Skip to content

Skip to table of contents

Ikujana Ciindi Cakubala Akwiiya

Ikujana Ciindi Cakubala Akwiiya

Ikujana Ciindi Cakubala Akwiiya

“Amujatisye loko ciindi canu coonse, nkaambo kakuti mazuba aasunu mabi.”—BA-EFESO 5:16.

1. Nkaambo nzi ncotweelede kuceendelezya kabotu ciindi ncotujisi, alimwi ino kubelesya nkotubelesya ciindi cesu kutondezya nzi kujatikizya ndiswe?

CAAMBWA kuti, “ikusala ciindi cakucita cintu nkubamba ciindi.” Imuntu uubikka ambali ciindi cili mbocibede cakucita zintu zimwi zyeelede kucitwa kanjikanji ulajana mpindu mukubamba ciindi nkwacita. Mwami musongo Solomoni wakalemba kuti: “Zintu zyoonse zilijisi ciindi cazyo, amakani oonse aansi alijisi mazuba aao.” (Mukambausi 3:1) Toonse tujisi ciindi cakubelesya ceelene; cili kulindiswe kubona mbotucibelesya. Mbotweendelezya ciindi cakucita zintu ziyandika kapati alimwi akwaabanya ciindi cesu kutondezya ceeco ncotuyandisya kapati.—Matayo 6:21.

2. (a) Mu Mulumbe wakwe waa Cilundu, ncinzi Jesu ncaakaamba kujatikizya kuyandika kwakuzuzikizya ziyandika munzila yakumuuya? (b) Nkulilingula kuli buti ikweelede nkotuyandika kucita?

2 Tulajana ciindi cakulya alimwi akoona akaambo kakuti ezi nzintu zyakumubili ziyandika. Pele ino mbuti kujatikizya zintu zyakumuuya nzyotuyandika? Tulizyi kuti azyalo zyeelede kuzuzikizigwa. Mu Mulumbe wakwe waa Cilundu, Jesu wakati: “Bali acoolwe bacete mumuuya.” (Matayo 5:3) Nkakaambo kaako “muzike musyomesi uucenjede” lyoonse ulatuyeezya mbociyandika kujana ciindi cinji cakubala Bbaibbele acakwiiya. (Matayo 24:45) Mulizyi eci mbociyandika, pele mulakonzya kulimvwa kuti munyina ciindi cakwiiya naa kubala Bbaibbele. Ikuti naa mboobo, atulingaule nzila mbotunga twajana ciindi mubuumi bwesu cakubala Jwi lya Leza, cakubaa ciiyo cesu tobeni alimwi acakuzinzibala kuyeeya.

Ikujana Ciindi Cakubala Bbaibbele Akwiiya

3, 4. (a) Ndulayo nzi ndwaakapa mwaapostolo Paulo kujatikizya mbotweelede kubelesya ciindi ncotujisi, alimwi ino eci cijatikizya nzi? (b) Ino ncinzi ncaakali kwaamba Paulo naakatulaya ‘kujatisya loko ciindi cesu’?

3 Ikweelanaa ziindi nzyotupona, toonse tweelede kutobela majwi aamwaapostolo Paulo aakuti: “Amucenjele loko mbumweenda. Muteendi mbuli bafubafuba, pe, amweende mbuli basimaanu. Amujatisye loko ciindi canu coonse, nkaambo kakuti mazuba aasunu mabi, aboobo tamweelede kufubaala, muleelede kumvwisya mbulubede luyando lwa-Mwami.” (Ba-Efeso 5:15-17) Ee, lulayo olu lulazijatikizya mbazu zyoonse zyabukkale bwesu katuli Banakristo balyaabide, kubikilizyaa kujana ciindi cakupaila, kwiiya, kujanika kumiswaangano alimwi akutola lubazu mpotugolela mukukambauka “Makani Mabotu aa-Bwami.”—Matayo 24:14; 28:19, 20.

4 Ibanji akati kababelesi ba Jehova sunu bajisi penzi lyakujana ciindi cakubala Bbaibbele akwiiya cakusitikila mubukkale bwabo. Masimpe, kunyina notunga twayungizya woola noliba limwi kubuzuba mbotujisi, aboobo lulayo lwa Paulo lweelede kwaamba cintu cimbi. Mu Cigiliki, ikaambo kakuti “amujatisye loko ciindi canu coonse” kaamba kujana ciindi kwiinda mukuleka kucita mulimo umwi wali kucitwa. W. E. Vine mubbuku lyakwe litegwa Expository Dictionary upa bupanduluzi “bwakucibelesya kabotu ciindi coonse acoolwe cijanwa, mbwaanga kunyina nocikonzyeka kujanwa alimwi ciindi naa coolwe cainda kale.” Ino nkuukuli naa nkuuzintu nzi nkotunga twajana ciindi cakubala akwiiya Bbaibbele?

Tweelede Kulibikkila Zintu Ziyandika Kapati

5. Nkaambo nzi alimwi muunzila nzi motweelede ‘kusalulula zintu ziinda kubota’?

5 Kunze lyamilimo yakumubili njotujisi, kuli zintu zinji munzila yakumuuya nzyotweelede kubikkila maanu. Mbotuli babelesi ba Jehova balyaabide, ‘tupangikide myoyo yesu yoonse kumilimo ya-Mwami.’ (1 Ba-Korinto 15:58) Akaambo kaceeci, Paulo wakalailila Banakristo ku Filipi ‘kusalulula zintu ziinda kubota.’ (Ba-Filipi 1:10) Eci caamba kuti tweelede kubikkila maanu kuzintu ziyandika kapati. Zintu zyakumuuya lyoonse zyeelede kusaanguna nzizyo kulanganizigwa notulanganya zintu zyakumubili. (Matayo 6:31-33) Nokuba boobo, kulayandika kuzyeenzya munzila iili kabotu caboola kukuzuzikizya zyeelelo zyesu zyakumuuya. Ino mbuti mbotwaabanya ciindi kujatikizya mbazu ziindene-indene zyabukkale bwesu Bwabunakristo? Balangizi beendeenda baluula kuti akati ‘kazintu ziinda kubota’ Munakristo nzyayelede kubikkila maanu, iciiyo cesu tobeni alimwi akubala Bbaibbele takubikkilwi maanu pe pe.

6. Ncinzi kujatisya ciindi cesu coonse ncokujatikizya caboola kumulimo wakumubili naa waaŋanda?

6 Mbubwenya mbotwaiya, kujatisya loko ciindi cesu coonse kujatikizya ‘kucibelesya kabotu ciindi acoolwe coonse cijanwa.’ Aboobo, ikuti kubala Bbaibbele kwesu alimwi anzila zyesu zyakwiiya zinyina mpindu ini-ini, cilagwasya kulilingaula kabotu akubona mbotucibelesya ciindi cesu. Ikuti mulimo wesu wakumubili utumanina ciindi cesu cinji alimwi ulatulemya, tweelede kucibikka mumupailo eci kuli Jehova. (Intembauzyo 55:22) Tulakonzya kucinca mumbazu zimwi calo cikonzya kutupa ciindi ceelede cakucita zintu ziyandika kapati zijatikizya bukombi bwa Jehova, kubikkilizyaa kwiiya alimwi akubala Bbaibbele. Cali kwaambwa kuti mulimo wamwanakazi kunyina noumana. Aboobo abalo bacizi Banakristo beelede kubaa mulongo wakucita zintu ziyandika kapati alimwi akujana ziindi zigaminide zyakubala Bbaibbele akuliiya cakusitikila.

7, 8. (a) Nkuuzintu zili buti ikunga kwajanwa ciindi cakubala akwiiya? (b) Ino kulikondelezya kulaamulimo nzi, alimwi mbuti kwiibaluka makani aya mbokunga kwatugwasya kubaa mulongo wazintu ziyandika kucita uugwasya?

7 Atwaambe kuti, ibunji bwesu tulakonzya kujana ciindi cakwiiya kwiinda mukuleka kucita zintu zimwi zitagwasyi. Tulakonzya kulibuzya kuti, ‘Ncinji buti ciindi ncondibelesya kubala mamagazini aakunyika naa miteende, kulangilila mapulogilamu aa TV, kuswiilila nyimbo naa kusobana zisobano zyaavidyo? Sena ndisowa ciindi cinji kubelesya kkompyuta kwiinda ceeco ncondibelesya kubala Bbaibbele?’ Paulo waamba kuti: “Tamweelede kufubaala, muleelede kumvwisya mbulubede luyando lwa-Mwami.” (Ba-Efeso 5:17) Ikuciindizya kulangilila TV kulibonya kuti nkekaambo kapati Bakamboni banji ncobatajani ciindi ciyandika cakucita ciiyo cabo beni acakubala Bbaibbele.—Intembauzyo 101:3, 119:37, 47, 48.

8 Ibamwi balakonzya kwaamba kuti tabakonzyi kuti lyoonse kababala akuti bayandika ciindi cakulikondelezya. Nokuba kuti eci cililuzi, inga cagwasya kulingaula ciindi ncotusowa notulyookezya alimwi akuceezyanisyaa ciindi ncotubelesya mukwiiya naa kubala Bbaibbele. Mulakonzya kugambwa kapati mwabona kwiimpana kuliko. Nokuba kuti kulikondelezya akulyookezya zilayandika, zyeelede kubikkwa mubusena bweelede. Imulimo wazyo ngwakutukatalusya muzintu zyakumuuya. Ibunji bwamapulogilamu aa TV alimwi azisobano zyaavidyo zilalemya, pele kubala akwiiya Jwi lya Leza kulakatalusya alimwi kulakulwaizya.—Intembauzyo 19:7, 8.

Ibamwi Mbobajana Ciindi Cakwiiya

9. Mbubotu nzi bujanwa mukutobela malailile aakapegwa mukabbuku ka Kulingaula Magwalo Mazuba Oonse—1999?

9 Imakani mataanzi mukabbuku kamu 1999 ka Kulingaula Magwalo Mazuba Oonse aamba kuti: “Inga cagwasya kapati ikulanga-langa lugwalo lwabuzuba amakani aalusindikizya mukabbuku aaka ciindi camafwumofwumo. Muyoolimvwa mbuli kuti Jehova, Mwiiyi Mupati lyoonse ulamubusya amalailile aakwe. Mubusinsimi Jesu Kristo waambwa kuti ulagwasyigwaa malailile aa Jehova cifwumofwumo lyoonse ategwa: ‘[Jehova] ulandibusya cifumo acifumo, ulabusya matwi aangu kuti nswiilile mbuli mbubaswiilila basikwiiya.’ Malailile aali boobo akacitya kuti Jesu abe aa ‘lulimi lwabaiyide’ ikutegwa ‘azyibe kwaamba majwi aakugwasya bakatede.’ (Is. 30:20; 50:4; Mt. 11:28-30) Ikubusyilwa kululayo lwaaciindi ceelede luzwa mu Jwi lya Leza cifwumofwumo lyoonse takukamugwasyi buyo kulwana mapenzi ngomujisi pele kuyoocitya kuti mubaa ‘lulimi lwabaiyide’ kutegwa mugwasye bamwi.” *

10. Mbuti bamwi mbobajana ciindi cakubala Bbaibbele acakwiiya, alimwi nimpindu nzi nzyobajana?

10 Banakristo banji balaatobela malailile aaya kwiinda mukubala lugwalo lwabuzuba amakani aalusindikizya alimwi akwiinda mukubala Bbaibbele naa kuliiya ciindi camafwumofwumo. Kucisi ca France, mupainiya umwi uusyomeka ulabuka mafwumofwumo abuzuba akutola maminiti aali 30 kubala Bbaibbele. Ino ncinzi camugwasya mucizi oyu kuzumanana kucita boobo kwamyaka minji? Waamba kuti: “Ndilakulwaizigwa kapati alimwi ndilazumanana kutobela mulongo wangu waciindi cakubala ziyume zitete!” Kufwumbwa naa nciindi nzi ncotusala, icintu ciyandika kapati nkuzumanana kuciindi eco. René Mica, walo wabeleka mulimo wabupainiya kwamyaka yiinda ku 40 mu Europe alimwi aku North Africa, waamba kuti: “Kuzwa mu 1950, ali makanzaangu aakubala Bbaibbele lyoonse mbolibede amwaka, cintu ncindacita lino kwaziindi zili 49. Ndilimvwa kuti eci ncintu ciyandika kapati ikutegwa ndizumanane acilongwe cangu cibotu a Mulengi wangu. Ikuzinzibala kuyeeya Jwi lya Leza kulandigwasya kubuteelela kapati bululami bwa Jehova alimwi abube bwakwe bumbi alimwi eci candipa nguzu kapati.” *

“Zilyo . . . Kuciindi Ceelede”

11, 12. (a) “[N]zilyo” nzi zyakumuuya izyaabilwaa “mubanzi . . . uusyomekede”? (b) Mbuti “zilyo” ezi mbozyaabilwa aciindi ceelede?

11 Mbubwenya ikulya zyakulya lyoonse mbokuyaka mubili, akwalo kujana ciindi cakwiiya akubala Bbaibbele lyoonse kulayandika kuyaka mubili munzila yakumuuya. Mu Makani Mabotu aa Luka, tubala majwi aa Jesu aakuti: “Nguuli mubanzi uuzi uusyomekede, simalelaakwe ngwazoobika kubana bakwe, kuti abaabile zilyo zyabo kuciindi ceelede?” (Luka 12:42) Kwamyaka yiinda ku 120 lino, ‘zilyo zyakumuuya zyaaciindi ceelede’ zyapegwa mu Ngazi Yamulindizi, alimwi amumabbuku aagwasya kwiiya Bbaibbele aambi.

12 Amukabikkile maanu kaambo kakuti “kuciindi ceelede.” Aciindi ceelede “Mwiiyi” wesu Mupati Jehova kwiinda mu Mwanaakwe alimwi aciinga camuzike wasololela bantu bakwe mumakani aabukombi alimwi aabukkale. Cali mbuli kuti antoomwe tuteelela jwi lyaamba kuti: “Njeeyi inzila, amweende mulinjiyo, kufumbwa ciindi nimuleya nikuba kululyo nikuba kulumwensi.” (Isaya 30:20, 21) Alimwi ibantu nobalibala cakusitikila Bbaibbele alimwi amabbuku oonse aagwasya kwiiya Bbaibbele, lyoonse inga balimvwa kuti mizeezo yoonse yaambwa mulindilyo igamikidwe kuli mbabo. Inzya, lulayo lwabunaleza abusolozi ziyootucitikila aciindi ceelede, calo ciyootugwasya kukazya masunko naa ikutugwasya kusala zintu cabusongo.

Amube Aanzila Zibotu Zyakulya

13. Ninzila nzi zimwi zitagwasyi zyakulya kwakumuuya?

13 Ikutegwa tugwasigwe kapati kuzwa “[ku]zilyo” izyaabilwa aciindi ceelede, tweelede kubaa nzila zibotu zyakulya. Cilayandika ikubaa bubambe bwalyoonse bwakubala Bbaibbele akubaa ciiyo cesu tobeni alimwi akucitobela kapati ciindi eci. Sena mulaa nzila zibotu zyakulya kwakumuuya alimwi aciindi cakwiiya kwanu nobeni cisitikide lyoonse? Ambweni inga mwiile kubala buyo atala-tala nomubala makani ngotwabambilwa kabotu-kabotu, ikwaalya bwiimvwi nokuba kutazilida limwi buya zyakulya zimwi? Inzila zyakulya kwakumuuya izitali kabotu zyapa kuti bamwi bakompame mulusyomo—alimwi bamwi mane kuti bawe buya.—1 Timoteo 1:19; 4:15, 16.

14. Nkaambo nzi ncocigwasya ikubikkila maanu mukwiiya makani ngotuzyi kale?

14 Bamwi balakonzya kulimvwa kuti balizizi kale njiisyo zipati alimwi akuti tazili zibalo zyoonse izijisi makani mapya. Aboobo, ikubaa ciindi cigaminide buya cakwiiya alimwi akujanika kumiswaangano takuyandiki pe. Pele Bbaibbele litondezya kuti tweelede kwiibalusigwa zintu nzyotwakaiya kale. (Intembauzyo 119:95, 99; 2 Petro 3:1; Juda 5) Mbubwenya sikujika mubotu mbwatyolooda zintu ziyandika lyoonse munzila zibotu ziindene-indene, iciinga camuzike caabila zyakulya zyakumuuya zigwasya munzila zinji kapati. Nomuba muzibalo zyaamba makani aayindulukwa-indulukwa kapati, kuli twaambo tubotu kapati ntotuteelede kwiindwa pe. Ikasimpe nkakuti, impindu njotujana muzintu nzyotubala ikapati iyeeme aciindi ncotutola akusolekesya nkotucita mukwiiya oko.

Impindu Zyakumuuya Izijanwa Mukubala Akwiiya

15. Mbuti kubala akwiiya Bbaibbele mbokutugwasya kuba babelesi bacizyi kupandulula Jwi lya Leza?

15 Impindu nzyotujana notubala akwiiya Bbaibbele nzinji kapati. Tulagwasigwa kutobelesya mukuli wesu uuyandika akati kamikuli ya Bunakristo nkokuti umwi aumwi wandiswe abe “simulimo uutakwe cintu cimuusya insoni, uupandulula makani aalusinizyo mbukweelede.” (2 Timoteo 2:15) Mbotuzumanana kubala akwiiya Bbaibbele, ayalo mizeezo yesu iyoozula mizeezo ya Leza. Aboobo mbubwenya mbuli Paulo, tuyookonzya ‘kubandika abantu makani aamu Magwalo, kupandulula akubatondezya zilembedwe’ kujatikizya kasimpe kamakanze aa Jehova kataliboteli. (Incito 17:2, 3) Iluzibo lwesu lwakuyiisya luyooyungizigwa alimwi amibandi yesu, makani esu alimwi alulayo luyooba loolo lukulwaizya munzila yakumuuya.—Tusimpi 1:5.

16. Muunzila nzi zigaminide motugwasyigwa kwiinda mukubala akwiiya Jwi lya Leza?

16 Kunze lyaboobo, iciindi cibelesegwa kulingaula Jwi lya Leza ciyootugwasya kubweendelanya kabotu buumi bwesu munzila zya Jehova. (Intembauzyo 25:4; 119:9, 10; Tusimpi 6:20-23) Kuyooyumya bube bwesu bwakumuuya mbuli kulicesya, kusyomeka alimwi alukkomano. (Deuteronomo 17:19, 20; Ciyubunuzyo 1:3) Notubelesya luzibo ndotujana mukubala akwiiya Bbaibbele, imuuya wa Leza uusalala ulatweendelezya kabotu-kabotu mubukkale bwesu, calo cipa kuti tuzyale micelo minji yamuuya muzintu zyoonse nzyotucita.—Ba-Galatiya 5:22, 23.

17. Mbuti bunji bwaciindi alimwi alugwasyo ndotujana mukubala akwiiya Bbaibbele nkotucita mbokuswaangene acilongwe cesu a Jehova?

17 Iciyandika kwiinda ncakuti, iciindi cakwiiya Jwi lya Leza cijanwa kuzwa kuzintu zimbi ikutegwa cikatuletele mpindu zinji caboola kucilongwe cesu a Leza. Paulo wakapaila kuti Banakristonyina ‘bazuzigwe aluzibo lwakuziba makanze aa Leza mbwaabede, akuba abusongo bunji bwakumvwisya makani aamuuya, kuti beende munzila iielede cakubotezya Jehova muziyanza zyoonse.’ (Ba-Kolose 1:9, 10) Mbubwenya buyo, ikutegwa ‘tweende munzila iielede cakubotezya Jehova,’ tweelede ‘kuzula luzibo lwini-lwini akuba abusongo bunji bwakumvwisya makani aakumuuya.’ Aboobo, ikujana cilongezyo ca Jehova alimwi akukkomaninwa anguwe kuyeeme kapati aabunji bwaziindi alugwasyo ndotujana mukubala alimwi akwiiya Bbaibbele nkotucita.

18. Nzilongezyo nzi nzyotunga twajana ikuti twatobela majwi aa Jesu aalembedwe kuli Johane 17:3?

18 “Mboobu buumi ubutamani, kuti bazibe nduwe, Leza mwini-mwini, ooli olike, ayooyo ngookatuma, nguwenya Jesu Kristo.” (Johane 17:3) Olu ndugwalo lumwi akati kaamwi ilubelesegwa kapati a Bakamboni ba Jehova nobagwasya bamwi kuzyiba mbokuyandika kwiiya Jwi lya Leza. Masimpe, toonse tulayandika kapati kucita oobo. Ibulangizi bwesu bwakupona kukabe kutamani buyeeme aakuyaambele muluzibo lwesu kujatikizya Jehova a Mwanaakwe, Jesu Kristo. Amweezeezye buyo ncocaamba eco. Ikwiiya makani aajatikizya Jehova takukamani pe—alimwi kunooli kwiiya kujatikizya nguwe kukabe kutamani!—Mukambausi 3:11; Ba-Roma 11:33.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 9 Kakamwaigwa aba Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania.

^ munc. 10 Amubone cibalo cakuti “Pamene Amaliwerenga ndi Mmene Amapindulira,” cakamwaigwa mu Ngazi Yamulindizi yamu Chichewa yamu May 1, 1995 amapeeji 20-1.

Mibuzyo Yakwiinduluka

• Ncinzi citondezyegwa kujatikizya mbotubelesya ciindi cesu?

• Nkuumilimo ili buti nkotukonzya kujana ciindi cakubala akwiiya Bbaibbele?

• Nkaambo nzi ncotweelede kuzibikkila maanu nzila nzyotubelesya mukulya kwakumuuya?

• Nimpindu nzi zijanwa mukubala alimwi akwiiya Magwalo?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Zifwanikiso izili apeeji 30, 31]

Ikubala akwiiya Bbaibbele lyoonse kuyootugwasya ‘kupandulula makani aalusinizyo mbukweelede’

[Zifwanikiso izili apeeji 32]

Ikwiiyendelezya kabotu milimo iimbi neliba leelyo notujisi bubi azintu zyakumuuya kuyootujanya mpindu zinji