KUNYINA cilibonya mbuli kuti tacijisi lukwabililo kwiinda mwana wazyalwa ino-ino. Notwakazyalwa, lukwabililo lwesu lwakayeeme abazyali besu. Notwakaiya kweenda, twakali kuswaanganya bantu mbotutazyi ibakali kutwiinda kulampa. Bakali kutuyoosya ccita kuti bazyali besu kabali afwaafwi. Pele twakali kulimvwa kukwabililwa ikuti twajatilila kujanza lyabamaama naa bataata.

Notwakacili bana, kutegwa tujane lukkomano cakayeeme aaluyando alimwi akukulwaizyigwa abazyali besu. Ciindi notwakazyiba kuti balatuyanda, cakatupa kulimvwa kukwabililwa kapati. Nobakatwaambila kuti tucita kabotu, twakakulwaizyigwa kapati alimwi twakayaambele.

Notwakakomena-komena, balongwe abalo bakali kutupa kulimvwa kukwabililwa. Twakali kuliiba kuba ambabo alimwi eeci cakali kutupa kuti katulimvwa kukwabililwa kucikolo.

Kuyeeya kuli boobu kutondezya buyo mbokubede kubwana. Bakubusi bamwi tabajisi balongwe banji, alimwi bana banji inga tabagwasyigwi abazyali babo. Melissa * wakaamba kuti: “Lyoonse nondibona mikwasyi iikamantene kaicita zintu antoomwe, inga ndilalyaambauzya kuti, ‘Kubota nindakajisi buumi buli boobu nindakacili muniini.’” Ambweni mbomulimvwa oobo andinywe.

Ndiza nomwakali kukomena kunyina nomwakali kusyoma kuti inga mwacita zintu zyamaano. Ambweni taakwe bakali kumuyanda akumukulwaizya. Ambweni muliyeeyede kuti bazyali banu bakali kulwana lyoonse calo cakapa kuti baandaane. Mpoonya mwakali kulipa mulandu. Naa ambweni muzyali umwi wakali kumutundulula kwiinda mumajwi naa mukumupenzya.

Ino ncinzi ncakonzya kucita mwana uulimvwa kutakwabililwa? Bamwi balatalika kubelesya misamu iikola naa kuciindizya kunywa bukoko kabacili bakubusi. Bamwi balanjila mutubunga twazigwebenga kutegwa balimvwe kuti kuli nkobazulilwa. Bakubusi ibalimvwa kutakwabililwa balakonzya kunjila mucisyabo kabatalibambilide, kutegwa bajane muntu uubayanda akubabikkila maano. Pele kanji-kanji zisyabo zili boobo inga nzyakaindi buyo kasyoonto, alimwi ikuti naa zyamana inga cilaindila buya kulimvwa kutakwabililwa.

Nobaba bakubusi bacikonzya kweeleba micito iili  boobu balakonzya kukomena kabalimvwa kuti tabakonzyi kucita cintu cilaamaano. Ana wakapandulula kuti: “Ndakalisinizyide kuti tandijisi mulimo, kayi bamaama mbobakali kundaambila ciindi aciindi. Tandiyeeyede buzuba nobakandilumbaizya naa kunditondezya luyando.”

Mbotukomezyegwa takali nkakaambo kalikke katupa kulimvwa kutakwabililwa. Tulakonzya kulimvwa kutakwabililwa ambweni akaambo kakulekana, mapenzi aakubucembele, naa kulibilika akaambo kambotuboneka. Kufwumbwa naa nkaambo nzi, cilakonzya kutupa kutakkomana alimwi akunyonganya cilongwe cesu abamwi. Ino ncinzi ncotukonzya kucita kutegwa tuzunde penzi eeli?

Tweelede kuzyiba kuti lugwasyo nkoluli. Toonse tulijisi muntu uukonzya kutugwasya alimwi uuyanda kucita boobo, Leza kumugama.

Ooyu ngomulumbe Leza ngwaakatuma kwiinda mumusinsimi Isaya kuti: “Utalibiliki pe, nkaambo ndime Leza wako. Ndilakuyumya, inzya ndilakugwasya, ncobeni ndinookujatilide ajanza lyangu lyalulyo lyabululami.” (Isaya 41:10, 13) Eelo kaka cilaumbulizya kuyeeya kuti munzila yacikozyanyo Leza uyanda kutujatilila kujanza! Aboobo, tatweelede kulibilika pe.

Mu Bbaibbele tulabala kujatikizya babelesi ba Leza ibakali kulibilika, pele ibakaiya kujatilila Leza kujanza. Hana banyina Samuele, wakali kulimvwa kwaalilwa nkaambo tanaakajisi mwana. Wakali kusampaulwa akaambo kakutazyala. Eeci cakali kumupa kutalya alimwi ziindi zinji wakali kulila. (1 Samuele 1:6, 8) Pele naakapaila kuli Leza camoyo woonse, tanaakacuuside pe.—1 Samuele 1:18.

Zimwi ziindi sintembauzyo Davida awalo wakali kulimvwa kutakwabililwa. Kwamyaka minji, Mwami Saulo wakali kuyanda kumujaya. Ziindi zili mbozibede Davida wakafwutuka, alimwi zimwi ziindi wakali kulimvwa kuti mapenzi aakwe taakamani. (Intembauzyo 55:3-5; 69:1) Nokuba kuti wakajisi mapenzi aaya, wakalemba kuti: “Ndilalandabala akoona muluumuno, mbokunga yebo olikke O Jehova, nduwe uundipa kukkala cakuliiba.”—Intembauzyo 4:8.

Boonse bobilo Hana alimwi a Davida, bakawaala mapenzi aabo kuli Jehova, alimwi wakabagwasya. (Intembauzyo 55:22) Mbuti mbotukonzya kucita oobo mazuba aano?

1. Amwiiye kusyoma Jehova kali Taata.

Jesu wakatukulwaizya kuti tumuzyibe Usyi, ‘Leza mwini-mwini uuli alikke.’ (Johane 17:3) Mwaapostolo Paulo utusyomezya kuti: “Tali kulamfwu kuli umwi aumwi wesu.” (Milimo 17:27) Jakobo wakalemba kuti: “Amuswene kuli Leza, eelyo awalo ulaswena kulindinywe.”—Jakobo 4:8.

Kuzyiba kuti tujisi Taateesu wakujulu uutuyanda alimwi uutubikkila maano cilatugwasya kuzunda penzi lyakulibilika. Masimpe, cilakonzya kutola ciindi kuba alusyomo luli boobo, pele banji bajana kuti kucita boobo cilagwasya kapati. Ba Caroline bakaamba kuti: “Ciindi Jehova naakaba Taata, ndakaba amuntu ngondakali kukonzya kwaambila mbondilimvwa. Eeci cakandikatalusya kapati.”

Ba Rachel bakaamba kuti: “Jehova ngowakandigwasya kuti kandilimvwa kukwabililwa ciindi bazyali bangu nobakandisiya endikke. Ndakali kukonzya kubandika awalo alimwi akumulomba kuti andigwasye mumapenzi aangu. Alimwi wakandigwasya.” *

2. Amujane mukwasyi wakumuuya.

Jesu wakayiisya basikwiiya bakwe kubona bamwi kuti mbakwesu abacizyi. Wakabaambila kuti: “Nyoonse muli babunyina.” (Matayo 23:8) Wakali kuyanda kuti basikwiiya bakwe beni-beni kabayandana alimwi akupanga mukwasyi mupati wakumuuya.—Matayo 12:48-50; Johane 13:35.

Mbungano zya Bakamboni ba Jehova zilasolekesya kutondezya luyando alimwi aluumbulizyo lujanika mumukwasyi wini wakumuuya. (Bahebrayo 10:24, 25) Banji bagwasyigwa kapati amiswaangano yambungano nkaambo ili mbuli mafwuta aaponya zilonda zyabo zyamumizeezo.

Ba Eva bakaamba kuti: “Ndakalijisi mulongwe waalubazu mumbungano, walo iwakali kwaamvwisya mapenzi ngondakajisi. Wakali kundiswiilila, kundibalila, alimwi akupaila andime. Wakali kuba masimpe kuti tandili ndelikke. Wakali kundigwasya kubamba twaambo kutegwa ndilemununwe. Ndilalumba kulugwasyo lwakwe, nkaambo ndakatalika kulimvwa kukwabililwa.” Ba Rachel bakayungizya kuti: “Ndakajana ‘bamaama abataata’ mumbungano. Bakandipa kulimvwa kuyandwa alimwi akukwabililwa.”

 3. Amutondezye luyando aluzyalo kuli bamwi.

Kutondezya luyando aluzyalo kuli bamwi kuyumya zilongwe. Jesu wakaamba kuti: “Kupa kulakkomanisya kapati kwiinda kupegwa.” (Milimo 20:35) Cakutadooneka tuyoobona kuti ikuti naa twatondezya luyando kuli bamwi, andiswe tuyootondezyegwa luyando. Jesu wakaambila basikwiiya bakwe kuti: “Amube baabi, abalo bantu bayoomwaabila.”—Luka 6:38.

Kwiinda mukutondezya alimwi akutondezyegwa luyando, tuyoolimvwa kukwabililwa. Mbubwenya Bbaibbele mbolyaamba, “luyando talumani.” (1 Bakorinto 13:8) Ba María bakazumina akwaamba kuti: “Ndilizyi kuti mizeezo imwi iitali kabotu kujatikizya ndime taili yamasimpe pe. Ndilacikonzya kulwana mizeezo eeyi kwiinda mukugwasya bamwi akuluba mapenzi aangu. Lyoonse ndilaakulimvwa kukkutila ikuti ndagwasya bamwi.”

Nzila nzyotwabandika kale taali maleele aagwasya mpoonya-mpoonya kumana mapenzi. Pele zilakonzya kugwasya kapati. Ba Caroline bakaamba kuti: “Zimwi ziindi ndilalimvwa kutakwabililwa. Pele lino ndilizyi kuti ndilayandika kapati. Ndilizyi kuti Leza ulandibikkila maano, alimwi ndilijisi balongwe banji ibandigwasya kutegwa ndilimvwe kukwabililwa.” Ba Rachel abalo mbobalimvwa oobo. Bakaamba kuti: “Zimwi ziindi ndilaakuusa. Pele ndilijisi bakwesu abacizyi bakumuuya bakonzya kundigwasya kuzilanga munzila yeelede zintu.” Kwiinda zyoonse, ndilijisi Taata ngondikonzya kubandika anguwe buzuba abuzuba. Eeci cilandigwasya kapati.”

Alimwi kuli nzila iikonzya kulimanizyila limwi penzi eeli. Bbaibbele lyaamba kuti kumbele kunooli nyika mpya, mwalo umwi aumwi wesu mwanookwabilidwe. Ijwi lya Leza lisyomezya kuti: “Bayookkala umwi aumwi munsi lyamusaansa wakwe amunsi lyamukuyu wakwe, alimwi takukabi muntu naba omwe uuyoobayoosya.” (Mika 4:4) Ciindi eeco kunyina uyootupa kulimvwa kutakwabililwa, alimwi taakwe uyootucisa. Naaba mapenzi aakaindi ‘taakaibalukwi limbi pe.’ (Isaya 65:17, 25) Leza alimwi a Mwanaakwe, Kristo Jesu, bayooleta “bululami bwini-bwini.” Mpoonya kuyooba “luumuno akuliiba mane kukabe kutamani.”—Isaya 32:17.