Skip to content

Skip to table of contents

‘Maanza Aanu Atalebuki Pe’

‘Maanza Aanu Atalebuki Pe’

“Maanza aako atalebuki pe.”—ZEF. 3:16.

NYIMBO: 81, 32

1, 2. (a) Ino mapenzi nzi banji ngobajisi mazuba aano, alimwi aletela buyumuyumu nzi? (b) Ino mbulangizi nzi businizyide mbotujana kulugwalo lwa Isaya 41:10, 13?

MUCIZYI umwi mupainiya alimwi uukwetwe kumukwesu mwaalu wakati: “Nokuba kuti ndilijisi bubambe bubotu bwakucita zintu zyakumuuya, ndapenga kwamyaka minji akaambo kakulibilika. Kulibilika ooku kundipa kuba aacilabila, kuciswa, kweendelezya bamwi munzila iitali kabotu alimwi zimwi ziindi inga ndilombozya buyo kucileka kucita zintu zyakumuuya.”

2 Sena mulakonzya kweezyeezya mbwaakali kulimvwa mucizyi ooyu? Cuusisya ncakuti, buumi munyika ya Saatani eeyi mbyaabi buzwide mapenzi manji, alo aakonzya kupa kuti bantu kabalibilika akutyompwa kapati. Eeci cilakonzya kuba mbuli ngobyo yaangilidwe kubwato, iipa kuti bwato buteendi. (Tus. 12:25) Ncinzi cikonzya kupa kuti mulimvwe boobu? Ambweni musola kuliyumya akaambo kakufwidwa muyandwa wanu, ambweni muciswa bulwazi bupati naa kulwazya, ambweni musola kujanina mukwasyi wanu ziyandika muciindi cino mali naakatazya kujana, naa kukazyigwa. Mukuya kwaciindi kupengana mumizeezo ikuboola akaambo kabuyumuyumu buli boobu kulakonzya kumupa kumaninwa nguzu. Mane buya kulakonzya kumupa kubula lukkomano. Pele amusyome kuti Leza ulilibambilide kumugwasya.—Amubale Isaya 41:10, 13.

3, 4. (a) Ino bbala lyakuti “janza” libelesyegwa buti mu Bbaibbele? (b) Ncinzi cikonzya kupa kuti maanza eesu alebuke?

3 Kanji-kanji Bbaibbele libelesya zizo zyamubili kutondezya bube bumwi naa micito iindene-indene. Mucikozyanyo, janza lilaambwa ziindi zinji kapati. Kuyumya maanza kulakonzya kwaamba kukulwaizyigwa, kuyumizyigwa, alimwi akugwasyigwa kuba anguzu zyakucita cintu cimwi. (1Sam. 23:16, bupanduluzi buyungizyidwe; Ezr. 1:6, bupanduluzi buyungizyidwe.) Maanza alakonzya kwaamba kulanga zintu munzila yeelede akuba abulangizi bubotu bwakumbele.

4 Kulekela maanza aacikozyanyo kulebuka zimwi ziindi kwaamba muntu uutyompedwe naa uutakwe bulangizi. (2Mak. 15:7, bupanduluzi buyungizyidwe; Heb. 12:12) Kanji-kanji muntu uuli mubukkale buli boobu ulakonzya kucileka kucita zintu nzyacita lyoonse. Kuti mwalijana mubukkale ibumupa kutyompwa, kulimvwa kubula nguzu kumubili naa kumuuya, naa kupengana mumizeezo, ino nkookuli nkomukonzya kubujana busicamba buyandika? Mbuti mbomukonzya kukulwaizyigwa alimwi akuyumizyigwa kutegwa muliyumye akuba alukkomano?

“JANZA LYA JEHOVA TALILI LIFWAAFWI PE CAKUTI TALIKONZYI KUFWUTULA”

5. (a) Ciindi notuli mumapenzi, ncinzi ncotukonzya kucita, alimwi ncinzi ncotweelede kuyeeya? (b) Ino ncinzi ncotutiibandike?

5 Amubale Zefaniya 3:16, 17. Muciindi cakuyoowa akutyompwa, calo cili mbuli kulekela maanza eesu kulebuka, Taateesu uutubikkila maano, Jehova, ututamba kuti ‘tuwaale makatazyo eesu oonse kulinguwe.’ (1Pet. 5:7) Tulakonzya kwaasyoma majwi Leza ngaakaambila bana Israyeli aakuti ‘janza lya Jehova singuzu talili lifwaafwi pe cakuti talikonzyi kufwutula’ babelesi bakwe basyomeka. (Is. 59:1) Tulabandika zikozyanyo zyotatwe zibotu kapati zyamu Bbaibbele zitondezya kuti Jehova ulayandisisya alimwi ulijisi nguzu zyakuyumya-yumya bantu bakwe kuti bacite kuyanda kwakwe nokuba kuti inga kakuli mapenzi aakatazya. Amubone zikozyanyo eezyi mbozikonzya kumulwaizya.

6, 7. Nziiyo nzi ziyandika kapati nzyotukonzya kwiiya notulanga-langa bana Israyeli mbobakazunda bana Amaleki?

6 Bana Israyeli mbobakaangununwa buyo camaleele kuzwa mubuzike mu Egepita, bana Amaleki bakaboola kuzoobalwana. Kwiinda mukutobela malailile aa Musa, Joshua sicamba wakasololela bana Israyeli munkondo. Musa, Aroni, alimwi a Huri bakaunka kucilundu cimwi icakali aafwaafwi ooko nkobali kukonzya kubona basikulwana nkondo. Sena bamaalumi aaba botatwe bakali kutija nkondo akaambo kakuyoowa? Naaceya!

7 Musa wakabikka bubambe bwalo ibwakapa kuti bazunde. Musa wakazumanana kunyamuna maanza aakwe mujulu alimwi amusako wa Leza mwini-mwini. Ciindi maanza aa Musa alimwi ankoli nozyakali mujulu, Jehova wakabapa nguzu bana Israyeli zyakulwana akuzunda bana Amaleki. Pele ciindi maanza aa Musa naakali kulema akulebuka, bana Amaleki bakali kuzunda. Cabupampu, Aroni a Huri “bakamuletela bbwe, eelyo [Musa] wakakkala alindilyo. Mpoonya Aroni a Huri bakaatabilila maanza aakwe, umwi kulubazu oolu aumwi kulubazu lumbi, aboobo maanza aakwe akaliimvwi kusikila zuba lyabbila.” Inzya, janza lya Leza lyanguzu lyakabagwasya bana Israyeli kuzunda munkondo.—Kul. 17:8-13.

8. (a) Ino Asa wakacita buti ciindi bana Etiopiya nobakali kukonga bana Juda? (b) Ino inga twamwiiya buti Asa kujatikizya mbwaakamusyoma Leza?

8 Jehova alimwi wakatondezya kuti janza lyakwe tiilyakali lifwaafwi mumazuba aa Mwami Asa. Kuli nkondo zinji zyaambidwe mu Bbaibbele. Pele impi yabasikalumamba mpati kapati yakali ya Zera muna Etiopiya. Wakajisi basikalumamba ibakacibwene kulwana nkondo ibali 1,000,000. Bana Etiopiya bakali banji kwiinda basikalumamba ba Asa cakuti bana Etiopiya bobilo bakali kulwana sikalumamba wa Asa omwe. Amuciyeeyele buyo mbocakali kukonzya kupa Asa kulibilika alimwi akuyoowa ikulekela maanza aakwe kulebuka akuzundwa. Muciindi cakulimvwa boobo, cakufwambaana Asa wakalomba Jehova kuti amugwasye. Twalanga buyo mboyakaindene myeelwe yabasikalumamba, cakali kulibonya mbuli kuti tacikonzyeki pe kubazunda bana Etiopiya, pele “kuli Leza zintu zyoonse zilakonzyeka.” (Mt. 19:26) Leza wakatondezya nguzu zyakwe zinji alimwi “wakazunda bana Etiopiya kubusyu bwa Asa,” iwakajisi ‘moyo uumaninide kuli Jehova mubuumi bwakwe boonse.’—2Mak. 14:8-13; 1Bam. 15:14.

9. (a) Ino nzintu nzi izyatakamulesya Nehemiya kuyakulula bwaanda bwa Jerusalemu? (b) Ino Leza wakawiingula buti mupailo wa Nehemiya?

9 Amweezyeezye mbwaakalimvwa Nehemiya ciindi naakaunka ku Jerusalemu. Munzi wakali kwabilidwe aasyoonto buyo, alimwi ba Judanyina bakalityompedwe kapati. Kukongwa nkobakali kubakonga ba Juda kuli basikondonyina kwakapa kuti maanza aabo abule nguzu zyakubeleka, aboobo bakacileka kuyakulula bwaanda bwa Jerusalemu. Sena awalo Nehemiya wakazumizya bukkale oobo kumulebula maanza akutyompwa? Peepe! Mbubwenya mbuli Musa, Asa, alimwi ababelesi ba Jehova bamwi, Nehemiya wakajisi kale cilengwa cakusyoma Jehova kwiinda mumupailo. Naaba aciindi eeci wakacili kusyoma Leza. Ciindi ba Juda nobakali mumapenzi ngobakali kubona kuti taakwe mbwaacitwa, Jehova wakaingula mupailo wa Nehemiya ngwaakapaila camoyo woonse kulomba lugwasyo. Leza wakabelesya ‘nguzu zyakwe zipati’ alimwi ‘ajanza lyakwe lyanguzu’ kuyumya-yumya maanza aaba Juda aakalebukikde. (Amubale Nehemiya 1:10; 2:17-20; 6:9.) Sena mulasyoma kuti mazuba aano Jehova ulabelesya ‘nguzu zyakwe zipati’ alimwi ‘ajanza lyakwe lyanguzu’ kuyumya-yumya babelesi bakwe?

JEHOVA UYOOYUMYA MAANZA AANU

10, 11. (a) Muunzila nzi Saatani mbwasola kutulebula maanza eesu? (b) Ino Jehova ubelesya nzi kutuyumya-yumya alimwi akutupa nguzu? (c) Ino mwagwasyigwa buti alwiiyo luzwa kuli Leza?

10 Tulisinizyide kuti Diabolosi takalekeli maanza aakwe kulebuka mukusoleka kwakwe kulesya milimo yesu ya Bunakristo. Ubelesya twaambo twakubeja akukongwa kuzwa kumfwulumende, basololi bazikombelo alimwi abasiluleyo. Ino ujisi makanze nzi? Uyanda kuti tulengaane mumulimo wesu wakukambauka makani mabotu aa Bwami. Nokuba boobo, Jehova ulakonzya alimwi ulayanda kutupa nguzu kwiinda mumuuya wakwe uusalala. (1Mak. 29:12) Cilayandika kapati kuti tujane nguzu kwiinda mumuuya ooyu kutegwa tucikonzye kulwana buyumuyumu mbwakonzya kutuletela Saatani anyika yakwe mbyaabi. (Int. 18:39; 1Kor. 10:13) Alimwi tulikkomene akaambo kakuti tulijisi Jwi lya Leza, ilyakalembwa kwiinda mukubelesya mumuuya uusalala. Alimwi amuyeeye buyo kujatikizya cakulya cakumuuya iciyeeme aa Bbaibbele ncotutambula mwezi amwezi. Majwi ngotubala kulugwalo lwa Zekariya 8:9, 13 (amubale) akaambwa ciindi tempele mu Jerusalemu nolyakali kuyakululwa, alimwi majwi aayo alabeka akulindiswe.

11 Tulayumizyigwa alimwi kwiinda mulwiiyo ndotutambula kumiswaangano yesu ya Bunakristo, kumiswaangano yabbazu, kumiswaangano yacooko alimwi akuzikolo izyeendelezyegwa a Leza. Lwiiyo oolu lulakonzya kutugwasya kwiinda mukutukulwaizya kulibikkila mbaakani zyakumuuya alimwi akuzuzikizya milimo yesu minji ya Bunakristo. (Int. 119:32) Sena mulayandisisya kujana nguzu kwiinda mukutambula lwiiyo luli boobu?

12. Ncinzi ncotweelede kucita kutegwa tuzumanane kuyuma kumuuya?

12 Jehova wakagwasya bana Israyeli kuti bazunde bana Amaleki abana Etiopiya, alimwi wakapa Nehemiya abeenzinyina nguzu zyakuti bamanizye mulimo wakuyakulula. Mbubwenya buyo, Leza uyootupa nguzu zyakuti tuliyumye notukazyigwa, bantu nobataukkomanini mulumbe ngotubakambaukila alimwi anotulibilika kutegwa tukakonzye kubeleka mulimo wesu wakukambauka. (1Pet. 5:10) Tatulangili kuti Jehova atucitile maleele. Muciindi caboobo, tweelede kucita lubazu lwesu. Eeci cilabikkilizya akubala Jwi lya Leza buzuba abuzuba, kulibambila akujanika kumiswaangano nsondo ansondo, kusanina mizeezo yesu amoyo wesu kwiinda muciiyo cesu tobeni alimwi akukomba mumukwasyi, alimwi akusyoma Jehova lyoonse kwiinda mumupailo. Tutalekeli zintu zimbi kunyonganya nzila njabelesya Jehova kutuyumya-yumya alimwi akutukulwaizya. Kuti mwabona kuti maanza aanu alebuka mumbazu eezyi, amumulombe Leza kuti amugwasye. Mpoonya amubone muuya wakwe ‘mboukonzya kumupa nguzu zyakuti kamukanza alimwi anguzu zyakucita zintu akaambo kaceeco cimubotela walo.’ (Flp. 2:13) Pele ino ncinzi ncomukonzya kucita kutegwa muyumye-yumye maanza aabamwi?

AMWAAYUMYE-YUMYE MAANZA AALANGILWA KULEBUKA

13, 14. (a) Mbuti mukwesu umwi mbwaakayumizyigwa ciindi naakafwidwa mukaintu wakwe? (b) Muunzila nzi motukonzya kubayumya-yumya bamwi?

13 Jehova watupa bunyina bwanyika yoonse bwabakombi babikkila maano ibakonzya kutuyumya-yumya. Amuyeeye kuti mwaapostolo Paulo wakati: “Amwaayumye maanza aalebukide amagondo aagonkeledwe, alimwi amuzumanane kululamika nzila zyamaulu aanu.” (Heb. 12:12, 13) Bantu banji mumwaanda wamyaka wakusaanguna bakayumizyigwa kumuuya munzila eeyi. Ncimwi buyo amazuba aano. Mukwesu umwi naakafwidwa mukaintu alimwi akulijana mubukkale bumwi bukatazya, wakati: “Ndakaiya kuti tatukonzyi kulisalila masunko aayelede kutucitikila, naa ciindi naa bunji bwaziindi nzyaayelede kutucitikila. Mupailo alimwi aciiyo cangu ndemwini zyali mbuli kuti ncintu cisamwa kutegwa nditabbili mumulonga akunywida pele kandiibuka atala ameenda. Alimwi kukulwaizyigwa abakwesu alimwi abacizyi bakumuuya kwanduumbulizya kapati. Lino ndazyiba mbociyandika kuba acilongwe ciyumu a Jehova kabutanasika bukkale bukatazya.”

Umwi aumwi mumbungano ulakonzya kubayumya-yumya bamwi (Amubone muncali 14)

14 Aroni a Huri bakayumya maanza aa Musa cacigaminina ciindi nkondo noyakali kulwanwa. Swebo tulakonzya kubona nzila ziindene-indene mbotukonzya kubagwasya bamwi. Ino mbaani? Aabo bapenga akaambo kakucembaala, ibaciswa-ciswa, ibakazyigwa abanamukwasyi, ibalendeledwe naa ibakafwidwa muyandwa wabo. Alimwi tulakonzya kubayumya-yumya bakubusi ibajana buyumuyumu akaambo kakuti beenzinyina balabasungilizya kucita zintu zibi naa kuyanda “kuzwidilila” mubweende bwazintu oobu, mube mumakani aalwiiyo, buvwubi naa milimo. (1Tes. 3:1-3; 5:11, 14) Amuyandaule nzila mbomukonzya kutondezya kuti mulababikkila maano bamwi ku Ŋanda ya Bwami, mumulimo wamumuunda, ciindi nomulida antoomwe cakulya naa nomubandika afooni.

15. Ino Banakristoma inga bajatikizyigwa buti ciindi notubelesya majwi aakulwaizya?

15 Asa naakamana kuzunda munzila iigambya, musinsimi Azariya wakayumya-yumya Asa abantu bakwe kwiinda mukubaambila kuti: “Pele nywebo amuyume alimwi maanza aanu atalebuki pe, nkaambo milimo yanu iyoolumbulwa.” (2Mak. 15:7, bupanduluzi buyungizyidwe) Eeci cakamukulwaizya Asa kuti acince akubukulusya bukombi busalala. Mbubwenya buyo, majwi eesu mabotu alakonzya kubakulwaizya kapati bamwi. Aboobo, mulakonzya kubagwasya kubelekela Jehova cakumaninina. (Tus. 15:23) Nomuli kumiswaangano, mutalubi kuti mulakonzya kubakulwaizya bamwi kwiinda mukutambika janza akwiingula munzila iikulwaizya.

16. Mbubwenya mbuli Nehemiya, mbuti baalu mbobakonzya kuyumya-yumya maanza aabasimbungano? Amupe zikozyanyo izitondezya mbobakamugwasya bakombinyoko lwanu kumugama.

16 Kwiinda mukugwasyigwa a Jehova, Nehemiya alimwi abaabo mbobakali limwi bakayumya maanza aabo akubeleka. Aboobo bakamanizya kuyakulula bwaanda bwa Jerusalemu mumazuba buyo aali 52! (Neh. 2:18, bupanduluzi buyungizyidwe; 6:15, 16) Nehemiya taakwe naakali kusololela buyo mumulimo. Walo lwakwe kumugama wakatola lubazu mumulimo ooyu wakuyakulula bwaanda bwa Jerusalemu. (Neh. 5:16) Mbubwenya buyo, baalu banji basiluyando balamwiiya Nehemiya kwiinda mukugwasyilizya mumilimo yamayake aasumpula bukombi bwakasimpe naa kwiinda mukusalazya akubambulula Ŋanda ya Bwami. Kwiinda mukubelekela antoomwe abasikumwayanyina mumulimo wakukambauka alimwi kwiinda mukucita nyendo zyabweembezi, abalo bayumya maanza aalebukide aabaabo balibilika mumyoyo.—Amubale Isaya 35:3, 4.

‘MAANZA AANU ATALEBUKI PE’

17, 18. Ciindi notuyaanya mapenzi naa notulibilika, ncinzi ncotukonzya kuba masimpe?

17 Kubelekela antoomwe abakwesu alimwi abacizyi kupa kuti kube lukamantano. Alimwi kupa kuti tube abalongwe beni-beni alimwi akuti toonse katuba alusyomo muzilongezyo zyakumbele nzyotuyootambula kwiinda mu Bwami bwa Leza. Notuyumya-yumya maanza aabamwi, tubagwasya kulwana bukkale butyompya akuzumanana kulanga zintu munzila yeelede akuba abulangizi bwakumbele. Kuyungizya waawo, kuyumya-yumya bamwi kutugwasya kupakamana kumuuya alimwi kutupa kuba masimpe kuti zintu Leza nzyatubambilide kumbele ziyoocitika ncobeni. Inzya, maanza eesu andiswe alayumizyigwa.

18 Kubona Jehova mbwaakabagwasya akubakwabilila babelesi bakwe basyomeka musyule, kweelede kuyumya lusyomo lwesu mulinguwe mazuba aano. Aboobo, ciindi nomuyaanya mapenzi, ‘mutalekeli maanza aanu kulebuka’! Muciindi caboobo, amupaile kuli Jehova, akulekela janza lyakwe lyanguzu kuti limuyumye-yumye akuti limusololele kuzilongezyo zya Bwami.—Int. 73:23, 24.