Skip to content

Skip to table of contents

Sena Kulilemeka Kujanika mu Bbaibbele Nkokwiinda Kubota?

Sena Kulilemeka Kujanika mu Bbaibbele Nkokwiinda Kubota?

Sena Kulilemeka Kujanika mu Bbaibbele Nkokwiinda Kubota?

“ICIINGA cabantu ciyandika zyeelelo zibotu zikonzya kupa lukwabililo abusolozi bweelede kuli boonse bali mumo.” Mbwaakaamba obo mulombwana waku Germany umwi uujisi luzibo mukulemba alimwi akumwaya makani aacipekupeku. Masimpe eco ncamaanu. Ikutegwa ciinga cabantu cibe ceeco cikkalikene alimwi cizwidilila, ibantu beelede kubaa zyeelelo zigaminide zikkomaninwaa boonse zitondezya ciluzi acitaluzi alimwi acibotu acibi. Imubuzyo ngwakuti: Ino nzyeelelo nzi ziinda kubota kuciinga alimwi akubantu bali mumo?

Ikuti zyeelelo zyakulilemeka zili mu Bbaibbele nzezyeelede kutobelwa, nkokuti zyilakozya kubagwasya bantu kuba baabo basitikide alimwi bapona buumi bwalukkomano. Ikuti naa bazumanana kuzitobela, balakonzya kubamba ciinga cabantu batobela kulilemeka ooku ibakkomene alimwi basitikide. Sena mbocibede oobu? Lino atulange-lange tubone Bbaibbele ncolyaamba kutwaambo otu tupati tobile: kusyomeka mulukwatano alimwi amubukkale bwabuzubaa buzuba.

Amukakatile Kumweenzinyoko Wamulukwatano

Naakamana kulenga Adamu Mulengi wesu wakazoolenga Eva kutegwa abe amweenzinyina. Lukamantano lwabo lwakali lukwatano lwakusaanguna alimwi kwakeelede kuti kakuliko kukabe kutamani. Leza wakati: “Nkaambo kako mwaalumi uleelede kusia wisi abanyina akukakatila kumwanakazi wakwe.” Nokwakainda myaka iili 4,000, Jesu Kristo wakaciindulula ceelelo eci camulukwatano kuli basikumutobela bakwe boonse. Kunze lyaboobo, wakakasya koonana kwabantu batakwetene.—Matalikilo 1:27, 28; 2:24; Matayo 5:27-30; 19:5.

Ibbaibbele lyaamba kuti, zintu zipati zikonzya kuleta lukkomano kuli banabukwetene nduyando alimwi akulemekana. Imulumi mbwali ngomutwe waŋanda, weelede kutondezya luyando lwini-lwini kumukaintu wakwe kwiinda mukubikkila maanu kuzintu zikkomanisya mukaintu wakwe. Weelede ‘kukkala kabotu’ anguwe alimwi teelede ‘kumuguntaika’ pe. Mukaintu weelede kuti “alemye” mulumi wakwe. Ikuti naa banabukwetene bazitobela njiisyo eezi, bunji bwamapenzi aamulukwatano alakonzya kutantamukwa nokuba kumanizigwa. Mulumi uyooyanda kukakatila kumukaintu wakwe alimwi awalo mukaintu kumulumaakwe.—1 Petro 3:1-7; Ba-Kolose 3:18, 19; Ba-Efeso 5:22-33.

Sena ceelelo camu Bbaibbele cakukakatila kusyomeka kumweenzinyoko wamulukwatano cilakonzya kuleta lukkomano mulukwatano? Lino amulange-lange cakajanika mubuvwuntauzi bwakacitwa ku Germany. Bantu bakabuzigwa kujatikizya mbazu ziyandika kapati kulukwatano lubotu. Icintu cipati cakaambwa akati kambazu ziyandika nkusyomeka kwabanabukwetene. Sena tamuzumini kuti bantu bakwetene balakkomana kapati ikuti naa kabazi kuti mweenzinyina wamulukwatano ulasyomeka?

Ino Kuti naa Kwaba Mapenzi?

Ino kuti naa mulumi amukaintu batalika kukazyanya? Ino kuti luyandano lwabo lwamana? Sena mubukkale buli boobo inga tiicainda kubota kulekana buyo? Antela sena ceelelo ca Bbaibbele cakukakatila kumweenzinyoko wamulukwatano cakusyomeka inga kaciciyandika?

Balembi ba Bbaibbele bakalizi kuti boonse banabukwetene bayoobaa mapenzi akaambo kakutalondoka. (1 Ba-Korinto 7:28) Nokuba boobo, banabukwetene batobela zyeelelo zyakulilemeka zijanika mu Bbaibbele balasoleka kulekelelana akubulwana caantoomwe buyumuyumu oobo mbobajisi. Pele kuti naa kuli umwi akati kabo uli aabuumi mbuli bwakucita bumambe naa akulisofwaazya kwakumubili—imunakristo ulaangulukide kusala kwaandaana naa kulekana. (Matayo 5:32; 19:9) Ikufwaambaana kumana lukwatano kakunyina kaambo kapati naa akaambo kakuti umwi uyanda kukwata naa kukwatwa kuli umbi taciluzi pe alimwi citondezya kuti tamubabikkili maanu bantu bambi. Masimpe eeci tacileteli kusitikila naa lukkomano kubuumi bwamuntu. Atubone cikozyanyo eeci.

Peter wakabona kuti lukwatano lwakwe tiilwakacili kukkomanisya mbuli mbolwakabede kumatalikilo pe. *Aboobo wakamuleka mukaintu wakwe akutalika kweendaa Monika, iwakasiya mulumaakwe. Ino zintu zyakeenda buti? Mumyezi misyoonto buyo, Peter wakaamba kuti, kukkalaa Monika “tiicakali cuuba-uba pe kweelanaa mbundakali kuyeeya.” Nkaambo nzi? Nkaambo kakulezya kwabuntunsi nkwaakabona mucilongwe cipya ikwakaleelene buyo amulukwatano lwakusaanguna. Icakabija kwiinda, ncakuti mukusala kwakwe wakabinda alimwi akaambo kakuliyanda kwakwe wakanjila mumapenzi mapati aamali. Kunze lya boobo, ibana ba Monika bakanyongana kapati akaambo kakubija kwabuumi bwamumukwasyi mbubwakaba.

Kweelanaa mbuli mbutobona mucitondezyo eeci, iciindi mapenzi naataalika mulukwatano, kulekana taili njenzila yakumana mapenzi pe. Kulubazu lumwi, ikuti kwaba penzi, kutobela zyeelelo zyakulilemeka zili mu Jwi lya Leza Ibbaibbele kulakonzya kugwasya kutegwa lukwatano luyume akukkomanisya. Oobu mbucakabede kuli Thomas alimwi a Doris.

Thomas alimwi a Doris bakalikwetene kwamyaka yiinda ku 30 elyo Thomas naakatalika kunywa bukoko cakuzwa munzila. Doris wakatyompwa kapati, aboobo boonse bobile bakasala kuti balekane buyo. Doris wakalomba lugwasyo kuli umwi wa Bakamboni ba Jehova. Kamboni wakatondezya Doris Ibbaibbele ncolyaamba kujatikizya lukwatano, wakamukulwaizya kuti atakubindili kwaandaana, pele asaangune kubadikaa mulumaakwe kuti bajane nzila zyakumanizya penzi elyo. Eci wakacicita Doris. Aboobo, mumyezi buyo misyoonto, makani akulekana akacileka kulimvwisya . Thomas a Doris bakali kubelekela antoomwe mukumanizya mapenzi aabo. Kutobela lulayo lwa Bbaibbele kwakayumya lukwatano lwabo akubajanya ciindi cakumanizya mapenzi aabo.

Kusyomeka Muzintu Zyoonse

Kukakatila kumweenzinyoko wamulukwatano kuyandika kuyuma mukulilemeka akuyandisya kutobela njiisyo. Ibube mboonya obu bulayandika kutegwa muzumanane kusyomeka munyika ino iitasyomeki. Nzinji zintu Bbaibbele nzyolyaamba kujatikizya kusyomeka. Imwaapostolo Paulo wakalembela Banakristo bamumwaanda wamyaka wakusaanguna ku Judeya kuti: “Tuyanda kuti tululame, tubule akampenda [muzintu zyoonse, NW].” (Ba-Hebrayo 13:18) Ino eeco caamba nzi?

Muntu uusyomeka waamba zyamasimpe lyoonse alimwi tali silweeno. Uliluzi muzintu zyoonse nzyacitila bantu—taindi ambali, ulalemekwa, tali silweeno naa sikucenga bamwi pe. Bantu basyomeka basumpula muuya wakusyomeka walo uusololela kubukkale buli kabotu busumpula ziyanza zibotu alimwi acilongwe cibotu abantu.

Sena bantu basyomeka balikkomene? Ee, balijisi kaambo ncobakkomanina. Nokuba kuti lweeno alucengo zili koonse-koonse—antela akaambo kazintu eezi—ibantu basyomeka balalombozyegwa kuli bamwi. Kweelanaa buvwuntauzi bwakacitwa kubakubusi, ikusyomeka mbube bwakaambwa kapati abakubusi basika ku 70 pasenti bakaingula. Kunze lyaboobo, kunyina makani amyaka yakuzyalwa njotujisi, kusyomeka ncecintu citaanzi ciyandika kapati kuli baabo boonse mbotwiita kuti mbalongwe besu.

Christine wakayiisigwa kubba kuzwa ciindi naakalaa myaka yakuzyalwa iili 12. Mukwiinda kwamyaka ili mbwiibede wakaba haazibwene kumakani aakubbida bantu munkomwe. Upandulula kuti, “mazubaamwi ndakali kukonzya kuleta mali kuŋanda aasika ku DM 5,000 (naa $2,200 US).” Pele Christine wakali kwaangwa ziindi zinji, alimwi ciindi coonse wakali kulangila kutolwa kuntolongo. Bakamboni ba Jehova nobakamupandulwida Ibbaibbele ncolyaamba kumakani aakusyomeka, wakazikkomanina zyeelelo zyakulilemeka zijanika mu Bbaibbele. Wakaiya kutobela lulayo lwakuti: “Mubbi atabbi limbi.”—Ba-Efeso 4:28.

Iciindi Christine naakabbapatizigwa akuba umwi wa Bakamboni ba Jehova, tanaakacili mubbi pe. Wakatalika kusyomeka muzintu zyoonse, mbwaanga Bakamboni balaakankaizya kapati makani aakusyomeka alimwi azyeelelo zimbi zya Bunakristo. Imuteende uutegwa Lausitzer Rundschau uluula kuti: “Zyeelelo mbuli zyakusyomeka, kutaciindizya kucita zintu alimwi aluyando kuli basimukoboma nzezintu zipati mulusyomo lwa Bakamboni.” Ino Christine ulimvwa buti lino akaambo kakucinca kwabuumi bwakwe? “Ndilikkomene kapati lino kuti ndakaleka kubba. Ndilimvwa kuba muntu uulemekwa muciinga cabantu.”

Boonse Muciinga Balagwasigwa

Ibantu basyomeka kubeenzinyina bamulukwatano alimwi akubantu bambi tabalikkomanisyi buyo lwabo beni pe, pele balabagwasya kapati muciinga coonse mbocizulwa. Aabo banjizya bantu milimo bayanda bantu batabeji. Toonse tulombozya kukkalaa basimukoboma basyomeka alimwi akuula muzintoolo zyeendelezyegwaa basimakwebo baluzi. Sena tatubalemeki basimapolitikisi, bamasilikani alimwi ababetesi batajisi lweeno? Iciinga cilagwasyigwa eelyo bantu bakkalamumo nobasyomeka lyoonse akaambo kakutobela njiisyo eyi, ikutali buyo basyomeka nokwayandika kuti bacite boobo pe.

Kuyungizya ali ceeco, ikusyomeka kuli banabukwetene nentalisyo yamikwasyi iisitikide. Bunji bwabantu balaazumina makani aasimapolitikisi waku Europe wakaamba kuti: “Mumikwasyi [muli mulumi, mukaintu alimwi abana] kusikila sunu mbobusena bwakuyubila buyandika kapati ibantu mobaliiba alimwi mobajana buumi bulaampindu.” Mukwasyi uuliibide ngooyo ibapati alimwi abana mobalimvwa kuti balikwabilidwe. Aboobo aabo basyomeka mulukwatano, balagwasya mukuyaka ciinga cisitikide.

Amweezeezye buyo umwi aumwi mbwakonzya kugwasigwa ikuti naa kakutakwe baleka beenzinyina bamulukwatano, nkuta zyakulekanina antela mbunga zilanganya bana bapengede. Alimwi ino mbuti ikuti nokwatakwe bantu babbida beenzinyina munkomo, basikoola zintoolo, basikubba, babelesi balupati-pati basilweeno antela basayaansi basilucengo? Sena eeci cilimvwisya mbuli kuti nciloto buyo? Tacili boobo pe kuli baabo bajisi luyandisisyo ilwamu Bbaibbele akuli ceeco ncelyaamba kujatikizya zyakumbele. Ijwi lya Leza lisyomezya kuti Bwami bwa Jehova bwabu Mesiya ino-ino buyootola lubazu lwakweendelezya bantu boonse anyika. Mubweendelezi bwa Bwami oobo, boonse balelwa bayooyiisigwa kupona buumi bweendelanaa zyeelelo zijanika mu Bbaibbele. Kuciindi eco “balulami bayookona nyika, bayookala alinjiyo lyoonse.”—Intembauzyo 37:29.

Kulilemeka Kujanika mu Bbaibbele Nkokwiinda Kubota

Tuulunzuma twabantu balingaula Magwalo Asalala baziba kuti lulayo luli mu Bbaibbele luyeeme aabusongo bwabunaleza, ibusumpukide kapati kwiinda kuyeeya kwabantunsi. Ibantu bali boobo Ibbaibbele balibona kuti lilasyomeka kapati alimwi lilagwasya mubuumi munyika ino njotukkede. Balizi kuti ncintu cigwasya kapati ikutobela lulayo lujanwa mu Jwi lya Leza.

Ibbaibbele likulwazya kuti: “Syoma Jehova amoyo wako woonse; utalifunkizyi kumaanu aako omwini. Umuzibye munzila zyako zyoonse, nkabela uyooenzya myeendelo yako.”(Tusimpi 3:5, 6) Kwiinda mukucita boobo, basumpula maumi aabo alimwi akugwasya kusumpula bukkale bwabaabo mbobakkedelimwi. Alimwi babaa lusyomo luyumu ‘mubuumi . . . bwakuciindi ciciza’ eelyo kulilemeka kujanika mu Bbaibbele nokunootobelwaa bantu boonse.—1 Timoteo 4:8.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 11 Imazina aali mucibalo eci alicincidwe.