Skip to content

Skip to table of contents

Amuyakwe Aluyando

Amuyakwe Aluyando

Amuyakwe Aluyando

“Yanda Leza Jehova wako amoyo wako woonse, amoya wako woonse, amumiyeeyo yako yoonse.”—MATAYO 22:37.

1. Nzintu nzi nzyasoleka kubaanzizyo Munakristo? (b) Mbube nzi bwa Bunakristo buyandika kapati kwiinda bumbi boonse, alimwi ino nkaambo nzi?

IMUNAKRISTO uyandika kubaa zintu zinji ikutegwa abe mubelesi uuzwidilila. Ibbuku lya Tusimpi lilatondezya impindu yakubaa luzibo, kumvwisya alimwi abusongo. (Tusimpi 2:1-10) Imwaapostolo Paulo wakabandika mboluyandika lusyomo luyumu alimwi abulangizi. (Ba-Roma 1:16, 17; Ba-Kolose 1:5; Ba-Hebrayo 10:39) Ikuliyumya alimwi akulyeendelezya azyalo zilayandika kapati. (Incito 24:25; Ba-Hebrayo 10:36) Pele kuli bube bomwe ibunga kuti kabutako, ezi zyoonse zyaambwa zilakonzya kusinkililwa nokuba kubula mpindu. Ibube obo nduyando.—1 Ba-Korinto 13:1-3, 13.

2. Mbuti Jesu mbwaakatondezya mboluyandika luyando, alimwi ino eci cibusya mibuzyo nzi?

2 Jesu wakatondezya mboluyandika luyando naakati: “Kuliceeci bantu boonse bayoomuziba, kuti muli basikwiiya bangu, mwanooyandana umwi amweenzinyina.” (Johane 13:35) Mbwaanga luyando ncintu cizibya Bunakristo bwini-bwini, tweelede kubuzya mibuzyo mbuli yakuti, Ino luyando ninzi? Nkaambo nzi ncoluyandika kapati cakuti Jesu wakati kwiinda zimbi zyoonse ncecintu cizibya basikwiiya bakwe? Mbuti mbotunga twabaa luyando? Mbaani mbotweelede kuyandisya? Nkooko atwiilange-lange mibuzyo eyi.

Ino Luyando Ninzi?

3. Ino luyando inga lwapandululwa buti, alimwi ino nkaambo nzi ncolujatikizya mizeezo alimwi amoyo?

3 Ibupanduluzi bwaluyando bomwe mbwakuti ‘nkuyanzana naa kubaa luyando lwini-lwini, ikuyandisya bambi.’ Mbube bukulwaizya bantu kucitila beenzinyina zintu zibotu, zimwi ziindi cakulyaaba kapati. Luyando kweelanaa mbolupanduludwe mu Bbaibbele lujatikizya mizeezo alimwi amoyo. Mizeezo naa bongo bulijatikizidwe nkaambo imuntu uuyanda ulacita obo caluzibo, kazyi kuti walo alimwi abantu bambi mbayanda kuli mobakkompeme alimwi balijisi abube bubotu ibulombozyeka. Alimwi imizeezo ilajatikizigwa mbwaanga kuli bantu Munakristo mbayanda pele ambweni mbataangulukide kuyanda—akaambo kakuti ulizi kwiinda mukubala kwakwe mu Bbaibbele kuti Leza uyanda kuti acite boobo. (Matayo 5:44; 1 Ba-Korinto 16:14) Nokuba boobo, luyando lyoonse luzwa mumoyo. Luyando lwini-lwini mbubwenya mbolutondezyedwe mu Bbaibbele talujatikizyi buyo mizeezo pe. Lwaamba kusinizya alimwi akujatikizigwa kapati mumizeezo.—1 Petro 1:22.

4. Muunzila nzi luyando moluli caanzyo ciyumu kapati?

4 Ibantu baliyanda kanjikanji tabazumanani kumvwana pe akaambo kakuti muntu uulaaluyando ulilibambilide kubikka zintu ziyandisya mweenzinyina kumbele lyanzyayanda walo. (Ba-Filipi 2:2-4) Ikupa nokucitwa caluyando, kulaazuzikizya kapati majwi aa Jesu aakuti “kupa kuli coolwe kwiinda kupegwa.” (Incito 20:35) Luyando ncaanzyo ciyumu kapati. (Ba-Kolose 3:14) Kanjikanji lujatikizya bulongwe, pele zyaanzyo zyaluyando nziyumu kwiinda zeezyo zyabulongwe. Ikuyandana kuliko akati kamulumi amukaintu wakwe zimwi ziindi kupandululwa kuti nduyando; nokuba boobo, iluyando Bbaibbele ndolitukulwaizya kubaandulo lulazumanana kwiinda loolo luba akaambo kakubota kwaciwa camuntu. Banabukwetene nobayandana ncobeni, balazumanana kabali antoomwe neliba leelyo kuyandana akaambo kabubotu bwaciwa camuntu nokumana akaambo kakucembaala naa akaambo kakuti umwi akati kabo tacikonzyi kucita zintu zimwi.

Luyando—Mbube Buyandika Kapati

5. Nkaambo nzi luyando ncobuli bube buyandika kapati ku Munakristo?

5 Nkaambo nzi luyando ncobuli bube buyandika kapati ku Munakristo? Cakusaanguna, nkaambo Jesu wakalailila basikumutobela kuti bayandane. Wakati: “Munooli beenzuma mwanoozicita nzemwaambila. Ezi zintu ndamulailila kuti muyandane.” (Johane 15:14, 17) Cabili, nkaambo Jehova ndoluyando, eelyo mbotuli bakombi bakwe, tweelede kumwiiya. (Ba-Efeso 5:1; 1 Johane 4:16) Ibbaibbele lyaamba kuti ikuziba Jehova alimwi a Jesu caamba buumi butamani. Mbuti mbotunga twaamba kuti tulimuzi Leza ikuti katutasoleki kuba mbuli mbwabede? Aaka kaambo imwaapostolo Johane wakakabikka boobu: “Oyu uutayandi tamuzi Leza, nkaambo Leza nduluyando.”—1 Johane 4:8.

6. Mbuti luyando mbolunga lweendelezya bukkale bwesu bwiindene-indene?

6 Ikaambo katatu luyando ncoluyandika kapati nkakuti: Lulatugwasya kweendelezya bukkale bwesu alimwi lutukulwaizya kuzicita kabotu zintu zyoonse nzyotucita. Mucikozyanyo, cilayandika kapati kuti muntu azumanane kuyungizya luzibo lwakwe lwa Jwi lya Leza. Ku Munakristo, iluzibo olo luli mbuli cakulya. Lumugwasya kuyaambele kusika nkwasima munzila yakumuuya alimwi akuti ayendelanye bukkale bwakwe kweelana akuyanda kwa Leza. (Intembauzyo 119:105; Matayo 4:4; 2 Timoteo 3:15, 16) Pele Paulo wakacenjezya kuti: “Luzibo lulatukumusya, pele luyandano lulayaka.” (1 Ba-Korinto 8:1) Taakwe cilubide pe ikubaa luzibo lwini-lwini. Ipenzi lili kuli umwi aumwi wandiswe—akaambo kakuti tujisi tumpenda tubyaabi. (Matalikilo 8:21) Ikuti luyando lugwasya kutaciindizya mukucita zintu kalutako, luzibo lulakonzya kupa kuti muntu alitukumune, kayeeya kuti walo mmubotu kwiinda bamwi. Eco tacikonzyi kucitika pe ikuti naa umwi kakulwaizigwaa luyando. “Luyandisyo . . . talulikankaizyi, talulisumpuli.” (1 Ba-Korinto 13:4) Imunakristo uukulwaizigwaa luyando kunyina nalisumpula neliba leelyo najisi luzibo lunji. Luyando lumupa kuti kalicesya alimwi akumukasya kudumya mpuwo yakwe cakulisumpula.—Intembauzyo 138:6; Jakobo 4:6.

7, 8. Mbuti luyando mbolunga lwatugwasya kubikkila maanu kuzintu ziinda kubota?

7 Paulo wakalembela bana Filipi kuti: “Cintu ncenkomba nceeci cakuti luyando lwanu kaluciya buvula, antoomwe aluzibo alumvwisyo, kuti musalulule zintu ziinda kubota.” (Ba-Filipi 1:9, 10) Luyando lwa Bunakristo luyootugwasya kutobela kukulwaizya oku kwakusalulula zintu ziinda kubota. Mucikozyanyo, amulange-lange majwi aa Paulo kuli Timoteo: “Kuti naa muntu uyanda mulimo wabweendelezi bwambungano ulayanda mulimo mubotu.” (1 Timoti 3:1, Ci) Mumwaka wamulimo wamu 2000, imweelwe wambungano nyika yoonse mbwiizulwa wakayungizigwaa mbungano zili 1,502, walo wakapa kuti kube mweelwe mupya wambungano zili 91,487. Aboobo baalu bambi balayandika kapati alimwi aabo ibabelekela kuti bajane coolwe eci beelede kulumbaizigwa.

8 Pele aabo ibabelekela kubaa zyoolwe zyabulangizi banoozyeendelezya kabotu zintu ikuti babikkila maanu kumulimo ngobajisi wacoolwe eco. Ikwiile kubaa bweendelezi naa bulemu tacili ncecintu ciyandika pe. Ibaalu ibakkomanisya Jehova balakulwaizigwaa luyando ndobajisi kuli nguwe alimwi akubanyina. Tabali mukuyandisisya kubaa mpuwo naa bulemu pe. Naakamanizya kulaya baalu bamumbungano kuti beelede kubaa ciimo cibotu, imwaapostolo Petro wakakankaizya mbokuyandika ‘kusama myoyo mitete.’ Wakabalaya boonse mumbungano kuti: “Amulibombye kujanza lya-Leza lyanguzu.” (1 Petro 5:1-6) Woonse uubelekela kuti ajane zyoolwe eezi inga wacita kabotu kulanga-langa cikozyanyo cabaalu banji nyika yoonse mbwiizulwa ibabeleka canguzu, ibalicesya alimwi akaambo kaceeci ibaba cilongezyo kumbungano mobabelekela.—Ba-Hebrayo 13:7.

Imizeezo Mibotu Ilatugwasya Kuliyumya

9. Nkaambo nzi Banakristo ncobazibikkila mizeezo zilongezyo nzyaakasyomezya Jehova?

9 Mbokuyandika kukulwaizigwaa luyando kulabonwa munzila imbi. Kuli baabo ibapona buumi bwabunaleza akaambo kaluyando ndobajisi, Ibbaibbele libasyomezya zilongezyo zitaliboteli lino alimwi iziteezyeezyeki kubota kumbele. (1 Timoteo 4:8) Imunakristo uuzisyoma ezi zisyomezyo alimwi uusinizizye kuti Jehova “nguupa cilumbo kulibaabo bamuyandaula” ulagwasigwa kuyuma mulusyomo. (Ba-Hebrayo 11:6) Bunji bwesu tulombozya kuzuzikizyigwa kwazisyomezyo zya Leza alimwi tulakaindulula kaambo kamwaapostolo Johane kakuti: “Ameni! Koboola ncobeni, Mwami Jesu.” (Ciyubunuzyo 22:20) Inzya, kuzinzibala kuyeeya zilongezyo nzyotulangila kuyootambulwa ikuti twazumanana kusyomeka kutukulwaizya kuliyumya, mbubwenya kubikkila mizeezo “kulukondo ndwaakabikilwa kunembo” mbokwakamugwasya kuliyumya Jesu.—Ba-Hebrayo 12:1, 2.

10, 11. Mbuti ikukulwaizigwaa luyando mbokunga kwatugwasya kuliyumya?

10 Pele ino mbuti ikuti naa kuyandisisya kuyoopona munyika mpya ngamakanzeesu mapati ngotubelekela Jehova? Tulakonzya kwiintila naa kutakkomana ibuumi nobuyuma naa zintu zimwi nozitacitiki mbuli mbotulombozya. Tulakonzya kuba muntenda yakusweeka. (Ba-Hebrayo 2:1; 3:12) Paulo wakaamba zya Dema wakali mweenzinyina iwakamulekelezya. Nkaambo nzi? Nkaambo “kakuyanda zintu zyaansi ano.” (2 Timoteo 4:10) Kufwumbwa aabo babeleka kabajisi twaambo tubyaabi mumizeezo bali mumapenzi aakucita mbubwena. Balakonzya kweenwaa zintu zyaciindi ciniini buyo zyamazubaano izipegwa munyika, elyo balakonzya kuleka kulyaaba ono muzintu zilangilwa kumbele.

11 Nokuba kuti kulombozya kutambula zilongezyo zyakumbele alimwi akwaangululwa kumasukusyo nkotusyoma kuli buyo kabotu alimwi ncintu cakuzyalwaancico, luyando ndolukomezya kulumba kwesu kujatikizya ceeco ceelede kuba cintu cipati mubuumi bwesu. Kuyanda kwa Jehova ncecintu ciyandika kapati ikutali kuyanda kwesu. (Luka 22:41, 42) Inzya, luyando lulatuyumya. Lutukulwaizya kuzumanana kulindila Leza cakukkazika moyo, katukkomene azilongezyo zili zyoonse nzyatupa alimwi katusyomede kuti aciindi ncabikkide mwini, tuyoozitambula zyoonse nzyaakasyomezya—alimwi azimbi ziyungizidwe. (Intembauzyo 145:16; 2 Ba-Korinto 12:8, 9) Lino, iluyando lutugwasya kuzumanana kubeleka cakulisungula nkaambo “luyandisyo . . . talulilangilili cintu.”—1 Ba-Korinto 13:4, 5.

Ino Mbaani Mbobeelede Kuyanda Banakristo?

12. Nguni ngotweelede kuyanda kweelanaa mbwaakaamba Jesu?

12 Jesu wakapa njiisyo iijatikizya zintu ziyandika kapati kaamba aabo mbotweelede kuyanda naakazubulula twaambo tobile kuzwa mu Mulawo wa Musa. Wakati: “Yanda Leza Jehova wako amoyo wako woonse, amoya wako woonse, amumiyeeyo yako yoonse” alimwi “Yanda mweenzinyoko mbuli mboliyanda omwini.”—Matayo 22:37-39.

13. Mbuti mbotunga twaiya kuyanda Jehova nokuba kuti tatukonzyi kumubona?

13 Cilalimvwisya kabotu-kabotu mumajwi aayo aa Jesu kuti kusaanguna tweelede kuyanda Jehova. Pele tatuzyalwi aaluyando ndotweelede kubaandulo kuli Jehova pe. Eco ncintu ncotweelede kubelekela buya. Notwakamvwa makani aajatikizya nguwe ciindi cakusaanguna, twakamukkomanina akaambo kazeezyo nzyotwakamvwa. Bucebuce, twakaiya mbwaakabamba nyika kuti bantu bakkale mpawo. (Matalikilo 2:5-23) Twakaiya mbwaali kubeendelezya bantu, kunyina naakatulekelezya kucibi nicakasikila bantu ciindi cakusaanguna, pele wakabweza ntaamu zyakutuvwuna. (Matalikilo 3:1-5, 15) Wakabagwasya aabo ibakali kusyomeka alimwi wakapa Mwanaakwe simuzyalwaalikke kutegwa zilekelelwe zibi zyesu. (Johane 3:16, 36) Iluzibo olu ilwali kuyungizigwa lyoonse lwakapa kuti tumulumbe kapati Jehova. (Isaya 25:1) Mwami Davida wakati wakali kumuyanda Jehova akaambo kakuti wakali kumulanganya caluyando. (Intembauzyo 116:1-9) Sunu, Jehova ulatulanganya, ulatusololela, ulatuyumya alimwi ulatukulwaizya. Mbotuyaabuyungizya luzibo lwesu kujatikizya nguwe, alwalo luyando lwini-lwini ndotujisi kulinguwe lulakomena.—Intembauzyo 31:23; Zefaniya 3:17; Ba-Roma 8:28.

Mbuti Mbotunga Twalutondezya Luyando Lwesu?

14. Muunzila nzi motunga twatondezya kuti luyando ndotujisi kuli Leza ndwabwini?

14 Ee, mbanji munyika ibaamba kuti balamuyanda Leza, pele nzyobacita zilakazyanyaa nzyobaamba. Ino inga twaziba buti kuti tulamuyanda ncobeni Jehova? Tulakonzya kubandika anguwe mumupailo akumwaambila mbotulimvwa. Alimwi tulakonzya kucita zintu zitondezya luyando ndotujisi kulinguwe. Imwaapostolo Johane wakati: “Oyo uubamba ijwi lya [Leza], ncobeni luyando lwa-Leza lulilondokede mulinguwe. Mbuboobu mbutuzi kuti tuli mulinguwe.” (1 Johane 2:5; 5:3) Akati kazintu zimwi, Jwi lya Leza litwaambila kuswaangana antoomwe alimwi akulilemeka mubukkale bwesu. Tulakweeleba kuupa-upa ameso, tubandika kasimpe alimwi akubaa mizeezo iili kabotu lyoonse. (2 Ba-Korinto 7:1; Ba-Efeso 4:15; 1 Timoteo 1:5; Ba-Hebrayo 10:23-25) Tulatondezya luyando kwiinda mukupa zintu zyakumubili kuli baabo bapengede. (1 Johane 3:17, 18) Alimwi tatuwayiwayi kwaambila bamwi zya Jehova. Eco cilabikkilizyaa kutola lubazu mukukambauka makani mabotu aa Bwami nyika yoonse. (Matayo 24:14; Ba-Roma 10:10) Ikutobela Jwi lya Leza muzintu zili boobo ncitondezyo cakuti luyando ndotujisi kuli Jehova ndwabwini.

15, 16. Mbuti kuyanda Jehova mbokwakabajatikizya bantu banji mwakali?

15 Luyando bantu ndobajisi kuli Jehova lulabagwasya kubaa kusala kubotu. Imwakali, iluyando oolu lwakakulwaizya bantu bali 288,907 kulyaaba kuli Leza alimwi akutondezya kusala oko kwiinda mukubbapatizigwa mumaanzi. (Matayo 28:19, 20) Kulyaaba kwabo kwakali ampindu. Kwakacinca buumi bwabo. Mucikozyanyo, Gazmend wakali akati kabahaazibwene mucisobano ca basketball mucisi ca Albania coonse. Kwamyaka iili mbwiibede, walo amukaintu wakwe bakali kwiiya Bbaibbele alimwi nokuba kuti kwakali zisinkilizyo zimwi, kumbele bakeelela kuba basikumwaya makani aa Bwami. Mwakali, Gazmend wakabbapatizigwa, wakali umwi wabali 366 ibakabbapatizigwa mucisi ca Albania mumwaka wamulimo wa 2000. Mumuteende umwi kwakalembwa cibalo cakali kwaamba nguwe ategwa: “Buumi bwakwe lino bulaampindu alimwi akaambo kaceeci, walo alimwi amukwasyi wakwe balikkomene kapati kwiinda lyoonse. Kulinguwe, tacicili cintu ciyandika kubikkila maanu kukujana zintu zikonzya kumupa mpindu, pele muciindi caboobo ubikkila maanu kuli zeezyo nzyakonzya kupa bambi.”

16 Awalo mucizi umwi wakazwaa kubbapatizigwa calino-lino iwakali kubelekaa kkampani yamungwimba mucisi ca Guam wakapegwa coolwe cakamupa kusunkwa. Naakamana kusumpuka kapati amulimo kwamyaka iili mbwiibede, wakapegwa coolwe catakalina citika kuzwa noyakatalika kkampani eyo cakuti abe mwanakazi wakusaanguna kuba mweendelezi wabili akkampani. Pele lino wakali muntu uulyaabide kuli Jehova. Aboobo, naakamana kwaabandika makani aya amulumaakwe, oyu mucizi mupya wakacikaka coolwe eco alimwi muciindi caboobo wakacita bubambe bwakunoobeleka buyo cisela cabuzuba ikutegwa ayaambele kali mupainiya waciindi coonse. Luyando ndwajisi kuli Jehova lwakamukulwaizya kuyandisisya kubeleka kali mupainiya muciindi cakuyaambele mubuvwubi bwanyika eyi. Mubwini, mumwaka wamulimo wa 2000, luyando luli boobo lwakakulwaizya bantu bali 805,205 nyika yoonse ikutola lubazu mumbazu ziindene-indene zyamulimo wabupainiya. Taciliboteli kaka citondezyo caluyando alusyomo ncibakatondezya bapainiya abo!

Kukulwaizigwa Kuyanda Jesu

17. Ncikozyanyo nzi cibotu caluyando ncotubona muli Jesu?

17 Jesu ncikozyanyo cibotu camuntu wakakulwaizigwaa luyando. Katanaba muntunsi, wakamuyandisya Usyi alimwi abantu. Kali sibusongo wakati: “Ndakali ambali lya [Jehova] mbuli mwana wakwe, ndakali muyandwi wakwe mazuba oonse, ndakali kusekelela lyoonse kubusyu bwakwe, ndakali kukondwa munyika njaakalenga, akuyandisya bana ba-Adamu.” (Tusimpi 8:30, 31) Luyando ndwaakajisi Jesu lwakamukulwaizya kuzwa kujulu akuzoozyalwa kali muvwanda. Wakali kubakkazikila moyo alimwi akubeetelela ibantu babombe myoyo abapengede alimwi wakapenzegwaa basinkondo ba Jehova. Mpoonya wakabafwida bantu boonse acisamu cakupenzezya. (Johane 3:35; 14:30, 31; 15:12, 13; Ba-Filipi 2:5-11) Taciliboteli kaka cikozyanyo cakukulwaizigwa kubotu!

18. (a) Mbuti mbotunga twamuyanda Jesu? (b) Muunzila nzi motutondezya kuti tulamuyanda Jesu?

18 Ibantu bajisi myoyo mibotu nobabala makani aabuumi bwa Jesu mumabbuku aa Makani Mabotu alimwi akuzinzibala kuyeeya mbozitalivwulili zilongezyo nzyobwabaletela buumi bwakwe bwakusyomeka, cipa kuti luyando lukomene ndobajisi kuli nguwe. Swebo sunu tuli mbuli baabo mbaakalembela Petro naakati: “Tamunamubwene pe [Jesu] nekubaboobo mulamuyandisya.” (1 Petro 1:8) Luyando ndotujisi lulatondezyegwa notumusyoma alimwi akwiiya buumi bwakwe bwakulyaaba. (1 Ba-Korinto 11:1; 1 Ba-Tesalonika 1:6; 1 Petro 2:21-25) Mu April 19, 2000, ibali 14,872,086 bakaibalusigwa twaambo ntotujisi ncotumuyanda Jesu nobakajanika ku Ciibalusyo calufwu lwa Jesu cicitwa ciindi comwe amwaka. Taulikomeneni kaka mweelwe oyo! Alimwi cilayumya-yumya kapati kaka kuziba kuti bantu banji boobo balalukkomanina lufwutuko kwiinda mucipaizyo ca Jesu! Masimpe, tulayumizigwaa luyando ndwajisi Jehova a Jesu kulindiswe alimwi aluyando ndotujisi kuli mbabo.

19. Mmibuzyo nzi iijatikizya luyando iiyoobandikwa mucibalo citobela?

19 Jesu wakati tweelede kuyanda Jehova amoyo woonse, amuuya woonse, akuyeeya koonse alimwi anguzu zyesu zyoonse. Pele alimwi wakati tweelede kuyanda basimukoboma mbuli mbotuliyanda tobeni. (Marko 12:29-31) Ino mbaani bajatikizigwa aceeci? Alimwi ino mbuti kuyanda basimukoboma mbokutugwasya kuzilanga akuziyeeyela kabotu zintu? Imibuzyo eyi ilabandikwa mucibalo citobela.

Sena Mulayeeya?

• Nkaambo nzi luyando ncobuli bube buyandika kapati?

• Mbuti mbotunga twaiya kuyanda Jehova?

• Mbuti bukkale bwesu mbobutondezya kuti tulamuyanda Jehova?

• Mbuti mbotulutondezya luyando ndotujisi kuli Jesu?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Zifwanikiso izili apeeji 20, 21]

Luyando lutukulwaizya kulindila lugwasyo cakukkazika moyo

[Cifwanikiso icili apeeji 22]

Cituuzyo ca Jesu citukulwaizya kumuyanda