1-2. Nkaambo nzi Banakristo mazuba aano ncobeelede kulikkomanina bbuku lya Levitiko?

MWAAPOSTOLO Paulo wakayeezya mweenzinyina Timoteyo kuti: “Magwalo oonse akasololelwa a Leza alimwi alagwasya.” (2Tim. 3:16) Magwalo aaya alabikkilizya abbuku lya Levitiko. Ino mulibona buti bbuku eeli lyamu Bbaibbele? Ibamwi balibona kuti ndibbuku lijisi buyo mulongo wamilawo iitabeleki kulindiswe mazuba aano, pele Banakristo bakasimpe tabaliboni boobo pe.

² Bbuku lya Levitiko lyakalembwa myaka iibalilwa ku 3,500 yainda, pele Jehova waliyobola kutegwa ‘kalituyiisya.’ (Rom. 15:4) Akaambo kakuti bbuku eeli lilatugwasya kumvwisya mbwayeeya Jehova, tweelede kukkomana kuliiya. Alimwi buya, kuli ziiyo zinji nzyotukonzya kwiiya mubbuku eeli ilyakasololelwa amuuya. Lino atubandike ziiyo zyone akati kaziiyo eezyo.

3. Nkaambo nzi zipaizyo ncozyakali kupegwa mwaka amwaka mu Buzuba Bwakumanya Milandu?

³ Ciiyo cakusaanguna: Tweelede kukkomaninwa a Jehova kutegwa zipaizyo zyesu zitambulwe. Mwaka amwaka mu Buzuba Bwakumanya Milandu, bana Israyeli bakali kubungana antoomwe, mpoonya mupaizi mupati wakali kupa zipaizyo zyabanyama. Zipaizyo eezyo zyakali kuyeezya bana Israyeli kuti bakeelede kusalazyigwa kucibi! Pele mupaizi mupati katanaleta bulowa bwacipaizyo cili coonse mu Busena Busalalisya buzuba oobo, kuli cintu cimwi ncaakeelede kusaanguna kucita, cintu eeco cakali kuyandika kapati kwiinda kulekelelwa zibi kwabana Israyeli.

4. Kweelana alugwalo lwa Levitiko 16:12, 13, ncinzi mupaizi mupati ncaakali kucita naakali kunjila mu Busena Busalalisya ciindi cakusaanguna mu Buzuba Bwakumanya Milandu? (Amubone cifwanikiso icili aacivwumbyo.)

 ⁴ Amubale Levitiko 16:12, 13. Amweezeezye icakali kucitika mu Buzuba Bwakumanya Milandu: Mupaizi mupati wakali kunjila mutente lyakubunganina. Eeci nciindi cakusaanguna akati kaziindi zyotatwe nzyaakeelede kunjila mu Busena Busalalisya buzuba oobo. Kujanza limwi, wakali kunyamuna cibikkilo icakazwide tununkilizyo, mpoonya kujanza limbi, wakali kunyamuna kakunyamwida mulilo kangolida ikakazwide makala aamulilo. Wakali kwiima kumbele aacisitilizyo icakali kuvwumba manjililo aa Busena Busalalisya. Katondezya bulemu kapati, wakali kunjila mu Busena Busalalisya akwiima kumbele aabbokesi lyacizuminano. Munzila yacikozyanyo, wakali kwiima kumbele lya Jehova Leza! Mpoonya mupaizi wakali kutila tununkilizyo kabotu-kabotu amakala aamulilo, kumane ŋanda yoonse yakali kuzula tununkilizyo tujisi bweema bubotu. * Kuzwa waawo, wakali kunjila alimwi mu Busena Busalalisya kajisi bulowa bwazituuzyo zyacibi. Amubone kuti wakali kusaanguna kuumpa tununkilizyo katanapa bulowa bwazituuzyo zyacibi.

5. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kujatikizya kubelesyegwa kwatununkilizyo ikwakali kucitwa mu Buzuba Bwakumanya Milandu?

⁵ Ncinzi ncotukonzya kwiiya kujatikizya kubelesyegwa kwatununkilizyo ikwakali kucitwa mu Buzuba Bwakumanya Milandu? Bbaibbele litondezya kuti mipailo yabakombi ba Jehova basyomeka iitambulwa ili mbuli tununkilizyo. (Int. 141:2; Ciy. 5:8) Amuyeeye kuti kwiinda mukutola tununkilizyo kumbele lya Jehova, mupaizi mupati wakali kutondezya bulemu kapati. Mbubwenya buyo, ciindi notupaila kuli Jehova, tulatondezya bulemu kapati. Tulalumba kapati kuti mulengi wabubumbo boonse ulatuzumizya kubandika anguwe alimwi akuba acilongwe anguwe, mbubonya mwana mbwacita kuli bausyi. (Jak. 4:8) Ulatutambula katuli balongwe bakwe! (Int. 25:14) Eelo kaka tulalumba kapati kucoolwe eeci cakuti kunyina notuyanda kucita cintu cili coonse icikonzya kumunyemya.

6. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kumakani aakusaanguna kuumpa tununkilizyo nkwaakali kucita mupaizi mupati katanapa zipaizyo?

⁶ Amuyeeye kuti mupaizi mupati wakali kusaanguna kuumpa tununkilizyo katanapa zipaizyo. Kwiinda mukucita boobo, wakali kuba masimpe kuti ulakkomaninwa a Leza. Ncinzi ncotukonzya kwiiya kuliceeci? Ciindi naakali anyika, katanapa buumi bwakwe kacili cipaizyo, Jesu wakeelede kusaanguna kucita cintu cimwi iciyandika kapati kwiinda kupa lufwutuko kubantu. Ino ncintu nzi eeco? Wakeelede kusaanguna kusyomeka alimwi akumvwida Jehova mubuumi bwakwe kutegwa Jehova acitambule cipaizyo cakwe. Kwiinda mukucita boobo, Jesu wakatondezya kuti kucita zintu munzila njayanda Jehova ncecintu ciyandika kapati. Kuyungizya waawo, Jesu wakabusumpula bweendelezi, nkokuti wakatondezya kweelela kwabweendelezi bwa boonse bwaanyika Bausyi.

7. Nkaambo nzi buumi bwa Jesu boonse ncobwakamukkomanisya kapati Usyi?

⁷ Mubuumi bwakwe boonse bwaanyika, Jesu wakamumvwida Jehova cakusyomeka. Nokuba kuti Jesu wakasikilwa masunko abuyumu-yumu bwiindene-indene alimwi wakalizyi kuti wakali kuyoofwa lufwu lucisa kapati, wakalikanzide kutondezya kuti bweendelezi bwa Bausyi mbobwiinda kubota. (Flp. 2:8) Ciindi naakali kusunkwa, Jesu wakali kupaila “cakulila kapati akuzwa misozi.” (Heb. 5:7) Mipailo yakwe iyakali kuzwa ansi aamoyo yakatondezya kuti wakali kusyomeka kuli Jehova alimwi yakayumya makanze aakwe aakuzumanana kumvwida. Kuli Jehova,  mipailo ya Jesu yakali mbuli tununkilizyo tujisi bweema bubotu. Buumi bwa Jesu boonse bwakamukkomanisya kapati Usyi alimwi bwakasumpula bweendelezi bwakwe.

8. Mbuti mbotukonzya kumwiiya Jesu?

⁸ Tulakonzya kumwiiya Jesu kwiinda mukusoleka kusikila mpotugolela kumvwida Jehova alimwi akusyomeka kulinguwe. Ciindi notwasikilwa masunko, tweelede kuzumanana kupaila kulomba lugwasyo lwa Jehova kutegwa tumukkomanisye. Kwiinda mukucita boobo, tutondezya kuti tuli kulubazu lwabweendelezi bwa Jehova. Ikuti katucita zintu nzyatakkomanini Jehova, mipailo yesu takonzyi kwiitambula. Nokuba boobo, ikuti katucita zintu nzyakkomanina, tulakonzya kuba masimpe kuti mipailo yesu iizwa ansi aamoyo iyooba mbuli tununkilizyo tujisi bweema bubotu kuli Jehova. Kuyungizya waawo, tulakonzya kuba masimpe kuti kusyomeka alimwi akumvwida kwesu kulamukkomanisya Taateesu wakujulu.—Tus. 27:11.

9. Nkaambo nzi bana Israyeli ncobakali kupa zituuzyo zyalumvwano?

⁹ Ciiyo cabili: Tulamubelekela Jehova akaambo kakuti tulamulumba. Tulabona mbociyandika ciiyo eeci ciindi notulanga-langa zituuzyo zyalumvwano nzyobakali kupa bana Israyeli. * Mubbuku lya Levitiko, twiiya kuti muna Israyeli wakali kupa cituuzyo calumvwano ‘kutegwa atondezye kulumba.’ (Lev. 7:11-13, 16-18) Tanaakali kucita oobo cakwiinzya buyo mulawo, pele wakali kucita oobo kuzwa ansi aamoyo. Aboobo wakali kucita oobo cakuliyandila akaambo kaluyando  ndwaakajisi kuli Leza wakwe, Jehova. Sikupa cituuzyo, mukwasyi wakwe alimwi amupaizi mbobakali kulya nyama yamunyama iwakali kutuulwa. Pele zibeela zimwi zyamunyama zyakali kupegwa buyo kuli Jehova. Ino nzibeela nzi eezyo?

10. Mbuti zituuzyo zyalumvwano izyaambidwe mulugwalo lwa Levitiko 3:6, 12, 14-16 mbozikozyenye amulimo wa Jesu kuli Jehova?

¹⁰ Ciiyo catatu: Akaambo kaluyando, tulamupa Jehova zintu ziinda kubota. Jehova wakali kubona kuti mafwuta ncibeela camunyama iciinda kubota. Alimwi wakaamba kuti zibeela zimwi zyamunyama, kubikkilizya ansa, zyakali kuyandika kapati. (Amubale Levitiko 3:6, 12, 14-16.) Aboobo Jehova wakali kukkomana kapati ciindi muna Israyeli naakali kupa zibeela zyamunyama eezyo alimwi amafwuta kulinguwe cakuliyandila. Muna Israyeli iwakali kupa cituuzyo cili boobu wakali kutondezya kuti wakali kuyanda kupa Leza zintu ziinda kubota. Mbubwenya buyo, cakulisungula Jesu wakapa Jehova cintu ciinda kubota kwiinda mukucita zyoonse nzyaakali kukonzya kutegwa abelekele Jehova akaambo kakuti ulamuyanda. (Joh. 14:31) Kuli Jesu, kucita kuyanda kwa Leza cakali cintu ncaakali kukkomanina; wakali kuuyanda kapati mulawo wa Leza. (Int. 40:8) Eelo kaka Jehova wakakkomana kapati kubona Jesu kamubelekela cakuliyandila!

11. Mbuti mulimo wesu kuli Jehova mbouli mbuli zituuzyo zyalumvwano alimwi ino eeco cituumbulizya buti?

¹¹ Mulimo wesu kuli Jehova uli mbuli zituuzyo zyalumvwano eezyo nkaambo utupa kutondezya mbotulimvwa kujatikizya nguwe. Tulamupa zintu ziinda kubota Jehova alimwi tulacita oobo akaambo kakuti tulamuyanda amoyo wesu woonse. Eelo kaka Jehova ulakkomana kapati kubona mbobalyaabide bakombi bakwe banji kumubelekela akaambo kaluyando lupati ndobajisi kulinguwe alimwi akuzyeelelo zyakwe! Jehova ulabona alimwi akubikkila maano kuzintu nzyotucita alimwi akaambo ncotuzicitila. Eeci cilatuumbulizya kapati. Mucikozyanyo, ikuti naa mulicembeede alimwi tamucicikonzyi kucita zinji mbuli mbomuyanda, amuzyibe kuti Jehova ulabumvwisya bukkale bwanu. Mulakonzya kulimvwa kuti tamukonzyi kucita zinji mumulimo wa Jehova, pele walo Jehova ulalubona luyando ndomujisi ilumukulwaizya kucita nzyomukonzya kucita. Ulakkomana kapati kutambula zintu iziinda kubota nzyomukonzya kumupa.

12. Ino Jehova wakali kulimvwa buti kujatikizya zituuzyo zyalumvwano alimwi ino mbuti eeco mbocituumbulizya?

¹² Ncinzi ncotwiiya kuzituuzyo zyalumvwano? Ciindi mulilo nowakali kuumpa zibeela zyamunyama iziinda kubota, busi bwakali kuunka kujulu alimwi Jehova wakali kukkomana. Aboobo mulakonzya kuba masimpe kuti andinywe Jehova ulamukkomanina ciindi nomulyaaba kucita zyoonse nzyomukonzya kutegwa mumubelekele. (Kol. 3:23) Amuyeeye buyo kujatikizya mbwamukkomanina Jehova! Tacikwe makani naa zintu nzyomucita mumulimo wa Jehova nzinji naa pe, zyoonse buyo zilayandika kapati kulinguwe alimwi kunyina nayooziluba pe.—Mt. 6:20; Heb. 6:10.

13. Kweelana alugwalo lwa Levitiko 9:23, 24, ino Jehova wakatondezya buti kuti wakali kubakkomanina bapaizi?

¹³ Ciiyo cane: Jehova uli mukwiilongezya mbunga yakwe yaanyika. Amubone cakacitika mu 1512 B.C.E. ciindi tente lyakubunganina nolyakaimikwa kunselelo aacilundu ca Sinai. (Kul. 40:17) Musa ngowakasololela pobwe ciindi Aroni abana bakwe nobakasalwa kuba bapaizi. Bana Israyeli bakabungana antoomwe kutegwa balibonene ciindi bapaizi aabo nobakali kutuula zituuzyo zyabo zyabanyama ciindi cakusaanguna. (Lev. 9:1-5) Ino Jehova wakatondezya buti kuti wakali kubakkomanina bapaizi aaba bapya? Ciindi Aroni a Musa nobakali kulongezya bantu, Jehova wakatuma mulilo kuzwa kujulu iwakacuumpa cakumaninina cituuzyo icakali acipaililo.—Amubale Levitiko 9:23, 24.

14. Ino tugwasyigwa buti mazuba aano kumakani aajatikizya Jehova mbwaakabukkomanina bupaizi bwa Aroni alimwi abana bakwe?

 ¹⁴ Ino mulilo iwakazwa kujulu wakatondezya nzi ciindi Aroni naakabikkwa kuba mupaizi mupati? Jehova wakatuma mulilo kutegwa atondezye kuti wakabakkomanina alimwi akugwasyilizya Aroni abana bakwe aabo mbaakasala kuba bapaizi. Ciindi bana Israyeli nobakabubona bumboni busalede bwakuti Jehova wakali kubagwasyilizya bapaizi aaba, bakamvwisya kuti abalo bakeelede kubagwasyilizya bapaizi aaba. Sena eeci cilayandika kulindiswe mazuba aano? Inzya! Bupaizi mu Israyeli bwakali cimvwule buyo cabupaizi buyandika kapati. Kristo, Mupaizi Mupati kapati, ulijisi bapaizi bami ibali 144,000, mbayoolela limwi kujulu.—Heb. 4:14; 8:3-5; 10:1.

15-16. Mbuti Jehova mbwaatondezya kuti ulamukkomanina “muzike uusyomeka alimwi uucenjede”?

¹⁵ Mu 1919, Jesu wakasala kakamu kasyoonto kabakwesu bananike ikuba “muzike uusyomeka alimwi uucenjede.” Muzike ooyu ulasololela mumulimo wakukambauka alimwi akupa basikutobela Kristo “cakulya aciindi ceelede.” (Mt. 24:45) Sena tulibubwene bumboni busalede bwakuti Leza ulamukkomanina muzike uusyomeka alimwi uucenjede?

¹⁶ Saatani alimwi abaabo ibali kulubazu lwakwe bali mukusola kulesya mulimo ngwacita muzike uusyomeka. Kuti muzike uusyomeka naatali kugwasyigwa a Jehova, naatali kucikonzya kuucita mulimo ooyu. Kwakali nkondo zyanyika yoonse zyobilo amapenzi aakubula mali munyika yoonse alimwi bantu ba Jehova bali kweendelezyegwa cakutalulama akupenzyegwa. Nokuba boobo, mubukkale boonse oobu, muzike uusyomeka alimwi uucenjede wazumanana kupa cakulya cakumuuya kuli basikutobela Kristo baanyika. Amuyeeye buyo kujatikizya mabbuku ngotujisi mazuba aano aatabbadelelwi,  aajanika mumyaambo iinda ku 900! Oobu mbumboni busalede butondezya kuti Jehova uli mukumugwasyilizya muzike. Mulimo wakukambauka awalo mbumboni bwazilongezyo zya Jehova. Masimpe makani mabotu ali mukukambaukwa “munyika yoonse.” (Mt. 24:14) Cakutadooneka, twalibonena mazuba aano kuti Jehova uli mukupa kuti mbunga yakwe izwidilile.

17. Mbuti mbotukonzya kutondezya kuti tulaigwasyilizya mbunga njali mukubelesya Jehova?

¹⁷ Inga twacita kabotu kulibuzya kuti, ‘Sena ndilikkomene kubeleka antoomwe acibeela caanyika cambunga ya Jehova?’ Muciindi ca Musa, Jehova wakatuma mulilo kuzwa kujulu kutegwa atondezye kuti wakali kubakkomanina aabo mbaakasalide. Mbubwenya buyo, Jehova watondezya bumboni busalede ibwakuti uli mukwiisololela mbunga yakwe mazuba aano. Masimpe tulijisi twaambo tunji itweelede kutupa kulumba. (1Tes. 5:18, 19) Mbuti mbotukonzya kwiigwasyilizya mbunga njali mukubelesya Jehova? Tulacita oobo kwiinda mukutobela malailile aamu Bbaibbele ngotupegwa mumabbuku eesu, kumiswaangano yesu yansondo ansondo, yabbazu alimwi ayacooko. Kuyungizya waawo, tulakonzya kutondezya kuti tulaigwasyilizya mbunga eeyi kwiinda mukutola lubazu kusikila mpotugolela mumulimo wakukambauka alimwi akuyiisya.—1Kor. 15:58.

18. Ino ncinzi ncomukanzide kucita?

¹⁸ Atube amakanze aakuzibelesya ziiyo nzyotwaiya mubbuku lya Levitiko. Tuyanda kuti Jehova azitambule zipaizyo zyesu. Atumubelekele Jehova akaambo kakuti tulamulumba. Atuzumanane kupa Jehova zintu ziinda kubota akaambo kakuti tulamuyanda amoyo wesu woonse. Alimwi inga twacita kabotu kwiigwasyilizya mbunga njabelesya Jehova mazuba aano. Kwiinda mukucita boobo, tutondezya Jehova kuti tulalumba kapati kucoolwe ncotujisi cakumubelekela katuli Bakamboni bakwe!