Skip to content

Skip to table of contents

Nkaambo nzi Lweeno Ncoluvwulide Boobu?

Nkaambo nzi Lweeno Ncoluvwulide Boobu?

Nkaambo nzi Lweeno Ncoluvwulide Boobu?

“UTANOOTAMBULI SINKAMULOMO, NKAAMBO SINKAMULOMO LYOOFWAAZYA MUNTU KUTI ATACITI CILUZI, ALIMWI LILABISYA MAKANI AABAABO BATAKWE MULANDU.”—Kulonga 23:8, BT.

CISINKAMULOMO cakakasigwaa mulawo wa Musa myaka ili zyuulu zyotatwe amyaanda yosanwe yainda. Kwamyaanda yamyaka kuzwa leelyo, milawo iikasya lweeno yavwula kapati. Nokuba boobo, icibeela cibamba milawo caalilwa kulumana lweeno. Tuulunzuma twabantu balapana cisinkamulomo abuzuba, eelyo akaambo kamucito ooyu tuulunzuma twabantu tuli mbotubede balapenga.

Lweeno lwavwula kapati munyika cakuti lulangilwa kunyonyoona cikulwaizya lukamantano lwabantu akaambo kakuti lulisumpudwe kapati. Muzisi zimwi kunyina cikonzya kucitwa ccita kuti kwapegwa cisinkamulomo. Cisinkamulomo cipegwa kumuntu uulaa cuuno cabweendelezi cilakonzya kupa kuti umwi azwidilile mumusunko kucikolo, ajane pepa lizumizya muntu kweenzya mootokala alimwi akunjizigwa mulimo naa kuzwidilila mumulandu kunkuta. Arnaud Montebourg similawo waku Paris, mukweema kwakwe wakati: “Lweeno mmukuli uuminya kapati kubantu lulabatyompya alimwi akubapa kuti batabi abulangizi bwakumbele.”

Cisinkamulomo cilivwulide kapati mumakwebo. Imakkampani amwi asowa mali manji aampindu njobajana mukubbadela cisinkamulomo kubabelesi basilweeno bamfwulumende. Ikweendelanaa magazini yaku Britain itegwa The Economist yaamba kuti, imali aasika ku 10 pasenti ya $25,000,000,000 aabelesyegwaa mwaka mumakwebo aakati kamasi mukuula zilwanyo zyankondo, ngakubbadela cisinkamulomo kuli baabo balangilwa kuula zibelesyo kulimbabo. Mboluyaabuvwula lweeno, aalo mapenzi aletelezegwaandulo avwula citaambiki. Kwamyaka ili kkumi yainda, ciyanza “cakwiile kubikka bantu muzyuuno mobateelede” cicitwaa basimakwebo aalweeno balo bakulwaizya baabo ibalaampuwo munzila imwi kwaambwa kuti mbabanyonyoona buvwubi bwamasi manji.

Kakunyinaa kudooneka, ibantu bapenga kapati akaambo kalweeno, amapenzi aaletwaandulo kubuvwubi bwacisi mbantu bacete balo ibatajisi acintu ncobakonzya kupa kumuntu uuli oonse kuba cisinkamulomo. Mbweena buyo mbokwakaambwa mumagazini ya The Economist, “lweeno ninzila imwi yakudyaaminina.” Sena ooyu musyobo wakudyaaminina kuli nuukonzya kuzundwa, naa sena lweeno talukonzyi kweelebwa? Kutegwa twiingule kabotu mubuzyo ooyu, kusaanguna tweelede kuciziba cini cileta lweeno.

Ncinzi Cileta Lweeno?

Nkaambo nzi bantu ncobayanda kweena muciindi cakuti kabasyomeka? Ibamwi ikubweza zisinkamulomo nenzila nguba-uba njibajana naa kuti njenzila ilikke njibabona yakujanina ncobayanda. Ziindi zimwi cisinkamulomo cilakonzya kuba njenzila ilikke yakweeleba cisubulo. Aabo babona basimapolitikisi, bamapulisa alimwi ababetesi kabailanga buyo micito eyi yalweeno nokuba kwiicita lwabo beni abalo balatobela cikozyano cabo.

Mboluyaabuvwula lweeno, ibunji bwabantu balabuzuminzya kusikila mane bwaba mbobukkale bwabo. Bantu bavwola mali masyoonto balimvwa kuti kunyina cabo pe. Abalo balimvwa kuti beelede kuzumina zisinkamulomo ikutegwa bapone buumi buli kabotu. Ikuti naa aabo bayanda cisinkamulomo abaabo babbadela bamwi kuti naa tiibajatwa, mbasyoonto ibalisungula ikulwana ciyanza eeci. Mwami Solomoni wakati, “milimo mibi tiifwambaani kubetekwa, aboobo myoyo yabantu ilakakatila kucita zibi.”—Mukambausi 8:11.

Kuli zintu zyobile zikulwaizya lweeno: kuliyanda alimwi a bulyato. Akaambo kakuliyanda, basilweeno tababikkili maano kumapenzi aletwaa lweeno lwabo kubantu bamwi alimwi balazuminizya zisinkamulomo nkaambo mubajanina mpindu. Mboziyaabuvwulila zintu zyakumubili zyobabungika, abwalo bulyato bwabasilweeno buyaabwiindila kuyaambele. Solomoni wakati, “muntu uuyandisya mali takonzyi kukuta mali, ayooyo uuyandisya imbono takonzyi kukuta impindu.” (Mukambausi 5:10) Bulyato bulakonzya kugwasya mukujana mali, pele bupa kuti muntu kaazuminizya micito yalweeno alimwi amilimo yamavwunze.

Ikaambo akamwi kateelede kulubwa nkakaako kajatikizya mweendelezi wanyika ino uutalibonyi, walo Ibbaibbele ngoliti Saatani Diabolosi. (1 Johane 5:19; Ciyubunuzyo 12: 9) Saatani ulalusumpula lweeno canguzu. Cisinkamulomo cizizilwe kapati nceeciya Saatani ncaakayanda kupa Jesu. ‘Kuti wafwugama akundikomba ndilakupa bwami bwa nyika boonse.’—Matayo 4:8, 9.

Jesu kunyina naakaluzuminizya lweeno oolu, aboobo wakayiisya basikumutobela kuti kabacita mbubonya. Sena njiisyo zya Kristo zilakonzya kuba cibelesyo cakulwanya lweeno mazubaano? Cibalo citobela cilaulanga-langa mubuzyo ooyu.