Skip to content

Skip to table of contents

Ncinzi Ncomuzyi Kujatikizya Bulozi?

Ncinzi Ncomuzyi Kujatikizya Bulozi?

Ncinzi Ncomuzyi Kujatikizya Bulozi?

BULOZI! Ino bbala eli limuyeezya nzi?

Ibanji bayeeya kuti nzyaano buyo zyakulipungila akuti tazyeelede kubikkila maanu. Ibanji bazi kuti bulozi ncintu cakulengelezya buyo, ntwaano buyo tujatikizya balozi basamide basyaamankwamu ibabikka mabbaba aatuseseko kucidolomu cameenda abila, basandula bantu kuba bacula alimwi ibauluka mujulu masiku aatusamu twazikukuzyo kumwi kabaseka cakunyasya.

Pele bamwi basyoma kuti bulozi nkobuli ncobeni. Basikuvwuntauzya bamwi baamba kuti ibantu bainda kucisela camweelwe wabantu nyika yoonse basyoma kuti balozi nkobali ncobeni akuti balakonzya kunyonganya buumi bwabantunyina. Tuulunzuma twabantu tusyoma kuti bulozi ncintu cibi, cipenzya kapati ceelede kuyoowegwa cini-cini. Mucikozyanyo, ibbuku lyaamba zyabukombi mu Afulika lyaamba kuti: “Bana Afulika balazisyoma kapati zintu zicitwaa masalamuzi alimwi abubi bwawo kubikkilizya akusonda alimwi abulozi . . . Ibalozi alimwi abamucape mbantu basulaikwa kapati muminzi mobakkala. Kusikila asunu zimwi ziindi aaba bantu balaumwa abantu mbobakkala limwi mumunzi kusikila mane bafwa.”

Pele mumasi aa Kumbo, ibulozi caba cintu cilemekwa kapati. Mabbuku alimwi azipekupeku zyabelesyegwa kucita kuti bantu batanooyoowi bulozi. Haabupampu mukulikondelezya David Davis waamba kuti: “Balozi bamazubaano mbana alimwi bajisi ciwa cibotu kapati. Mbunga yazipekupeku iitegwa Hollywood ilafwambaana kutobela ziyanza eezyo. . . . Kwiinda mukucitya balozi kuba bantu babotu alimwi beebeka, kulakonzya kupa kuti bantu banji, bamakaintu alimwi abana baniini babuyande bulozi.” Hollywood ilizi ikucinca ciyanza cili coonse kuba cintu cibaletela mali manji.

Ibamwi baamba kuti bulozi caba cimwi caziyanza zyabukombi cili mukuduma kapati ku United States. Mumasi manji aasumpukide, ibunji bwabantu ibakulwaizigwaa tubunga twaba makaintu aabo ibatyompezyedwe azikombelo zipati, bayandaula zintu zimwi zyakumuuya nzyobayandika kwiinda munzila zisiyene-siyene zyabulozi. Kuli misyobo isiyene-siyene yabulozi cakuti bantu balakakilwa akujana cini-cini ncolyaamba bbala lyakuti “mulozi.” Nokuba boobo, ibanji balyaamba kuti mbalozi kanjikanji bayanzana akabunga kaitwa kuti Wicca—kalo kapandululwa mubbuku limwi lyamajwi kuti “ncikombelo cakubeja cakatalikila ku Europe nkoili kumbo kabutana Bunakristo, pesi cali mukubambululwa mumwaanda wamyaka wa 20.” Aboobo, ibanji batalika kulyaamba kuti tabakombi naa mbaasikukulwaizya kutakomba.

Kuzwa kaindi, balozi bali kusulaikwa, kupenzegwa nokuba kujaigwa. Anu balozi bamazubaano ncobalibotya-botya kutegwa babe ampuwo mbotu. Mukuvwuntauzya kumwi, balozi banji bakabuzigwa kujatikizya majwi ngobakali kuyandisya kwaambila banamaleya. Bwiinguzi bwabo ibwakaambwaa muvwuntauzyi wazina lya Margot Adler mubufwaafwi, bwakali bwakuti: “Tatuli babi pe. Tatukombi Diabolosi pe. Tatupenzi bantu naa kuboongelezya pe. Tatuli babi pe. Tuli bantu mbuli ndinywe. Tulijisi mikwasyi, milimo, bulangizi bwakumbele alimwi amakanze. Takali kabunga kabazangi. Tatuli basimasalamuzi pe. . . . Tamweelede kutuyoowa pe. . . . Tuli buyo mbuli ndinywe, kwiinda mbomutuyeeyela.”

Ibunji bwabantu baazumina makani aayo. Pele sena eci caamba kuti tatweelede kulibilika kujatikizya bulozi? Atuulange-lange mubuzyo ooyu mucibalo citobela.