1. Ino kubatama caamba nzi? (2 Timoteyo 4:5)

 CIINDI notwacitikilwa mapenzi, kusyomeka kwesu kuli Jehova alimwi ambunga yakwe kulakonzya kusunkwa. Mbuti mbotukonzya kubuzunda buyumuyumu oobo? Tweelede kubatama alimwi akupakamana, ‘akwiima nji mulusyomo.’ (Amubale 2 Timoteyo 4:5.) Tulatondezya kubatama kwiinda mukukkazika moyo, kuyeeya kabotu-kabotu alimwi akusolekesya kubona zintu mbubonya mbwazibona Jehova. Ciindi notucita boobo, mizeezo yesu kunyina noiyakunyonganizyigwa ambotulimvwa.

2. Ncinzi ncotutiilange-lange mucibalo eeci?

² Mucibalo cainda, twakalanga-langa buyumuyumu botatwe mbotukonzya kujana kunze aambungano. Mucibalo eeci, tulalanga-langa buyumuyumu mbotukonzya kujana mukati kambungano ibukonzya kusunka kusyomeka kwesu kuli Jehova. Buyumuyumu oobu bujatikizya (1) ciindi notulimvwa kuti tiitweendelezyegwa kabotu a Munakristoma, (2) ciindi notwapegwa lulayo alimwi (3) aciindi nocituyumina kuzyibila kucinca kwacitika mumbunga. Mbuti mbotukonzya kubatama akuzumanana kusyomeka kuli Jehova ambunga yakwe ciindi notujana buyumuyumu buli boobo?

3. Ncinzi ncotukonzya kucita ikuti naa twalimvwa kuti tiitweendelezyegwa kabotu a Munakristoma?

³ Sena kuli nomwakalimvwa kuti tiimweendelezyegwa kabotu a Munakristonyoko, ambweni ooyo uujisi mikuli mumbungano? Kweelede kuti tanaakacitila caali kutegwa nywebo cimucise. (Rom. 3:23; Jak. 3:2) Nokuba boobo, nzyaakacita ambweni zyakamunyemya. Ambweni cakamupa kuba acilabila kuyeeya kaambo  aako. Mweelede kuti mwakalibuzya kuti, ‘Ikuti naa mukwesu kakonzya kucita boobu, mwati mubwini eeyi nimbunga ya Leza?’ Oobu mbombubo Saatani mbwayanda kuti kamuyeeya. (2Kor. 2:11) Kuyeeya munzila iitali kabotu kuli boobu kulakonzya kutupa kulyaandaanya kuli Jehova ambunga yakwe. Aboobo ikuti katuyeeya kuti mukwesu naa mucizyi watulubizyila, mbuti mbotukonzya kubatama alimwi akweeleba kuzundwa akuyeeya kutali kabotu?

4. Mbuti Josefa mbwaakatondezya kubatama ciindi naakapenzyegwa, alimwi nziiyo nzi nzyotukonzya kwiiya kucikozyanyo cakwe? (Matalikilo 50:19-21)

⁴ Mutabi amfwundiilili. Ciindi Josefa naakali mukubusi, bapati bakwe bakamupenzya. Bakamusulaika alimwi bamwi bakali kuyanda kumujaya. (Matl. 37:4, 18-22) Mpoonya bakamusambala mubuzike. Aboobo Josefa wakacitikilwa masunko mapati aakatola myaka iisika ku 13. Josefa weelede kuti wakalibuzya naa Jehova wakali kumuyanda ncobeni. Alimwi ambweni naakali kweezyeezya naa Jehova wakamulekelezya aaciindi naakali kuyanda lugwasyo. Pele Josefa kunyina naakaba amfwundiilili. Muciindi caboobo, wakazumanana kubatama kwiinda mukukkazyika moyo. Ciindi naakaba acoolwe cakupilusya cibi kubanabokwabo, tanaakacita boobo pele wakatondezya luyando kulimbabo alimwi akubalekelela. (Matl. 45:4, 5) Josefa wakalilemeka munzila eeyi akaambo kakuti wakacikonzya kuyeeya kabotu. Muciindi cakubikkila maano kumapenzi aakwe, wakazumanana kuyeeya makanze aa Jehova (Amubale Matalikilo 50:19-21.) Ino twiiya nzi? Ikuti naa mwapenzyegwa, mutamunyemeni Jehova naa kutalika kulibuzya naa wamulekelezya. Muciindi caboobo, amuzinzibale kuyeeya mbwali mukumugwasya kuliyumya musunko. Kuyungizya waawo, ciindi bamwi nobamupenzya, amusoleke kuvwumba kutalondoka kwabo kwiinda muluyando.—1Pet. 4:8.

5. Mbuti mukwesu Miqueas mbwaakatondezya kubatama ciindi naakalimvwa kuti tanaakeendelezyegwa kabotu?

⁵ Amubone cikozyanyo camazuba aano camwaalu ku South America wazina lya Miqueas. b Ulayeeya ciindi cimwi naakalimvwa kuti tiibakamweendelezya kabotu bakwesu bamwi bajisi mikuli. Wakaamba kuti: “Kunyina buzuba nondakakopene boobu mumizeezo. Ndakaliyoowede. Ndakali kuba acilabila masiku alimwi ndakali kulila akaambo kakuti ndakali kulimvwa kuti kunyina ncondakali kukonzya kucita.” Nokuba boobo, mukwesu Miqueas wakazumanana kubatama alimwi wakabeleka canguzu kweendelezya mbwaakali kulimvwa. Wakali kupaila ciindi coonse, kulomba Jehova kuti amupe muuya uusalala alimwi anguzu kutegwa aliyumye. Alimwi wakali kulanga-langa makani aakonzya kumugwasya mumabbuku eesu. Ino twiiya nzi? Ikuti naa mwalimvwa kuti tiimweendelezyegwa kabotu amukwesu naa mucizyi, amubatame alimwi akusolekesya kweendelezya mizeezo iili yoonse iitali kabotu njomukonzya kuba anjiyo. Inga tiimwabuzyiba bukkale ibwakapa muntu ooyo kwaamba naa kucita zintu munzila eeyo. Aboobo amubandike a Jehova mumupailo alimwi amumulombe kuti amugwasye kubona makani mbuli mbwaabona muntu ooyo. Kucita boobo kulakonzya kumugwasya kubona kuti tanaakali makanze aamukwesu naa mucizyi ooyo kumucitila cintu cibi alimwi akumulekelela. (Tus. 19:11) Amuyeeye kuti, Jehova ulibuzyi bukkale bwanu alimwi uyoomupa nguzu nzyomuyandika kutegwa muliyumye.—2Mak. 16:9; Muk. 5:8.

6. Nkaambo nzi ncociyandika kapati kubona lulayo lwa Jehova kuti ncitondezyo caluyando? (Bahebrayo 12:5, 6, 11)

⁶ Lulayo lulakonzya kutucisa kapati. Pele kuti  twabikkila buyo maano kukucisa, tulakonzya kutalika kuluubya-ubya lulayo, kuyeeya kuti talweeleli naa kuti sikulupa waciindizya. Aboobo tulakonzya kwiindwa cintu caalubazu, nkokuti kubona lulayo kuti ncitondezyo caluyando Jehova ndwajisi kulindiswe. (Amubale Bahebrayo 12:5, 6, 11.) Alimwi ikuti twazumanana kubikkila maano kujatikizya mbolutupa kulimvwa bubi lulayo, tulakonzya kumupa coolwe Saatani cakuti atulwane. Uyanda kuti tulukake lulayo alimwi ciinda kubija ncakuti uyanda kutwaandaanya kuli Jehova akumbunga yakwe. Ikuti naa mwakapegwa lulayo, mbuti mbomukonzya kuzumanana kubatama?

7. (a) Kweelana ambotwabona mucifwanikiso, mbuti Petro mbwaakabelesyegwa a Jehova ciindi naakalutambula lulayo? (b) Ncinzi ncotwiiya kucikozyanyo ca Petro?

⁷ Amulutambule lulayo alimwi akubambulula muyandika. Ziindi zinji, Jesu wakamululamika Petro kumbele lyabaapostolo bamwi. (Mk. 8:33; Lk. 22:31-34) Eelo kaka cakali kujazya nsoni! Nokuba boobo, Petro wakazumanana kusyomeka kuli Jesu. Pele wakalutambula lulayo alimwi akwiiya kukulubizya kwakwe. Aboobo, Jehova wakamulumbula Petro akaambo kakusyomeka kwakwe alimwi akumupa mikuli mipati mumbungano. (Joh. 21:15-17; Mil. 10:24-33; 1Pet. 1:1) Ncinzi ncotukonzya kwiiya kucikozyanyo ca Petro? Tulagwasyigwa alimwi akubagwasya bamwi ciindi notutabikkili maano kujatikizya mbotwafwa nsoni, pele muciindi caboobo, kulutambula lulayo alimwi akubambulula muyandika. Ciindi notucita boobo, tuyoobelesyegwa kapati a Jehova alimwi abakwesu.

8-9. Ino mukwesu Bernardo wakalimvwa buti kumatalikilo ciindi naakapegwa lulayo, pele ncinzi cakamugwasya kucinca mbwaakali kuyeeya?

⁸ Amubone cakacitika kuli Bernardo, mukwesu uukkala ku Mozambique. Wakagusyigwa abwaalu. Ino mukwesu Bernardo wakalimvwa buti kumatalikilo? Wakaamba kuti, “Ndakaba amfwundiilili akaambo kakuti tiindakalukkomanina lulayo ndondakapegwa.” Wakalilibilikide kujatikizya mbobakali kuyoomubona bamwi mumbungano. Wakaamba kuti, “Cakanditolela myezi iili mbwiibede kutegwa nditalike kububona munzila yeelede bukkale alimwi akutalika kusyoma Jehova ambunga yakwe alimwi.” Ncinzi cakamugwasya mukwesu Bernardo kutegwa atalike kuzilanga munzila yeelede zintu?

⁹ Mukwesu Bernardo wakalulamika mizeezo yakwe. Wakaamba kuti: “Ciindi nondakali mwaalu, ndakali kubelesya Bahebrayo 12:7 kugwasya bamwi kuti kabalubona munzila  yeelede lulayo lwa Jehova. Lino ndakalibuzya kuti, ‘Nguni uuyandika kulutobela lugwalo oolu?’ Mbabelesi ba Jehova boonse, kubikkilizya andime.” Mpoonya mukwesu ooyu wakabweza ntaamu azimbi kutegwa ayumye lusyomo lwakwe muli Jehova alimwi ambunga yakwe. Wakayumya cilengwa cibotu cakumuuya cakubala Bbaibbele alimwi akuzinzibala kuyeeya. Nokuba kuti wakalilibilikide kujatikizya mbobakali kuyoomubona bakwesu abacizyi, wakali kubeleka ambabo mumulimo wabukambausi alimwi akutola lubazu mumiswaangano yambungano. Mukuya kwaciindi, mukwesu Bernardo wakasalwa alimwi kuba mwaalu. Ikuti naa mbubonya mbuli mukwesu Bernardo mwakapegwa lulayo, mutabikkili maano kunsoni nzyomujisi, amulutambule lulayo alimwi akubambulula muyandika. c (Tus. 8:33; 22:4) Ikuti mwacita oobo, mulakonzya kuba masimpe kuti Jehova uyoomulumbula akaambo kakukakatila kulinguwe alimwi akumbunga yakwe.

10. Nkucinca nzi kwakacitika mumbunga ikulangilwa kuti kwakasunka kusyomeka kwabaalumi bamwi bana Israyeli?

¹⁰ Kucinca kucitika mumbunga kulakonzya kusunka kusyomeka kwesu. Ikuti tiitwacenjela, kulakonzya kutwaandaanya kuli Jehova. Mucikozyanyo, amubone kucinca kumwi kwakacitika mumbunga mu Mulawo wa Musa mbokwakabajatikizya bana Israyeli bamwi. Kabatanapegwa Mulawo, basilutwe bamikwasyi mbabakali kucita milimo yabupaizi. Bakali kuyaka zipaililo alimwi akutuula kuli Jehova ikwiiminina mikwasyi yabo. (Matl. 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Job. 1:5) Pele ciindi Mulawo nowakapegwa, basilutwe bamikwasyi bakeelede kuuleka mukuli ooyo. Jehova wakasala bapaizi kuzwa mumukwasyi wa Aroni kuti kabatuula zipaizyo. Nokwakaba kucinca ooko, ikuti silutwe wamukwasyi iwatakali waluzubo lwa Aroni watalika kubeleka mulimo wamupaizi, wakali kukonzya kujaigwa. d (Lev. 17:3-6, 8, 9) Sena ambweni kucinca ooku kuli akati katwaambo tumwi twakapa kuti Kora, Datani, Abiramu alimwi abasilutwe bali 250 balwane bweendelezi bwa Musa a Aroni? (My. 16:1-3) Tatukonzyi kwaamba cacigaminina. Kufwumbwa mbocakabede, Kora abeenzinyina bakaalilwa kusyomeka kuli Jehova. Ikuti naa kucinca ikwacitika mumbunga kwasunka kusyomeka kwanu, ncinzi ncomukonzya kucita?

11. Ncinzi ncotwiiya kucikozyanyo caba Levi bana Kohati?

¹¹ Amukutobele camoyo woonse kucinca kucitika mumbunga. Mulweendo lwabo munkanda, bana Kohati bakajisi mukuli waalubazu kapati. Kufwumbwa ciindi bana Israyeli nobakali kulonga, bana Kohati bamwi bakali kunyamuna bbokesi lyacizuminano kumbele lyabantu boonse. (My. 3:29, 31; 10:33; Jos. 3:2-4) Eelo kaka cakali coolwe cipati! Nokuba boobo, zintu zyakacinca kulimbabo ciindi bana Israyeli nobakasika mu Nyika Yakasyomezyedwe. Bbokesi tiilyakacili kuyandika kulonga-longa. Aboobo ciindi Solomoni naakali kulela kali mwami, bana Kohati bamwi bakapegwa mulimo wakwiimba, bamwi bakali balindizi bamilyango eelyo bamwi bakali kulanganya ziyobwedo. (1Mak. 6:31-33; 26:1, 24) Pele Bbaibbele kunyina mpolyaamba kuti bana Kohati bakatongooka naa kwaamba kuti bapegwe mukuli waalubazu akaambo kakuti bakajisi mukuli waalubazu musyule. Nciiyo nzi ncotukonzya kwiiya? Tweelede kukutobela camoyo woonse kucinca kucitwa mumbunga ya  Jehova, kubikkilizya akooko ikujatikizya mikuli yanu. Amukkomane amukuli uuli woonse ngomwapegwa. Amuyeeye kuti mukuli wanu tauli ngoupa kuti muyandike kuli Jehova. Ncakkomanina kapati Jehova nkumvwida kwanu ikutali mukuli uuli woonse.—1Sam. 15:22.

12. Ino mucizyi Zaina wakalimvwa buti ciindi naakaambilwa kuzwa a Beteli?

¹² Amulange cikozyanyo caba Zaina, mucizyi waku Middle East, iwakapegwa mukuli uumbi akusweekelwa mukuli ngwaakali kuyandisya kapati. Wakatumwa kuyoobeleka kali mupainiya naakamana kubeleka a Beteli myaka iinda ku 23. Wakaamba kuti: “Kucincwa mukuli kwakandigambya kapati. Ndakalimvwa kubula mpindu alimwi ndakazumanana kulibuzya kuti, ‘Ncinzi ncondakalubizya?’” Cuusisya ncakuti, bakwesu abacizyi bamwi mumbungano bakamupa kuti aindile buya kubijilwa kwiinda mukwaamba kuti: “Ikuti nowakali kucita kabotu, mbunga noyatakakwaambila kuti uunke.” Kwaciindi cili mbocibede, mucizyi Zaina wakatyompwa kapati cakuti wakali kulila lyoonse masiku. Pele wakati: “Kunyina nondakauzumizya muzeezo wakudooneka mbunga naa luyando lwa Jehova.” Ncinzi cakamugwasya mucizyi ooyu kuzumanana kubatama?

13. Ncinzi mucizyi Zaina ncaakacita kutegwa akuzunde kuyeeya kutaluzi?

¹³ Mucizyi Zaina wakacikonzya kukuzunda kuyeeya kutaluzi. Mubuti? Wakabala zibalo mumabbuku eesu zibandika buyumuyumu mbwaakajisi. Mucikozyanyo, wakajana cibalo cipandulula mulembi wa Bbaibbele Marko mbwaakapenga amizeezo iikozyenye ciindi niyakacinca mikuli yakwe. Mucizyi Zaina wakaamba kuti, “Cikozyanyo ca Marko ngomusamu ngondakali kuyandika kutegwa ndikuzunde kutyompwa.” Alimwi mucizyi ooyu wakazumanana kumvwana abalongwe bakwe. Tanaakali kulizandula pe; alimwi kunyina naakatalika kulyeetezya. Wakazyiba kuti muuya wa Jehova ulabeleka kwiinda mumbunga yakwe akuti aabo basololela balamubikkila maano kapati. Pele alimwi wakabona kuti mbunga ya Leza yeelede kucita ciluzi kutegwa mulimo wa Jehova ucitwe.

14. Nkucinca kuli buti kwakacitwa mumbunga ikwakamukatazya mukwesu Vlado, alimwi ncinzi cakamugwasya?

¹⁴ Mwaalu wazina lya Vlado, uujisi myaka iili 73 waku Slovenia, wakapenga kapati ciindi mbungano mwazulilwa noyakaswaanganizyigwa ambungano iimbi mpoonya Ŋanda ya Bwami njobakali kubelesya yakajalwa. Wakati:  “Tiindakamvwisya kaambo Ŋanda ya Bwami mbotu boobu ncoyakajalilwa. Cakandicisa kapati nkaambo twakazwide akwiibambulula. Ndili mubezi alimwi ndakapangide zintu zimwi zipya. Kuyungizya waawo, kuswaanganizyigwa ooko kwakali kujatikizya kucinca kunji kwalo ikwatakali kuuba-uba kulindiswe tobasikumwaya bacembeede.” Ncinzi cakamugwasya mukwesu Vlado kubutobela busolozi oobu? Wakati: “Kutobela kucinca kucitwa mumbunga ya Jehova lyoonse kuleta zilongezyo. Kucinca ooku kuli mukucitwa kutugwasya kulibambila kucinca kupati kuyoocitwa kumbele.” Sena mulikatazyidwe akucinca kwakacitwa kujatikizya kuswaanganizyigwa kwambungano naa kutambula mulimo uumbi? Amusyome kuti Jehova ulizyi mbomulimvwa. Ciindi nomukutobela kucinca kuli boobu alimwi akukakatila kuli Jehova ambunga njabelesya, tacidoonekwi buya kuti muyoolongezyegwa.—Int. 18:25.

15. Mbuti mbotukonzya kuzumanana kubatama ciindi notujana buyumuyumu mukati kambungano?

¹⁵ Mbotuyaabuswena kumamanino aabweende bwazintu oobu, tulakonzya kulangila buyumuyumu buzwa mukati kambungano. Buyumuyumu oobo bulakonzya kusunka kusyomeka kwesu kuli Jehova. Aboobo tweelede kubatama. Ikuti mwalimvwa kuti tiimweendelezyegwa kabotu a Munakristonyoko, mutalilekeli kuba amfwundiilili. Ikuti mwapegwa lulayo, mutabikkili buyo maano kunsoni ziboola, pele amulutambule lulayo alimwi akubambulula muyandika. Alimwi ciindi mbunga ya Jehova noicita kucinca kumwi ikumujatikizya cacigaminina, amukuzumine camoyo woonse alimwi akubutobela busolozi.

16. Mbuti mbomukonzya kuzumanana kusyoma Jehova alimwi ambunga yakwe?

¹⁶ Mulakonzya kuzumanana kusyoma Jehova alimwi ambunga yakwe ciindi kusyomeka kwanu nokwasunkwa. Pele kutegwa mucite oobo, mweelede kubatama, nkokuti kukkazika moyo, kuyeeya kabotu alimwi akubona zintu mbuli mbwazibona Jehova. Amube amakanze aakwiiya bantu baambidwe mu Bbaibbele ibakazwidilila kuliyumya mubuyumuyumu bukozyenye alimwi akuzinzibala kuyeeya zikozyanyo zyabo. Amupaile kuli Jehova kulomba lugwasyo. Alimwi mutalizanduli kumbungano. Mpoonya ziyume zitete, Saatani takacikonzyi kumwaandaanya kuli Jehova naa kumbunga yakwe.—Jak. 4:7.