili mbwiibede wakali kuwayawaya kwaambila baalu. Wakaamba kuti: “Nokwakainda ciindi cilamfwu kapati, ndakali kuyeeya kuti kunyina ncobakali kukonzya kucita baalu kujatikizya ndime. Pele mbubwenya buyo, ndakali kuyoowa kuti ambweni umwi ulakonzya kuzyiba kujatikizya cibi cangu akulindila cisubulo akaambo kamicito yangu. Mpoonya nondakapaila kuli Jehova, ndakalimvwa kuti ndakeelede kusaanguna kulilekelela akaambo kancondakacita.” Kumamanino, ba Daniel bakayeeya kulomba lugwasyo kubaalu. Kabayeeya cakacitika, bakaamba kuti: “Masimpe, ndakali kuyoowa kubaambila baalu. Pele mukuya kwaciindi, cakalibonya mbuli kuti umwi wagusya mukuli mulemu agwezyo lyangu. Lino ndilimvwa kuti ndilakonzya kumusikila Jehova cakwaanguluka.” Mazuba aano ba Daniel bajisi manjezyeezya aasalala, alimwi caino-ino bakasalwa kuba mukutausi.

10. Ino nintaamu nzi sikujaya muntu cakutazyiba njaakeelede kubweza cakufwambaana kutegwa afwidwe luse?

¹⁰ Muntu iwajaya muntu cakutazyiba wakeelede kubweza ntaamu kutegwa afwidwe luse. Wakeelede kutijila kumunzi wamayubilo iwakali afwaafwi. (Amubale Joshua 20:4.) Tatukonzyi  kuyeeyela sikujaya muntu kutabikkila maano; buumi bwakwe bwakayeeme aakusika mumunzi ooyo cakufwambaana akuzumanana kukkala mumunzi ooyo! Eeci cakali kwaamba kuti wakeelede kuliimya. Wakeelede kusiya mulimo ngwaakali kubeleka, ŋanda mbotu, alimwi alwaanguluko lwakweendeenda—kusikila limwi mupaizi mupati wafwa. * (My. 35:25) Pele kusiya zintu eezyi kwakali kugwasya kapati. Ikuti naa sikujaya muntu wazwa mumunzi, wakali kuyootondezya kuti takombeleli kujatikizya bulowa mbwaakatila, alimwi buumi bwakwe bwakali kuyooba muntenda.

11. Ino micito nzi ya Munakristo iweempwa iitondezya kuti taubyi-ubyi luse lwa Leza?

¹¹ Kutegwa bagwasyigwe aluse lwa Leza, basizibi ibeempwa mazuba aano abalo beelede kubweza ntaamu. Tweelede kuleka cibi cakumaninina, kutija kutali buyo kuzwa kucibi cipati pele alimwi akuzibi zisyoonto-syoonto zyalo kanji-kanji izisololela kucibi cipati. Kwiinda mukusololelwa amuuya, mwaapostolo Paulo wakaamba micito yakweempwa ya Banakristo ku Korinto. Wakalemba kuti: “Ooku kuusa kwanu kweendelana akuyanda kwa Leza ncokwakamupa kucita, inzya kwakamupa bunkutwe, kwakamupa kulisalazya, kwakamupa kukalala, kwakamupa kuyoowa, kwakamupa kuyandisisya, kwakamupa kusungwaala, kwakamupa kululamika cilubide!” (2Kor. 7:10, 11) Notusolekesya kubweza ntaamu kutegwa tuleke cibi tutondezya Jehova kuti tulabikkila maano, alimwi akuti luse lwakwe tatuluboni kuti ncintu ncotweelede kutondezyegwa kufwumbwa naa zintu zili buti.

12. Ino ncinzi Munakristo ncayelede kupa kutegwa azumanane kufwidwa luse a Leza?

¹² Ino ncinzi Munakristo ncayelede kupa kutegwa azumanane kufwidwa luse a Leza? Weelede kulibambila kupa nociba ceeco ncayandisya ikuti naa cilakonzya kumubikka muntenda yakucita cibi. (Mt. 18:8, 9) Ikuti balongwe bamwi balamuyunga kucita zintu izitamukkomanisyi Jehova, sena muyoocimana cilongwe ambabo? Ikuti naa cilamuyumina kutaciindizya kunywa bukoko, sena mulilibambilide kuzwa mubusena bukonzya kumupa kuti muciindizye kunywa bukoko? Ikuti naa mulwana zisusi zyakoonana, sena mulatantamuka mafilimu, mawebbusaiti naa micito yalo iikonzya kupa kuti mube amizeezo iitali kabotu? Amuyeeye kuti, kufwumbwa kuliimya nkotucita kutegwa tuzumanane kusyomeka kuli Jehova kulagwasya kapati. Kunyina cintu cicisa kwiinda kukakwa anguwe. Kulubazu lumwi, kunyina cipa kukkutila kwiinda kulimvwa kuti muli ‘muluyando lwakwe lutamani lwalyoonse alyoonse.’—Is. 54:7, 8.

13. Amupandulule kaambo sikujaya muntu ncaakali kukonzya kulimvwa kukwabililwa, akukkomana mumunzi wamayubilo.

¹³ Kufwumbwa buyo kuti sikujaya muntu wanjila mumunzi wamayubilo, wakali kukwabililwa. Kujatikizya minzi eeyo, Jehova wakaamba kuti: “Yeelede kumubeda mayubilo.” (Jos. 20:2, 3) Jehova tanaakali kuyanda kuti sikujaya muntu cakutazyiba abetekwe alimwi akaambo kamulandu nguwenya; alimwi kunyina naakali kuyanda kuti sikupilusya mulandu wabulowa azumizyigwe kunjila mumunzi akujaya muntu iwakajaya muntu. Aboobo, sikujaya muntu kunyina naakeelede kuyoowa kujaigwa. Kali mumunzi, wakalikwabilidwe mulukwabililo lwa Jehova. Eeyi tiiyakali ntolongo yakuyubila. Munzi wakali kumupa coolwe cakubeleka, kugwasya bamwi alimwi akubelekela Jehova muluumuno. Inzya, cakali kukonzyeka kupona buumi bukkomanisya alimwi ibupa kukkutila.

14. Ino ndusyomo nzi Munakristo iwakeempwa ndwakonzya kuba andulo?

¹⁴ Bantu ba Leza bamwi ibakacita cibi cipati pele bakeempwa balimvwa kuti “bacipenga” kulipa mulandu, nokuba kulimvwa kuti Jehova lyoonse unoobabona kuti balisofweede kwiinda mucibi cipati ncobakacita. Ikuti naa mbomulimvwa  oobo, amusyome kuti ciindi Jehova namulekelela, mulakonzya kulimvwa kukwabililwa muluse lwakwe! Ba Daniel, ibaambwa kale, bakajana kuti majwi aaya ngamasimpe. Baalu nobakabalulamika akubagwasya kuti babe amanjezyeezya aasalala alimwi, bakaamba kuti: “Tiindakeelede kulipa mulandu alimwi. Makani naakalangwa-langwa kabotu, tiindakeelede kulipa mulandu alimwi. Kufwumbwa buyo kuti cibi calekelelwa, nkokuti camana. Mbubwenya Jehova mbwaakaamba, ulabweza mikuli yanu akwiibikka kulamfwu andinywe. Kunyina nomuyakwiibona alimwi.” Kufwumbwa buyo kuti sikujaya muntu wanjila mumunzi wamayubilo, tanaakeelede kulibilika kujatikizya sikupilusya mulandu wabulowa. Mbubwenya buyo, kufwumbwa buyo kuti Jehova watulekelela cibi cesu, tatweelede kulibilika kuti uyandaula kaambo kakuti apilusye cibi eeciya alimwi naa kutubeteka kujatikizya ncico.—Amubale Intembauzyo 103:8-12.

15, 16. Mbuti mulimo wa Jesu kali Cinunuzyo alimwi Mupaizi Mupati mbouyumya lusyomo lwanu muluse lwa Leza?

¹⁵ Mubwini, tulijisi twaambo tunji kwiinda ntobakajisi bana Israyeli ncotweelede kusyoma luse lwa Jehova. Paulo naakamana kutondezya kuusa kwakwe akaambo kakwaalilwa kumvwida Jehova cakulondoka, wakaamba kuti: “Aalumbwe kaka Leza iwandivwuna kwiinda muli Jesu Kristo Mwami wesu!” (Rom. 7:25) Masimpe tacikwe makani abuyumuyumu bwakulwana cibi alimwi azibi zyakwe izyakaindi—nzyaakeempwa—Paulo wakalijisi lusyomo mukulekelela kwa Leza kwiinda muli Jesu. Mbwali Cinunuzyo cesu, Jesu ulaasalazya manjezyeezya eesu akutupa luumuno lwamumoyo. (Heb. 9:13, 14) Mbwali Mupaizi Mupati, “ulakonzya kubafwutula cakumaninina aabo baboola kuli Leza kwiinda mulinguwe, nkaambo walo ulapona lyoonse kutegwa kabakombelezyela.” (Heb. 7:24, 25) Ikuti naa mulimo wamupaizi mupati wakali kupa kuti bana Israyeli basyome kuti zibi zyabo zyakali kukonzya kulekelelwa, sena milimo ya Mupaizi Mupati wesu, Jesu taikonzyi kwiinda aawo, kutusyomezya kuti “tukajane luse aluzyalo lwa Leza zyakutugwasya aciindi ceelede”?—Heb. 4:15, 16.

¹⁶ Kutegwa tuyubile muli Jehova, nkokuti tweelede kuba alusyomo mucipaizyo ca Jesu. Tamweelede buyo kuzumina mpindu yacinunuzyo mukugwasya mweelwe mupati wabantu. Muciindi caboobo, mweelede kuba alusyomo lwakuti cinunuzyo cilamujatikizya nywebo. (Gal. 2:20, 21) Amube alusyomo lwakuti cinunuzyo mpaayeeme kulekelelwa kwazibi zyanu. Amube alusyomo lwakuti cinunuzyo cimupa bulangizi bwabuumi butamani. Cipaizyo ca Jesu ncipego ca Jehova kulindinywe.

17. Ino nkaambo nzi ncomuyanda kuyubila muli Jehova?

¹⁷ Minzi yamayubilo ncitondezyo caluse lwa Jehova. Kwiinda mububambe oobu, Leza tanaakali kutondezya buyo mbobusetekeni buumi pele alimwi wakali kutondezya mbuli mbobatugwasya bapati, ncokubikkilizya kweempa cakumaninina, alimwi akaambo ncotweelede kukusyoma cakumaninina kulekelela kwa Jehova. Sena muyubila muli Jehova? Kunyina busena bwalukwabililo ibwiinda aali boobu! (Int. 91:1, 2) Mucibalo citobela, tuyoobona mbuli minzi yamayubilo mboikonzya kutugwasya kwiiya cikozyanyo cibotu cabululami alimwi aluse lwa Jehova.