Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 37

LWIIMBO 118 “Kotuyungizyila Lusyomo”

Lugwalo Lukonzya Kutugwasya Kuliyumya Cakusyomeka Kusikila Kumamanino

Lugwalo Lukonzya Kutugwasya Kuliyumya Cakusyomeka Kusikila Kumamanino

Atujatisye lusyomo ndotwakajisi kumatalikilo mane kumamanino.’HEB. 3:14.

ZILAAYIIGWE

Tulaiya ziiyo ziyandika kapati kuzwa kulugwalo lwakalembelwa bana Hebrayo, akubona mbozikonzya kutugwasya kuliyumya cakusyomeka kusikila kumamanino aabweende bwazintu oobu.

1-2. (a) Ciindi mwaapostolo Paulo naakabalembela lugwalo Banakristo ba Hebrayo, ino bukkale bwakali buti kulimbabo? (b) Nkaambo nzi lugwalo oolu ncolwakabagwasya kapati?

 BANAKRISTO ba Hebrayo ibakali kukkala mu Jerusalemu alimwi amu Judaya bakajana mapenzi manji Jesu naakafwa. Nokwakainda buyo ciindi cisyoonto kuzwa noyakatalisyigwa mbungano ya Bunakristo, Banakristo bakatalika kupenzyegwa citaambiki. (Mil. 8:1) Mpoonya nokwakainda myaka iibalilwa ku 20, bakapenga akaambo kanzala alimwi abucete. (Mil. 11:​27-30) Nokuba boobo, cakuma 61 C.E., Banakristo tiibakali kupenzyegwa mbuli mbobakali kuyoopenzyegwa kumbele. Aciindi eeco, Jehova wakasololela mwaapostolo Paulo kubalembela lugwalo. Lulayo ilwakali mulugwalo oolu lwakali kuyandika kapati nkaambo lwakali kuyoobagwasya kulibambila zyakali kuyoocitika kumbele.

2 Lugwalo ndobakalembelwa Banakristo ba Hebrayo lwakali kuyandika kapati akaambo kakuti luumuno lwabo lwakanyonganizyigwa. Paulo wakabapa lulayo ilwakali kuyoobagwasya kuliyumya kumapenzi aakali kulangilwa kubacitikila. Kunyonyoonwa kwabweende bwazintu bwaci Juda, kwalo nkwaakasinsima Jesu kwakali aafwaafwi. (Lk. 21:20) Mubwini, Paulo alimwi a Banakristo aaba tiibakazyi ciindi cini mamanino naakali kuyoosika. Nokuba boobo, bakali kukonzya kubelesya ciindi cakasyeede kuyumya lusyomo lwabo alimwi akuliyumya.—Heb. 10:25; 12:​1, 2.

3. Nkaambo nzi Banakristo mazuba aano ncobeelede kulubikkila maano kapati lugwalo ilwakalembelwa bana Hebrayo?

3 Ino-ino tulangilwa kucitikilwa mapenzi mapati ayiindene kapati ayaayo aakacitikila Banakristo ba Hebrayo. (Mt. 24:21; Ciy. 16:​14, 16) Atulange-lange lulayo Jehova ndwaakapa Banakristo aabo lwalo ilukonzya kutugwasya andiswe.

“ATUSOLEKESYE KUYA KUMBELE MANE TUSIME”

4. Mbuyumuyumu nzi mbobakajana Banakristo ba Juda? (Amubone acifwanikiso.)

4 Ba Juda ibakaba Banakristo, bakali kuyandika kupanga kucinca kupati alimwi tiicakali cuuba-uba kulimbabo kucita boobo. Aciindi cimwi, ba Juda bakali bantu ba Jehova basalidwe. Kwamyaka minji, Jerusalemu bwakali busena buyandika kapati. Bami ibakali kwiiminina Jehova nkobakabede alimwi bantu ibakali kuyanda kukomba Jehova bakali kuunka kutempele ku Jerusalemu kuyookomba. Banakristo ba Hebrayo boonse bakali kuutobela Mulawo wa Musa iwakali kuyiisyigwa abasololi babo bacikombelo. Kwakali milawo iyakali kujatikizya zyakulya, kupalulwa alimwi ambobakeelede kweendelezyegwa bantu ibatakali ba Juda. Pele naakafwa Jesu, Jehova kunyina naakacili kuzitambula zipaizyo izyakali kupegwa atempele. Eeci cakapa kuti cibayumine Banakristo ba Hebrayo ibakazyibide kutobela Mulawo. (Heb. 10:​1, 4, 10) Nobaba Banakristo ibakasimide kumuuya mbuli mwaapostolo Petro, cakabayumina kukuzyibila kucinca ooku. (Mil. 10:​9-14; Gal. 2:​11-14) Akaambo kalusyomo lwabo lupya, Banakristo aaba bakapenzyegwa abasololi bacikombelo caba Juda.

Banakristo ba Hebrayo bakeelede kuzumanana kusyoma kasimpe kali mu Jwi lya Leza alimwi akukaka mizeezo iitaluzi yabasololi bacikombelo caba Juda basikukazya (Amubone muncali 4-5)


5. Ncinzi Banakristo ba Hebrayo ncobakeelede kucenjelela?

5 Banakristo ba Hebrayo bakakazyigwa ankamu zyabantu zyobilo. Basololi bacikombelo caba Juda bakalimvwa kuti Banakristo aaba bakacisiya cikombelo. Kuyungizya waawo, ibamwi mumbungano bakali kwaamba kuti Banakristo bakeelede kuzumanana kutobela Mulawo wa Musa. Ambweni akaambo kakuti bakali kuyanda kweeleba kupenzyegwa. (Gal. 6:12) Ino ncinzi cakali kuyoogwasya Banakristo aaba kuzumanana kukakatila kukasimpe?

6. Ncinzi Paulo ncaakakulwaizya basyominyina kucita? (Bahebrayo 5:14–6:1)

6 Mulugwalo Paulo ndwaakalembela Banakristo ba Hebrayo, wakakulwaizya basyominyina kubala Jwi lya Leza alimwi akuzinzibala kuyeeya nzyobakali kubala. (Amubale Bahebrayo 5:14–6:1.) Paulo wakazubulula Magwalo aa Chihebrayo akupandulula kuti nzila Banakristo njobakali kukomba Jehova yakali kuyandika kapati kwiinda nzila ba Juda njobakali kumukomba. a Paulo wakakulwaizya Banakristo aaba kukazyiba alimwi akukamvwisya kasimpe kazwa mu Magwalo kutegwa kabacikonzya kuzyiba njiisyo zyakubeja akuzikaka.

7. Mbukkale nzi mbotujana mazuba aano?

7 Mazuba aano, tulamvwa bantu bamwaya makani aakubeja kujatikizya Jehova. Bantu bamwi baamba kuti Bakamboni ba Jehova tabaluzi akaambo kakutobela milawo yamu Bbaibbele iijatikizya koonana. Kuyeeya kwabantu kuliindene kapati akuyeeya kwa Jehova. (Tus. 17:15) Aboobo, cilayandika kapati kuti twiizyibe alimwi akwiikaka mizeezo iitaluzi. Tatweelede kuzumizya basikutukazya kutupa kuleka kuba basicamba akutupa kuleka kubelekela Jehova.—Heb. 13:9.

8. Mbuti mbotukonzya kuyaambele kusikila twasima kumuuya?

8 Inga twacita kabotu kutobela lulayo Paulo ndwaakapa Banakristo ba Hebrayo, lujatikizya kusolekesya kuyaambele mane kusikila twasima kumuuya. Eeci caamba kuti tweelede kubala Jwi lya Leza cakubikkila maano kutegwa tumuzyibe Jehova alimwi akuzyiba mbwayeeya. Tweelede kuzumanana kucita boobo nociba ciindi notwamana kubbapatizyigwa. Tacikwe makani abulamfwu bwaciindi ncotwakkala mukasimpe, toonse buyo tweelede kunoolibala Jwi lya Leza lyoonse. (Int. 1:2) Kubala Bbaibbele lyoonse kuyootugwasya kuyumya lusyomo lwesu, ibube Paulo mbwaakakulwaizya Banakristo kuba ambubo.—Heb. 11:​1, 6.

‘ATUBE ALUSYOMO OOLO LUTOLA KULUFWUTUKO LWABUUMI BWESU’

9. Nkaambo nzi lusyomo luyumu ncolwakali kuyandika ku Banakristo ba Hebrayo?

9 Banakristo ba Hebrayo bakali kuyandika lusyomo luyumu kutegwa bafwutuke kumapenzi aakali kuyoosika mu Judaya. (Heb. 10:​37-39) Jesu wakacenjezya basikumutobela kuti ciindi nobakali kuyoobona Jerusalemu kazingulukidwe ampi yabasikalumamba, bakeelede kuzwa akutijila kumalundu. Lulayo lwakwe lwakali kujatikizya Banakristo boonse, tacikwe makani bakali kukkala mumunzi naa pe. (Lk. 21:​20-24) Ciindi basikalumamba nobakali kusika kulwana, bantu ibakali kukkala munsi-munsi a Jerusalemu bakali kutijila kubwaanda bwamunzi kutegwa bakwabililwe. Kutijila kumalundu muciindi cakukkala mu Jerusalemu wakali kulibonya kuti muzeezo uutali kabotu, aboobo bakali kuyandika lusyomo luyumu.

10. Ino kuba alusyomo luyumu kwakali kuyoobakulwaizya kucita nzi Banakristo ba Hebrayo? (Bahebrayo 13:17)

10 Banakristo ba Hebrayo alimwi bakali kuyandika kubasyoma aabo Jesu mbaakali kubelesya kusololela mbungano. Aabo ibakali kusololela kweelede kuti bakali kupa malailile aagaminide kujatikizya nobakeelede kutija alimwi ambobakeelede kucita oobo. (Amubale Bahebrayo 13:17.) Ibbala lya Chigiriki ilyakasandululwa kuti “kamubamvwida” ilyakabelesyegwa ku Bahebrayo 13:17 lyaamba kuti muntu weelede kumvwida akaambo kakuti ulamusyoma muntu uumupa malailile. Eeci cakali kubikkilizya zinji kutali buyo kubamvwida akaambo kakuti mbobakajisi mukuli wakupa malailile. Aboobo Banakristo ba Hebrayo bakeelede kutalikila limwi kubasyoma aabo ibakali kusololela mapenzi naatakalinasika. Kuti Banakristo kababamvwida baalu ciindi nokucili luumuno, ciyoobaubila kubamvwida muziindi zikatazya kapati.

11. Nkaambo nzi ncociyandika kapati kuba alusyomo luyumu ku Banakristo mazuba aano?

11 Mazuba aano, tuyandika lusyomo mbubwenya mbocakabede kuli baabo mbaakalembela lugwalo Paulo. Tupona muciindi bantu banji nobatasyomi kuti mamanino aabweende bwazintu oobu alaafwaafwi. Alimwi balatusampaula akaambo kakusyoma boobu. (2Pet. 3:​3, 4) Kuyungizya waawo, nokuba kuti Bbaibbele lilaamba makani aali mbwaabede kujatikizya ciyoocitika lyamapenzi mapati, pele kuli zintu zinji nzyotutazyi. Tweelede kuba alusyomo luyumu lwakuti mamanino aabweende bwazintu oobu ayoosika aciindi ceelede alimwi akuti Jehova uyootulanganya.—Hab. 2:3.

12. Ncinzi ciyootugwasya kutegwa tukafwutuke lyamapenzi mapati?

12 Alimwi tweelede kuba alusyomo luyumu lwakuti Jehova ubelesya “muzike uusyomeka alimwi uucenjede” kutusololela mazuba aano. (Mt. 24:45) Ciindi mapenzi mapati aakutalika, ambweni tuyootambula busolozi ibuyoopa kuti tukafwutuke, mbubwenya mbocakabede ku Banakristo ba Hebrayo ciindi basikalumamba bana Roma nobakazinguluka Jerusalemu. Ecino nceciindi cakuyumya lusyomo lwesu alimwi akutobela busolozi mbotutambula kuzwa kuli baabo ibasololela mumbunga ya Jehova. Ikuti naa katwaalilwa kutobela lino, ciyootuyumina kutobela busolozi mbotuyoopegwa lyamapenzi mapati.

13. Nkaambo nzi lulayo lulembedwe kulugwalo lwa Bahebrayo 13:5 ncolwakali kuyandika?

13 Ciindi nobakali kulindila kupegwa malailile aakuti bazwe mumunzi, Banakristo ba Hebrayo bakeelede kweeleba bukkale “bwakuyandisya mali” pele kababikkila buyo maano kubelekela Jehova. (Amubale Bahebrayo 13:5.) Ibamwi bakasikilwa nzala alimwi abucete. (Heb. 10:​32-34) Nokuba kuti bakalilyaabide kuliyumya akaambo kamakani mabotu, bamwi bakali kukonzya kubikkila maano kulubono kutegwa balikwabilile naa kutegwa batacetaali. Pele masimpe ngakuti, mali kunyina naakali kuyoobafwutula kulunyonyooko lwakali kuboola kumbele. (Jak. 5:3) Amana buya, tiicakali kuyooba cuuba-uba kuli baabo ibakavwubide kusiya maanda aabo alimwi alubono.

14. Mbuti kuba alusyomo luyumu lino mbokukonzya kuzijatikizya zyakusala zyesu zijatikizya zintu zyakumubili?

14 Kuti katujisi lusyomo luyumu lwakuti ino-ino Jehova uyakubunyonyoona bweende bwazintu oobu bubyaabi, tuyoobona kuti taciyandiki kapati kuba amali manji naa zintu zinji. Lyamapenzi mapati, mali ayoobula mulimo. Bbaibbele lyaamba kuti, “nsiliva yabo bayakwiisowela mumigwagwa” nkaambo bayoobona kuti “insiliva yabo angolida yabo taikabafwutuli pe mubuzuba bwabukali bwa Jehova.” (Ezk. 7:19) Muciindi cakujana lubono lunji, tuyandika kupanga zyakusala iziyootugwasya kupona buumi buuba-uba pele ibuli kabotu. Eeci cibikkilizya kuzunda sunko lyakuba azikwelete zitayandiki naa kupakasya kulanganya lubono lunji. Alimwi tweelede kucenjela kuti zintu nzyotujisi kale zyakumubili tiizyaba zintu ziyandika kapati mubuumi bwesu. (Mt. 6:​19, 24) Lusyomo lwesu lulakonzya kusunkwa kujatikizya zintu zyakumubili naa zintu zimbi buyo, mbotuyaabuswena kumamanino aabweende bwazintu oobu.

“MUYANDIKA KULIYUMYA”

15. Nkaambo nzi Banakristo ba Hebrayo ncobakali kuyandika kuliyumya?

15 Banakristo ba Hebrayo bakeelede kuliyumya ciindi nobakali kubelekela Jehova nkaambo mapenzi akali afwaafwi kubasikila. (Heb. 10:36) Nokuba kuti bamwi bakapenzyegwa citaambiki musyule, banji kunyina nobakaba Banakristo ciindi nokwakacili luumuno. Aboobo Paulo wakabayeezya kulibambila kupenzyegwa kunji alimwi akulibambila kuzumanana kusyomeka mane kusikila kulufwu mbubwenya mbwaakacita Jesu. (Heb. 12:4) Bunakristo nobwakali kuyaabuvwula, ba Juda basikukazya bakanyema kapati akaambo kakuti ba Juda banji bakaba Banakristo. Nokwakainda buyo myaka misyoonto, nkamu yabantu yakamulwana Paulo ciindi naakali kukambauka mu Jerusalemu. Ba Juda bainda ku 40 “bakamvwana akukonka kuti tiibakali kuyoolya nokuba kunywa cintu cili coonse mane do bakamujaye Paulo.” (Mil. 22:22; 23:​12-14) Nokuba kuti bakali kuyoosulwa alimwi akupenzyegwa, Banakristo ba Hebrayo bakeelede kuzumanana kuswaangana kutegwa bakombe, kukambauka makani mabotu alimwi akuyumya lusyomo lwabo.

16. Mbuti lugwalo ndobakalembelwa Banakristo ba Hebrayo mbolukonzya kutugwasya kukulanga munzila yeelede kupenzyegwa? (Bahebrayo 12:7)

16 Ncinzi cakali kuyoogwasya Banakristo ba Hebrayo kuliyumya kumapenzi ngobakali kuyoojana? Paulo wakalizyi kuti bakeelede kwaalanga munzila yeelede masunko aabo. Wakapandulula kuti Leza ulakonzya kulekela kuti lusyomo lwesu lusunkwe kacili cibeela cakutuyiisya. (Amubale Bahebrayo 12:7.) Kuyiisyigwa kuli boobu kulakonzya kugwasya umwi kuba abube bumwi ibuyandika kapati bwa Bunakristo. Kwiinda mukubikkila maano kumpindu yakali kukonzya kuzwa mpawo akaambo kamasunko aayo, Banakristo aaba cakabaubila kuliyumya.—Heb. 12:11.

17. Ncinzi Paulo ncaakaiya kujatikizya kuliyumya kukupenzyegwa?

17 Paulo wakakulwaizya Banakristo ba Hebrayo kuba basicamba akutatyompwa ciindi nobajana masunko. Wakali kweelela kubakulwaizya. Katanaba Munakristo, wakali kubapenzya Banakristo alimwi wakabona mbobakali kweendelezyegwa calunya. Alimwi wakalizyi mbocibede kuliyumya. Amana buya, wakapenzyegwa mumbazu ziindene-indene ciindi naakaba Munakristo. (2Kor. 11:​23-25) Aboobo Paulo wakalizyi mbocakali kuyandika kuliyumya. Wakabayeezya kuti ciindi nobakali kujana masunko tiibakeelede kulisyoma, muciindi caboobo bakeelede kusyoma Jehova, aboobo Paulo wakali kukonzya kwaamba cabusicamba kuti: “Jehova ngomugwasyi wangu; tandikooyoowa pe.”—Heb. 13:6.

18. Ncinzi cikonzya kutugwasya kuliyumya ciindi notupenzyegwa?

18 Bakwesu bamwi bali mukuliyumya kukupenzyegwa lino. Nzila imwi mbotukonzya kutondezya kuti tulabayanda nkwiinda mukubapailila. Alimwi zimwi ziindi tulakonzya kubapa zintu nzyobayandika. (Heb. 10:33) Aboobo Bbaibbele cakusalazya lyaamba kuti, “boonse aabo bayanda kupona buumi bwakubelekela Leza cakulyaaba mukuyanzana a Kristo Jesu abalo bayoopenzyegwa.” (2Tim. 3:12) Akaambo kakaambo aaka, toonse tweelede kulibambila kujatikizya zintu ziboola kumbele. Aboobo atuzumanane kumusyoma cakumaninina Jehova, katusinizyide kuti kufwumbwa mapenzi ngotukonzya kujana unooli aandiswe. Aciindi ceelede uyoobavwuna boonse aabo ibasyomeka kulinguwe.—2Tes. 1:​7, 8.

19. Nintaamu nzi zikonzya kutugwasya kulibambila mapenzi mapati? (Amubone acifwanikiso.)

19 Tacidoonekwi buya kuti lugwalo Paulo ndwaakalembela Banakristo ba Hebrayo, lwakabagwasya kulibambila mapenzi ngobakali kuyoojana kumbele. Paulo wakakulwaizya basyominyina kuti bakeelede kuba aluzyibo alimwi akwaamvwisya Magwalo. Kucita boobo kwakali kuyoobagwasya kuzizyiba alimwi akuzikaka njiisyo, zyalo izyakali kukonzya kunyonganya lusyomo lwabo. Wakabakulwaizya kuyumya lusyomo lwabo kutegwa cibagwasye kufwambaana kutobela malailile aa Jesu alimwi aabaabo bakali kusololela mumbungano. Alimwi wakabagwasya Banakristo ba Hebrayo kuba abube bwakuliyumya kwiinda mukwaalanga munzila yeelede masunko, kubona kuti masunko cakali coolwe cakuyiisyigwa a Usyi wabo siluyando. Andiswe tweelede kulutobela lulayo oolu lwakasololelwa amuuya. Kuti twacita oobo, tuyoozumanana kuliyumya mane kusikila kumamanino.—Heb. 3:14.

Banakristo basyomeka ba Hebrayo bakalongezyegwa akaambo kakuliyumya kwabo. Nobakazwa mu Judaya, bakazumanana kuswaangana antoomwe. Ino inga twaiya nzi kuzwa kulimbabo? (Amubone muncali 19)

LWIIMBO 126 Amupakamane, Mwiime Nji Akuyuma

a Mucaandaano cakusaanguna cilikke, Paulo wakaamba zibalo zili 7 zya Magwalo aa Chihebrayo kutondezya kuti nzila yakukomba ya Banakristo yakalisumpukide kapati kwiinda yaba Juda.—Heb. 1:​5-13.