Skip to content

Skip to table of contents

Ikwiiya—kulaampindu Alimwi Kulakkomanisya

Ikwiiya—kulaampindu Alimwi Kulakkomanisya

Ikwiiya—kulaampindu Alimwi Kulakkomanisya

“Na wabuyandaula . . . , [uyoolu]jana luzibo lwa-Leza.”—TUSIMPI 2:4, 5.

1. Mbuti ikubala mbokunga kwatukkomanisya ciindi cakulyookezya?

IBUNJI bwabantu babalila buyo kulikondelezya. Ikuti ncobabala kacili kabotu, ikubala kulakonzya kuba cintu cikatalusya kapati. Kunze lyapulogilamu yakubala Bbaibbele lyoonse, Banakristo bamwi bajana lukkomano kapati mukubala cakusotauka mumabbuku aa Intembauzyo, Tusimpi, zibalo zyamu Makani Mabotu naa zibeela zimbi zyamu Bbaibbele. Ibubotu bwamwaambo wakabelesyegwa atwaambo tuli mumo zilabakkomanisya kapati. Nobalyookezya, bamwi basala kubala Yearbook of Jehovah’s Witnesses, imagazini ya Awake!, imakani aaluula buumi bwabantu bamwi mumagazini eyi naa makani aalembedwe aamba makani aakaindi, bupange bwazilenge alimwi aziiyo zyazilengwaleza zimbi.

2, 3. (a) Muunzila nzi imakani aakumuuya mayumu mbwaanga akozyanisigwaa zilyo ziyumu? (b) Ino kwiiya kujatikizya nzi?

2 Nokuba kuti kubalila kulikondelezya inga kwaba nzila imwi yakulyookezya, ikwiiya kuyandika kubelesya mizeezo. Haabusongo waku England wazina lya Francis Bacon wakalemba kuti: “Imabbuku amwi ayelede kulabilwa buyo, aamwi ayelede kumenwa alimwi aambi ayelede kutafwunwa buya akugaigwa.” Masimpe, Ibbaibbele lili mucibeela camamanino. Imwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Eno tulijisi makani manjimanji aakwaamba aanguwe, [Kristo, mbuli mbwaakali kwiimininwaa Mwami alimwi Mupaizi Melkisideke] alimwi nciyumu kwaapandulula mbomuli akazilukwa. . . . Anu zilyo ziyumu nzyabantu bakakomena, nkokuti nzyabaabo abali amiyeeyo iyakaiisigwa kusala cibotu ecibi.” (Ba-Hebrayo 5:11, 14) Zilyo ziyumu zyeelede kutafwunwa kazitanamenwa akugaigwa mwida. Imakani aakumuuya mayumu ayandika kutelaika kaatana kubikkwa mumizeezo akuyobolwa.

3 Ibbuku lipandulula majwi lyaamba “kwiiya” kuti “ninzila yakubelesya mizeezo ikutegwa muntu ajane luzibo naa kuteelela kwiinda mukubala, kuvwuntauzya naa zintu zimbi buyo.” Aboobo eci caamba kuti nzinji zijatikizidwe kunze lyakubala buyo kwaatala-tala, naa ambweni kweenga mabala mbotuyaabubalila. Ikwiiya mmulimo, nkubelesya bongo alimwi amiyeeyo. Pele nokuba kuti ikwiiya kuyandika kusolekesya kapati, eci tacaambi kuti takukonzyi kukkomanisya.

Ikucitya Kuti Kwiiya Cibe Cintu Cikkomanisya

4. Kweelana asintembauzyo, mbuti kwiiya Jwi lya Leza mbokunga kwaba kooko ikukatalusya alimwi kulaampindu?

4 Ikubala alimwi akwiiya Jwi lya Leza kulakonzya kukatalusya alimwi akukulwaizya kapati. Sintembauzyo wakati: “Mulao wa-Jehova ulilondokede, ulabusya muuya; bukamboni bwa-Jehova bulasyomeka, bulasongwaazya batezi. Milao ya-Jehova ililuleme, ilatangaazya moyo; milumbe ya-Jehova ilasalala, ilamunikila meso.” (Intembauzyo 19:7, 8) Milawo ya Jehova aziyeezyo zilatukatalusya, zikulwaizya bukkale bwesu munzila yakumuuya, zitupa lukkomano mumoyo alimwi zipa kuti meso esu amunikilwe kabotu amakanze aa Jehova aataliboteli. Takuliboteli kaka kucita boobo!

5. Muunzila nzi ikwiiya mokunga kwatuletela lukkomano lunji?

5 Eelyo notujana mpindu mumulimo ngotucita, tulaukkomanina kuucita. Aboobo, ikutegwa kwiiya cibe cintu cikkomanisya, tweelede kufwambaana kubelesya luzibo ndotujana. Jakobo wakalemba kuti: “Uusondela mumulao mulondosi wabulubusi, akukakatila kulinguwo, mbwaatali sikuswiilila amatwi buyo uuluba pele sikumana mulimo, ngonguwe uuti longezegwe mukucita kwakwe.” (Jakobo 1:25) Ikufwambaana kubelesya twaambo ntotwiiya kulakatalusya kapati. Ikuvwuntauzya kumwi katujisi mbaakani imwi yakwiingula mubuzyo ngotwaabuzigwa mumulimo wesu wakukambauka naa wakuyiisya akwalo kuyootuletela lukkomano lunji.

Ikuyandisisya Jwi lya Leza

6. Ino mulembi wa Intembauzyo 119 wakakutondezya buti kuyandisisya kwakwe kwa Jwi lya Jehova?

6 Iwakaimba Intembauzyo 119 uulangilwa kuti ngu Hezekiya mwanaa Mwami imwana-mwana, wakatondezya kuyandisisya nkwaakajisi kujwi lya Jehova. Mumwaambo wakweema, wakati: “Ndakondelwa imbeta zyako, nsilubi majwi aako. Milumbe yako njindibotezya . . . Ilandikondezya milazyo yako, njenjandisya. Luzyalo lwako lundisikile, kuti mpone, nkaambo mulao wako ngunjandisya. Ndisukeme lufutuko lwako, O Jehova; mulao wako ndauyandisya loko.”—Intembauzyo 119:16, 24, 47, 77, 174.

7, 8. (a) Kweelana abbuku limwi lyabupanduluzi, ino caamba nzi ‘kuyandisya’ Jwi lya Leza? (b) Mbuti mbotunga twatondezya kuti tulaliyandisya Jwi lya Jehova? (c) Mbuti Ezara mbwaakalibambila katanabala Mulawo wa Jehova?

7 Kalipandulula bbala lyakasandululwa kuti ‘kuyandisya’ ku Intembauzyo 119, ibbuku limwi lipandulula majwi aa Magwalo aa Cihebrayo lyaamba kuti: “Ikubelesegwa nkolyabelesegwa mukapango 16 kuleelene [amajwi maciti] aamba kukondwa . . . alimwi akuzinzibala kuyeeya . . . Imulongo utobelene boobu: amukondwe, amuzinzibale kuyeeya, amukkomanine . . . Ooku kukkala mubusena bomwe kwamabala aya kulakonzya kakwaamba kuti ikutelaika kugaminide nenzila umwi mwakonzya kulikkomanina jwi lya Yahweh. . . . Ibupanduluzi bulajatikizyaa kutondezya zili mumoyo.” *

8 Inzya, luyando ndotujisi ku Jwi lya Jehova lweelede kuzwa mumoyo wesu, imuli kukulwaizya kwakucita ncotuyeeya. Tweelede kukkomanina kutelaikaa zibalo zimwi nzyotwazwaa kubala. Tweelede kwiitelaika kapati miyeeyo yakumuuya iikatazya, ikwiibikkila maanu kapati alimwi akuzinzibala kuyeeya aalinjiyo. Eci ciyandika kuzinzibala kuyeeya kapati alimwi amupailo. Mbubwenya mbuli Ezara, tweelede kupangika myoyo yesu kukubala akwiiya Jwi lya Leza. Kujatikizya nguwe, kulembedwe kuti: “Ezara wakapangika moyo wakwe kukuyandaula mulao wa-Jehova, akuucita, akukwiisya ba-Israyeli milazyo ambeta.” (Ezara 7:10) Amubone mbazu zyotatwe zyamakanze aa Ezara aakupangika moyo wakwe: kwiiya, kubelesya nzyabala mubukkale bwakwe alimwi akuyiisya bamwi. Tweelede kucitobela cikozyanyo cakwe.

Ikwiiya Kacili Cibeela Cabukombi

9, 10. (a) Muunzila nzi sintembauzyo mwaakayeeya Jwi lya Jehova? (b) Ncinzi ncolyaamba ibbala lya Cihebrayo icciti lisanduludwe kuti ‘kuyeeya’? (c) Nkaambo nzi ncociyandika kubona kwiiya Bbaibbele kuba “bukombi”?

9 Sintembauzyo waamba kuti wakaibikkila maanu milawo amilazyo alimwi aziyeezyo zya Jehova. Wiimba kuti: “Njooyeeya milazyo yako, akubika moyo wangu kunzila zyako . . . Njoosumpula maanza aangu kumilazyo yako njenjandisya. Njooyeeya imbeta zyako. Nduuyandisya loko mulao wako! Nduuyeeya buzuba boonse! Ndijisi luzibo kwiinda baiyi bangu boonse, nkaambo nja buyeeya milumbe yako.” (Intembauzyo 119:15, 48, 97, 99) Ino ‘kuyeeya’ Jwi lya Jehova kucitwaa muntu kwaamba nzi?

10 Ibbala lya Cihebrayo icciti lyakasandululwa kuti ‘kuyeeya’ alyalo lyaamba “kuzinzibala kuyeeya, kutelaika,” “kugulungana kuyeeya makani amwi mumizeezo.” “Lilabelesegwa muntu natelaika cakaumuumu aamilimo ya Leza . . . alimwi aajwi lya Leza.” (Theological Wordbook of the Old Testament) Ibbala lyakuti “miyeeyo” inga lyaamba “kuzinzibala kwasintembauzyo,” “ikwiiya akaambo kakuyanda” mulawo wa Leza “kabuli bukombi.” Ikubona kwiiya Jwi lya Leza kuba cibeela cabukombi bwesu kutondezya mbotukubikkila maanu. Aboobo kweelede kucitwa kabotu-kabotu alimwi kwiinda mukubelesya mupailo. Kwiiya ncibeela cabukombi bwesu alimwi kulacitwa kutegwa bukombi bwesu buyaambele.

Ikuvwuntauzya mu Jwi lya Leza

11. Mbuti Jehova mbwayubununa miyeeyo yakumuuya iikatazya mubantu bakwe?

11 Cakulombozya kwakuyoowa, sitembauzyo wakakankamuka ulaamba: “Ma! Ilagambya milimo yako, O Jehova! Miyeeyo yako ilayoosya!” (Intembauzyo 92:5) Alimwi imwaapostolo Paulo wakaamba zya “makani malamfu aabulondo bwa-Leza,” imiyeeyo iikatazya kumvwa Jehova njayubulula kubantu bakwe kwiinda mu “Muuya wakwe” uubeleka kuli bamuciinga camuzike musyomesi uucenjede. (1 Ba-Korinto 2:10; Matayo 24:45) Icabusungu, iciinga camuzike cilaabila zyakulya zyakumuuya zikkwene kuli boonse—“mukupa” kubapya pele “zilyo ziyumu” ‘kubantu basimide.’—Ba-Hebrayo 5:11-14.

12. Amupe cikozyanyo ‘camakani malamfwu aabulondo bwa Leza’ aapandululwaa ciinga camuzike.

12 Ikutegwa twaateelele ayo ‘makani malamfwu aabulondo bwa-Leza,’ kuyandika kwiiya kwiinda mukubelesya nguzu zyamupailo alimwi akutelaika kapati aa Jwi lyakwe. Mucikozyanyo, kuli makani mabotu kapati aakamwaigwa aatondezya Jehova mbwanga aciindi comwe waba muntu uubeteka cakululama alimwi silubomba. Ikuba silubomba kwakwe takucesyi kubeteka cabululami bwakwe; muciindi caboobo, lubomba lwa Leza ncitondezyo cakubeteka kwa Leza kululeme alimwi aluyando lwakwe. Nabeteka sizibi, cakusaanguna Jehova ulalanga-langa naa inga cakonzyeka kutondezya lubomba kwiinda mucituuzyo cacinunuzyo ca Mwanaakwe. Ikuti sizibi teempwi naa wazanga, Leza ulazumizya lubeta lwabululami kuti lubeleke kakunyina lubomba. Munzila ili yoonse, ulasyomeka kunjiisyo zyakwe zisumpukide kapati. * (Ba-Roma 3:21-26) “Ha! muli bulondo buteeli mubusongo bwa-Leza”!—Ba-Roma 11:33.

13. Mbuti mbotunga twatondezya kulumba ‘kumweelwe’ watwaambo twakasimpe kakumuuya wayubununwa kuzoosika sunu?

13 Mbubwenya mbuli sintembauzyo, tulakkomana kapati kuzyiba kuti Jehova ulatwaambila miyeeyo yakwe minji. Davida wakalemba kuti: “Miyeeyo yako ilayandika kulindime, O Leza! Mweelwe wayo mupati loko! Na ndibala, minji kwiinda museye.” (Intembauzyo 139:17, 18) Nokuba kuti luzibo lwesu sunu ncibeela buyo ciniini camiyeeyo iitabaliki ya Jehova njanooyubununa mane kukabe kutamani, tulaulumba kapati “mweelwe” watwaambo twakasimpe kakumuuya kabotu ngwaayubununa kuzikusika sunu alimwi akuvwuntauzya kapati mumweelwe oyo naa makani aambwa mu Jwi lya Leza.—Intembauzyo 119:160.

Kusolekesya Azibelesyo Zigwasya Ziyandika

14. Mbuti bbuku lya Tusimpi 2:1-6 mbolitondezya kuyandika kwakusoleka mukwiiya Jwi lya Leza?

14 Ikusitikila kwiiya Bbaibbele kuyandika kusolekesya. Ikaambo aka kalalibonya kabotu-kabotu notubala kabotu-kabotu ibbuku lya Tusimpi 2:1-6. Amubone mabala maciti ngaakabelesya Mwami Solomoni kutegwa atondezye mbokuyandika kusolekesya kujana luzibo lwa Leza, busongo alimwi abupampu. Wakalemba kuti: “Mwanaangu, na watambula majwi aangu, akubamba kabotu malailile aangu, na wacenjeka kutwi kwako kubusongo, akubika moyo wako kukumvwisya makani, na walilila kumvwa, akoongolola kuti ube amaanu, na wabuyandaula mbuli insiliva, akubulangaula mbuli zintu ziyandika zisisidwe, ncobeni uyoomvwa kuyoowa Jehova, akujana luzibo lwa-Leza. Nkaambo Jehova ulaabila busongo; mumulomo wakwe mulazwa luzibo abusongo.” Inzya, ikwiiya kulaampindu kuyandika kuvwuntauzya, mbuli kuyandaula zintu ziyandika zisisidwe.

15. Ncikozyanyo nzi camu Bbaibbele citondezya mbokuyandika kubaa nzila zyakwiiya zigwasya?

15 Ikwiiya munzila yakumuuya kulaampindu akwalo kuyandika nzila zibotu zyakwiiya. Solomoni wakalemba kuti: “Na kaleba kafumpya, alimwi muntu takanoni, uleelede kubika inguzu azimwi.” (Mukambausi 10:10) Ikuti mubelesi wabelesya kaleba kafwumpide naa ikuti tanaakabelesya kabotu, uyooile kumanizya nguzu zyakwe, aboobo mulimo wakwe taunoolondokede pe. Mbubwenya buyo, ilugwasyo lujanwa kuciindi cibelesegwa kwiiya lulakonzya kwiimpana kapati, kweelanaa nzila zyesu nzyotubelesya mukwiiya. Inzila zigwasya kapati mbotunga twayaambele mukwiiya kwesu zilakonzya kujanwa mu Ciiyo 7 cabbuku lyakuti Bukhu Lolangiza la Sukulu Yateokratiki. *

16. Ninzila nzi zigwasya zyapegwa izinga zyatugwasya notubala cakuvwuntauzya?

16 Haazibwene mumulimo umwi natalika mulimo wakwe, ulandandamika zibelesyo nzyatiibelesye. Ncimwi buyo, notutalika kubala tweelede kusala aashelufwu yesu yamabbuku izibelesyo nzyotuyandika. Mbwaanga tulizyi kuti kwiiya mmulimo buya alimwi kuyandika kutelaika kapati mumizeezo, cilagwasya ikukkala kabotu aawo mpotubede. Ikuti katuyanda kuti tutooni, ikukkala acuuno kumbalaa tafwule naa desiki kulakonzya kugwasya kwiinda kulala mubulo naa kukkala acuuno ca sofa. Twamana kubikkila maanu kwaciindi cili mbocibede, inga kwayandika kulyoolola asyoonto naa kuunkaanze kuyooumwa muuwo.

17, 18. Amupe zikozyanyo mbomunga mwabelesya zibelesyo zyakwiiya zibotu nzyomujisi.

17 Tulaa mabbuku manji mabotu kapati aagwasya kwiiya. Icipati akati kayaaya ndi Bbaibbele lya New World Translation ono lijanika mbolizulwa naa muzibeela mumyaambo iili 37. Ibbaibbele libelesyegwa lyoonse lya New World Translation lilijisi magwalo aambi akati kamapeeji alimwi acibeela citegwa “Table of the Books of the Bible” cipa izina lyamulembi wabbuku limwi alimwi, ibusena nkolyakalembelwa alimwi aciindi cakatolwa. Alimwi lilijisi mulongo wamabala aabelesedwe mu Bbaibbele, mapepa aamamanino aapandulula makani amwi alimwi amamaapu. Mumyaambo imwi, Ibbaibbele eli lilasimbwa munsaizi mpati yiitwa kuti Reference Bible. Lilizijisi zibeela zyoonse ezi zyaambwa atalaawa alimwi amakani aambi manji kubikkilizyaa tugwalo twakunsi tunji, alimwi aalo abikkidwe mumulongo kumapeeji aakumamanino. Sena mulazibelesya zibelesyo ziliko mumwaambo wanu ikutegwa mugwasigwe kuvwuntauzya mumakani malamfwu aa Jwi lya Leza?

18 Icibelesyo cimbi cigwasya kapati ndibbuku lipandulula Bbaibbele lyamavolyumu obile litegwa Insight on the Scriptures. Ikuti kamulijisi ibbuku eli alimwi kamukonzya kubala akuteelela Cingisi, lyeelede kuba cibelesyo ncomweelede kunoobelesya lyoonse nomubala. Liyoomupa makani oonse aajatikizya twaambo twamu Bbaibbele. Acimbi cibelesyo cigwasya ndibbuku litegwa “All Scripture Is Inspired of God and Beneficial.” Nomutalika kubala bbuku lyamu Bbaibbele lipya, cilagwasya kulingaula ciiyo cabbuku elyo mubbuku lya “All Scripture” ikutegwa mujane makani aabusena obo ambwaakacitika, kubikkilizyaa kufwiinsya kwamakani aali mubbuku lyamu Bbaibbele elyo alimwi ambwaatugwasya. Icibelesyo cimbi cakayungizigwa calino-lino awa kuzibelesyo zinji zisimbidwe mumabbuku ncibelesyo caakkompyuta citegwa Watchtower Library, ono cijanika mumyaambo iili fwuka.

19. (a) Nkaambo nzi Jehova ncaatupa zibelesyo zibotu zyakwiiya Bbaibbele? (b) Ncinzi ciyandika kutegwa tube aanzila zyakubala akwiiya Bbaibbele zigwasya?

19 Jehova watupa zibelesyo ezi zyoonse kwiinda “[mu]muzike musyomesi uucenjede” kutegwa babelesi bakwe anyika bagwasigwe ‘kuyandaula akujana luzibo lwa Leza.’ (Tusimpi 2:4, 5) Ikubaa zilengwa zyakubala zibotu kutugwasya kubaa luzibo lunji kujatikizya Jehova alimwi akubaa cilongwe cibotu anguwe. (Intembauzyo 63:1-8) Inzya, ikwiiya mmulimo, pele mmulimo uukkomanisya alimwi uulaampindu. Pele citola ciindi cilamfwu alimwi ambweni muli mukuyeeya kuti, ‘Ino ciindi inga ndacijana kuli cakuti ndibikkile maanu kapati kukubala Bbaibbele akubala kwaciiyo cangu ndemwini?’ Icibeela eci cilalangwa-langwa mucibalo camamanino mumulongo oyu.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 7 New International Dictionary of Old Testament Theology & Exegesis, Volyumu 4 amapeeji 205-7.

^ munc. 12 Amubone Ngazi Yamulindizi yamu August 1, 1998, peeji 28, muncali 7. Kaili mbaakani yakwiiya Bbaibbele, ambweni inga mwayanda kuziinduluka zibalo zyakwiiya zyoonse zyobile mumagazini eyi alimwi azibalo zyakuti “Justice,” “Mercy,” alimwi a “Righteousness” mubbuku lipandulula Bbaibbele lya Insight on the Scriptures, lyakamwaigwa aba Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.

^ munc. 15 Lyakamwaigwa aba Watchtower Bible and Tract of New York, Inc. Imalailile aambi mabotu aajatikizya nzila zyakwiiya alakonzya kujanwa mumamagazini aa Ngazi Yamulindizi aamu Chichewa aaya aatobela: August 15, 1993 amapeeji 13-17; May 15, 1986 amapeeji 19-20.

Mibuzyo Yakwiinduluka

• Mbuti mbotunga twapa kuti ciiyo cesu tobeni cibe cintu cikatalusya alimwi cilaampindu?

• Mbuti mbotunga twatondezya kuti ‘tulaliyandisya’ alimwi ‘akuliyeeya’ Jwi lya Jehova mbubwenya mbwaakacita sintembauzyo?

• Mbuti bbuku lya Tusimpi 2:1-6 mbolitondezya mbociyandika kapati kusolekesya notwiiya Jwi lya Leza?

• Nzibelesyo nzi zibotu zigwasya kwiiya nzyaatwaabila Jehova?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 23]

Kutelaika alimwi amupailo zilatugwasya kubaa luyandisisyo lwa Jwi lya Leza

[Zifwanikiso izili apeeji 26]

Sena mulazibelesya kabotu zibelesyo ziliko zigwasya kuvwuntauzya mu Jwi lya Leza?