Skip to content

Skip to table of contents

Kwaamba Masimpe

Kwaamba Masimpe

“Amwaambilane zyamasimpe umwi amweenzinyina.”—ZEK. 8:16.

NYIMBO: 56, 124

1, 2. Ncintu nzi cakatalika kaindi icibajatikizya kapati bantu boonse, alimwi ino nguni wakacitalisya?

MAFOONI, myootokala, alimwi amafiliji nzimwi zyazintu izyaubya-ubya buumi bwabantu bwabuzuba abuzuba. Pele zintu zimwi zipangwa zyapa kuti buumi bube muntenda kapati, mbuli ntobolo, tudandamiti, mabbomba aanyukkiliya alimwi azimwi zinji. Nokuba boobo, kuli cintu cakatalika kaindi kwiinda zyoonse eezyi alimwi cilabajatikizya kapati bantu. Ino ncintu nzi eeco? Nkubeja! Nkokuti, nkwaamba makani aamwi muntu ngazyi kuti taali amasimpe kutegwa acenge muntu uumbi. Pele ino nguni wakatalisya kubeja? Jesu Kristo wakaamba “Diabolosi” kuti “ngousyi wabubeji.” (Amubale Johane 8:44.) Ino ndilili naakabeja ciindi cakusaanguna?

2 Bubeji bwakusaanguna bwakacitika kaindi kapati mumuunda wa Edeni. Banabukwetene bakusaanguna, ba Adamu a Eva, bakali kupona buumi bubotu mu Paradaiso njaakababambila Mulengi wabo. Mpoonya Saatani wakanjililila. Wakalizyi kuti Leza wakalailila banabukwetene aaba kuti tabeelede kulya ‘kucisamu cakuzyiba bubotu abubi,’ buyo-buyo bakali kuyoofwa kuti naa tiibamvwida. Nokuba boobo, kwiinda munzoka, Saatani wakaambila Eva kuti: “Tamukonzyi kufwa pe. Nkaambo Leza ulizyi kuti buzuba mbomuyoolya kulincico, meso aanu ayoojaluka alimwi muyooba mbuli Leza, muyoozyiba bubotu abubi.”—Matl. 2:15-17; 3:1-5.

3. Nkaambo nzi ncotukonzya kwaamba kuti kubeja kwa Saatani kwakali kubyaabi kapati, alimwi ino ncinzi cakacitika akaambo kakubeja ooko?

3 Kubeja kwa Saatani kwakali kubyaabi kapati nkaambo wakalizyi kabotu-kabotu kuti, ikuti Eva wamusyoma akulya mucelo, wakali kuyoofwa. Adamu a Eva boonse bakausotoka mulawo wa Jehova alimwi mukuya kwaciindi bakafwa. (Matl. 3:6; 5:5) Cuusisya kapati ncakuti, kwiinda mukulubizya kwabo, “lufwu lwakasikila bantu boonse.” Alimwi buya, “lufwu lwakali kweendelezya mbuli mwami . . . , akuli baabo batakabisya kwiinda mukusotoka mulawo mbuli Adamu.” (Rom. 5:12, 14) Aboobo lino, muciindi cakuti katukkomana abuumi butamani bulondokede kweelana amakanze a Leza aakumatalikilo, bantu bapona buyo myaka “70, naa 80, ikuti muntu kali muyumu kapati.” Nokuba boobo, kanji-kanji buumi bwabo inga ‘buzwide buyo mapenzi amause.’ (Int. 90:10) Zyoonse eezyi zilacitika akaambo kabubeji bwa Saatani!

4. (a) Ino mibuzyo nzi njotweelede kwiingula? (b) Kweelana alugwalo lwa Intembauzyo 15:1, 2, nguni uukonzya kuba mulongwe wa Jehova?

4 Kapandulula micito ya Diabolosi, Jesu wakaamba kuti: “Kunyina naakakakatila mukasimpe, nkaambo munyina kasimpe mulinguwe.” Saatani tanaleka kubeja, nkaambo wazumanana ‘kweena nyika yoonse’ abubeji bwakwe. (Ciy. 12:9) Tatuyandi kweenwa a Diabolosi. Aboobo atulange-lange mibuzyo yotatwe: Mbuti Saatani mbwabeena bantu mazuba aano? Ncinzi cipa kuti bantu kababeja? Kutegwa tutanyonganyi cilongwe cesu a Jehova, mbubwenya mbobakacita ba Adamu a Eva, mbuti mbotukonzya kutondezya kuti ‘twaamba masimpe’ ciindi coonse?—Amubale Intembauzyo 15:1, 2.

MBWABEENA BANTU SAATANI

5. Ino mbuti Saatani mbwabeena bantu mazuba aano?

5 Mwaapostolo Paulo wakalizyi kuti tulakonzya kukutantamuka ‘kweenwa a Saatani, nkaambo tulaazyi makanze aakwe.’ (2Kor. 2:11; bupanduluzi buyungizyidwe) Tulizyi kuti nyika yoonse, kubikkilizya abukombi bwakubeja, kutasyomeka kuli mumapolitikisi, alimwi abulyato, zyeendelezyegwa a Diabolosi. (1Joh. 5:19) Aboobo tatugambwi kuti Saatani amadaimona aakwe balakonzya kuyunga baalumi bali muzyuuno zipati zyabweendelezi ‘kwaamba zyakubeja.’ (1Tim. 4:1, 2) Mbocibede oobu akuli basimakwebo ibaambilizya zyakubeja kujatikizya zintu nzyobasambala zitali kabotu alimwi akubelesya nzila zyabumpelenge.

6, 7. (a) Ino basololi bazikombelo ibabeja bajisi mulandu nzi? (b)  Ino makani nzi aakubeja ngomumvwa aambwa abasololi bazikombelo?

6 Basololi bazikombelo ibabeja balijisi mulandu mupati akaambo kakuti aabo ibazisyoma nzyobaamba buumi bwabo bwakumbele buba muntenda. Kuti naa muntu wazumina njiisyo zyakubeja akutalika kucita zintu nzyatakkomanini Leza, nkokuti ulakonzya kuyoosweekelwa buumi bwakwe butamani. (Hos. 4:9) Jesu wakalizyi kuti basololi bazikombelo ibakali kupona mumazuba aakwe bakali kubeena bantu. Wakabaambila mulomo mpande kuti: “Maawe kulindinywe nobalembi aba Farisi, nobasikuupaupa ameso! Nkaambo muleenda mulwizi aanyika kutegwa mucince muntu omwe, kumane aba umwi wanu, mumupa kweelela kunyonyoonwa mu Gehena [lunyonyooko lutamani] ziindi zyobilo kwiinda ndinywe.” (Mt. 23:15; bupanduluzi buyungizyidwe) Jesu wakabakalalila kapati basololi bazikombelo zyakubeja aaba. Masimpe bakali ‘kuzwa kuli usyi wabo Diabolosi, mujayi.’—Joh. 8:44.

7 Kufwumbwa naa baitwa kuti mbafwundisi, bapaizi, bamayi, naa mazina aambi buyo, kuli basololi bazikombelo banji mazuba aano. Mbubwenya mbuli beenzinyina bamumwaanda wamyaka wakusaanguna, “basinkilila kasimpe” ikali mu Jwi lya Leza alimwi “bakaleka kasimpe ka Leza akutobela bubeji.” (Rom. 1:18, 25) Basumpula njiisyo zyakubeja mbuli yakuti, “Ikuti naa wafwutulwa ciindi comwe, nkokuti wafwutukila limwi,” kuli cintu cizumanana kupona muntu afwa, kuli kuzyalululwa, alimwi akuyeeya kubyaabi kapati kwakuti Leza ulakuzumizya kukwatana alimwi akoonana kwabantu bajisi zizyo zikozyenye.

8. Ino nkubeja kuli buti nkobayakwaambilizya ino-ino basimapolitikisi, pele ino tweelede kukubona buti?

8 Basimapolitikisi baamba zyakubeja kutegwa beene bantu. Kubeja kumwi kupati ikulangilwa kuyoocitika kumbele nciindi bantu nobayakwaambilizya kuti lino kwaba “luumuno akuliiba!” “Mpoonya cakutayeeyela lunyonyooko luyoobasikila cakufwambaana.” Tutasoli kubasyoma ciindi nobasola kutweena kuti bweende oobu bwazintu tabuli muntenda! Bwini mbwakuti, swebo ‘tulizyi kabotu kuti buzuba bwa Jehova buyoosika mbubonya mbwasika mubbi imasiku.’—1Tes. 5:1-4.

ICIPA KUTI BANTU KABABEJA

9, 10. (a) Ncinzi cipa kuti bantu kababeja, alimwi ino eeci cisololela kunzi? (b) Ncinzi ncotweelede kuyeeya kujatikizya Jehova?

9 Ikuti naa kwaboola cintu cipya, mukuya kwaciindi, cintu eeco cilaba ampuwo kapati. Eeci ncecakacitika akukubeja. Kumwaya makani aakubeja kwavwula kapati mazuba aano, alimwi tabali buyo bantu balaampuwo ibeena bamwi. Kweelana acibalo cakuti “Why We Lie” (Icipa Kuti Katubeja) icakalembwa a Y. Bhattacharjee, “kubeja kwakasimpa miyanda mumyoyo yabantu.” Kanji-kanji bantu balabeja kutegwa balikwabilile, naa kuti basumpulwe. Balabeja kutegwa basinkilile kulubizya kwabo naa kuti bajane mali alimwi azintu zimwi buyo. Kweelana ambocaamba cibalo, kuli bantu babeja “kubantu mbobatazyi, babelesinyina, balongwe, alimwi akubayandwa babo.”

10 Ino ncinzi cicitika akaambo kakubeja kuli boobu? Lusyomo lulamana alimwi zilongwe zilanyongana. Mucikozyanyo, amuciyeeyele buyo mbocicisizya moyo ciindi mukaintu nacita calweeno kumulumi wakwe uusyomeka alimwi akubeja kutegwa ikutalilemeka kwakwe kutazyibwi. Ambweni mwaalumi silunya, uutamweendelezyi kabotu mukaintu wakwe abana kuŋanda pele kubuleya ulitondezya kuba mwaalumi uujisi cikozyanyo cibotu kumukwasyi. Nokuba boobo, tweelede kuyeeya kuti bantu ibajisi lweeno tabakonzyi kusisa cintu cili coonse kuli Jehova, nkaambo “zintu zyoonse zili atuba alimwi zilivwumbwidwe kumeso” aakwe.—Heb. 4:13.

11. Ino cikozyanyo cibyaabi ca Hananiya a Safira cituyiisya nzi? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

11 Mucikozyanyo, Bbaibbele lilatwaambila kujatikizya ‘Saatani mbwaakeendelezya myoyo’ yabanabukwetene Banakristo mumwaanda wamyaka wakusaanguna kuti bacenge Leza. Hananiya a Safira bakakanza mumyoyo yabo kutegwa bacenge baapostolo. Bakasambala lubono pele bakasisa mali aamwi akuleta buyo aamwi kubaapostolo. Banabukwetene aaba bakali kuyanda kulitondezya kumumbungano kuti bali kabotu alimwi akuyanda kubonwa kuti mbaabi kapati kwiinda mucakusanga cabo ikutali bwini mbobakabede. Pele Jehova wakabona ncobakacita, alimwi wakabasubula bweelede.—Mil. 5:1-10.

12. Ino bantu bateempwi alimwi ababeji babyaabi balindila nzi, alimwi nkaambo nzi?

12 Ino Jehova ulimvwa buti kujatikizya kubeja? Saatani alimwi abaabo boonse ibateempwi, babeji babyaabi kapati ibamwiiya balindila kuwaalwa “muzyiba lyamulilo.” (Ciy. 20:10; 21:8; Int. 5:6) Nkaambo nzi? Akaambo kakuti Jehova babeji bali boobu ubabikka mucibeela comwe abaabo boonse “balaamicito iisesemya kuli Leza.”—Ciy. 22:15, bupanduluzi buyungizyidwe.

13. Ncinzi ncotuzyi kujatikizya Jehova, alimwi ino luzyibo oolo lutukulwaizya kucita nzi?

13 Tulizyi kuti Jehova “tali muntu-muntu buyo iwaamba zyakubeja.” Alimwi buya, ‘tacikonzyeki kuli Leza kubeja.’ (My. 23:19; Heb. 6:18) ‘Jehova uluusulide mulaka waamba zyakubeja.’ (Tus. 6:16, 17) Kutegwa tukkomaninwe anguwe, tweelede kupona kweelana azyeelelo zyakwe zyakasimpe. Nkakaambo kaako ‘tatucengani pe.’—Kol. 3:9.

‘TWAAMBA ZYAMASIMPE’

14. (a) Ino mbuti mbotuliindanya abantu bamuzikombelo zyakubeja? (b) Amupandulule njiisyo iili kulugwalo lwa Luka 6:45.

14 Ino ninzila nzi imwi Banakristo bakasimpe mobalyaandaanya abantu bamuzikombelo zyakubeja? ‘Twaamba zyamasimpe.’ (Amubale Zekariya 8:16, 17.) Paulo wakaamba kuti: ‘Tulatondezya kuti tuli babelesi ba Leza, . . . kwiinda mukwaamba zyamasimpe.’ (2Kor. 6:4, 7) Kujatikizya bantu, Jesu wakaamba boobu: “Mulomo waamba zintu zizwide mumoyo.” (Lk. 6:45) Aboobo ciindi muntu mubotu naamba zyamasimpe mumoyo wakwe, mulomo wakwe awalo uyakwaamba zyamasimpe. Uyakwaamba zyamasimpe muzintu zipati alimwi aziniini kubantu mbatazyi, kubabelesinyina, kubalongwe, alimwi akubayandwa bakwe. Atubone zikozyanyo zimwi zijatikizya mbotukozya kutondezya kuti tulasoleka kwaamba zyamasimpe ciindi coonse.

Sena kuli penzi liliko mubukkale bwamucizyi ooyu? (Amubone muncali 15 a 16)

15. (a) Nkaambo nzi ncocitali camaano kusola kupona buumi bubyaabi kakuli tuli Banakristo? (b) Ino ncinzi cikonzya kugwasya bakubusi kutayungwa kucita zibyaabi abeenzinyina? (Amubone bupanduluzi buyungizyidwe.)

15 Ino mbuti kuti kamuli mukubusi uuyanda kukkomaninwa abeenzinyoko? Amube masimpe kuti tamuciti zintu nzyobacita bamwi kwiinda mukupona buumi bubyaabi kakuli muli Banakristo. Balibonya kuba bantu bali kabotu ciindi nobali antoomwe abanamukwasyi alimwi ambungano pele bacita zintu ziindene kapati ciindi nobali abakubusinyina batakombi alimwi anobabelesya intaneti. Ambweni babelesya majwi mabi, basama zisani zitali zyabulemu, baswiilila nyimbo zitukila, balanywa bukoko cakwiindilizya naa misamu iikola, balasyabana cakusisikizya akucita zintu zimwi zibyaabi. Mbabeji, bacenga bazyali babo, bakombinyina, alimwi buya a Leza. (Int. 26:4, 5) Jehova ulizyi ciindi ‘notumulemeka buyo amilomo yesu, pele myoyo yesu kaili kule kulinguwe.’ (Mk. 7:6) Alimwi cilayandika kapati kucita ncokaamba kasimpi aaka kuti: “Moyo wako utanyonokeli basizibi, pele buzuba boonse koyoowa Jehova.”—Tus. 23:17. *

16. Ino kwaamba zyamasimpe kuswaangene buti akulembela kunjila mulimo waalubazu?

16 Ambweni muyanda kuba painiya waciindi coonse naa kubeleka mulimo umwi waciindi coonse waalubazu, mbuli kubelekela a Beteli. Ciindi nomulembela kunjila milimo iili boobu, cilayandika kapati kwiingula cakusyomeka alimwi akwaamba camasimpe kumibuzyo yoonse iibuzyigwa kujatikizya buumi bwanu, zyakulikondelezya nzyomukkomanina, alimwi abukkale bwanu. (Heb. 13:18) Ino mbuti kuti mwakalijatikizyidwe mumicito iimwi iitasalali naa mubukkale bumwi butali kabotu ibwatakalanganizyigwa abaalu? Amulombe lugwasyo lwabo kutegwa mucikonzye kubeleka amanjezyeezya aasalala.—Rom. 9:1; Gal. 6:1.

17. Ino ncinzi ncotweelede kucita ciindi notwaambaula abasikupenzya kujatikizya bakwesu?

17 Mucikozyanyo, ino ncinzi ncomweelede kucita ikuti beendelezi baukasya mulimo wa Bwami mucisi canu, mpoonya mwaitwa kutegwa bamubuzye kujatikizya bakwesu? Sena mweelede kubaambila zyoonse nzyomuzyi? Ino ncinzi Jesu ncaakacita ciindi naakabuzyigwa amweendelezi muna Roma? Kweelana anjiisyo yamu Magwalo yaamba kuti kuli “ciindi cakuumuna aciindi cakwaambaula,” zimwi ziindi Jesu wakali kuumuna buyo! (Muk. 3:1, 7; Mt. 27:11-14) Mubukkale buli boobu, bupampu bulayandika kutegwa tutabikki buumi bwabakwesu muntenda.—Tus. 10:19; 11:12.

Ino mbuti mbomukonzya kuzyiba ciindi nomweelede kuumuna buyo alimwi aciindi nomweelede kwaamba masimpe? (Amubone muncali 17 a 18)

18. Mukuli nzi ngotujisi ciindi notwaambaula abaalu kujatikizya bakwesu?

18 Ino mbuti kuti muntu umwi mumbungano wacita cibi cipati mpoonya kamucizyi cakacitika? Baalu, balo ibajisi mulimo wakubona masimpe kuti mbungano ilasalala mukulilemeka, balakonzya kumubuzya kujatikizya nzyomuzi mumakani aayo. Ncinzi ncomuyoocita, kwaambisya kuti kali mulongwe naa munamukwasyi uujatikizyidwe? Ibbaibbele lyaamba kuti: “Kamboni uusyomeka waamba zyamasimpe.” (Tus. 12:17; 21:28) Aboobo mweelede kubaambila zyoonse baalu, kutali buyo kubaambila makani aamwi, alimwi mweelede kwaamba mbweenya mbwaabede. Baalu balijisi nguzu zyakuzyiba makani aamasimpe kutegwa babone mbobakonzya kumugwasya sikubisya kubambulula cilongwe cakwe a Jehova.—Jak. 5:14, 15.

19. Ino ncinzi ncotuyoolanga-langa mucibalo citobela?

19 Sintembauzyo Davida wakapaila kuli Jehova kuti: “Yebo ulakakkomanina kasimpe kali mumoyo wamuntu.” (Int. 51:6) Davida wakalizyi kuti kwaamba zyamasimpe kuzwa mukati, mumoyo wesu. Mubukkale buli boonse, Banakristo bakasimpe ‘baambilana zyamasimpe kuli umwi amweenzinyina.’ Mbotuli babelesi ba Leza, nzila imwi motukonzya kutondezya kuti tuliindene abamwi, nkwiinda mukuyiisya bamwi kasimpe mumulimo wesu wakukambauka. Mucibalo citobela, tuyoolanga-langa mbotukonzya kucita oobo.

^ munc. 15 Amubone cibalo 15, icakuti How Can I Resist Peer Pressure?,” alimwi acibalo 16, icakuti A Double Life—Who Has to Know?,” mubbuku lya Questions Young People Ask—Answers That Work, Volume 2.