Skip to content

Skip to table of contents

Ibulangizi Bwabubuke Bulisinizidwe!

Ibulangizi Bwabubuke Bulisinizidwe!

Ibulangizi Bwabubuke Bulisinizidwe!

“Ndijisi lusyomo kuli-Leza . . . kuti ku[yoo]ba kubuka kwabafu.”—INCITO 24:15.

1. Nkaambo nzi ncotukonzya kulangila bubuke?

JEHOVA watupa twaambo twini-twini ncotweelede kulangila bubuke. Tulijisi ijwi lyakwe litwaambila kuti bafwide bayoobuka, bayooima alimwi akuba baumi. Alimwi imakanze aakwe kujatikizya baabo iboona mulufwu alisinizidwe kuti ayoozuzikizigwa. (Isaya 55:11; Luka 18:27) Mubwini, Leza wakazitondezya kale nguzu zyakwe zyakubusya bafwide.

2. Ino bulangizi bwabubuke inga bwatugwasya buti?

2 Lusyomo mucisyomezyo ca Leza cakubusya bafwide kwiinda mu Mwanaakwe Jesu Kristo kulakonzya kutuyumya muziindi zyamapenzi. Ikusinizigwa kwabubuke alimwi kulakonzya kutugwasya kuzumanana kusyomeka kuli Taateesu wakujulu mane do kusikila nkotufwa buya. Cakutadooneka, bulangizi bwesu bwabubuke buyooyumizyigwa mbotulanga-langa makani aabantu bakabusigwa aalembedwe mu Bbaibbele. Imaleele aya oonse akacitika kwiinda munguzu zya Mwami Wakoonse-koonse Jehova.

Bakafwidwa Bakwabo Bakabusizigwa Kuzwa Kulufwu

3. Ino Eliya wakapegwa nguzu zyakucita nzi imwana mulombe wamukamufwu naakafwa ku Zarefati?

3 Mukwiinduluka kwaamba lusyomo lwakatondezyegwaa bakamboni ba Jehova kabutanasika Bunakristo, imwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Bamwi banakazi abakafwidwa bakwabo bakabusizigwa kuzwa kulufu.” (Ba-Hebrayo 11:35; 12:1) Akati kabanakazi abo kwakali mukamufwu mucete mumunzi waku Fonika ku Zarefati. Akaambo kakuti wakasamausya musinsimi wa Leza Eliya, ibusu bwakwe alimwi amafwuta zyakayungizigwa munzila yamaleele kuciindi canzala eelyo walo amwanaakwe musankwa nobakali kulangilwa kufwa anzala eyo. Kumbele imwanaakwe naakafwa, Eliya wakamulazika aabulo, wakapaila, walyeelekaa mutunta wamusankwa oyo ziindi zyotatwe akukombelezya kuti: “O Jehova Leza wangu, muuya wamwana oyu uboole mumubili wakwe.” Leza wakapa kuti muuya naa buumi bupiluke mumusankwa oyo. (1 Bami 17:8-24) Kamuyeeya buyo lukkomano ndwaakabaalo mukamufwu oyo eelyo lusyomo lwakwe nolwakalumbulwa mububuke bwakusaanguna bulembedwe—bwamwanaakwe musankwa uuyandwa!

4. Mmaleele nzi ngaakacita Elisha ku Sunemu?

4 Imwanakazi umbi iwakabusizigwa mufwu wakali kukkala mumunzi wa Sunemu. Wakali mukamudaala wakafwida luzyalo musinsimi Elisha alimwi amulanda wakwe. Wakabaa coolwe cakuzyala mwana musankwa. Pele nokwakainda myaka iili mbwiibede, imukaintu wakatamba musinsimi iwakajana musankwa oyo kafwide muŋanda yabanyina. Elisha naakapaila alimwi akubweza ntaamu zimwi, “nyama yamwana yakakasaala. . . . Wakeesemuka ziindi zili musanu azibili, elyo wakanamuna meso aakwe.” Cakutadooneka bubuke obu bwakabakkomanisya kapati banyina alimwi amwanaabo musankwa. (2 Bami 4:8-37; 8:1-6) Pele bayookondwa kwiinda waawo baakubuka anyika ‘mububuke bubotu kwiinda’—oobo ibuyoobapa coolwe cakutafwa alimwi! Tulamulumba kapati kaka Leza wabubuke siluyando, Jehova!—Ba-Hebrayo 11:35.

5. Mbuti Elisha mbwaakajatikizyigwa mumaleele amwi neliba leelyo kafwide kale?

5 Neliba leelyo Elisha kafwide kale akuzikkwa, Leza wakaapa nguzu mafwuwa aakwe kwiinda mumuuya uusalala. Tubala kuti: “Lino bumwi buzuba [bana Israyeli bamwi] nibakali kuzika muntu, kwakaboneka basikusaala [bana Moabu], mpawo bakawaala mutunta mukabanda ka-Elisha. Elyo mutunta ugume buyo zifuwa zya-Elisha, muntu [wakafwide] wakaputuzya, waima amaulu aakwe.” (2 Bami 13:20, 21) Elo muntu oyo wakagambwa kapati alimwi akukondwa cini-cini! Amuyeeye buyo lukkomano luyoobako ibayandwa besu baakubusigwa kweelana amakanze aa Jehova Leza aatakonzyi kukakilwa!

Mwanaa Leza Wakabusya Bafwide

6. Mmaleele nzi ngaakacita Jesu munsi amunzi wa Naini, alimwi ino eeci cakacitika citujatikizya buti?

6 Mwanaa Leza, Jesu Kristo watupa twaambo tugwasya ncotweelede kusyoma kuti bafwide balakonzya kubusigwa kabajisi bulangizi bwakupona kukabe kutamani. Icakacitika munsi amunzi wa Naini cilakonzya kutugwasya kuzyiba kuti imaleele aali boobo alakonzya kucitika kwiinda munguzu nzyapa Leza. Aciindi cimwi, Jesu wakaswaanganaa basidilwe kabayumwide mutumba wamulombwana kuzwa mumunzi kabaya kunamaumbwe. Ngomwana alikke mukamufwu ngwaakajisi. Jesu wakamwaambila kuti: “Leka kulila.” Mpoonya wakajata macila akwaamba kuti: “Mulombe, ndakwaambila, Buka.” Mpoonya wakabuka wakkala akutalika kwaambaula. (Luka 7:11-15) Cakutadooneka, imaleele aya alatuyumya mulusyomo lwakuti bulangizi bwabubuke ncintu ciyoocitika ncobeni.

7. Ncinzi cakacitika kujatikizya mwana musimbi wa Jairo?

7 Alimwi amulange-lange cakacitika cijatikizya Jairo, imweendelezi wacikombelo ku Kapernauma. Wakalomba Jesu kuti aunke akuyoogwasya mwanaakwe musimbi uuyandwa wamyaka yakuzyalwa iili 12 iwakacisidwe calufwu. Ndilyonya wakatambula mulumbe wakuti musimbi oyo wafwa. Kakulwaizya Jairo walo ciindi eco wakali mubuumba kuti abe aalusyomo, Jesu wakamusindikila kuya kuŋanda yakwe oko nkobakajana nkamu yabantu bakali kulila. Bakamuweelela Jesu naakabaambila kuti: “Mwana tafwide pe, uloona buyo.” Wakalifwide ncobeni, pele Jesu wakayanda kuti abatondezye kuti bantu bafwide balakonzya kubusigwa mbubonya mbobabusigwa noboona muŋonzi. Kamujisi musimbi oyo kukwaanza, wakati: “Kasimbi, buka.” Wakabuka mpoonya-mpoonya alimwi “bazyali bakwe bakayoowa” akukankamana kapati. (Marko 5:35-43; Luka 8:49-56) Cakutadooneka, banamukwasyi ‘bayookondwa citaambiki’ ibayandwa babo bafwide baakubusigwa kuti babe abuumi anyika yaparadaiso.

8. Ncinzi Jesu ncaakacita kucuumbwe ca Lazaro?

8 Kwakaindide mazuba aali one Lazaro kafwide eelyo Jesu naakasika kucuumbwe akulailila kuti bbwe lyakajalide ligusigwe. Naakamana kupaila caantangalala kutegwa bantu bakali kulangilila bazyibe kuti wakali kusyoma nguzu zya Leza nzyaakapedwe, Jesu wakoongolola ajwi pati ulaamba: “Lazaro, kozwa omo.” Aboobo wakazwa ncobeni! Imaanzaakwe amaulu akacizambaidwe zisani zyakuzikkwaazyo, alimwi ibusyu bwakwe abwalo bwakacizambaidwe sila. Jesu wakati: “Amumwaangunune, mumuleke aende.” Nobakabona maleele aya, ibanji bakali kuumbulizya bacizi ba Lazaro ba Mariya a Marta bakamusyoma Jesu. (Johane 11:1-45) Sena cibalo eci taciyungizyi bulangizi bwanu bwakuti bayandwa banu bayoobusigwa kuti babe abuumi munyika mpya ya Leza?

9. Nkaambo nzi ncotusinizide kuti Jesu lino ulakonzya kubusya bafwide?

9 Johane Mubbapatizi naakali muntolongo, Jesu wakamutumina mulumbe ooyu uukkazika moyo: “Boofu balabonununa, . . . bafu balabusigwa.” (Matayo 11:4-6) Mbwaanga eelyo naakali anyika Jesu wakabusya bafwide, ulakonzya kucita obo kali cilenge camuuya canguzu zipedwe a Leza. Jesu “[ngo]kubuka abuumi,” alimwi cilaumbulizya kapati kaka kuzyiba kuti lino-lino “ciindi ciyoosika ncobati kamvwe ijwi lyakwe boonse abali muzyuumbwe, bayoozwa mpoonya”!—Johane 5:28, 29; 11:25.

Bubuke Bumbi Bukulwaizya Bulangizi Bwesu

10. Ino bubuke bwakusaanguna bwakacitwaa mwaapostolo inga mwabupandulula buti?

10 Jesu naakatuma baapostolo bakwe kabali basikukambauka Bwami, wakati: “Amubusye bafu.” (Matayo 10:5-8) Pele ikutegwa bakonzye kucita boobu, bakeelede kusyoma nguzu zya Leza. Ku Jopa mu 36 C.E., imwanakazi mukombi Dorika (Tabita) wakafwa. Imilimo yakwe mibotu yakabikkilizyide kusuma zisani zyabamukabafwu bacete, balo ibakalila kapati naakafwa. Basikwiiya bakamubamba kuti akazikkwe, mpoonya bakaita mwaapostolo Petro, kulangilwa kuti bakacita obo kutegwa azoobaumbulizye. (Incito 9:32-38) Wakalomba bantu boonse kuzwa muŋanda yamujulu mpoonya wakapaila akwaamba kuti: “Tabita, buka”! Wakanamuna meso, wakkala wajata kwaanza kwa Petro, elyo wakamwiimika. Oobu bubuke bwakusaanguna bwakacitwaa mwaapostolo bwakapa kuti banji basyome. (Incito 9:39-42) Alimwi butupa kaambo kambi kakusyoma mubulangizi bwabubuke.

11. Mbubuke nzi bwamamanino bulembedwe mu Bbaibbele?

11 Ibubuke bwamamanino bulembedwe mu Bbaibbele bwakacitikila ku Trowa. Paulo naakaima oko mulweendo lwakwe lwatatu lwabumisyinali, wakazumanana kukanana makani kusikila akaandabwe kabusiku. Akaambo kakukatala alimwi ambweni akaambo kakukasaala kwakali kuzwa kumalampi manji alimwi akuvwuzyanya kwabantu mubusena obo bwakuswaanganina, imulombwana wazina lya Utiko iwakakkede munsi ampulungwido wakoona akuwida anze kuzwa ampulungwido eyo yaŋanda yatatu yamujulu. “Wakabwezwa ulifwide,” tanaakayuminide buyo pe. Paulo wakaliwaala aali Utiko, wamubukata akwaambila bakali kulangilila kuti: “Mutalili, nkaambo muuya wakwe mpuucili.” Awa Paulo wakali kwaamba kuti buumi bwamulombe oyo bwakali pilusidwe. Aabo ibakajanika “bakabotelwa kapati.” (Incito 20:7:12) Sunu babelesi ba Leza balaumbulizyigwa kapati akaambo kakuzyiba kuti bulangizi bwabubuke buyoozuzikizigwa kuli baabo mbocali kubeleka limwi mumulimo wa Leza.

Bubuke Mbulangizi Bwaliko Kwaciindi Cilamfwu

12. Ndusyomo nzi ndwaakaamba Paulo naakali kubetekwaa Mweendelezi waba Roma Felike?

12 Naakali kubetekwaa Mweendelezi waba Roma Felike, Paulo wakaamba kuti: “Ndilasyoma oonse aakalembwa kumulao akubasinsimi. Ndijisi lusyomo kuli-Leza, . . . kuti ku[yoo]ba kubuka kwabafu, akwabaluleme akwabataluleme.” (Incito 24:14, 15) Mbuti zibeela zyamu Jwi lya Leza, mbuli mu “Mulao,” mbozyaamba makani aakubusigwa kwabafwu?

13. Nkaambo nzi ncokunga kwaambwa kuti Leza wakatondezya kuti kuyooba bubuke naakaamba businsimi bwakusaanguna?

13 Leza lwakwe wakatondezya kuti kuyooba bubuke naakaamba businsimi bwakusaanguna mu Edeni. Naakali kusinsa “muzoka waciindi,” Saatani Diabolosi, Leza wakati: “Njoobusya inkondo akati kanduwe amwanakazi, akati kalunyungu lwako alunyungu lwakwe. Walo uyookuuma amutwe, ayebo uyoomuluma kukasinde.” (Ciyubunuzyo 12:9; Matalikilo 3:14, 15) Ikuluma kasindi kalunyungu lwamwanakazi cakali kwaamba kujaigwa kwa Jesu Kristo. Ikuti Lunyungu olo lwakali kuzyoouma mutwe wanzoka kumbele, Kristo wakeelede kubusigwa kuzwa kubafwu.

14. Mbuti Jehova ‘mbwatali Leza wabafu, pele wabaumi’?

14 Cimwi ciindi Jesu wakati: “Kuti bafu balabusigwa, awalo Musa wakaakutondezya mwaakalembela makani aacivuna, awo naakali kwaamba Jehova kuti, ngu-Leza wa-Abrahamu, Leza wa-Izaka, Leza wa-Jakobo. Leza tali Leza wabafu, pele ngwabaumi, nkaambo boonse balapona kulinguwe.” (Luka 20:27, 37, 38: Kulonga 3:6) Abrahamu, Izaka alimwi a Jakobo bakalifwide, pele makanze aa Leza aakubabusya akalisinizidwe kapati kuti akali kuyoozuzikizigwa cakuti kulinguwe bakali buyo mbuli kuti mbaumi.

15. Nkaambo nzi Abrahamu ncaakajisi kaambo kakusyoma mububuke?

15 Abrahamu wakalaa kaambo ncaakeelede kubaa bulangizi mububuke nkaambo walo amukaintu wakwe Sara bakalicembeede kapati, alimwi tiibakacijisi nguzu zyakuzyala bana, pele Leza munzila yamaleele wakaboozya nguzu zyabo zyakuzyala bana. Eci cakali mbuli bubuke. (Matalikilo 18:9-11; 21:1-3; Ba-Hebrayo 11:11, 12) Imwaanaabo mulombe Izaka naakali amyaka yakuzyalwa iitandila ku 25, Leza wakaambila Abrahamu kuti amutuule. Pele eelyo Abrahamu naakatiimutende Izaka, mungelo wa Jehova wakamujata kwaanza kwakwe. Abrahamu “wakayeeya kuti Leza ulijisi inguzu neziba zyakubusya bantu kukufwa, elyo ncobeni wakaboozezegwa mwanaakwe [Izaka] mbuli muntu uwazwa kulufu.”—Ba-Hebrayo 11:17-19; Matalikilo 22:1-18.

16. Abrahamu lino uloona mulufwu kalindila nzi?

16 Abrahamu wakajisi bulangizi mububuke mubweendelezi bwa Mesiya, Lunyungu lwakasyomezyegwa. Mwanaa Leza katanaba muntunsi naakalanga kuzwa kujulu, wakalubona lusyomo lwa Abrahamu. Aboobo naakali muntunsi, Jesu Kristo wakaambila bama Juda kuti: “Uso Abrahamu wakabotelwa kubona buzuba bwangu.” (Johane 8:56-58; Tusimpi 8:30, 31) Lino Abrahamu uloona mulufwu kalindila bubuke kuyoopona anyika mu Bwami bwa Leza bwabu Mesiya.—Ba-Hebrayo 11:8-10, 13.

Bumboni Kuzwa mu Mulawo Alimwi amu Intembauzyo

17. Mbuti “oonse aakalembwa kumulao” mbwaakali kutondezya kuti kuyooba bubuke bwa Jesu Kristo?

17 Ibulangizi bwa Paulo bwakali kweendelanaa “oonse aakalembwa kumulao.” Leza wakaambila bana Israyeli kuti: “Muleelede kuleta musunge wakabalwebalwe kakutebula kwanu kumupaizi, elyo [mu Nisani 16] ayumbe oyo musunge kubusyu bwa-Jehova, kuti mutambulike.” (Levitiko 23:9-14) Ambweni kayeeyede mulawo oyu, ncecakapa kuti Paulo alembe kuti: “Kristo ulibukide kubafu, waba kabalwebalwe kabaabo bafwide.” Mbwaakali “kabalwebalwe,” Jesu wakabusigwa mu Nisani 16, 33 C.E. Kumbele mukubako kwakwe, kwakali kuyooba bubuke ‘bwabasikutobela’—nkokuti basikutobela Jesu bananikidwe amuuya.—1 Ba-Korinto 15:20-23; 2 Ba-Korinto 1:21; 1 Johane 2:20, 27.

18. Mbuti Petro mbwaakatondezya kuti bubuke bwa Jesu bwakalisinsimidwe mu Intembauzyo?

18 Azyalo Intembauzyo zilijisi makani aamba bubuke. Mubuzuba bwa Pentekoste mu 33 C.E., imwaapostolo Petro wakazubulula ku Intembauzyo 16:8-11, ulaamba: “Davida ulaamba aanguwe [Kristo] kuti, Ndakabona Jehova lyoonse uli kubusyu bwangu, uli kululyo lwangu kuti entazunganizigwa. Aboobo moyo wangu wabotelwa, mulaka wangu wasekelela, alimwi mubili wangu unookede alulangililo. Nkaambo tokooyoosia muuya wangu kucikalilo cabafwa, tokooyooaba Uusalala wako kuti abone kubola.” Mpoonya Petro wakayungizya kuti: “[Davida] mbwaakabona obo, wakaamba aakubuka kwa-Kristo kuti muuya wakwe tuukasiidwe kucikalilo cabafwa, mubili wakwe tuukabolede. Oyu Jesu Leza wakamubusya.”—Incito 2:25-32.

19, 20. Ndiilili Petro naakazubulula makani aali ku Intembauzyo 118:22, alimwi ino makani ayo akaswaangene buti alufwu alimwi abubuke bwa Jesu?

19 Nokwakainda mazuba aali mbwaabede, Petro wakabetekwa mu Nkuta Mpati elyo alimwi wakazubulula makani aali ku Intembauzyo. Naakabuzyigwa mbwaakaponya mulema mupenzi, mwaapostolo wakati: “Akuzibwe nywebo nyoonse, acisi coonse ca-Israyeli, kuti muzina lya-Jesu Kristo wa-Nazareta, ngomwakabambula, ngwaakabusya Leza kubafu, muzina eli oyu ncaimvwi kumbele lyanu uliponede. Oyu [Jesu] ndibbwe ilyakasampaulwa ndinywe nomuyaka, ilyacitwa mutwe wacooko. Takukwe lufutuko kuluumbi naba omwe pe, nkaambo takukwe zina limbi ansi ilipegwa bantu, ndotweelede kufutulwa andilyo.”—Incito 4:10-12.

20 Awa Petro wakazubulula makani aali ku Intembauzyo 118:22, kwaamba lufwu lwa Jesu abubuke ncozyaamba. Kabatonkelezyegwaa beendelezi bazikombelo, iba Juda bakamukaka Jesu. (Johane 19:14-18; Incito 3:14, 15) ‘Ikusampaula bbwe kwabayaki’ kwakasololela kulufwu lwa Kristo, pele ‘ikucitwa mutwe nkolyakacitwa’ kwakali kwaamba kubusigwa kwakwe kuba mubulemu bwazilenge zyamuuya kujulu. Mbubwenya sintembauzyo mbwaakasinsima, ‘aya makani akazwa kuli Jehova mwini.’ (Intembauzyo 118:23) Ikucita kuti “bbwe” libe Mutwe wacooko kwakali kujatikizya kumusumpula kuba Mwami Uusalidwe.—Ba-Efeso 1:19, 20.

Ikuyumizigwaa Bulangizi Bwabubuke

21, 22. Mbulangizi nzi Jobu mbwaakaamba ibulembedwe kuli Jobu 14:13-15, alimwi ino eci inga cabaumbulizya buti ibafwidwa mazubaano?

21 Nokuba kuti lwesu tatunalibonena muntu kabusigwa kuzwa kubafwu, twalanga-langa zibalo zyamu Magwalo zimwi izitusinizya kujatikizya bubuke. Aboobo tulakonzya kubaa bulangizi ibwakajisi mwaalumi uululeme Jobu. Naakali kupenga, wakakombelezya kuti: “Nicali cibotu kuti kondisisa [Jehova] mucuumbwe . . . pele utalubi ciindi cakundiyeeya. Kuti naa muntu wafwa, sena uyoopona alimwi? . . . Waakundiita, njooingula, uyoondiyandisisya ndemulengwa wako.” (Jobo 14:13-15, BT) Leza ‘uyooyandisisya milimo yamaanza aakwe,’ uyooyandisisya kumubusya Jobu. Tabulikomeneni kaka bulangizi mbocipa!

22 Umwi uukomba Leza mumukwasyi ulakonzya kuciswa kapati mbubwenya mbuli Jobu, alimwi mane ulakonzya kuzundwa kuli sinkondo akufwa. Ibafwidwa balakonzya kulila cabuumba mbubwenya Jesu mbwaakalila Lazaro naakafwa. (Johane 11:35) Pele cilaumbulizya kaka kuzyiba kuti Leza uyooita baabo ibali mumizeezo yakwe alimwi bayoomwiingula! Ciyooba mbuli kuti bapiluka kuzwa kulweendo—kabanyina macise naa bulema buli boonse, pele kabali kabotu cakumaninina.

23. Mbuti bamwi mbobatondezya lusyomo lwabo mubulangizi bwabubuke?

23 Ikufwa kwa Munakristo uusyomeka umwi uucembeede kwakakulwaizya basyominyina kulemba kuti: “Twausa kapati kukusweekelwa nkomwasweekelwa banyoko. Nciindi cisyoonto buyo cicisyeede, tuyobatambula amaanza obile—kabali kabotu alimwi bayumu cini-cini!” Ibazyali bakafwidwa mwanaabo musankwa bakati: “Tulabulangila kapati kaka buzuba eelyo Jason nayoobuka! Uyoolanga ooku akooku akubona Paradaiso njaakali kulombozya kapati. . . . Eci cilatukulwaizya kapati swebo notwakali kumuyanda kuti aswebo tukabeko.” Inzya, alimwi tulalumba kapati kaka kuti bubuke mbulangizi businizidwe ncobeni!

Mwiingula Buti?

• Mbuti lusyomo mububambe mbwabikkide Leza bwakubusya bafwide mbolukonzya kutugwasya?

• Nzyinzi zyakacitika zilembedwe mu Magwalo izitupa kaambo kakusyoma mubulangizi bwabubuke?

• Nkaambo nzi ncokunga kwaambwa kuti bubuke mbulangizi bwaliko kwaciindi cilamfwu?

• Mbulangizi nzi buyumya-yumya mbotunga twabaambubo kujatikizya bafwide?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 10]

Kwiinda mukubelesya nguzu zyakazwa kuli Jehova, Eliya wakaboozya buumi bwamwana mulombe wamukamufwu

[Cifwanikiso icili apeeji 12]

Jesu naakabusya mwana musimbi wa Jairo, ibazyali bakwe bakakondwa citaambiki

[Cifwanikiso icili apeeji 15]

Mubuzuba bwa Pentekoste mu 33 C.E., mwaapostolo Petro cabusicamba wakapa bumboni bwakuti Jesu wakalibusidwe kuzwa kubafwu