Skip to content

Skip to table of contents

Ibbaibbele—Lilalombozyegwa Alimwi Liladyamininwa

Ibbaibbele—Lilalombozyegwa Alimwi Liladyamininwa

Ibbaibbele—Lilalombozyegwa Alimwi Liladyamininwa

Sicikolo umwi wamumwaanda wamyaka wa 16 kucisi cimwi caku Germany uulaazina litegwa Desiderius Erasmus wakalemba kuti: “Ndilombozya kuti mabbuku aasetekene asandululwe mumisyobo yoonse.”

ERASMUS wakali kuyandisisya kuti bantu boonse kabalibalila akulimvwida beni icaamba Magwalo. Pele balwani ba Bbaibbele tiibakauyandaa buniini muzeezo ooyu. Cabwini aciindi eco, Europe bwakali busena buyoosya kapati kumuntu uli woonse wakali kuyandisisya nokuba kuzyiba buyo izyakali mu Bbaibbele. Kucisi ca England, kwakabikkwa mulawo waamba kuti, “kufwumbwa muntu uubala Magwalo mu Cingisi uleelede kunyangwa nyika, impasya zyoonse, kwamana waawo weelede kujaigwa . . . alimwi ikuti naa walekelelwa amana kacizumanana kubala Bbaibbele, ikusaanguna weelede kusinwa akaambo kakutyola mulawo wamwami wamucisi, kwamana boobo weelede kutentwa akaambo kakutyola mulawo wa Leza uubikkidwe acikombelo.”

Kumanyika aakubukuwa, Bakatolika bakabweza ntaamu zyakujana nkamu “zyabasikuzanga” mbuli yabaabo bakali kutegwa French Waldenses, elyo bakabapenzya citaambiki akaambo kakukambauka nkobakali kucita lyoonse kuzwa “mumakani mabotu alimwi akwiinda mukubelesya magwalo amabbuku aambi aasetekene, . . . mbwaanga ikukambauka alimwi akuzyibya magwalo aasalala kubuleya cakali kukasyigwa kubantu buyo batakali beendelezi bazikombelo.” Ibaalumi abanakazi batalivwulili bakapenzyegwa citaambiki akujayigwa akaambo kakuyandisisya Bbaibbele. Bakali muntenda iitaambiki akaambo kakupaila Mupailo wa Mwami ciindi aciindi naa kulingaula Milawo iili Kkumi akwiinda mukuyiisya bana babo.

Iluyandisisyo lwa Jwi lya Leza luli boobo lwakazumanana mumyoyo yabantu bakalongela kuzisi zyaku North America. Kweelanaa bbuku litegwa A History of Private Life—Passions of the Renaissance lyaku Amelika yansiku, lyamba kuti: “Kubala alimwi abukombi zyakali zintu izyakatali kukonzyeka kwaandanizigwa, ibukkale bwakali kweendelana kapati aluzibo lwa Bbaibbele.” Mubwini, mulumbe umwi iwakalembwa ku Boston mu 1767 wakakulwaizya kuti: “Amusungwaale mukubala magwalo aasetekene. Ciindi camafwumofwumo acamangolezya, muleelede kubala caandaano comwe ca Bbaibbele lyanu cakutainzya buzuba nobuba bomwe.”

Ikweelanaa kabunga kabahaabupampu kategwa Barna Research Group ku Ventura mucisi ca California, ibana Amelika ibainda ku 90 pasenti balijisi ma Bbaibbele aataleli kuli otatwe. Pele ikuvwuntauzya kwaino-ino kutondezya kuti, nokuba kuti Ibbaibbele bacililemeka kubusena obu, “caboola kumakani aakulibala, ikuliiya, akuccilila malailile aandilyo . . . kwategwa takucicitwi pe.” Banabunji balizi buyo caatala-tala. Umwi mulembi wamuteende wakati: “Imuzeezo wakuti [Ibbaibbele] lilakonzya kugwasya mukumana mapenzi aasunu alimwi akulibilika kwabantu banabunji tauciko pe mumizeezo.”

Ikutasitikila Kwamiyeeyo Yabantu

Imuzeezo wabantu uudumide ngwakuti tulakonzya kuzwidilila mubuumi kwiinda mubusongo bwesu tobeni, alimwi amukukamantana kakunyinaa kugwasigwa kumbi pe. Ibbaibbele balibona kuba bbuku lili mbuli mabbuku aambi buyo lijisi mizeezo yabukombi azyakuluula zijatikizya bantu, ikutali bbuku lyaamba twaambo tusinizide alimwi twakasimpe.

Aboobo, ino ncinzi bantu ncobacita kutegwa bamanizye mapenzi aabasikila mubuumi bwabo? Baile buyo kwiingaila munzila yakumuuya, tabajisi malailile aabukkale abusolozi bwabukombi bwini-bwini. Bali mbuli mato atajisi nkasi naa zikwasuzyo, ‘baile kupepaulwa aluuwo lwanjiisyo zyababeji basiluuni.’—Baefeso 4:14, Ci.

Aboobo tweleelede kubuzya kuti, Sena Ibbaibbele ndibbuku-bbuku buyo limwi akati kamabbuku ambi aabukombi? Antela, sena ndi Jwi lya Leza ncobeni lijisi makani aagwasya alimwi aayandika kapati? (2 Timoteo 3:16, 17) Sena Ibbaibbele tuleelede kulibikkila maano? Cibalo ciccilila ciilapa bwiinguzi kumibuzyo eeyi.

[Cifwanikiso icili apeeji 3]

Desiderius Erasmus

[Kulumba]

Kuzwa mubbuku litegwa Deutsche Kulturgeschichte

[Cifwanikiso icili apeeji 4]

Ibakakamu ka Banakristo baku France kategwa Waldenses bakayandaulwa mbuli nyeleti mucisi akupenzyegwa akaambo kakukambauka kwabo kwamu Magwalo

[Kulumba]

Stichting Atlas van Stolk, Rotterdam