Skip to content

Skip to table of contents

Nobazyali, Amubagwasye Bana Banu Kuba Alusyomo

Nobazyali, Amubagwasye Bana Banu Kuba Alusyomo

“Nobalombwana anywebo nobasimbi . . . Boonse abatembaule zina lya Jehova.”—INT. 148:12, 13.

NYIMBO: 88, 115

1, 2. (a) Ino mbuyumu-yumu nzi bazyali mbobajana, alimwi mbuti mbobakonzya kubuzunda? (b) Ino nzintu nzi zyone nzyotutiilange-lange?

BANABUKWETENE bamwi ku France bakaamba kuti: “Tulasyoma muli Jehova, pele eeci tacaambi kuti abalo bana besu banoosyoma.” Bakayungizya kuti: “Lusyomo tacili cintu cikonzya kukonwa buya pe. Bana besu beelede kwiiya kuba alusyomo asyoonto-syoonto.” Mukwesu umwi waku Astralia wakalemba kuti: “Kugwasya mwanaanu kuti abe alusyomo ncintu cikatazya kapati. Mweelede kubeleka canguzu kutegwa mumugwasye. Mulakonzya kulimvwa kuti mwawiingula cakumaninina mubuzyo ngwaabuzya mwanaanu. Pele mukuya kwaciindi ulakonzya kuubuzya alimwi mubuzyo ngwaakabuzyide kale. Bwiinguzi mbwakonzya kumvwa sunu mwanaanu, inga bwayandika kupandulula mukuya kwaciindi. Makani aamwi inga mwayandika kwaabandika cakwiinduluka-induluka.”

2 Ikuti naa muli bazyali, sena ziindi zimwi mulimvwa mbuli kuti tamukonzyi kubayiisya alimwi akubagwasya bana banu kuti babe bantu bajisi lusyomo? Mubwini, mubusongo bwesu tobeni, kunyina uunga waukonzya kuuzuzikizya mukuli ooyu. (Jer. 10:23) Pele tulakonzya kuzwidilila ikuti naa twalekela Leza kuti atusololele. Amulange-lange zintu zyone nzyomukonzya kucita kutegwa mubagwasye bana banu kuba alusyomo: (1) Amubazyibe kabotu. (2) Amubayiisye kuzwa ansi aamoyo. (3) Amubelesye zikozyanyo zigwasya. (4) Amukkazike moyo alimwi amube acilengwa cakupaila.

AMUBAZYIBE KABOTU BANA BANU

3. Ino bazyali inga bamwiiya buti Jesu ciindi nobayiisya bana babo?

3 Jesu tanaakali kuyoowa kubabuzya nzyobakali kusyoma basikumutobela. (Mt. 16:13-15) Amwiiye cikozyanyo cakwe. Inga cainda kugwasya ikuti mwabaambila bana banu kuti baambe nzyobayeeya ciindi nobalikwaide. Eeco inga cabikkilizya kubandika zintu zili zyoonse nzyobalibilika, naa nzyobatazyi kabotu. Mukwesu umwi uujisi myaka iili 15 ku Australia wakalemba kuti: “Kanji-kanji ndilabandika abataata kujatikizya lusyomo lwangu alimwi balandigwasya kuyeeya. Inga balandibuzya kuti: ‘Ino Bbaibbele lyaamba nzi?’ ‘Sena ulasyoma nzyolyaamba?’ ‘Ino nkaambo nzi ncozisyomena?’ Inga bayanda kuti ndaambe mumajwi aangu ndemwini, ikutali kwiile kwiinduluka ncobaamba naa ncobaamba bamaama. Nondakali kuyaabukomena, ndakatalika kuyandaula bupanduluzi abumbi.”

4. Nkaambo nzi mibuzyo njabuzya mwana ncoyeelede kubikkilwa maano kapati? Amupe cikozyanyo.

4 Ikuti naa mwana uladooneka kujatikizya njiisyo imwi, mutakalali pe, alimwi mutamwiinguli mbuli kuti mumunyemena buya. Cakukkazika moyo amumugwasye kukamvwisya kaambo. Usyi umwi wakaamba kuti: “Amwiibikkile maano kapati mibuzyo njabuzya mwanaanu. Mutaiyumbili ambali mbuli kuti taikwe mulimo, alimwi mutazelauki kubandika makani aamwi akaambo kakuti alakonzya kumupa kufwa nsoni.” Mubwini inga cagwasya kubona mibuzyo njabuzya mwanaanu kuba citondezyo cakuti ulabikkila maano alimwi uyanda kuzyiba. Noliba leelyo naakajisi buyo myaka iili 12, Jesu wakabuzya mibuzyo iiyandika kapati. (Amubale Luka 2:46.) Mukubusi umwi uujisi myaka iili 15 ku Denmark ulayeeya ategwa: “Ciindi nondakali kuzumbauzya naa cikombelo cesu ncamasimpe, bazyali bangu bakandikkazikila moyo nokuba kuti bakalilibilikide kujatikizya ndime. Bakayiingula mibuzyo yangu yoonse kubelesya Bbaibbele.”

5. Ino mbuti bazyali mbobakonzya kutondezya kuti balalubikkila maano lusyomo lwabana babo?

5 Amubazyibe kabotu bana banu, nkokuti kuzyiba mbobayeeya, mbobalimvwa, alimwi azibapa kulibilika. Mutayeeyi kuti balaalusyomo akaambo buyo kakuti balajanika kumiswaangano ya Bunakristo alimwi akuti balaunka mumulimo wakukambauka antoomwe andinywe. Amubikkilizye amibandi yazintu zyakumuuya ciindi nomubeleka milimo yalyoonse. Amupaile antoomwe abana banu alimwi amubapailile. Amuzizyibe zintu zisunka lusyomo lwabo, alimwi amubagwasye kuzyiba mbobakonzya kuzilwana.

AMUBAYIISYE KUZWA ANSI AAMOYO

6. Ikuti bazyali kubagama bakaiya kasimpe kamu Bbaibbele, ino eeci inga cabagwasya buti mbobali bamayi?

6 Kali mwiiyi, Jesu wakabasika amoyo bantu nkaambo wakali kumuyanda Jehova, Jwi lyakwe, alimwi abantu. (Lk. 24:32; Joh. 7:46) Luyando luli boobo luyoobagwasya bazyali kutegwa babasike amoyo bana babo. (Amubale Deuteronomo 6:5-8; Luka 6:45.) Aboobo nobazyali, amube acilengwa cibotu cakubala Bbaibbele alimwi amabbuku eesu aagwasya kwiiya. Amuzikkomanine zilenge alimwi azibalo izili mumabbuku eesu izibandika makani aaya. (Mt. 6:26, 28) Kucita boobo kuyoomupa kuba aluzyibo lunji, kuyoomupa kumulumba kapati Jehova, alimwi kuyoomugwasya kubayiisya kabotu bana banu.—Lk. 6:40.

7, 8. Ikuti moyo wamuzyali kauzwide kasimpe kamu Bbaibbele, ino ncinzi ncobayookulwaizyigwa kucita? Amupe cikozyanyo.

7 Ikuti moyo wanu kauzwide kasimpe kamu Bbaibbele, muyooyanda kubandika kasimpe aako abanamukwasyi. Kamucita oobu ikutali buyo ciindi nomulibambila miswaangano ya Bunakristo naa ciindi nomukomba mumukwasyi, pele aziindi zimbi buyo. Kuyungizya waawo, mibandi iili boobu yeelede kucitwa cakulikwaya alimwi aciindi cili coonse, nkokuti yeelede kuba cibeela camibandi yanu yalyoonse. Banabukwetene bamwi ku United States balamulumba Jehova ciindi mukwasyi wabo noukkomana azilenge zimwi naa izyakulya zimwi. Bazyali aaba baamba kuti: “Tulabayeezya bana besu kujatikizya luyando alimwi abusongo mbwajisi Jehova ibulibonya muzintu zyoonse nzyaakatupa.” Ciindi nobalima abana babo basimbi bobilo, banabukwetene bamwi ku South Africa balabatondezya zintu zigambya mbuli mbuto mbozimena alimwi akukomena. Bazyali aaba baamba kuti: “Tulasoleka kubagwasya bana besu ikubulemeka kapati buumi alimwi azintu zimwi izyakalengwa zikkomanisya alimwi zigambya.”

8 Usyi umwi ku Australia wakatola mwanaakwe musankwa wakajisi myaka iili 10 kuŋanda nkobayoobweda zintu zyakaindi kutegwa amugwasye kuyumya lusyomo lwakwe muli Leza alimwi amububumbo. Bausyi baamba kuti: “Twakabona zilenge zyamumaanzi zitegwa ammonoids alimwi a trilobites. Cakatugambya kubona kuti banyama aaba balo ibatalibonyi mazuba aano bakali babotu kapati, alimwi bakalengedwe munzila iigambya mbubwenya mbuli banyama bamwi mbotubona mazuba aano. Aboobo ikuti naa buumi bwakasanduka kuzwa kutuntu tusyoonto akuba zintu zipati, ino nkaambo nzi banyama bakaindi aaba ncobakali bapati kale aciindi eeco? Aawa ndakaiya ciiyo cakandikkomanisya kapati alimwi ndakabandika amwanaangu kujatikizya makani aaya.”

AMUBELESYE ZIKOZYANYO ZYEELELA

9. Nkaambo nzi zikozyanyo ncozigwasya kapati, alimwi mbuti mucizyi umwi mbwaakabelesya cikozyanyo?

9 Kanji-kanji Jesu wakali kubelesya zikozyanyo izyakali kugwasya kuyeeya, izyakali kubasika amoyo bantu, alimwi akubagwasya kutaluba. (Mt. 13:34, 35) Bunji bwaziindi, bana balakonzya kweezyeezya zintu. Aboobo nobazyali, amusoleke kuzibelesya kapati zikozyanyo ciindi nomuyiisya bana banu. Mucizyi umwi uulaabana ku Japan wakacita mbubwenya oobo. Ciindi bana bakwe basankwa bobilo, umwi naakajisi myaka iili 8 mpoonya umwi naakajisi myaka iili 10, wakabayiisya kujatikizya muya ngotuyoya alimwi Jehova mbwaakabikkila maano kuupanga. Kutegwa acite oobo, wakabapa mukupa, syuga, alimwi akkofi. Mpoonya wakabaambila kuti umwi aumwi wabo apangile banyina kkofi. Bakaamba kuti: “Bakabikkila maano kapati ciindi nobakali kwiipanga. Nondakababuzya ikaambo ncobakabikkilide kapati maano, bakaamba kuti bakali kuyanda kuti kkofi baipange mbuli mbondiiyanda. Ndakabapandulwida kuti, Leza awalo wakabikkila maano kapati kwiisanganya kabotu myuya kutegwa tupone kabotu.” Cikozyanyo eeci cakali kweelela kweelana aciimo cabo, alimwi cakabapa kuyeeya kapati mukwiimpana akwiile kwaamba buyo amulomo. Cakutadooneka, ciiyo eeci bakazumanana kuciyeeya!

Mulakonzya kubelesya zikozyanyo zyazintu zizyibidwe kabotu kutegwa mugwasye mwanaanu kusyoma muli Leza alimwi amukulengwa kwazintu (Amubone muncali 10)

10, 11. (a) Ino ncikozyanyo nzi ncomukonzya kubelesya kutegwa mumugwasye mwanaanu kuba alusyomo muli Leza? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.) (b) Nzikozyanyo nzi nzyomwajana kuti zilagwasya kapati?

10 Alimwi buya mulakonzya kubelesya nzila njomutobela nomujika cakulya kutegwa mumugwasye mwanaanu kuba alusyomo muli Leza. Mbuti mbomukonzya kucita oobu? Nomwamana kujika kkekke naa mabbisiketi, amupandulule mulimo wazintu zyoonse nzyomwabelesya. Mpoonya mulakonzya kumupa mwanaanu mucelo, ambweni apeele akumubuzya kuti: “Sena ulizyi kuti apeele eeli kuli mbolyakatalika?” Mwamana amulitende muzibeela zyobilo, akumupa nseke. Mulakonzya kumwaambila kuti malailile aajatikizya mbolyakatalika “alilembedwe” munseke eeyo, pele malailile aayo alisumpukide kapati kwiinda malailile aatondezya mbokujikwa cakulya cimwi. Mulakonzya kulibuzya kuti: “Ikuti naa kuli wakalemba malailile aatondezya mbokujikwa cakulya cimwi, ino nguni iwakalemba malailile aasumpukide kapati aajanika munseke ya apeele?” Ikuti kali mwana mupati, mulakonzya kumupandulwida kuti malailile aajatikizya mbolyakatalika apeele—alimwi buya amalailile aacisamu coonse mbocakakomena—akali cibeela camalailile aajanika mu DNA. Mulakonzya kuzilanga-langa antoomwe zikozyanyo izili apeeji 10 kusikila ku 20 mubroshuwa yesu yakuti The Origin of Life—Five Questions Worth Asking.

11 Bazyali bamwi balakkomana kubandika abana babo zibalo zijanika mu Sinsimuka! mucibeela cakuti “Sena Cakalengwa Buya?” Naa ambweni babelesya cibeela eeci kuba makani aakuyiisya bana babo bacili baniini itwaambo tuuba-uba. Mucikozyanyo, banabukwetene bamwi ku Denmark bakeezyanisya ndeke kutuyuni. Bakati: “Ndeke ziboneka mbuli tuyuni. Pele sena ndeke zilatula mayi akukonkona twana twandeke? Sena tuyuni tuyandika busena bwaalubazu bwakukkalila mbuli ndeke? Ino nkwiindana nzi kuliko akati kakulila kwandeke alimwi akwiimba kwatuyuni? Aboobo ino nguni musongo kapati—iwakapanga ndeke naa Mulengi watuyuni?” Twaambo ootu, kubikkilizya amibuzyo mibotu, zilakonzya kumugwasya mwana “kuyeeya kabotu” alimwi akuba alusyomo muli Leza.—Tus. 2:10-12.

12. Ino mbuti zikozyanyo mbozikonzya kugwasya bana kuba alusyomo mu Bbaibbele?

12 Zikozyanyo zyeelela zilakonzya kupa kuti lusyomo lwamwana luyume lwakuti Bbaibbele lililuzi. Mucikozyanyo, amulange-lange Jobu 26:7. (Amubale.) Ino mbuti mbomukonzya kutondezya kuti lugwalo oolu lwakasololelwa amuuya uusalala? Ikuti kamuyanda, inga mwaile kwaamba buyo twaambo tuluzi. Muciindi caboobo, amumugwasye mwanaanu kweezyeezya. Amumwaambile kuti Jobu wakapona aciindi nokwakanyina ndeke alimwi amincini njobabelesya bantu kubona zintu zili mujulu. Mulimo wamwanaanu inga waba wakutondezya mbocikonzya kubayumina bantu bamwi kusyoma kuti cintu cipati kapati mbuli nyika, caanzikidwe aatakwe cintu. Mwana ambweni inga wabelesya bbola naa bbwe ikutondezya kuti zintu zilema zyeelede kukkala acintu cimwi. Ciiyo cili boobu cilakonzya kupa kuti mwanaanu asyome kuti Jehova wakalemba twaambo tuluzi mu Bbaibbele kaindi bantu kabatanatuzyiba twaambo ooto.—Neh. 9:6.

AMUBATONDEZYE NJIISYO ZYAMU BBAIBBELE MBOZIGWASYA

13, 14. Mbuti bazyali mbobakonzya kutondezya bana babo mbozigwasya njiisyo zyamu Bbaibbele?

13 Cilayandika kapati kuti mubatondezye bana banu mbozigwasya njiisyo zyamu Bbaibbele. (Amubale Intembauzyo 1:1-3.) Inga mwacita oobo munzila zinji ziindene-indene. Mucikozyanyo, mulakonzya kubaambila bana banu ikweezyeezya kuti baunka kuyookkala ansumbu iili kule kapati akuti bayooyandika kusala mweelwe wabantu ibeelede kukkala ambabo ansumbu eeyo. Mpoonya inga mwababuzya kuti, “Ino mbube nzi umwi aumwi wabo mbwayelede kuba ambubo kutegwa boonse ibali mukabunga aako bakkale muluumuno alimwi kabamvwana?” Alimwi inga mbwabandika ambabo kujatikizya malailile aabusongo aajanika kulugwalo lwa Bagalatiya 5:19-23.

14 Cakucita eeco citondezya ziiyo zyobilo ziyandika kapati. Cakusaanguna, zyeelelo zya Leza zikulwaizya muuya waluumuno alimwi alumvwano. Cabili, kwiinda mukutuyiisya lino, Jehova utugwasya kulibambila kupona buumi munyika mpya. (Is. 54:13; Joh. 17:3) Mulakonzya kutusalazya twaambo ootu kwiinda mukusala cakuluula cimwi mumabbuku eesu. Cakuluula eeco cilakonzya kuzwa mucibeela cimwaigwa mu Ngazi Yamulindizi cakuti “Ibbaibbele Lilakonzya Kubacinca Bantu.” Naa ambweni umwi mumbungano yanu wakapanga kucinca kupati kutegwa akkomanisye Jehova, mulakonzya kumutamba kutegwa amulwiide makani aayo. Zikozyanyo zili boobo zitondezya kuti njiisyo zyamu Bbaibbele zilagwasya kapati!—Heb. 4:12.

15. Ino mweelede kuba ambaakani nzi ciindi nomuyiisya bana banu?

15 Kaambo kapati nkakuti: Ciindi nomuyiisya bana banu, mutaile kubalekela kuti kabazumina buyo twaambo. Amusoleke kweezyeezya zintu. Amubagwasye kuyeeya, kweelana aciimo cabo. Amupe kuti kwiiya kakukkomanisya alimwi akuyumya lusyomo. Muzyali umwi mwaalumi wakaamba kuti: “Mutakatali kusola nzila zipya ciindi nomubandika makani aakaindi.

AMUSYOMEKE, AMUKKAZIKE MOYO, AMUBE ACILENGWA CAKUPAILA

16. Ciindi nobayiisya bana babo, nkaambo nzi bazyali ncobeelede kukkazika moyo? Amupe cikozyanyo.

16 Muuya wa Leza ulayandika kutegwa mube alusyomo luyumu. (Gal. 5:22, 23) Mbubwenya mbuli mucelo wini wini, lusyomo lutola ciindi cilamfwu kutegwa lukomene. Aboobo muyooyandika kukkazika moyo alimwi akuzumanana kuyiisya bana banu. Mwaalumi umwi ku Japan uujisi bana bobilo wakaamba kuti: “Mebo abakaintu bangu twakali kusolekesya kujana ciindi cinji cakuba abana besu. Nobakacili baniini, ndakali kwiiya ambabo kwamaminiti aali 15 abuzuba, ccita buyo mazuba ngotwakali kuunka kumiswaangano ya Bunakristo. Maminiti aali 15 akali buyo kabotu kulimbabo alimwi akulindiswe.” Mulangizi wabbazu umwi wakalemba kuti: “Kandicili mukubusi, ndakajisi mibuzyo minji alimwi azintu zimwi nzyondakali kudooneka, pesi ndakali kwaalilwa kuzyaamba. Mukuya kwaciindi, bunji bwamibuzyo eeyi yakali kwiingulwa kumiswaangano naa ciindi cakukomba mumukwasyi naa ciiyo cangu ndemwini. Aaka nkakaambo ncociyandika kapati kuti bazyali kabazumanana kuyiisya bana babo.”

Kutegwa mube mwiiyi uucibwene, Jwi lya Leza lyeelede kusaanguna kuba mumoyo wanu (Amubone muncali 17)

17. Ino nkaambo nzi ncociyandika kapati kuti bazyali kabatondezya cikozyanyo cibotu, alimwi mbuti banabukwetene bamwi mbobakaba cikozyanyo cibotu kubana babo basimbi?

17 Masimpe, cintu ciyandika kapati, ncikozyanyo canu cibotu calusyomo. Bana banu banoobona zintu nzyomucita, alimwi eeci ciyoobagwasya kapati. Aboobo mbomuli bazyali, amuzumanane kuyumya lusyomo lwanu. Bana banu beelede kulibonena kuti mulamuyanda ncobeni Jehova. Ciindi banabukwetene bamwi ku Bermuda nobaba amapenzi, balapaila antoomwe abana babo kuti Jehova abasololele, alimwi balabakulwaizya bana babo kupaila balikke. “Alimwi inga tulamwaambila mwaneesu musimbi mupati kuti, ‘Komusyoma Jehova cakumaninina, kolitakata mumulimo wa Bwami, alimwi utanoolibiliki kapati.’ Ciindi abona bubotu buboola akaambo kakucita boobo, ulazyiba kuti Jehova ulatugwasya. Eeci cayumya lusyomo lwakwe muli Leza alimwi amu Bbaibbele.”

18. Ino nkaambo nzi ikayandika kapati nkobateelede kuluba bazyali?

18 Nokuba boobo, mukuya kwaciindi bana beelede kuyumya lusyomo lwabo beni. Mbomuli bazyali, mulakonzya kusyanga akutilila. Leza alikke nguukonzya kukomezya. (1Kor. 3:6) Aboobo amulombe muuya wakwe, alimwi amubeleke canguzu kuyiisya bana banu bayandisi. Ikuti mwacita oobo, Jehova uyookulongezya kusoleka kwanu.—Ef. 6:4.