Skip to content

Skip to table of contents

Amwiiye Lweetelelo lwa Jehova

Amwiiye Lweetelelo lwa Jehova

“Jehova, Jehova, Leza siluse alimwi silweetelelo.”—KUL. 34:6.

NYIMBO: 57, 147

1. Ino muunzila nzi iilibedelede Jehova mwaakaliyubununa kuli Musa, alimwi ncinzi cikulwaizya kapati kujatikizya makani aaya?

ACIINDI cimwi, Leza wakaliyubununa kuli Musa kwiinda mukwaambilizya zina lyakwe limugeme alimwi abube bwakwe. Bube mbwaakasaanguna kwaamba nduse alimwi alweetelelo. (Amubale Kulonga 34:5-7.) Ikuti Jehova naakali kuyanda, naakakankaizya nguzu zyakwe alimwi abusongo bwakwe. Pele kuli Musa, ooyo iwakali kuyanda cisyomezyo cakuti Leza wakali kuyoomugwasya, Jehova wakakankaizya bube ibutondezya mbwalibambilide kugwasya babelesi bakwe. (Kul. 33:13) Sena eeci tacimupi kukkalwa moyo kuti Leza wakasaanguna kwaamba bube oobu ibukwelelezya muciindi cabube bumbi buli boonse? Cibalo eeci cilabikkila maano kubube bwalweetelelo, nkokuti ikubikkila maano kumapenzi naa buyumuyumu mbwajisi umwi alimwi akuyandisisya kugwasya.

2, 3. (a) Ino ncinzi citondezya kuti bantu bakalengwa abube bwalweetelelo? (b) Ino nkaambo nzi ncomweelede kubikkila maano kuli ncolyaamba Bbaibbele kujatikizya lweetelelo?

2 Bantu bakalengwa mucinkonzya ca Leza. Akaambo kakuti Jehova ngusilweetelelo, tacigambyi pe kuti ncilengwa buya kubantu ikubikkila bamwi maano. Kanji-kanji nobaba baabo ibatamuzyi Leza wakasimpe balatondezya lweetelelo. (Matl. 1:27) Mu Bbaibbele tulajana zibalo zinji izitondezya lweetelelo. Amuyeeye cibalo cabamakaintu bobilo bamavwuule ibakali kukazyanya kumbele lya Solomoni kujatikizya iwakali banyina mwana. Ciindi Solomoni naakabasunka kwiinda mukwaamba kuti muvwanda ulakosolwa muzipaanzi zyobilo, banyina mwana bula bwakamyonga. Eeco cakapa kuti babweze ntaamu, mane buya kuti mwana apegwe buyo kumukaintu ooyo umbi. (1Bam. 3:23-27) Naa amuyeeye mwana musimbi wa Farao walo iwakafwutula buumi bwa Musa naakali muvwanda. Nokuba kuti wakalizyi kuti muvwanda ngwaakajana wakali mwana wabana Hebrayo alimwi akuti wakeelede kujaigwa, “wakeetezyegwa” aboobo wakasala kuti ulamukomezya mbuli mwanaakwe.—Kul. 2:5, 6.

3 Nkaambo nzi makani aalweetelelo ncomweelede kwaabikkila maano? Akaambo kakuti Bbaibbele limukulwaizya kwiiya Jehova. (Ef. 5:1) Pele, nokuba kuti bantu bakalengwa abube bwalweetelelo, kutalondoka kwesu mbuli bana ba Adamu kutuyunga kuyanda buyo kulikkomanisya. Zimwi ziindi tujana kuti tacili cuuba-uba kusala naa tweelede kugwasya bamwi naa kulibikkila buyo maano swebo lwesu. Kuli bamwi, eeci cilazumanana kubakatazya naa ncintu ncobabikkila maano kutegwa batalemeneni buyo kulubazu lomwe. Ino ncinzi cikonzya kumugwasya kutegwa lyoonse kamubabikkila maano bamwi? Cakusaanguna, amujane ciindi cakulanga-langa Jehova mbwatondezya lweetelelo alimwi abamwi mbobalutondezya. Cabili, amulange mbomukonzya kwiiya cikozyanyo ca Leza alimwi ambomukonzya kugwasyigwa ncobeni kwiinda mukucita boobo.

JEHOVA—NCIKOZYANYO CIBOTU CALWEETELELO

4. (a) Nkaambo nzi Jehova ncaakatuma bangelo ku Sodoma? (b) Ino cibalo cijatikizya Loti abana bakwe basimbi cituyiisya nzi?

4 Kuli bukkale bunji oomo Jehova mwaakatondezya lweetelelo. Kamuyeeya kujatikizya Leza ncaakamucitila Loti. Mwaalumi ooyu uululeme ‘wakalikatazyidwe kapati’ abukkale busesemya bwabantu bamu Sodoma a Gomora. Masimpe, Leza wakasala kuti bantu aaba ibatakali kulilemeka bakeelede kufwa. (2Pet. 2:7, 8) Leza wakatuma bangelo kutegwa bakafwutule Loti. Bakakulwaizya Loti abamukwasyi wakwe kuti bazwe muminzi eeyi iyakali kuyoonyonyoonwa. “Naakacili kuwayawaya, [bangelo] bakamujata kujanza, walo amukaintu wakwe abana bakwe basimbi bobilo, bakabatola anze aamunzi nkaambo Jehova wakamufwida lubomba.” (Matl. 19:16) Sena cikozyanyo eeci tacitondezyi kuti Jehova ulizyi cakumaninina bukkale buyumu oomo bantu bakwe basyomeka mobakonzya kulijana ziindi zimwi?—Is. 63:7-9; Jak. 5:11; 2Pet. 2:9.

5. Mbuti Jwi lya Leza, mbuli kulugwalo lwa 1 Johane 3:17, mbolituyiisya kutondezya lweetelelo?

5 Jehova tatondezyi buyo lweetelelo pele alimwi wakabayiisya bantu bakwe mbociyandika kutondezya bube oobo. Amubone mulawo wakapegwa kubana Israyeli uujatikizya kujata cisani camuntu umwi kacili cijatilizyo akaambo kacikwelete. (Amubale Kulonga 22:26, 27.) Sikukweletesya muyumu moyo wakali kukonzya kujata cisani camuntu wakajisi cikwelete kulinguwe, akumusiya kakunyina cakulivwumba awona. Nokuba boobo, Jehova wakayiisya bantu bakwe kutantamuka bukkale buli boobo bwalunya. Bantu bakwe bakeelede kuba alweetelelo. Sena njiisyo iili mumulawo ooyo tayeelede kutukulwaizya kubweza ntaamu? Sena inga twayanda kusiya bakwesu kabali mumpeyo munzila yamaambilambali, ikuti naa kakuli ncotukonzya kucita kutegwa tubagwasye mumapenzi aabo?—Kol. 3:12; Jak. 2:15, 16; amubale 1 Johane 3:17.

6. Ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kukuzumanana kwa Jehova kwakubambulula bana Israyeli basizibi?

6 Jehova wakabafwida lweetelelo bantu bakwe bana Israyeli noliba leelyo nobakabisya. Tubala kuti: “Jehova Leza wabamausyi wakazumanana kubacenjezya kwiinda mubatumwa bakwe, wakabacenjezya cakwiinduluka-induluka nkaambo wakabafwida lubomba bantu bakwe alimwi acikkalilo cakwe.” (2Mak. 36:15) Sena andiswe tatweelede kubafwida lweetelelo bantu ibaboneka kuti balakonzya kweempwa akaambo kabukkale butali kabotu akukkomaninwa a Leza? Jehova tayandi kuti muntu uuli woonse akanyonyoonwe mulubeta iluboola. (2Pet. 3:9) Kusikila ciindi Leza nayoonyonyoona babi, atuzumanane kwaambilizya mulumbe wakwe walweetelelo wakucenjezya.

7, 8. Nkaambo nzi mukwasyi umwi ncowakasyoma kuti Jehova wakatondezya lweetelelo kulimbabo?

7 Zyakuluula zinji zilakonzya kubelesyegwa kutondezya milimo yalweetelelo ya Leza. Atulange-lange icakacitikila mukwasyi wamwana musankwa uujisi myaka iili 12 ngotulaayite kuti Milan. Cakali ciindi cankondo akati kamisyobo kumatalikilo amyaka yakuma 1990. Milan, mwanookwabo, bazyali bakwe alimwi a Bakamboni bamwi bakali mubbaasi kuunka ku Serbia kabazwa ku Bosnia. Bakali kuunka kumuswaangano wacooko ooko bazyali ba Milan nkobakali kuyanda kuyoobbapatizyigwa. Pele nobakasika amunyinza, basikalumamba bakaugwisya mubbaasi mukwasyi ooyu akaambo kamusyobo wabo; nokuba boobo, bakwesu bamwi bakabazumizya kwiinda. Nokwakainda mazuba obilo kabaujisi mukwasyi ooyu, sikalumamba iwakali kweendelezya wakatumina fooni walupati-pati wabo kumubuzya ncobakeelede kuucita mukwasyi ooyu. Sikalumamba ooyu wakaimvwi kumbele lyamukwasyi ooyu, aboobo boonse bakamvwa bwiinguzi bwakuti, “Kamubajaya buyo!”

8 Sikalumamba naakali kubandika abantu bakwe, bantu bobilo bakaboola kumukwasyi ooyu akulipandulula cakaumu-umu kuti bakali Bakamboni. Bakamvwa icakacitika kuzwa kubakwesu bamwi ibakali mubbaasi. Bantu aaba bobilo bakaambila Milan amwanookwabo kuti batante mumootokala wabo kutegwa bainde amunyinza mbwaanga mapepa aabana tanaakali kulangwa-langwa. Mpoonya bantu aaba bakaambila bazyali kuti bainde kunze aamaofesi aamunyinza kutegwa babajane kutala limbi. Milan tanaakazyi naa wakeelede kuseka naa kulila akaambo kamuzeezo ooyu iwakaambwa. Bazyali bakwe bakabuzya kuti, “Sena muyeeya kuti balatuleka buyo kuti tuunke?” Pele nobakali kuunka, cakali kulibonya mbuli kuti basikalumamba bakali kulanga mbabo. Bazyali abana bakaswaangana alimwi kutala limbi lyamunyinza. Bakazumanana alweendo lwabo lwakuya kudolopo kwakali kuyoobeda muswaangano, kabasinizyide kuti Jehova wayiingula mipailo yabo yakulomba lugwasyo. Tulizyi kuzwa mu Bbaibbele kuti kwakali ziindi Jehova naatakali kubweza ntaamu cacigaminina kutegwa akwabilile babelesi bakwe. (Mil. 7:58-60) Nokuba boobo, Milan ulaamba kujatikizya mbwaakalimvwa. Wakaamba kuti, “Kulindime cakalibonya mbuli kuti bangelo bakoofwaazya basikalumamba alimwi akuti Jehova wakatufwutula.”—Int. 97:10.

9. Ino Jesu wakacita buti kujatikizya bukkale bwamakamu-makamu aakali kumutobela? (Amubone cifwanikiso icili kumatalikilo aacibalo.)

9 Tulakonzya kwiiya ciiyo cimwi kuli Jesu. Makamu-makamu aabantu mbaakaswaanganya wakabeetelela, nkaambo “bakali kupenzyegwa alimwi bakalimwaikide mbuli mbelele zitakwe mweembezi.” Ino wakacita buti naakabona bukkale bwabo oobo bweetezya? “Wakatalika kubayiisya zintu zinji.” (Mt. 9:36; amubale Marko 6:34.) Bube bwa Jesu bwakaliindene kapati abwaba Farisi aabo ibatakali kubikkila maano kugwasya bantu-bantu buyo. (Mt. 12:9-14; 23:4; Joh. 7:49) Sena mulalombozya mbubwenya mbwaakali kulombozya Jesu, kubasanina kumuuya aabo bajisi nzala yakumuuya?

10, 11. Sena cileelela ikutondezya lweetelelo mubukkale buli boonse? Amupandulule.

10 Eeci tacaambi kuti lweetelelo lweelede kutondezyegwa mubukkale buli boonse. Lweetelelo lwa Leza lwakali kweelela muzikozyanyo zyamu Bbaibbele izyaambwa kale. Nokuba boobo, Mwami Saulo tanaakamvwida ciindi naakacita ceeco ncaakali kuyeeyela kuti utondezya lweetelelo. Tanaakamujaya Agagi, sinkondonyina abantu ba Leza, alimwi tanaakabajaya abanyama babotu. Aboobo, Jehova wakamukaka Saulo kuba mwami wa Israyeli. (1Sam. 15:3, 9, 15) Nokuba boobo, Jehova, Mubetesi uululeme. Ulakonzya kubona icili mumyoyo yabantu, alimwi ulizyi ciindi lweetelelo noluteelede kutondezyegwa. (Malo. 2:17; Ezk. 5:11) Ciindi ciyoosika nayoobanyonyoona boonse ibatayandi kumumvwida. (2Tes. 1:6-10) Eeco tacikabi ciindi cakutondezya lweetelelo kubantu mbayoobeteka kuti mbaasizibi. Muciindi caboobo, kubanyonyoona cinooli citondezyo calweetelelo lwa Leza ilweelela kubaluleme, balo mbayoofwutula.

11 Cilasalala kuti, tauli mukuli wesu wakubeteka bantu kuti beelede kunyonyoonwa naa kufwutuka. Muciindi caboobo, tweelede kubeleka kusikila mpotugolela lino kutegwa tubagwasye bantu. Aboobo, mbuti mbotukonzya kutondezya lweetelelo ilweelela kubantuma munzila zigwasya? Atulange-lange nzila izili mbozibede.

KUFWIDA BAMWI LWEETELELO LWEELEDE

12. Mbuti mbomukonzya kutondezya lweetelelo munzila mbomubeendelezya bamwi?

12 Kamugwasya bamwi buzuba abuzuba. Kutondezya lweetelelo kuli basimukoboma akubakwesu Banakristo nceelelo kuli baabo ibasolekesya kwiiya Jesu. (Joh. 13:34, 35; 1Pet. 3:8) Bupanduluzi bumwi bwabbala lyalweetelelo bwaamba ‘kupenga antoomwe.’ Muntu uutondezya lweetelelo ulabalemununa bamwi mumapenzi aabo, andiza kwiinda mukubagwasya mubuyumuyumu mbobajana. Kamuyandaula zyoolwe zyakucita boobu! Mucikozyanyo, sena mulakonzya kugwasya muntu umwi kubeleka mulimo uuyandika kapati aŋanda, ambweni kumucitila cintu cimwi ncatakonzyi kulicitila mwini akaambo kabukkale?—Mt. 7:12.

Amutondezye lweetelelo kuli bamwi kwiinda mukubagwasya (Amubone muncali 12)

13. Ino mbube nzi bwabantu ba Leza ibulibonya kapati ikuti kwacitika ntenda?

13 Amutole lubazu mukugwasya bantu ibacitikilwa ntenda. Mapenzi ngobajisi aabo ibacitikilwa ntenda apa bantu banji kutondezya lweetelelo. Bantu ba Jehova balizyibidwe akaambo kakulisungula kugwasya muziindi eezyo nokuyandika lugwasyo. (1Pet. 2:17) Mucizyi umwi waku Japan wakali kukkala mubusena ibwakanyonyooka kapati akaambo kamuzuzumo wanyika alimwi akupaya kwamaanzi mu 2011. Mucizyi ooyu wakaamba kuti “wakakulwaizyigwa kapati alimwi akuumbulizyigwa” amulimo ngobakabeleka basikulisungula banji wakubambulula zintu zyakanyonyooka ibakazwa mumasena aaindene-indene mucisi ca Japan alimwi akumasi aambi. Wakalemba kuti: “Eeci icakacitika cakandigwasya kubona kuti Jehova ulalanganya. Alimwi Bakamboni balabikkilana maano. Bakwesu abacizyi banji nyika yoonse balatupailila.”

14. Ino inga mwabagwasya buti baciswa abacembeede?

14 Amugwasye baciswa abacembeede. Ciindi notubona bamwi kabapenga akaambo kacibi ca Adamu, tulakulwaizyigwa kutondezya lweetelelo. Tulombozya ciindi kuciswa alimwi akucembaala nokuyoomana. Aboobo tupailila Bwami bwa Leza kuti buboole. Notucilindila ciindi eeco, tulacita kufwumbwa ncotukonzya kutegwa tubagwasye aabo ibayandika lugwasyo. Atulange-lange ncaakalemba mulembi umwi kujatikizya banyina bacembeede, balo ibakali kuciswa bulwazi bwakuluba. Bumwi buzuba bakalibisya. Nobakali kusola kusalazya, bakamvwa kulila kwakalangu kaamulyango. Kwakajanika kuti beenzu ibakaswaide bakali Bakamboni bobilo balo ibakali kubaswaya-swaya bacembele aaba. Bacizyi aabo bakabuzya bacembele kuti naa kuli cili coonse ncobakonzya kubagwasya. Bacembele bakaingula kuti “inzya nokuba kuti cilausisya nsoni.” Beenzu bakabagwasya kusalazya. Mpoonya bakabapangila tii akutalika kubandika. Mwana musankwa wabacembele wakalumba kapati. Wakalemba kuti, “Eelo kaka Bakamboni aaba balicizyi kukkala kabotu abantu. Bacita zintu nzyobakambauka.” Sena lweetelelo lwanu kubantu baciswa alimwi abacembeede lumukulwaizya kucita kufwumbwa nzyomukonzya kutegwa mubagwasye mumapenzi aabo?—Flp. 2:3, 4.

15. Ino mulimo wesu wakukambauka upa zyoolwe nzi ziyandika kapati?

15 Amubagwasye bantu kumuuya. Mapenzi ngobajisi bantu alimwi azintu zibapa kulibilika zipa kuti tuyande kubagwasya kumuuya. Nzila mbotu mbotukonzya kucita boobo nkwiinda mukubayiisya kujatikizya Leza alimwi a Bwami bwakwe ncobuyoocitila bantu. Nzila aimbi nkwiinda mukubagwasya kubona ibusongo bwakupona kweelana azyeelelo zya Leza. (Is. 48:17, 18) Sena inga mwayungizya ciindi cakutola lubazu mubukambausi, imulimo uupa kuti Jehova alemekwe alimwi uutondezya lweetelelo ndomujisi kuli bamwi?—1Tim. 2:3, 4.

KUTONDEZYA LWEETELELO KULAKONZYA KUMUGWASYA!

16. Mbuti muntu uutondezya lweetelelo mbwagwasyigwa lwakwe kumugama?

16 Basyaazibwene mubusilisi bwamalwazi aamumizeezo baamba kuti kutondezya lweetelelo kulakonzya kumugwasya kupona buumi buli kabotu akupa kuti mube abalongwe bali kabotu. Ciindi nomugwasya bamwi mumapenzi aabo, mulakkomana, mulaba abulangizi, tamulendelelwi alimwi mucesya kuyeeya zintu izitali kabotu. Masimpe, kutondezya lweetelelo kuyoomugwasya. (Ef. 4:31, 32) Banakristo ibayanda kugwasya bamwi caluyando balaba amanjezeezya mabotu, kabazyi kuti bacita zintu kweelana anjiisyo zya Leza. Kuba abube ibuli boobo kugwasya kuba muzyali uubikkila maano, kuba mulumi naa mukaintu uuli kabotu alimwi akuba mulongwe uuli kabotu. Aabo ibafwambaana kutondezya lweetelelo, abalo balalangilwa kugwasyigwa ciindi nobayandika lugwasyo.—Amubale Matayo 5:7; Luka 6:38.

17. Nkaambo nzi ncomuyanda kuba alweetelelo alimwi akulutondezya?

17 Ikuzyiba kuti ikutondezya lweetelelo kulakonzya kumugwasya takweelede kuba nkekaambo kapati ikeelede kumupa kuyanda kuba abube oobu. Kaambo kapati ikeelede kumupa kucita boobo nkuyanda kwiiya alimwi akupa kuti alemekwe Jehova Leza walo uuli ngo Kasensa kaluyando alimwi alweetelelo. (Tus. 14:31) Leza upa citondezyo cibotu kapati kulindiswe. Aboobo, atucite kufwumbwa ncotukonzya kutegwa tumwiiye—kusumpula luyando akati kabakwesu alimwi akukkala kabotu abasimukoboma kwiinda mukutondezya lweetelelo.—Gal. 6:10; 1Joh. 4:16.