Skip to content

Skip to table of contents

Nobakubusi, Amuyumye Lusyomo Lwanu

Nobakubusi, Amuyumye Lusyomo Lwanu

“Lusyomo . . . mbumboni busalede bwazintu zini-zini zitanabonwa.”—HEB. 11:1.

NYIMBO: 41, 69

1, 2. Ino bakubusi mazuba aano inga balimvwa kuti beelede kucita nzi, alimwi nintaamu zili buti nzyobakonzya kubweza kutegwa bazunde penzi eeli?

SICIKOLO umwi wakaambila sicikolonyina walo uuli mucizyi uucili mwana ku Britain kuti, “Oobo mbocenjede toyelede kuti kosyoma muli Leza.” Mukwesu umwi ku Germany wakalemba kuti: “Bamayi bangu bayeeya kuti zibalo zyamu Bbaibbele izyaamba kujatikizya kulengwa kwazintu, ntwaano buyo. Alimwi bayeeya kuti sicikolo uuli woonse usyoma mukusanduka.” Mucizyi uucili mwana ku France wakaamba kuti: “Bamayi kucikolo nkondiiya balagambwa kubona kuti kuli basicikolo bacisyoma mu Bbaibbele.”

2 Mbomuli mubelesi wa Jehova uucili mwana naa uuciiya kujatikizya nguwe, sena andinywe mulimvwa kuti mweelede kusyoma zintu nzyobasyoma bantu banji, zintu mbuli njiisyo yakusanduka, ikutali kusyoma kuti kuli Mulengi? Ikuti kacili boobo, kuli ntaamu nzyomukonzya kubweza kutegwa muyumye lusyomo lwanu. Ntaamu yakusaanguna njomukonzya kubweza njakubelesya maano Leza ngaakamupa, alo aakonzya ‘kumulinda.’ Ayoomukwabilila kunjiisyo zyabasyaabusongo zyalo izikonzya kunyonganya lusyomo lwanu.—Amubale Tusimpi 2:10-12.

3. Ino tulabandika makani nzi mucibalo eeci?

3 Lusyomo lwini-lwini luyeeme aluzyibo lwini-lwini kujatikizya Leza. (1Tim. 2:4) Aboobo, ciindi nomwiiya Jwi lya Leza alimwi amabbuku eesu aa Bunakristo, mutabali buyo cakwiinzya mulawo. Amubelesye maano aanu kutegwa ‘mumvwisye’ ncomubala. (Mt. 13:23) Lino atubone kucita boobo mbokukonzya kumugwasya kuyumya lusyomo lwanu mu Mulengi alimwi amu Bbaibbele—makani alo aajisi ‘bumboni busalede.’—Heb. 11:1.

MBOMUKONZYA KULUYUMYA LUSYOMO LWANU

4. Ino nkaambo nzi kusyoma muli Leza alimwi amunjiisyo yakusanduka ncokujatikizya lusyomo, alimwi ino makani aaya ayelede kukosolwa buti?

4 Sena bantu kuli nobakamwaambilide kuti balasyoma munjiisyo yakusanduka akaambo kakuti iyeeme asayaansi kakuli kusyoma kuti kuli Leza kuyeeme alusyomo? Bantu banji mbobayeeya oobo. Pesi ncotuteelede kuluba nceeci: Kufwumbwa naa muntu ulasyoma muli Leza naa munjiisyo yakusanduka, bwini mbwakuti kuli lusyomo lujatikizyidwe mumbazu zyoonse zyobilo. Ino muubuti? Kunyina muntu akati kesu iwakamubona kale Leza naa kubona cintu cimwi kacilengwa. (Joh. 1:18) Alimwi kunyina muntu—kufwumbwa naa ngusyaazibwene mumakani asayaansi naa pe—iwakabona kale cintu kacisanduka kuzwa kucintu cimwi kuba cintu cimwi. Mucikozyanyo, kunyina muntu iwakamubona kale sokwe kasanduka kuba muntu. (Job. 38:1, 4) Aboobo toonse tweelede kubulanga-langa bumboni akubelesya maano eesu kujana twaambo tuluzi. Kaamba kujatikizya zilenge, mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Bube bwa [Leza] butalibonyi bulalibonya caantangalala kuzwa ciindi naakalenga nyika kuyakumbele, nkaambo bulabonwa muzintu nzyalengede, noziba nguzu zyakwe zitamani akuti ngu Leza ncobeni, cakuti tabajisi cilitamizyo pe.”—Rom. 1:20.

Ciindi nomubandika abantu bamwi, amuzibelesye zibelesyo ziliko mumwaambo wanu (Amubone muncali 5)

5. Ino mbuti swebo tobantu ba Leza mbotwagwasyigwa kwiiya kubelesya maano eesu?

5 ‘Kuzyiba’ caamba kubona cintu cimwi calo icitakonzyi kubonwa cakufwambaana naa kucilanga buyo caatalatala. (Heb. 11:3) Aboobo, bantu ibazyiba zintu cakufwambaana, babelesya maano, ikutali buyo meso alimwi amatwi aabo. Mbunga ya Jehova yatupa zibelesyo zivwuntauzyidwe kabotu kutegwa zitugwasye. Zibelesyo eezyi zilakonzya kutugwasya ‘kubona’ Mulengi wesu kwiinda mukubelesya meso eesu aalusyomo. (Heb. 11:27) Zibelesyo eezyi zilabikilizya avidiyo yakuti The Wonders of Creation Reveal God’s Glory, broshuwa yakuti Was Life Created? ayakuti The Origin of Life—Five Questions Worth Asking, alimwi abbuku lyakuti Is There a Creator Who Cares About You? Alimwi tulatambula makani aagwasya kapati mumamagazini eesu. Mumagazini ya Sinsimuka! kanji-kanji mulajanika zibalo mwalo mobabuzyigwa basayaansi alimwi abantu bamwi buyo balo ibaamba kaambo lino ncobasyoma kuti Leza nkwali. Zibalo zyakuti “Sena Cakalengwa Buya?” zilaamba kujatikizya zilenge zimwi zigambya nzyotubona. Kanji kanji basayaansi balasoleka canguzu kutegwa baiye bupange bwazilenge eezyi zibotu kapati.

6. Ino mbubotu nzi mbotujana ibwakubelesya zibelesyo nzyotujisi, alimwi mbuti mbomwagwasyigwa nywebo lwanu kumugama?

6 Kujatikizya mabroshuwa obilo aambwa mumuncali wainda, mukwesu umwi ku United States uujisi myaka yakuzyalwa iili 19 wakati: “Mabroshuwa aaya andigwasya kapati. Alimwi ndaabala cakwiinduluka-induluka kwaziindi zinji.” Mucizyi umwi ku France wakalemba kuti: “Zibalo izili mucibeela cakuti ‘Sena Cakalengwa Buya?’ zilandigambya kapati! Zitondezya kuti basyaabupampu basongo kapati balakonzya kuziiya zilenge zimwi, pele tabakonzyi pe kupanga zintu zyeelene azintu izyakalengwa buya.” Bazyali bamwi ibajisi mukubusi ulaamyaka iili 15 ku South Africa bakaamba kuti: “Cibalo cakusaanguna mwaneesu musimbi ncabala mumagazini ya Sinsimuka! ncibeela ‘Cakubuzya-buzya.’” Ino mbuti nywebo? Sena andinywe mulazibikkila maano zibelesyo eezyi? Ikuti naa mboobo, nkokuti zilakonzya kugwasya kuti lusyomo lwanu lube mbuli cisamu cijisi miyanda iisimpide. Eelyo lusyomo lwanu luyoomupa kuti mutanyonganizyigwi anjiisyo zyakubeja.—Jer. 17:5-8.

LUSYOMO NDOMUJISI MU BBAIBBELE

7. Ino nkaambo nzi Leza ncayanda kuti kamubelesya maano aanu?

7 Sena cililubide kubuzya mibuzyo kujatikizya Bbaibbele? Peepe! Jehova uyanda kuti kamubelesya ‘maano aanu’ kutegwa musinizye kasimpe nkomusyoma. Tayandi kuti kamusyoma akaambo buyo kakuti bamwi balasyoma. Aboobo amubelesye maano aanu kutegwa muyungizye luzyibo lwini-lwini. Luzyibo oolo mukuya kwaciindi lulakonzya kuba ntalisyo njumu yalusyomo lwini-lwini. (Amubale Baroma 12:1, 2; 1 Timoteyo 2:4.) Nzila yomwe mbomukonzya kuba aluzyibo luli boobo nkwiinda mukuba aziiyo ziindene-indene nzyomulisalila kucita.

8, 9. (a) Ino mbubambe buli buti bwakwiiya mbobakkomanina bamwi? (b) Mbuti mbobagwasyigwa bamwi kwiinda mukuzinzibala kuyeeya nzyobabala?

8 Bamwi basala ziiyo izijatikizya kwiiya businsimi bwamu Bbaibbele naa makani aamu Bbaibbele aakaindi, zintu zyakaindi izyakavwukkulwa, alimwi amakani aaluzi aajatikizya sayaansi. Businsimi bumwi bukkomanisya ibukonzya kulangwa-langwa bujanika kulugwalo lwa Matalikilo 3:15. Kapango aaka kaamba mutwe wamu Bbaibbele, nkokuti kusumpulwa kwabweendelezi bwa Leza alimwi akusalazyigwa kwazina lyakwe kwiinda mu Bwami. Kwiinda mumaambilambali, kapango aaka kaamba kujatikizya Jehova mbwayakwaamanizya mapenzi oonse aakatazya bantu aakatalikila mumuunda wa Edeni. Ino lugwalo lwa Matalikilo 3:15 inga mwaluvwuntauzya buti? Nzila imwi nkwiinda mukubamba ccaati. Ccaati eeyo ilakonzya kubikkilizya magwalo aagaminide aatondezya Leza mbwaakayubununa bantu asyoonto-syoonto alimwi abubambe ibwaambwa mukapango aaka bwalo ibutondezya kuti businsimi oobu buyoozuzikizyigwa ncobeni. Ikuti mwabona magwalo mbwaayendelana, muyooba masimpe kuti basinsimi bamu Bbaibbele alimwi abalembi bandilyo ‘bakasololelwa amuuya uusalala.’—2Pet. 1:21.

9 Mukwesu umwi uukkala ku Germany wakayeeya kujatikizya bbuku limwi alimwi lyamu Bbaibbele mbolijisi makani manji aayendelana kujatikizya Bwami. Wakaamba kuti: “Cili boobo nokuba kuti Bbaibbele lyakalembwa abantu babalilwa ku 40 baindene-indene. Alimwi bunji bwabo bakapona aziindi ziindene-indene alimwi tiibakazyibene pe.” Mucizyi umwi waku Australia wakakkomana kapati acibalo cakwiiya kuzwa mu Ngazi Yamulindizi yamu December 15, 2013, icakabandika kujatikizya bupanduluzi bwa Pobwe Lyakwiindilila. Pobwe lyaalubazu eelyo liliswaangene alugwalo lwa Matalikilo 3:15 alimwi akuboola kwa Mesiya. Mucizyi ooyu wakalemba kuti: “Ciiyo eeci cakandigwasya kubona Jehova mbwali mubotu kapati. Kutegwa muntu ayeeye bubambe buli boobu kujatikizya bana Israyeli alimwi akuti buzuzikizyigwe muli Jesu, masimpe eeci cakandikkomanisya kapati. Ndakakkala ansi buya akuzinzibala kuyeeya kujatikizya mbobwakali bupati businsimi ibujatikizya mbolyakabede Pobwe Lyakwiindilila!” Ino nkaambo nzi mucizyi ooyu ncaakalimvwida boobu? Wakayeeyesya kapati kujatikizya zintu nzyaakabala ‘akumvwisya ncozyaamba.’ Eeci cakamugwasya kuyumya lusyomo lwakwe alimwi cakapa kuti cilongwe cakwe a Jehova ciyume.—Mt. 13:23.

10. Ino mbuti kusyomeka kwabalembi ba Bbaibbele mbokuyumya lusyomo lwesu muzintu nzyobakalemba?

10 Cintu acimwi ncotweelede kuyeeya icikonzya kuyumya lusyomo lwesu, mbusicamba alimwi akusyomeka kwabamaalumi ibakalemba Bbaibbele. Balembi banji bakaindi bakali kubabotya-botya baleli babo alimwi akulumbaizya bulelo bwazisi zyabo. Nokuba boobo, basinsimi ba Jehova lyoonse bakali kwaamba masimpe. Bakali kwaamba kujatikizya kulubizya kwabantu babo, alimwi buya abami babo. (2Mak. 16:9, 10; 24:18-22) Alimwi buya bakaamba kujatikizya kulezya kwabo alimwi akulezya kwababelesi ba Leza bambi. (2Sam. 12:1-14; Mk. 14:50) Mukwesu umwi mukubusi ku Britain wakaamba kuti: “Kusyomeka kuli boobu takuvwuli kujanika. Eeci citupa kusinizya kuti Bbaibbele ncobeni lyakazwa kuli Jehova.”

11. Mbuti bakubusi mbobakonzya kutondezya kulumba kujatikizya mboziyandika njiisyo zyamu Bbaibbele?

11 Akaambo kanjiisyo zyandilyo izigwasya kapati, bantu banji balisinizyide kuti Bbaibbele lyakasololelwa a Leza. (Amubale Intembauzyo 19:7-11.) Mucizyi umwi uucili mwana ku Japan wakalemba kuti: “Bamukwasyi wangu nobakatalika kutobela njiisyo zyamu Bbaibbele, twakatalika kukkomana kapati aŋanda. Twakaba aluumuno, twakakamantana alimwi twakatalika kumvwana kapati.” Njiisyo zyamu Bbaibbele zilatukwabilila kubukombi bwakubeja alimwi amizimo zyalo zipa bantu banji kuba bazike. (Int. 115:3-8) Sena bulabajatikizya bantu busyaabusongo bwabantu bwakuti taakwe Leza? Njiisyo zili boobo, mbuli njiisyo yakusanduka ipa kuti zintu zyakalengwa buya zibonwe mbuli kuti ngu leza, zilapegwa bulemu bwalo ibweelede kupegwa buyo kuli Jehova. Aabo ibaamba kuti taakwe Leza, mubwini baamba kuti buumi bwesu bwakumbele buyeeme alindiswe tobeni. Pele nokuba kuti baamba boobu, kunyina bulangizi bwakumbele bwini-bwini bubotu mbobapa.—Int. 146:3, 4.

MBOTUKONZYA KUSALAZYANYA ABANTU

12, 13. Ino ninzila nzi iigwasya kapati mbotukonzya kubandika makani aajatikizya kulengwa kwazintu naa Bbaibbele abasicikoloma, bamayi, alimwi abantu bamwi?

12 Mbuti mbomukonzya kubandika munzila iigwasya ciindi nomusalazyanya abantu kujatikizya kulengwa kwazintu alimwi a Bbaibbele? Cakusaanguna, mutafwambaani kuyeeya kuti mulizizyi zyoonse nzyobasyoma bantu. Bantu bamwi baamba kuti balaisyoma njiisyo yakusanduka, pele alimwi balasyoma kuti Leza nkwali. Bayeeya kuti Leza wakabelesya kusanduka kutegwa alenge zintu ziindene-indene. Bamwi baamba kuti balaisyoma njiisyo yakusanduka akaambo kakuti noyali yakubeja noyatali kuyiisyigwa muzikolo. Mpoonya bamwi balacileka kusyoma muli Leza akaambo kakuti zintu zicitika muzikombelo zilabatyompya. Aboobo ciindi nomubandika amuntu umwi kujatikizya buumi mbobwakatalika, inga cabota ikusaanguna kubuzya mibuzyo. Amumubuzye muntu ooyo nzyasyoma. Ikuti kamuzilanga kabotu zintu alimwi akuti kamulibambilide kuswiilila, ambweni awalo unoolibambilide kumuswiilila.—Tit. 3:2.

13 Ikuti naa kwalibonya mbuli kuti muntu umwi ukazya nzyomusyoma kujatikizya kulengwa kwazintu, ambweni inga mwamulekela kuti aambe nzyayeeya. Mpoonya mulakonzya kumwaambila kuti apandulule buumi mbobwakatalika ikuti naa kunyina Mulengi. Kutegwa buumi bwakusaanguna buzumanane kubako, nkokuti bwakeelede kuzyala, naa kupanga makkopi aambi aambubo. Syaazibwene umwi mulwiiyo lwasayaansi (chemistry), wakaamba kuti kweelede kuba zintu zimwi ziyandika mbuli (1) cintu cimwi cikwabilila (protective membrane), (2) cintu cikonzya kuba anguzu akuzibelesya, (3) makani aajatikizya mbocipangidwe cintu, alimwi a (4) nguzu zyakupanga cintu kweelana amakani aayo. Wakayungizya kuti: “Muntu ulagambwa kapati kubona bumpiyo-mpiyo buliko mutuntu tusyoonto kapati itupona.”

14. Ino inga mwacita buti ikuti kamulimvwa kuti tamukonzyi kubandika makani aajatikizya kusanduka naa kulengwa kwazintu?

14 Ikuti kamulimvwa kuti tamukonzyi kubandika makani aajatikizya kusanduka naa kulengwa kwazintu, inga mwasola kubelesya nzila nguba-uba njaakabelesya Paulo. Wakalemba kuti: “Iŋanda iili yoonse kuli wakaiyaka, pele ooyo wakapanga zintu zyoonse ngu Leza.” (Heb. 3:4) Bupanduluzi buli boobo bulamvwika alimwi bulagwasya! Masimpe, zintu izyakabambwa kazijisi bumpiyo-mpiyo bunji inga kuli wakazipanga buya. Alimwi ambweni mulakonzya kubelesya bbuku lyeelela. Mucizyi umwi wakabelesya mabroshuwa aambwa musyule oomu kumukubusi umwi musankwa walo iwakaamba kuti tanaakali kusyoma kuti Leza nkwali akuti wakali kusyoma mukusanduka kwazintu. Nokwakainda nsondo yomwe, mukubusi ooyu wakazumina akwaamba kuti, “Lino ndasyoma kuti Leza nkwali.” Eeci cakapa kuti mukubusi ooyu atalike kwiiya Bbaibbele, aboobo lino wakaba Kamboni.

15, 16. Mbuti mbomukonzya kucinca-cinca nzila mbomubandika Bbaibbele, alimwi ino mweelede kuba amakanze nzi?

15 Mulakonzya kubelesya nzila njeena eeyi ciindi nomubandika amuntu umwi uudooneka ncolyaamba Bbaibbele. Amusaangune kuzyiba nzyasyoma alimwi atwaambo tumukkomanisya. (Tus. 18:13) Ikuti naa ulaakkomanina kapati makani aajatikizya zintu zyasayaansi, ambweni ulakonzya kukkomana ikuti mwaamba twaambo tutondezya kuti Bbaibbele lililuzi mumakani aasayaansi. Bantu bamwi balakonzya kuba aluyandisisyo akaambo kazikozyanyo zitondezya kuti Bbaibbele lilijisi businsimi buluzi alimwi amakani aakaindi aaluzi. Naa ambweni mulakonzya kwaamba njiisyo zyamu Bbaibbele zigwasya, mbuli zyeezyo izyakaambwa mu Mulumbe Waacilundu.

16 Amuyeeye kuti, mbaakani yanu njakugwasya bantu, kutali kukazyanya ambabo pe. Aboobo, amube bantu baswiilila. Amubuzye mibuzyo iili kabotu, amwaambaule cabulemu alimwi acalubomba, kwaambisya ciindi nomubandika abapati. Kuti mwacita oobo, ambweni balakonzya kuzilemeka nzyomusyoma. Alimwi bayoobona kuti mulijisi twaambo kujatikizya zintu nzyomusyoma. Bakubusi banji tabanazibelesyede nzila eezyi. Nokuba boobo, eeci tacaambi kuti lyoonse mweelede kubaingula aabo ibayanda buyo kukazyanya naa ibayanda buyo kumufwubaazya.—Tus. 26:4.

KASIMPE AMUKAPANGE KUBA KANU

17, 18. (a) Ncinzi cikonzya kumugwasya kupanga kasimpe kuba kanu? (b) Ino tuyoolanga-langa mubuzyo nzi mucibalo citobela?

17 Lusyomo luyumu taluyeeme buyo aluzyibo lwaatala-tala lwamu Bbaibbele. Aboobo amuzumanane kuyandaula kasimpe mu Jwi lya Leza, mbuli kuti muyandaula mbono zisisidwe. (Tus. 2:3-6) Amuzibelesye zibelesyo zimbi ziliko mumwaambo wanu, mbuli Watchtower Library iili aa DVD, LAIBBULALI YAA INTANETI ya Watchtower, alimwi a Watch Tower Publications Index naa Bbuku Ligwasya Kuvwuntauzya lya Bakamboni ba Jehova. Alimwi amube ambaakani yakulibala Bbaibbele lyoonse mbolibede. Mulakonzya kusola kucita boobo mumwaka omwe. Kunyina cintu cimbi cikonzya kuyumya lusyomo lwesu kwiinda Jwi lya Leza. Nayeeya ciindi naakacili mukubusi, mulangizi wabbazu umwi wakati: “Cintu cimwi icakandigwasya kuzyiba kuti Bbaibbele ndi Jwi lya Leza, nkulibala lyoonse mbolibede. Ndakatalika kwaamvwisya makani aamu Bbaibbele ngondakaiya kandicili muniini. Ndakalimvwa kuti lino ndatalika kukomena kumuuya.”

18 Nobazyali—mujisi mukuli mupati wakugwasya bana banu kukomena kumuuya. Ino inga mwabagwasya buti kuti babe alusyomo luyumu? Cibalo citobela ciyakwaalanga-langa makani aaya.