Skip to content

Skip to table of contents

Nkaambo Nzi Ncokuyandika—Kulemeka Bweendelezi?

Nkaambo Nzi Ncokuyandika—Kulemeka Bweendelezi?

Nkaambo Nzi Ncokuyandika—Kulemeka Bweendelezi?

NGUNI uutalumbi kumulimo ngobajisi bamapulisa wakwaanga zigwebenga zitubbida zintu zyesu naa kukonga mikwasyi yesu? Alimwi sena tatulumbi nguzu inkuta zyoijisi zyakusubula zigwebenga kutegwa bantu bakwabililwe?

Zintu zigwasya buleya zitelelwa kumfwulumende mbuli kubamba migwagwa, bulondo alimwi alwiiyo—azyalo zilakonzya kwaambwa. Banakristo beni-beni mbabali kumbele kuzuminizya kuti bweendelezi bubikkidwe bweelede kulemeka. Pele ino kulemekwa ooku kusikaali? Alimwi ino mmuumbazu nzi zyabukkale ibulemu obu mobuyandika?

Bweendelezi Mumunzi

Ibbaibbele lyaambila bantu boonse basyoma abatasyomi kuti beelede kulemeka bweendelezi bubeleka kugwasya bantu. Imwaapostolo Munakristo Paulo wakalembela basyominyina ku Roma kujatikizya makani aaya, alimwi cilagwasya kulanga-langa ncaamba icilembedwe ku Ba-Roma 13:1-7.

Paulo wakali sicisi muna Roma alimwi kuciindi eeco cisi ca Roma ncicakali kweendelezya nyika yoonse. Ilugwalo lwa Paulo lwakalembwa kaulondelela kusika mwaka wa 56 C.E., lwakalaya Banakristo ikuti beelede kuba basicisi bali kabotu. Wakalemba kuti: “Bantu boonse abalibombye kumaami aacisi. Nkaambo taakwe bwami cita buzwa kwa-Leza, nkabela maami aaliwo alibikidwe kwa-Leza.”

Paulo aawa upandulula kuti kunyina bweendelezi bwabantunsi bukonzya kweendelezya ccita kuti Leza wabuzumizya. Munzila eeyi maami aacisi alijisi nguzu zili mbozibede mububambe bwamakanze aa Leza. Alimwi ulayaambele kwaamba kuti “oyo uulwisya bwami ulakazya cintu cibikwa kwa-Leza.”

Nokuba kuti beendelezi balabalumbaizya basicisi bacita zintu zibotu, balijisi anguzu zyakusubula basikulubizya. Aabo balubizya balijisi kaambo nkobayoowela nguzu zyabaleli balo bali ‘mbabetesi’ nkaambo imfwulumende zilacita obo kazili “mulanda wa-Leza.”

Paulo wamanizya kubandika kwakwe amajwi aakuti: “Nkaambo kaako kuleelede kulibombya, teensi nkaambo kabukali bulike, pele nkaambo kamanjezeezya aalo. Nciconya eco ncimutelela mutelo, nkaambo mbibasimilimo ba-Leza, bajatisya mulimo oyo nguwenya.”

Imukuli wakucita bubambe bwamitelo wakali kubambwaa beendelezi kutali basikutela pe. Mbwali sicisi usyomeka, Munakristo ulazumanana kubamba manjezeezya aali kabotu. Nkaambo ulizi kuti kwiinda mukulibombya kubeendelezi alimwi akubbadela mitelo, tasumpuli buyo bukkale bwamumunzi mwakkala pe, pele ulapona kweelanaa mbwayanda Leza.

Imukwasyi Alimwi a Bweendelezi

Ino mbuti zyabweendelezi mumukwasyi? Mwana ucili muvwanda, ciindi nayanda kuti alanganizigwe ulalila naa kukwiila. Imuzyali musongo ulaziba zini-zini mwana nzyayanda, talindili kuti ccita mane mwana alile buya pe. Ibana bamwi mbobayaabukomenena balapegwa lwaanguluko lwakucita nzyibayanda alimwi balazumizigwa kulibambila zyeelelo zyabo. Akaambo kakubula luzibo, balakonzya kunjila mumilandu naa mumicito mibyaabi iikonzya kunyonganya mukwasyi alimwi amumunzi kweelanaa mbuli beendelezi banji banyenzi mbubazi kabotu.

Rosalind Miles imulembi wabbuku lyakuti Children We Deserve wakaamba kuti: “Ibazyali balamuka kapati kulaya bana babo. Beelede kutalika kulaya mbwaazyalilwa buyo mwana.” Ikuti naa kuzwa kumatalikilo ibazyali kabaambaula ajwi lyalubomba, kabamulanganya kabotu alimwi akukkalikila mumicito yabo, imwana uyoobutobela bweendelezi alimwi alulayo olo lupegwa caluyando kuzwa kubazyali.

Ibbaibbele lilijisi makani manji aamba zyabweendelezi bwamumukwasyi. Mubbuku lya Tusimpi, muntu musongo Solomoni waamba zyalukamantano kubazyali bayoowa Leza katanaambila bana babo naakati: “Swiilila, mwanaangu, lulayo lwauso, alimwi utataalazyi mulao wabanyoko.” (Tusimpi 1:8) Ikuti naa bazyali bazumanana kulubamba lukamantano munzila eeyi, ibana balakonzya kuziba ncobayanda bazyali kulimbabo alimwi ancobeelede kucita balo. Ibana balakonzya kubejelezya muzyali kuli umwi kusoleka kuti bacite zintu nzyobayanda, pele bweendelezi bucitwaa bazyali bakamantene ncikwabilizyo kubana baniini.

Ibbaibbele lipandulula kuti mulumi nguujisi mukuli mupati mubukkale bubotu muzintu zyakumuuya kutali buyo kubana bakwe pele akumukaintu wakwe. Eeci cipandululwa kuti mbusilutwe. Ino busilutwe oobu bucitwa buti? Paulo wakaamba kuti mbubwenya Kristo mbwali Mutwe wambungano, awalo mulumi ngomutwe wamukaintu wakwe. Paulo wakayungizya kuti: “Anywebo nobalumi, amuyande banakazi banu, mbuli Kristo mbwaakayanda imbungano [nabwiinga wakwe wakumuuya] akulyaaba nkaambo kanjiyo.” (Ba-Efeso 5:25) Ikuti naa mulumi katobela cikozyanyo ca Jesu alimwi akucita busilutwe munzila yaluyando, uyoopegwa ‘bulemu’ kumukaintu wakwe. (Ba-Efeso 5:33) Ibana bakomenena mumukwasyi uli boobo balabona bulemu bwabweendelezi buzwa kuli Leza alimwi bakulwaizyigwa kutobela bweendelezi obo.—Ba-Efeso 6:1-3.

Ino bazyali bali balikke kubikkilizyaa baabo ibakafwidwa mweenzinyina wamulukwatano inga bazyeendelezya buti zintu eezi? Kunyina makani naa mbausyi naa mbanyina, balakonzya kulomba bweendelezi bwa Jehova Leza a Jesu Kristo cacigaminina. Lyoonse Jesu wakali kwaambaula kwiinda mukubelesya nguzu zyaba Usyi alimwi azyamu Magwalo aa Leza.—Matayo 4:1-10; 7:29; Johane 5:19, 30; 8:28.

Ibbaibbele lilijisi njiisyo zinji zipandulula imapenzi aacitikila bana. Kwiinda mukuziba njiisyo eezi akuzitobela, imuzyali ulakonzya kupa lulayo lwaluyando alimwi lugwasya kubana. (Matalikilo 6:22; Tusimpi 13:20; Matayo 6:33; 1 Ba-Korinto 15:33; Ba-Filipi 4:8, 9) Alimwi bazyali balakonzya kuvwuntauzya mabbuku aakabambilwa kuyiisya bana kutegwa bazyibe lugwasyo lujanwa mukulemeka zyaamba Magwalo. *

Ibweendelezi Mumbungano ya Banakristo

“Ngooyu mwanaangu uuyandwa ngwinkondelwa, amuswiilile nguwe.” (Matayo 17:5) Aaya majwi akaambwaa Jehova Leza lwakwe, akasinizya kuti Jesu mmuntu wakali kwaambaula kwiinda munguzu zya Leza. Nzyaakaamba zililembedwe mu Makani Mabotu aaliko ngotukonzya kulanga-langa.

Kakusyeede ciindi cisyoonto buyo cakuti Jesu apiluke kujulu, wakazibya basikwiiya bakwe kuti: ‘Wapegwa bwami boonse nibuba bwakujulu nibuba bwaansi.’ (Matayo 28:18) Mbwaakali Mutwe wambungano yakwe, Jesu tanaakabikkila buyo maanu kuli basikumutobela bananike bakalaa nyika pe, mbwaanga kuzwa lyakatilwa muuya uusalala lya Pentekoste mu 33 C.E., wababelesya kabali nzila yakasimpe alimwi kabali “muzike musyomesi uucenjede.” (Matayo 24:45-47; Incito 2:1-36) Ino ncinzi ncaacita kutegwa azuzikizye zyoonse eezi akuti ayumye mbungano ya Banakristo? “Ciindi ncaakatanta kujulu . . . . wakaabila bantu zipego.” (Ba-Efeso 4:8) ‘Izipego nzyaakaabila bantu’ mbaalu Banakristo ibasalwaa muuya uusalala akupegwa bweendelezi bwakulanganya ziyandika zyakumuuya zyabasyominyina.—Incito 20:28.

Akaambo kaceeci Paulo ulaya kuti: “Kamubayeeya basolozi banu abakamuletela makani aa-Leza. Kamuyeeya mbobakali kukala balo, elyo kamwiilizya lusyomo lwabo.” Mbwaanga aaba baalumi balaitobelezya mikondo ya Jesu, masimpe ncamaanu kwiiya lusyomo lwabo. Alimwi Paulo wayungizya kuti: “Kamubaswiililisya baalu banu, mulitesye kulimbabo, [“kwiinda mukukonkela milasho yabo,” The New Testament in ciLenje] nkaambo mbabalangilila myuuya yanu, alimwi babaanga basikuyoolyaambilila lwabo beni. Amusungwaale kuti kabacita boobo cakubotelwa, citali cakuusa, nkaambo eco tacimuleteli kululama pe.”—Ba-Hebrayo 13:7, 17.

Ino ncinzi cinga cacitika ikuti naa busolozi oobu bwanyansigwa? Ibamwi mumbungano ya Banakristo bakusaanguna bakacita oobo, aboobo bakaba basiluleyo. Humenayo a Fileto balaambwa kuti bakanyonyoona lusyomo lwabamwi alimwi majwi aabo aakasankusanku ‘akasampaula Leza.’ Imakani amwi ngobakasungwaalila kwaamba ngakuti bubuke bwakalicitikide kale, kulibonya kuti bakali kwaamba bubuke bwakumuuya naa bwacikozyanyo, aboobo bakali kwaamba kuti kunyina bubuke bumbi kumbele mu Bwami bwa Leza.—2 Timoteo 2:16-18.

Ibweendelezi bwakabikkidwe bwakagwasya. Ibaalu Banakristo bakakonzya kwaalulamika mazwangaayo nkaambo mbobakali baiminizi ba Jesu Kristo, bakabelesya nguzu zyamu Magwalo. (2 Timoteo 3:16, 17) Ncimwi buyo asunu mumbungano ya Banakristo, yalo ipandululwa kuti “ngomusemu, alimwi ncecisiko calusinizyo.” (1 Timoteo 3:15) Kunyina njiisyo zyakubeja noziyoozumizigwa kunyonyoona “majwi menimeni” aakabambilwa ndiswe ngitusyoma amu Bbaibbele.—2 Timoteo 1:13, 14.

Nokuba kuti kulemeka bweendelezi kuyaabumana munyika, mbotuli Banakristo tulizi kuti bweendelezi buli kabotu mumunzi, mumukwasyi alimwi amumbungano ya Banakristo bulibikkidwe kutegwa butugwasye. Ikulemeka bweendelezi kulatugwasya kuti katupona kabotu munzila yakumubili, mumizeezo alimwi amunzila yakumuuya. Kwiinda mukulemeka akuzumina bweendelezi mbwabikkide Leza, tuyookwabililwaa beendelezi bapati—Jehova Leza alimwi a Jesu Kristo akupona kabotu mane kukabe kutamani.—Intembauzyo 119:165; Ba-Hebrayo 12:9.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 17 Amubone mabbuku aakuti Mafunso Achichepere Akufunsa—Mayankho Amene Amathandiza alimwi a Inzila Yakujana Lukkomano Mumukwasyi, oonse obile aakamwaigwa aba Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

Majwi aakwelelezya sikubala aali apeeji 5]

Ibbaibbele lilijisi makani manji ajatikizya bweendelezi bwamumukwasyi

[Cifwanikiso icili apeeji 6]

Ibazyali bali balikke balakonzya kukumbila cacigaminina bweendelezi bwa Jehova Leza alimwi a Jesu Kristo

[Zifwanikiso izili apeeji 7]

Banakristo balizi kuti bweendelezi buli kabotu mumukwasyi, mumbungano ya Banakristo alimwi amumunzi bulibikkidwe kutegwa bubagwasye

Nkotwakajana cifwanikiso icili apeeji 4]

Icifwoto cakafwotolwaa Josh Mathes, Ciyobodwe a Nkuta Mpati yaku United States