Skip to content

Skip to table of contents

MAKANI AAKULUULA

Jehova Wakakulongezya Kusala Kwangu

Jehova Wakakulongezya Kusala Kwangu

Mwakali mumwaka wa 1939, notwakasiide malo eesu aakati kamasiku akweenzya myootokala kwaciindi ciinda kuwoola lyomwe, kuunka kudolopo lisyoonto lya Joplin, kumusanza lwaambo kwa Missouri, U.S.A. Lino kwakali kubucedo ciindi notwakali kumaninizya kubikka matulakiti kunsi aamilyango, mumaanda aamamanino mucilawo ncotwakapedwe. Mbotwakakotokela buyo, twakatanta mootokala akuunka kubusena nkotwakeelede kuyooswaangana abamwi, kwalo nkotwakatalika kubalindila kuti basike. Pele mulakonzya kulibuzya kaambo ncotwakaunkila mubukambausi kubucedo, kalitanapola zuba, mpoonya akuzwa mucilawo cakufwambaana. Ndilamwaambila aakale.

NDILIKKOMENE kapati kuti ndakakomezyegwa abazyali Banakristo, ba Fred aba Edna Molohan, balo ibakandiyiisya kuyanda Jehova. Bakali Basikwiiya Bbaibbele (Bakamboni ba Jehova) basungweede kwamyaka iili 20 ciindi nondakazyalwa mu 1934. Twakali kukkala ku Parsons, dolopo lisyoonto kumusanza lwaajwe kwa Kansas. Bunji bwabakwesu abacizyi ibakali mumbungano motwakabede, bakali Banakristo bananike. Mukwasyi wesu wakali kukkomana kujanika kumiswaangano yambungano alimwi akukambauka. Kanji-kanji mu Mujibelo kumazuba, twakali kucita bukambausi bwamumugwagwa, aano mazuba ibwiitwa kuti bukambausi bwakubuleya. Zimwi ziindi cakali kulemya, pele bataata bakali kutukatalusya kwiinda mukutuulila ice cream twakotoka.

Mbungano yesu nsyoonto yakajisi cilawo cipati cakali kubikkilizya amadolopo manji masyoonto-syoonto alimwi amafaamu manji aakali munsi-munsi adolopo. Notwakali kukambaukila balimi, twakali kucincanya mabbuku eesu azisyumani, mayi, naa nkuku buya. Mbwaanga tiitwakajisi mali manji alimwi bataata bakali kupeda limwi mali aamabbuku, zyakulya eezyi zyakali kutugwasya kapati.

BUKAMBAUSI BWAALUBAZU

Bazyali bangu bakaula cilimba camalekkoodi ncobakali kubelesya mubukambausi. Tiindakali kucibelesya akaambo kakuti ndakacili mwana, pele ndakali kukkomana kugwasya bamaama abataata ciindi nobakali kulizya makani aakalekkoodwa a Mukwesu Rutherford kuziiyo zya Bbaibbele amunyendo zyakupilukila.

Kandili abazyali bangu kumbele lyamootokala wesu wamasipika

Bataata bakabikka sipika mpati atala amootokala wesu iwakali kwiitwa kuti 1936 Ford. Mootokala ooyu wakagwasya kapati kumwaya mulumbe wa Bwami. Kanji-kanji, bakali kusaanguna kulizya nyimbo kutegwa bantu babikkile maano, mpoonya bakali kulizya makani aamu Bbaibbele aakalekkoodwa. Mpoonya twakali kwaabila mabbuku kubantu bakali aaluyandisisyo.

Mudolopo lisyoonto liitwa kuti Cherryvale, ku Kansas, bamapulisa bakaambila bataata kuti mootokala ooyu tiiwakazumizyidwe mupaaki lyadolopo, mwalo bantu banji mobakali kulyookezyela mu Nsondo, pele kunze aapaaki yakalizumizyidwe. Aboobo kakunyina kukazya, bataata bakaugusya mootokala akuuimika mumugwagwa wakali munsi-munsi, pele bakaulanzya kupaaki kutegwa bantu bali mukati kabamvwa mulumbe noulizyigwa, alimwi bakazumanana apulogilamu yabo. Cakali kukkomanisya lyoonse kuba abataata alimwi amupati wangu, Jerry, muziindi zili boobu.

Kumamanino aakuma 1930, twakatalika mulimo waalubazu wakukambauka kutegwa tufwambaane kumanizya muzilawo bantu mobakali kukazya kapati. Twakali kufwuma kubuka, kakucisiya (mbubwenya mbotwakacita ku Joplin, Missouri) akubikka matulakiti naa mabbuku kunsi aamilyango yabantu. Twamana, twakali kuswaangana kunze aamunzi kutegwa tubone naa kuli wajatwa akwaangwa abamapulisa.

Mumyaka eeyo, kwakali cibeela cimwi cabukambausi icakali kukkomanisya ncotwakali kwiita kuti information march (kuyaabumwaya makani kumwi kamulifwoola). Kutegwa twaambilizye Bwami, twakali kusama zikwankwani akulifwoola mudolopo lyoonse. Ndilayeeya buzuba bumwi ciindi beenzuma nobakasama cikwankwani cakalembedwe kuti “Religion Is a Snare and a Racket” (“Cikombelo Nkakole alimwi Cilanyonganya.”) Bakeenda mudolopo makkilomita aasika ku 1.6 mpoonya akupiluka kuŋanda . Cikkomanisya ncakuti kunyina wakabakazya nobakali kweenda, alimwi bakajana bantu banji ibakajisi luyandisisyo.

MISWAANGANO YACOOKO YAKUSAANGUNA

Ziindi zinji mukwasyi wesu wakali kuzwa ku Kansas kuya ku Texas kumiswaangano yacooko. Bataata bakali kubeleka mukkampani yazitima aboobo twakali kutanta citima kakunyina kubbadela kuunka kuyooswaya banamukwasyi akumiswaangano yacooko. Bapati babamaama, ba Fred Wismar, abakaintu babo, ba Eulalie, bakali kukkala ku Temple, Texas. Baacisya ba Fred bakaiya kasimpe nobakacili bakubusi kumatalikilo aakuma 1900, bakabbapatizyigwa, akukambaukila banabokwabo, kubikkilizya abamaama. Bakalizyibidwe kapati abakwesu bamu Texas, kwalo nkobakabeleka kabali mulangizi wabbazu. Bakali basiluzyalo, bakkomene, alimwi cakali kukkomanisya kuba ambabo. Bakali basungu mukasimpe, alimwi bakandigwasya kapati nindakali mukubusi.

Mu 1941 mukwasyi wesu wakaunka kumuswaangano mupati acitima ku St. Louis, Missouri. Bakubusi boonse bakaambilwa kuti bakkale antoomwe kucibeela caalubazu kumuswaangano kutegwa baswiilile makani aa Mukwesu Rutherford aakuti, “Children of the King” (Bana ba Mwami.) Kumamanino aamakani aakwe, toonse mukabunga kesu twakakkomana kutambula bbuku lipya lyakuti, Children, (Bana) ndyaakatupa Mukwesu Rutherford abasikumugwasyilizya. Kwakali bana bainda ku 15,000 ibakacikkomanina cilongezyo cakumuuya eeci.

Mu April 1943, twakajanika kumuswaangano musyoonto pele mubotu kapati wakuti “Call to Action” (Kukulwaizyigwa Kubweza Ntaamu,) ku Coffeyville, Kansas. Kwakatalisyigwa cikolo cipya ciitwa kuti Cikolo Camulimo Weendelezyegwa a Leza, calo icicitwa mumbungano zyoonse, alimwi kwakamwaigwa akabbuku kapya kajisi ziiyo zili 52 kabelesyegwa mucikolo. Mumwaka nguwenya ooyu, ndakapa makani ciindi cakusaanguna. Muswaangano ooyu wakali waalubazu kulindime akaambo kakuti, ndakabbapatizyigwa antoomwe abamwi mukaziba ikakali afaamu yakali afwaafwi.

MULIMO NGONDAKALI KUYANDA, NKUBELEKELA KU BETELI

Ndakamanizya cikolo mu 1951 aboobo ndakeelede kusala ncondiyakucita mubuumi bwangu. Ndakali kuyandisya kapati kuyoobelekela ku Beteli, kwalo Jerry nkwaakali kubelekela kaindi, aboobo foomu yangu yakatumwa kuofesi yaku Brooklyn. Kusala ooku kwakandigwasya kapati kumuuya. Muciindi buyo cisyoonto, bakandizumina akundiita kuti ndikatalike kubeleka mu March 10, 1952.

Ndakali kuyanda kuti ndikabelekele nkobasimba mabbuku kutegwa kanditola lubazu mukupanga mamagazini amabbuku. Pele bakandipa mulimo wakupa bantu cakulya, mane akubelekela muncikini calo cakandikkomanisya kapati kwiiya. Aboobo tiindakaba acoolwe cakubelekela nkobasimba mabbuku. Nokuba boobo, mulongo wamuncikini wakandigwasya nkaambo ndakali kuba aciindi masyikati cakucita ciiyo cangu ndemwini akwiibelesya cakumaninina laibbulali yaa Beteli. Eeci cakandipa kukomena kumuuya akuyumya lusyomo lwangu. Alimwi cakayumya makanze aangu aakubelekela Jehova a Beteli kufwumbwa buyo kuti kandicikonzya. Jerry wakazwa a Beteli mu 1949 akukwata ba Patricia, pesi bakali kukkala afwaafwi mumwenya mu Brooklyn. Bakandigwasya kapati akundikulwaizya mumyaka yakusaanguna a Beteli.

Kalitanalampa kuzwa nondakasika a Beteli, bakwesu bakatalika kuyandaula bakwesu baa Beteli mbobakali kukonzya kuyungizya amulongo wabaabo ibakali kupa makani kubuleya kwiiminina mutabi. Bakwesu ibakabikkwa amulongo ooyu bakali kutumwa ziindi zinji mumwaka kuswaya mbungano ikwakali kulampa makkilomita aali 322 kuzwa ku Beteli pele mumwenya mu Brooklyn, kuyoopa makani aabuleya alimwi akubeleka ambungano mumulimo wabukambausi. Ndakaba acoolwe cabikkwa amulongo ooyu. Kandiyoowede, ndakapa makani aabuleya aakusaanguna, aciindi eeco akali kutola woola lyomwe. Kanji-kanji ndakali kuunka kumbungano zinji kubelesya citima. Ndilayeeya kabotu-kabotu mu 1954 buzuba bumwi mu Nsondo nokwakali kutontola. Ndakatanta citima kuunka ku New York alimwi ndakeelede kujoka ku Beteli mbubwenya buzuba oobo kumangolezya. Pele kwakaba guwo pati ilyakapa kuti kutontole kapati akuba caanda. Magesi aamucitima akaceya akubula nguzu. Aboobo twakasika ku New York City kuma 5 koloko mafwumofwumo mu Muhulo. Kuzwa waawo, ndakatanta citima cakali kwiinda kunsi aamugwagwa kuunka ku Brooklyn, kumane ndakalulama kuncito muncikini, ndakalimukide alimwi ndakalikatede akaambo kakweenda masiku. Pele kulimvwa boobu tiikwakali kutola ciindi akaambo kalukkomano ndondakali kujana kubelekela bakwesu akujana balongwe bapya kumamanino aansondo mubukambausi.

Kulibambila kumwaya makani ku WBBR

Mumyaka yakumatalikilo kandili a Beteli, ndakaitwa kuyoobelekela kulisikapepele yakali kwiitwa kuti WBBR. Eeco ciindi masitudyo akali aŋanda yabili aa 124 Columbia Heights. Mulimo wangu wakali wakwiiminina muntu umwi mupulogilamu yakwiiya Bbaibbele yakali kulizyigwa ansondo. Mukwesu A. H. Macmillan, iwakabeleka a Beteli kwaciindi cilamfwu, wakali kujanika apulogilamu eeyi lyoonse. Mukwesu Mac, kweelana ambobakali kumwiita, wakali cikozyanyo cibotu cakuliyumya mumulimo wa Jehova kulindiswe notwakali bana mumukwasyi wa Beteli.

Twakali kumwaya tupepa twa WBBR mumulimo wamuunda kupa bantu kuba aluyandisisyo

Mu 1958 ndakatambwa kuyoobelekela kucibeela ca Cikolo ca Gileadi. Mulimo wangu wakali wakugwasya bakwesu abacizyi basungu bakamanizya cikolo kubweza ma visa akubapangila bubambe bwabweende. Kutanta ndeke kwakali kudula kapati mazuba aayo, aboobo mbasyoonto buyo bakali kweenda andeke. Ibanji ibakali kuunka ku Africa aku akuzisi zyakujwe bakali kutanta mato aanyamuna zintu. Nokwakainda myaka minji, muulo wakutanta ndeke wakayaansi, aboobo bunji bwabamisyinali bakatalika kuunka nkobakali kutumwa andeke.

Kubamba ma diploma aaku Gileadi kaitanatalika pulogilamu yakumanizya cikolo

KUUNKA KUMISWAANGANO YACOOKO

Mu 1960 mulimo wangu wakakomena akaambo kakuti wakali kubikkilizya kubamba bweende bwabaabo ibakali kuzwa ku United States kuunka ku Europe kumiswaangano yamasi mu 1961. Ndakatanta ndeke kuzwa ku New York kuya ku Hamburg ku Germany, kumuswaangano ooyu. Nowakamana muswaangano, mebo abakwesu bamwi botatwe baku Beteli twakalomba mootokala ngotwakabelesya kuzwa mu Germany kuunka ku Italy, kuyooswaya mutabi waku Rome. Kuzwa kooko, twakaunka ku France, kubelesya nzila yakali kwiinda Mumalundu aaku Pyrenees, mane twakaakusika aku Spain, kwalo mulimo wakukambauka nkowakakasyidwe. Twakabatolela mabbuku bakwesu baku Barcelona, alo ngotwakabikkide mbuli kuti nzipego kutegwa batazyibi bamfwulumende. Eelo kaka twakakkomana kapati kubonana abakwesu aaba! Mpoonya twakaunka ku Amsterdam, kwalo nkotwakaakutanta ndeke akupiluka ku New York.

Nokwakainda mwaka omwe, mulimo wangu wakali kubikkilizya akubikka bubambe bwakuti basimuswaangano bamwi baunke kumiswaangano yamasi yaalubazu yanyika yoonse. Ooyu wakali muswaangano wakajisi mutwe wakuti “Everlasting Good News” (Makani Mabotu Aateeli) mu 1963. Bubambe bwakabikkwa bwakuti bantu bali 583 baunke kumiswaangano yakali ku Europe, Asia, South Pacific, mane buya akuyoosika ku Honolulu, Hawaii aku Pasadena, California. Lweendo oolu lwakali kubikkilizya akuswaya ku Lebanon aku Jordan kuyooiya makani aalubazu aajatikizya zisi zyaambidwe mu Bbaibbele. Kunze lyakubikka makani mumulongo aabweende akwakuyoosikila, dipatimenti yesu yakabweza ama visa aakali kuyandika kutegwa baswaye zisi zinji.

SIKWEENDA LIMWI MUPYA

Mwaka wa 1963 wakali mubotu kapati kulindime akaambo kakaambo kamwi. Mu June 29, twakakwatana aba Lila Rogers baku Missouri, balo ibakatambwa ku Beteli 1960. Nokwakainda buyo nsondo yomwe kuzwa notwakakwatana, mebo aba Lila twakaunka kuyooswaya ku Greece, Egypt, aku Lebanon. Twakatanta ndeke kuzwa ku Beirut kuya ku Jordan. Akaambo kakuti mulimo wakukambauka wakalikasyidwe ku Jordan, alimwi twakaambilwa kuti Bakamboni ba Jehova tiibakali kupegwa ma visa aakunjila mucisi eeci, tiitwakazyi cakali kuyoocitika twasika okuya. Eelo kaka twakakkomana, notwakasika buyo twakajana kabunga kabakwesu abbuwa lyandeke ibakajisi cikwankwani cakalembedwe kuti “Mwatambulwa Nobakamboni ba Jehova”! Alimwi cakali kukkomanisya kulibonena zisi zyaambidwe mu Bbaibbele. Twakaswaya masena nkobakali kukkala bamasyaanene, nkwaakali kukambaukila Jesu abaapostolo bakwe, nkobwakatalikila kumwaika Bunakristo kusikila kumagolelo aanyika.—Mil. 13:47.

Lino yakkwana myaka iili 55 ba Lila kabandigwasyilizya cakusyomeka mumulimo wangu. Twakali kuswaya ku Spain a Portugal ziindi zinji mulimo wesu kaukasyidwe mumasi aaya. Twakali kubakulwaizya bakwesu akubaletela mabbuku alimwi azintu zimwi nzyobakali kuyandika. Mane twakali kubaswaya abakwesu ibakaangidwe muŋanda iyakali yabasikalumamba ku Cádiz, Spain. Ndakakkomana kubayumya-yumya amakani aamu Magwalo ngondakapa.

Antoomwe aba Patricia aba Jerry Molohan notwakali kuunka kumuswaangano wamu 1969 wakuti “Peace on Earth” (Luumuno Anyika)

Kuzwa mu 1963, ndakali acoolwe cakugwasyilizya kubikka bubambe bwakuti bamwi kabaunka kumiswaangano yamasi ku Africa, Australia, Central a South America, Europe, zisi zyakujwe, Hawaii, New Zealand, aku Puerto Rico. Mebo aba Lila twakajanika kumiswaangano iitalubiki, kubikkilizya awaku Warsaw, Poland, mu 1989. Bakwesu banji baku Russia abalo bakajanika kumuswaangano ooyu mupati, ciindi cakusaanguna. Bakwesu abacizyi banji mbotwakaswaanganya bakakkala myaka minji muntolongo zyaku Soviet akaambo kalusyomo lwabo.

Kuswaya maofesi aamitabi nyika yoonse kuyumya-yumya bakwesu baa Beteli abamisyinali cakali coolwe cikkomanisya kapati. Mulweendo lwesu lwamamanino ku South Korea, twakaswaanganya bakwesu bali 50 ibali muntolongo ku Suwon. Bakwesu aaba boonse bakalikkomene alimwi bakali kulangila ciindi nobayakutalika kukambauka alimwi. Kuswaangana ambabo cakatukulwaizya kapati!—Rom. 1:11, 12.

KUVWULA KULETA LUKKOMANO

Ndalibonena Jehova mbwaabalongezya bantu bakwe kwiinda mukubavwuzya, mweelwe wabasikumwaya ibabelekela Jehova watanta kuzwa ku 100,000 ciindi nondakabbila mu 1943 kusikila amweelwe wiinda ku 8,000,000 lino mumasi aali 240. Eeci cakonzyeka akaambo kamulimo ngobabeleka aabo banjila cikolo ca Gileadi. Eelo kaka cakali kukkomanisya kubeleka abamisyinali banji aaba akubagwasya kusika kumasena nkobakatumwa kuyoobelekela.

Ndilikkomene kuti ndakasala kuyungizya mulimo wangu kwiinda mukulembela mulimo waa Beteli. Jehova wandilongezya kapati muzintu zyoonse. Kuyungizya azilongezyo zyakubelekela a Beteli, mebo aba Lila twakaba acoolwe cakubeleka ambungano ziindene-indene mu Brooklyn, mwalo motwakajana balongwe bali babotu.

Ndazumanana kubelekela a Beteli kandigwasyilizyigwa aba Lila. Nokuba kuti lino ndijisi myaka yakuzyalwa iinda ku 84, ndazumanana kubeleka mulimo uukkomanisya wakutambula akutuma magwalo.

Antoomwe aba Lila mazuba aano

Eelo kaka cilakkomanisya kuba cibeela cambunga ya Jehova akulibonena lwiindano lupati luliko akati kabantu babelekela Jehova abaabo batamubelekeli. Lino tulaamvwisya majwi aali kulugwalo lwa Malaki 3:18 aakuti: “Nywebo muyoolubona alimwi lwiindano luliko akati kamuntu mululami amubi, akati kayooyo uubelekela Leza ayooyo uutamubelekeli.” Buzuba abuzuba, tulalibonena nyika ya Saatani mboiyaabwiindila kubija, izwide bantu batajisi bulangizi alimwi batakkomene. Pele aabo ibamuyanda akumubelekela Jehova balikkomene alimwi balijisi bulangizi bwakumbele nomuba muziindi ezino zikatazya. Eelo kaka tulijisi coolwe cipati cakumwaya makani mabotu aa Bwami! (Mt. 24:14) Tulangila buzuba, ibulaafwaafwi kusika, ciindi Bwami bwa Leza nobuyooigwisya nyika eeyi akuleta nyika mpya azilongezyo zyoonse nzyotwakasyomezyegwa, kubikkilizya abuumi bubotu alimwi butamani. Eelyo, babelesi ba Jehova basyomeka aano anyika bayookkomana kukabe kutamani.