Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 38

Amucite Cabusongo Ciindi Nokucili Luumuno

Amucite Cabusongo Ciindi Nokucili Luumuno

“Nyika yakali muluumuno alimwi kunyina bakali kumulwana mumyaka eeyo nkaambo Jehova wakamupa kulyookezya.”—2MAK. 14:6.

LWIIMBO 60 Caamba Buumi Bwabo

IZILI MUCIBALO *

1. Ino ndilili nocikatazya kubelekela Jehova?

INO MUYEEYA kuti ndilili nocikatazya kapati kubelekela Jehova, sena nciindi nomujisi mapenzi naa nomuli muluumuno? Ciindi notuli mumapenzi, ncuuba-uba kusyoma Jehova. Pele ino tucita buti ciindi notuli muluumuno? Sena zimwi ziindi tulaluba mbociyandika kapati kubelekela Leza? Jehova wakabacenjezya bana Israyeli kuti eeci cilakonzya kubacitikila.—Dt. 6:10-12.

Mwami Asa wakabeleka canguzu kulwana bukombi bwakubeja (Amubone muncali 2) *

2. Ino Mwami Asa wakasiya cikozyanyo cili buti?

2 Mwami Asa ncikozyanyo cibotu camuntu iwakacita cabusongo kwiinda mukusyoma Jehova cakumaninina. Wakamubelekela Jehova muziindi zyamapenzi alimwi aziindi nokwakali luumuno. Kuzwa kubwana, “moyo wa Asa wakalimaninide kuli Jehova.” (1Bam. 15:14) Nzila imwi Asa mbwaakatondezya kuti wakalilyaabide, nkwiinda mukugusya bukombi bwakubeja mu Juda. Bbaibbele lyaamba kuti, “wakagwisya zipaililo zyabaleza beenzu amasena aakukombela alimwi wakapwayaula misemu yamabwe yakukomba akugonkaula misemu yazisamu yakukomba.” (2Mak. 14:3, 5) Mane buya wakatanda bakaapanyina ba Maaka acuuno canamalelo mu Bwami. Nkaambo nzi? Akaambo kakuti bakali kukulwaizya bantu kukomba mutuni.—1Bam. 15:11-13.

3. Ncinzi ncotutiilange-lange mucibalo eeci?

3 Asa tanaakanyonyoona buyo mituni, pele alimwi wakakulwaizya bukombi bwakasimpe akugwasya bwami bwa Juda kupilukila kuli Jehova. Jehova wakapa kuti Asa abana Israyeli babe aluumuno. * Kwamyaka iili kkumi mubulelo bwa Asa, “munyika kwakaba luumuno.” (2Mak. 14:1, 4, 6) Mucibalo eeci, tulabandika Asa mbwaakacibelesya ciindi eeco caluumuno. Kumane tulalanga-langa cikozyanyo ca Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna, balo mbuli Asa, ibakacibelesya cabusongo ciindi caluumuno. Mpoonya, tulaingula mubuzyo ooyu: Ikuti mukkala mucisi imuli lwaanguluko lwabukombi, mbuti mbomukonzya kucibelesya cabusongo ciindi eeco caluumuno?

MBWAAKACIBELESYA CIINDI CALUUMUNO ASA

4. Kweelana alugwalo lwa 2 Makani 14:2, 6, 7, mbuti Asa mbwaakacibelesya ciindi caluumuno?

4 Amubale 2 Makani 14:2, 6, 7Asa wakaambila bantu kuti ngu Jehova ‘iwakabapede kulyookezya kumabazu oonse.’ Asa kunyina naakayeeya kuti ciindi caluumuno nciindi cakukkala buyo taandabale. Muciindi caboobo, wakatalika kuyaka minzi, malambo, ngazi alimwi amilyango. Wakaambila bantu bamu Juda kuti: “Nyika icili yesu.” Ino wakali kupandulula nzi? Wakali kupandulula kuti bantu bakalaangulukide kweendeenda munyika njaakabapede Leza alimwi akuyaka kakunyina kukasyigwa abasinkondonyina. Wakakulwaizya bantu kubeleka canguzu muciindi eeci caluumuno.

5. Nkaambo nzi Asa ncaakayumya mpi yabasikalumamba bakwe?

5 Asa alimwi wakabelesya ciindi caluumuno kuyumya mpi yabasikalumamba bakwe. (2Mak. 14:8) Sena eeci caamba kuti Asa tanaakali kumusyoma Jehova? Peepe. Muciindi caboobo, Asa wakalizyi kuti mulimo wakwe mbuli mwami ikugwasya bantu kulibambila mapenzi aakali kulangilwa kumbele. Kuyungizya waawo, wakalizyi kuti luumuno ilwakali mu Juda tiilwakali kuyoozumanana, alimwi oobu mbocakaba.

MBOBAKACIBELESYA CIINDI CALUUMUNO BANAKRISTO BAMUMWAANDA WAMYAKA WAKUSAANGUNA

6. Mbuti Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna mbobakacibelesya ciindi caluumuno?

6 Nokuba kuti Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna kanji-kanji bakali kupenzyegwa, zimwi ziindi bakali kuba aciindi caluumuno. Ino bakacibelesya buti ciindi eeco? Bakali kukambauka makani mabotu cakutaleka. Cibalo cili kubbuku lya Milimo caamba kuti, bakali “kweenda cakuyoowa Jehova.” Bakazumanana kukambauka makani mabotu, akaambo kaceeci, ‘bakazumanana kuyungizyigwa.’ Jehova wakaulongezya mulimo wabo wakukambauka cabusungu muziindi zyaluumuno.—Mil. 9:26-31.

7-8. Ino ncinzi Paulo alimwi abamwi ncobakacita ciindi nobakaba acoolwe cimbi? Amupandulule.

7 Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna bakali kucibelesya coolwe cili coonse kukambauka makani mabotu. Mucikozyanyo, ciindi mwaapostolo Paulo naakabona kuti inga wakambaukila bantu banji mu Efeso, wakakkala mumunzi ooyo kakambauka akugwasya bantu kuba basikwiiya.—1Kor. 16:8, 9.

8 Paulo a Banakristo bamwi bakaba acoolwe cimbi ciindi makani aakupalulwa naakabambwa mu 49 C.E. (Mil. 15:23-29) Ciindi mbungano nozyakazyibisyigwa mbwaakakosolwa makani aaya, basikwiiya aabo bakabeleka canguzu “kwaambilizya makani mabotu aa Jehova.” (Mil. 15:30-35) Ncinzi cakazwa mpawo? Ibbaibbele lyaamba kuti “bamumbungano eezyo bakazumanana kuyumizyigwa mulusyomo alimwi bakali kuyaabuvwula buzuba abuzuba.”—Mil. 16:4, 5.

KUBELESYA ZIINDI ZYALUUMUNO MAZUBA AANO

9. Ino zintu zili buti mumasi manji mazuba aano, alimwi mubuzyo nzi ngotweelede kulibuzya?

9 Mumasi manji mazuba aano, tulakambauka kakunyina kunyonganizyigwa. Sena mukkala mucisi imuli luumuno lwakukomba? Ikuti kacili boobo, amulibuzye kuti, ‘Ino ndilubelesya buti lwaanguluko oolu?’ Muziindi eezyi zikkomanisya, mbunga ya Jehova iluujisi kusumpula mulimo mupati wakukambauka alimwi akuyiisya bantu uuli mukucitwa nyika yoonse. (Mk. 13:10) Eelo kaka zinji nzyotukonzya kucita mumulimo ooyu!

Banji balakkomana azilongezyo ziboola akaambo kakukambaukila mumasi amwi naa kukambaukila baabo baambaula mwaambo uumbi (Amubone muncali 10-12) *

10. Ino lugwalo lwa 2 Timoteyo 4:2 lutukulwaizya kucita nzi?

10 Ino mbuti mbomukonzya kucibelesya ciindi caluumuno? (Amubale 2 Timoteyo 4:2.) Amulange-lange bukkale bwanu akubona naa nywebo naa munamukwasyi umwi inga wayungizya ciindi mumulimo wakukambauka naa ambweni kubeleka kali mupainiya. Ecino tacili ciindi cakuyandisya kuba azintu zyakumubili zinji, izintu nzyotutakafwutuki anzizyo lyamapenzi mapati.—Tus. 11:4; Mt. 6:31-33; 1Joh. 2:15-17.

11. Ino ncinzi bamwi ncobacita kutegwa bantu banji baamvwe makani mabotu?

11 Basikumwaya banji baiya mwaambo mupya kutegwa kabakambauka alimwi akuyiisya. Mbunga ya Leza ilabagwasya kwiinda mukumwaya mabbuku amavidiyo aabandika zyamu Bbaibbele mumyaambo minji kapati. Mucikozyanyo, mu 2010, kwakali mabbuku mumyaambo iibalilwa ku 500. Mazuba aano, mweelwe ooyu wakayungizyika kusika kumyaambo iili 1,000.

12. Ino bantu bagwasyigwa buti ciindi nobamvwa mulumbe wa Bwami mumwaambo wabo? Amupe cikozyanyo.

12 Ino bantu balimvwa buti ciindi nobamvwa makani aajatikizya Jehova mumwaambo wabo? Amulange-lange cakuluula camucizyi umwi iwakagwasyigwa amuswaangano wacooko ku Memphis, Tennessee, U.S.A. Muswaangano ooyu wakali wamuci Kinyarwanda, imwaambo uubelesyegwa kapati ku Rwanda, Congo (Kinshasa), alimwi aku Uganda. Nowakamana muswaangano, mucizyi iwaambaula ci Kinyarwanda wakati: “Eeci nciindi cakusaanguna kuumvwisya kapati muswaangano kuzwa ciindi nindakalongela ku United States myaka iili 17 yainda.” Cilalibonya kuti, ooyu mucizyi yakamusika amoyo pulogilamu yamuswaangano wamumwaambo wakwe. Kuti naa bukkale bulamuzumizya, sena inga mwaiya mwaambo uumbi kutegwa mugwasye bantu mucilawo canu? Sena bantu bamwi mucilawo canu, inga baukkomanina mulumbe kuti mwabelesya mwaambo wabo? Muyookkomana kapati kuti naa mwabeleka canguzu.

13. Mbuti bakwesu baku Russia mbobakacibelesya ciindi caluumuno?

13 Tabali boonse bakwesu ibajisi lwaanguluko lwakukambauka. Mumasi amwi, bakwesu tabakonzyi kukambauka cakulikwaya nkaambo mfwulumende zilaukasya mulimo ooyu. Mucikozyanyo, amuyeeye buyo cicitikila bakwesu ku Russia. Bakali kupenzyegwa kwamyaka minji, pele mu March 1991, mfwulumende yakabapa lwaanguluko lwakukomba. Aciindi eeco, kwakali Bakamboni batandila ku 16,000 ku Russia. Nokwakainda myaka iili 20, mweelwe wabasikumwaya wakayungizyika kusika ku 160,000. Cilisalede kuti bakwesu bakacita cabusongo ciindi nobakajisi lwaanguluko lwakukambauka. Ciindi eeco caluumuno tiicakazumanana. Pele kucinca kwabukkale tiikwabapa kuleka kuba basungu mukusumpula bukombi busalala. Bazumanana kumubelekela Jehova kwiinda mukucita kufwumbwa ncobakali kukonzya.

CIINDI CALUUMUNO TACIKAZUMANANI

Naakamana kupaila calusinizyo Mwami Asa, Jehova wakapa kuti ba Juda bazunde basinkondonyina banji kapati (Amubone muncali 14-15)

14-15. Mbuti Jehova mbwaakazibelesya nguzu zyakwe kugwasya Asa?

14 Mumazuba aa Asa, ciindi caluumuno tiicakazumanana. Impi yabasikalumamba ibainda ku 1 miliyoni yakasika kuzwa ku Etiopiya. Musololi wabo Zera, wakali aalusyomo lwakuti walo alimwi ampi yakwe bakali kuyoobazunda ba Juda. Pele walo Mwami Asa wakasyoma Jehova Leza wakwe ikutali myeelwe yabasikalumamba. Wakapaila kuti: “Kotugwasya, O Jehova Leza wesu, nkaambo tusyoma nduwe alimwi muzina lyako twaboola kuti tulwane nkamu eeyi.”—2Mak. 14:11.

15 Impi yabana Etiopiya yakajisi basikalumamba banji ibainda kuvwula ziindi zitandila kuli zyobilo kumweelwe wampi yabasikalumamba ba Asa, pele Asa wakalizyi kuti Jehova ulaanguzu alimwi akuti ulakonzya kubagwasya bantu bakwe. Jehova wakabagwasya bantu bakwe. Impi yabana Etiopiya yakazundwa.—2Mak. 14:8-13.

16. Ino tuzyi buti kuti ciindi caluumuno tacikazumanani?

16 Nokuba kuti tatuzyi bwini mbobunoobede bukkale bwaumwi aumwi wesu kumbele, tulizyi kuti kufwumbwa ciindi, luumuno ndobajisi bantu ba Leza luyoomana. Kamuyeeya kuti, Jesu wakasinsima kuti mumazuba aamamanino, basikwiiya bakwe ‘bayoosulwa amasi oonse.’ (Mt. 24:9) Mbubwenya buyo, awalo mwaapostolo Paulo wakaamba kuti, “boonse aabo bayanda kupona buumi bwakubelekela Leza cakulyaaba mukuyanzana a Kristo Jesu abalo bayoopenzyegwa.” (2Tim. 3:12) Saatani ujisi “bukali bupati,” aboobo inga twalyeena kuti katuyeeya kuti tatukonzyi kujatikizyigwa abukali bwakwe.—Ciy. 12:12.

17. Muunzila nzi lusyomo lwesu molukonzya kusunkwa?

17 Lino-lino, toonse lusyomo lwesu luyoosunkwa. Alimwi kuyooba “mapenzi mapati aatanacitikide kuzwa kumatalikilo aanyika kusikila sunu.” (Mt. 24:21) Kuciindi eeco, banamukwasyi balakonzya kuyootubukila alimwi ambweni mulimo wesu uyookasyigwa. (Mt. 10:35, 36) Sena umwi aumwi wesu uyooba mbuli Asa akusyoma muli Jehova kuti uyoomugwasya akumukwabilila?

18. Kweelana alugwalo lwa Bahebrayo 10:38, 39, ncinzi ciyootugwasya kulibambila mamanino aluumuno?

18 Jehova uli mukutugwasya lino kumuuya akaambo kazintu ziboola kumbele. Ubelesya “muzike uusyomeka alimwi uucenjede” kutupa ‘cakulya aciindi ceelede’ kutegwa tuzumanane kupakamana mubukombi bwesu. (Mt. 24:45) Pele andiswe tweelede kucita lubazu lwesu akuyumya lusyomo lwesu muli Jehova.—Amubale Bahebrayo 10:38, 39.

19-20. Kweelana alugwalo lwa 1 Makani 28:9, mibuzyo nzi njotweelede kulibuzya, alimwi nkaambo nzi ncotweelede kucita boobo?

19 Mbubwenya mbuli Mwami Asa, tweelede ‘kumuyandaula Jehova.’ (2Mak. 14:4; 15:1, 2) Tulatalika kumuyandaula Jehova ciindi notwiiya kujatikizya nguwe alimwi akubbapatizyigwa. Tulacita kufwumbwa ncotukonzya kutegwa tuyumye luyando lwesu muli Jehova. Kutegwa tuzyibe, tweelede kulibuzya kuti, ‘Sena ndilajanika lyoonse kumiswaangano yambungano?’ Kumiswaangano, tulayumizyigwa kuzumanana kumubelekela Jehova alimwi akukulwaizyanya abakwesu abacizyi. (Mt. 11:28) Alimwi tulakonzya kulibuzya kuti, ‘Sena ndilijisi cilengwa cakubala Bbaibbele lyoonse? Kuti kamukkala amukwasyi, sena mwakabikka ciindi cakukomba mumukwasyi nsondo ansondo? Ikuti mukkala nyolikke, sena mwakabikka ciindi cakukomba? Sena mulatola lubazu kusikila mpomugolela mumulimo wakukambauka akugwasya bantu kuba basikwiiya?’

20 Nkaambo nzi ncotweelede kulibuzya mibuzyo eeyi? Bbaibbele litwaambila kuti Jehova ulalingula mizeezo yesu alimwi akubona zili mumyoyo yesu, nkokuti andiswe tweelede kucita mbubwenya oobo. (Amubale 1 Makani 28:9.) Ikuti naa twabona kuti tuyandika kucinca mbaakani zyesu, bube naa mbotuyeeya, tweelede kumulomba Jehova kuti atugwasya kucinca. Lino nceciindi cakulibambila kujatikizya zintu ziboola kumbele. Mutalekeli cintu cili coonse kumulesya kucibelesya cabusongo ciindi caluumuno!

LWIIMBO 62 Lwiimbo Lupya

^ munc. 5 Sena mukkala mucisi imuli lwaanguluko lwakukomba Jehova? Ikuti kacili boobu, ino mucibelesya buti ciindi eeci nokucili luumuno? Cibalo eeci cilamugwasya kubona mbomukonzya kwiiya Mwami Asa wa Juda alimwi a Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna. Bakacibelesya cabusongo ciindi nokwakanyina manyongwe.

^ munc. 3 BUPANDULUZI BWAMABALA: Ibbala “lyaluumuno” talyaambi buyo kuti kunyina nkondo. Mu Chihebrayo ibbala eeli lipa muzeezo wakuba abuumi buli kabotu, bukwabilizi alimwi abukkale bubotu.

^ munc. 57 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Mwami Asa wakabatanda bakaapanyina acuuno cakuba namalelo nkaambo bakali kukulwaizya bukombi bwakubeja. Basikumutobela Asa bakaiya cikozyanyo cakwe akunyonyoona mituni.

^ munc. 59 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Banabukwetene basungu baubya-ubya buumi bwabo kutegwa bakabelekele kubusena kubulide basikumwaya.