Skip to content

Skip to table of contents

Bantu Ba Jehova Baboozyedwe Balamutembaula Nyika Yoonse Mbwiizulwa

Bantu Ba Jehova Baboozyedwe Balamutembaula Nyika Yoonse Mbwiizulwa

Bantu Ba Jehova Baboozyedwe Balamutembaula Nyika Yoonse Mbwiizulwa

“Njoosandula mwaambo wabantu akubapa mwaambo uusalala, kuti boonse bakwiilile izina lya-Jehova.”—ZEFANIYA 3:9.

1. Nkaambo nzi imilumbe yalunyonyooko ncoyakazuzikizigwa ali Juda alimwi azisi zimbi?

ILAYOOSYA kaka milumbe yalubeta Jehova njaakamunikila Zefaniya kuti aambilizye! Eyo milumbe yalunyonyooko yakasikila Juda alimwi amunzi wayo mupati Jerusalemu akaambo kakuti beendelezi alimwi abantu boonse tiibakali kucita kuyanda kwa Jehova. Izisi zyakeengelede mbuli ca Filisitiya, Moabu alimwi a Amoni azyalo zyakali kuyoosikilwa bukali bwa Leza. Nkaambo nzi? Nkaambo kakuti kwamyaanda yamyaka zyakali kubakazya kapati bantu ba Jehova. Akaambo nkoonaako, ibweendelezi bwanyika bwa Asuri bwakali kuzyoonyonyoonwa, elyo tiibwakali kuzyooba limbi pe.

2. Mbaani balangilwa kuti mbebakali kwaambilwa majwi aali kuli Zefaniya 3:8?

2 Pele kwakali bantu bamwi mu Juda kuciindi eco ibakajisi myoyo mibotu. Aaba bakali kulangila lunyonyooko lwa Leza lwakunyonyoona basizibi alimwi kulangilwa kuti mbobakali kwaambilwa majwi aakuti: “Lino amulindile ndime, mbwaamba Jehova. Amulindile buzuba mbwenti buke, mbe kamboni. Nkaambo ncindakosola nceeci. Njoobunganya zisi akuyobolola mami oonse, kuti nkabatilile bukali bwangu akupya kwamoyo wangu, nkaambo mulilo wabbivwe lyangu uyootenta nyika yoonse.”—Zefaniya 3:8.

Ino Mbaani Bakali Kuyoopegwa “Mwaambo Uusalala”?

3. Mmulumbe nzi wabulangizi ngwaakamunikilwa Zefaniya kuti aambilizye?

3 Inzya, Zefaniya wakayaambilizya milumbe ya Jehova yalunyonyooko. Pele alimwi musinsimi oyu wakamunikilwa kuti abikkilizye amulumbe wabulangizi bubotu—imulumbe wakali kuyoobaumbulizya kapati aabo ibakazumanana kusyomeka kuli Jehova. Mbubwenya mbokulembedwe kuli Zefaniya 3:9, Jehova wakaambilizya kuti: “Kuciindi eco njoosandula mwaambo wabantu akubapa mwaambo uusalala, kuti boonse bakwiilile izina lya-Jehova akumumanina milimo camoyo woonse.”

4, 5. (a) Ncinzi cakali kuyoocitika kubantu bataluleme? (b) Mbaani bakali kuyoogwasigwa, alimwi ino nkaambo nzi?

4 Kwakali bantu ibatakeelede kupegwa mwaambo uusalala. Ibusinsimi bulabaamba aaba kabuti: “Njoogwisya akati kanu abo bakondwa kulisumpula.” (Zefaniya 3:11) Aboobo, aabo ibalisumpula ibakasulaika milawo ya Leza akucita zintu zitaluleme bakali kuyoogwisigwa. Alimwi ino mbaani ibakali kuyoogwasigwa? Ibbuku lya Zefaniya 3:12, 13 lyaamba kuti: “[Mebo nde Jehova] njoosia akati kanu bantu babombe batontola. Bayooyandaula macijilo muzina lya-Jehova, boonse basyeede mucisi ca-Israyeli. Tabakooyoobisya nikuba kwaamba cakubeja, alulimi lwakweena talukooyoojanwa mukanwa lyabo. Nkaambo bayoolala mumacelelo aamweemvwe, alimwi taakwe uuyoobayoosya.”

5 Ibantu basyomeka, ibakasyeede mu Juda yansiku bakali kuyoogwasigwa. Nkaambo nzi? Akaambo kakuti bakacita kweelanaa majwi aakuti: “Amuyandaule Jehova, nyoonse nobabombede baansi nomubambide imbeta zyakwe. Amuyandaule bululami, amuyandaule lubombo, elyo ambweni muyoosiswa mubuzuba bwabukali bwa-Jehova.”—Zefaniya 2:3.

6. Ncinzi cakacitika mukuzuzikizigwa kutaanzi kwabusinsimi bwa Zefaniya?

6 Mukuzuzikizigwa kutaanzi kwabusinsimi bwa Zefaniya, Leza wakasubula Juda wakanyina lusyomo kwiinda mukuzumizya Bweendelezi Bwanyika bwa Babuloni kumunyonyoona alimwi akutola bantu bakwe mubuzike mu 607 B.C.E. Ibambi kubikkilizyaa musinsimi Jeremiya tiibakaangwa pe, alimwi ibamwi bakazumanana kusyomeka kuli Jehova neliba leelyo nobakali mubuzike. Mu 539 B.C.E., Babuloni wakazundwa aba Medi aba Persia ibakali kweendelezyegwaa Mwami Koresi. Nokwakainda myaka yobile, Koresi wakapa malailile aakazumizya ba Juda ibakasyeede kupilukila kucisi cokwabo. Mukuya kwaciindi, itempele lya Jerusalemu lyakayakululwa, alimwi bupaizi bwakatalisigwa kutegwa bantu bayiye Mulawo. (Malaki 2:7) Aboobo Jehova wakavwubya ibasyeede ibakaboozyegwa—kufwumbwa buyo kuti nobakazumanana kusyomeka.

7, 8. Nkuuli bani nkwaakali kubeleka majwi aabusinsimi aalembedwe kuli Zefaniya 3:14-17, alimwi ino nkaambo nzi ncomwiinguda boobo?

7 Ikujatikizya baabo ibakali kuyookkomana akuboozyegwa oko, Zefaniya wakasinsima kuti: “Imba cakukondwa, O mwana musimbi wa-Zioni. Ongolola, O Israyeli. Sekelela akubotelwa camoyo woonse, O mwana musimbi wa-Jerusalemu. Jehova walobya imbeta izyakamupa mulandu, watandanya basinkondonyoko. Mwami wa-Israyeli, ngu-Jehova, mpali akati kanu, tamukooyooyoowa bubi limbi pe. Mubuzuba obo Jerusalemu ulaambilwa kuti, Utayoowi, O Zioni. Maanza aako atabombi. Jehova Leza wanu mpali akati kanu, ngusilumamba uumuzundya. Ulamusekelela cakukondwa, ulamulengulula muluyando lwakwe, akumukondelelwa cakwiimba.”—Zefaniya 3:14-17.

8 Imajwi aaya abusinsimi akali kujatikizya basyeede ibakaangululwa kubuzike bwaku Babuloni akupilusigwa kunyika yabamawisi. Eci cilisalazidwe kuli Zefaniya 3:18-20, oko nkotubala kuti: “Mbubonya mbukwiimbwa buzuba bwapobwe. [Mebo nde Jehova] njoomugwisizya mapenzi, kuti mutasampaulwi nkaambo kangao. Lino kuciindi eco njoobalesya basikumupenzya. Njoofutula balema, njooboozya batandidwe, akusandula buusu bwabo, balumbwe akutembaulwa munyika yoonse. Kuciindi eco njoomuboozya kulindinywe akumubunganya antoomwe. Ncobeni njoocita kuti mulemekwe akulumbaizigwa akati kamisyobo yoonse yaansi ciindi eco ncinjoomuboozezya coolwe canu kumeso aanu, mbwaamba Jehova.”

9. Mbuti Jehova mbwaakabaa mpuwo kujatikizya Juda?

9 Amukuyeeyele buyo kuzyingwa kwabantu aabo ibakali muzisi zyakeengelede ibakali basinkondonyinaa bantu ba Leza! Ibantu bamu Juda bakatoledwe buzike abana Babuloni basinguzu kakunyinaa bulangizi buli boonse bwakuti bakali kuyoopiluka bumwi buzuba. Kunze lyaboobo, inyika yabo yakaide kuba itongo. Pele kwiinda munguzu zya Leza, bakapilusigwa kumunzi wabo nokwakainda myaka iili 70, pele zisi izyakali kubalwana zyakali kuyoonyonyoonwa. Elo kaka wakabaa mpuwo Jehova eelyo naakabapilusya aabo basyeede basyomeka! Wakabacita ‘kuti balemekwe akulumbaizyigwa akati kamisyobo yoonse yaansi.’ Elo kaka kuboozyegwa oko kwakamutembaula kapati Jehova alimwi abaabo ibakali kwiitwaa zina lyakwe!

Ibukombi bwa Jehova Bwasumpulwa

10, 11. Ndilili kuzuzikizigwa kupati kwabusinsimi bwa Zefaniya bwakuboozyegwa nokwakali kuzyoocitika, alimwi mbuti mbotucizyi eci?

10 Ikuboozyegwa kumbi kwakacitika mumwaanda wamyaka wakusaanguna wa Ciindi Cesu, Jesu Kristo naakabunganya basyeede ibana Israyeli kubukombi bwini-bwini. Eci cakali citondezyo cazintu zyakali kuyoocitika kumbele nkaambo kuzuzikizigwa kupati kwakuboozyegwa kwakacili kumbele. Ibusinsimi bwa Mika bwakaambide kuti: “Lino kumazuba aaciza, cilundu caŋanda ya-Jehova ciyooimikwa atala lyazilundu akusumpulwa kwiinda tulundulundu toonse, nkabela bantu bayookunka kulincico.”—Mika 4:1.

11 Ino eci cakali kuyoocitika lili? Mbubwenya buyo businsimi mbubwakaamba, cakali kuyoocitika “kumazuba aaciza,” inzya “kumazuba aakumamanino” aano. (2 Timoteo 3:1) Cakali kuyoocitika ibweende obu bubyaabi kabutanamana izisi kazicikomba baleza bakubeja. Ibbuku lya Mika 4:5 lyaamba kuti: “Misyobo yoonse ileenda muzina lyamizimu yayo.” Ino mbuti kujatikizya bakombi beni-beni? Businsimi bwa Mika bwiingula kuti: “Aswebo tuleenda muzina lya-Jehova Leza wesu lyoonse mane kukabe kutamani.”

12. Mbuti bukombi bwini-bwini mbobwasumpulwa mumazubaano aakumamanino?

12 Aboobo kuciindi eci cakumazuba aakumamanino, “cilundu caŋanda ya-Jehova c[a]imikwa atala lyazilundu.” Mbubwenya mbuli cilundu ciinda zyoonse kulampa, ibukombi bwa Jehova bwini-bwini busumpukide kwiinda zikombelo zimbi zili zyoonse bwaboozyegwa cakumaninina. Alimwi mbubwenya Mika mbwaakasinsima, “bantu bayookunka kulincico.” Aabo ibatobela bukombi bwini-bwini ‘bayooenda muzina lya-Jehova Leza wabo lyoonse mane kukabe kutamani.’

13, 14. Ndilili nyika ino noyakatalika kuba ‘mumazuba aakumamanino,’ alimwi ino ncinzi cali kucitika kuzwa ciindi eco kujatikizya bukombi bwini-bwini?

13 Izintu zyacitika mukuzuzikizya businsimi bwa Bbaibbele zitondezya kuti nyika eyi yakanjila ‘kumazuba ayo aakumamanino’ kutalikila mumwaka wa 1914. (Marko 13:4-10) Imakani atondezya kuti, Jehova wakatalika kubabunganizizya kubukombi bwini-bwini ibananike basyeede basyomeka aabo bajisi bulangizi bwabuumi kujulu. Eci cakatobelwaa kuyobololwa kwa “inkamu impati yabantu . . . bazwa kuzisi zyoonse akumisyobo yoonse akumikowa yoonse akumyaambo yoonse,” balo ibajisi bulangizi bwakuyoopona kukabe kutamani anyika.—Ciyubunuzyo 7:9.

14 Kuzwa lya Nkondo Yanyika Yakusaanguna mane kuzoosika sunu, ibukombi bwa Jehova abantu baitwaa zina lyakwe bwayaambele kapati kwiinda mubusolozi mbwabapa. Kuzwa kubantu bakali kubalilwa kuzyuulu zisyoonto buyo noyakamana Nkondo Yanyika Yakusaanguna, ibakombi ba Jehova lino basika kutuulunzuma tuli cisambomwi, balibunganizidwe mumbungano zisika ku 91,000 muzisi zili 235. Mwaka amwaka, basikwaambilizya Bwami aaba balabeleka mawoola aainda ku 1,000,000,000 kabatembaula Leza kubuleya. Cilisalede kuti aaba Bakamboni ba Jehova mbabazuzikizya majwi aa Jesu aabusinsimi aakuti: “Aya Makani Mabotu aa-Bwami azookambaukwa munyika yoonse kuti abe citondezyo kumisyobo yoonse. Elyo mamanino azoosika.”—Matayo 24:14.

15. Mbuti ibbuku lya Zefaniya 2:3 mbolili mukuzuzikizigwa sunu?

15 Ibbuku lya Zefaniya 3:17 lyaamba kuti: “Jehova Leza wanu mpali akati kanu, ngusilumamba uumuzundya.” Ibuvwubi bwakumuuya mbobajisi babelesi ba Jehova kumazubaano aakumamanino bwacitika akaambo kakuti balazumina kuti ‘mpali akati kabo,’ kali Leza wabo singuzuzyoonse. Mbubwena mbucakabede mukuboozyegwa kwa Juda wansiku mu 537 B.C.E., asunu ncimwi buyo. Aboobo tulakonzya kubona ibbuku lya Zefaniya 2:3 mbolili mukuzuzikizigwa munzila mpati kuciindi cesu nolyaamba kuti: “Amuyandaule Jehova, nyoonse nobabombede baansi.” Mu 537 B.C.E., ibbala lyakuti “nyoonse” lyakali kubikkilizyaa basyeede akati kaba Juda ibakapiluka kuzwa mubuzike bwaku Babuloni. Lino lyaamba bantu babombe myoyo bamuzisi zyoonse aabo ibautambula camaanza obile mulimo wa Bwami wakukambauka uucitwa nyika yoonse mbwiizulwa alimwi ibakunkila “[ku]cilundu caŋanda ya-Jehova.”

Ibukombi Bwini-Bwini Bwazwidilila

16. Mbuti mbobalimvwa basinkondoma nobabona buvwubi bwakumuuya bwababelesi ba Jehova mazubaano?

16 Nowakainda mwaka wa 537 B.C.E., ibantu banji muzisi zyakeengelede bakagambwa nobakabona kuboozyegwa kwababelesi ba Leza kubukombi bwini-bwini mucisi cokwabo. Pele ikuboozyegwa oko kwakali kusyoonto buyo. Sena inga mweezeezya zintu nzyobaamba bamwi kubikkilizyaa basinkondonyinaa bantu ba Leza nobabona kukomena kugambya abuvwubi bwakumuuya alimwi akuyaambele kwababelesi ba Jehova mazubaano? Cakutadooneka, ibamwi akati kabasinkondonyina aaba balimvwa mbuli mbobakalimvwa ba Farisi eelyo nobakabona mbobakali kukunkila kuli Jesu bantu. Bakakankamuka balaamba: “Kamulanga, ede inyika yoonse yamucilila.”—Johane 12:19.

17. Ncinzi mulembi wabbuku umwi ncaakaamba kujatikizya Bakamboni ba Jehova, alimwi nkuyungizigwa kuli buti kwacitika?

17 Mubbuku lyakwe litegwa These Also Believe, (Abalo aba Balasyoma), Professor Charles S. Braden wakati: “Bakamboni ba Jehova baizuzya nyika yoonse abukambausi bwabo. Kulakonzya kwaambwa kuti kunyina mbunga yabukombi munyika iyatondezya bunkutwe alimwi akuliyumya mukusoleka kumwaya makani mabotu aa Bwami kwiinda bwacita Bakamboni ba Jehova. Imulimo wabantu aba ulangilwa kuti ulaile kuzumanana kuyaambele ciindi coonse.” Elo kaka wakaliluzi! Naakalemba majwi aayo myaka iili 50 yainda, kwakali Bakamboni ibakali kukambauka ibali buyo 300,000 nyika yoonse mbwiizulwa. Ino inga waamba nzi sunu, eelyo imweelwe wabaabo ibakali kukambauka ciindi eco nowayungizyigwaa ziindi zisika ku 20—eelyo ibantu basika kutuulunzuma tuli cisambomwi nobali mukukambauka makani mabotu?

18. Ino mwaambo uusalala ninzi, alimwi nkuuli bani Leza nkwaaupa?

18 Kwiinda mumusinsimi wakwe, Leza wakasyomezya kuti: “Kuciindi eco njoosandula mwaambo wabantu akubapa mwaambo uusalala, kuti boonse bakwiilile izina lya-Jehova akumumanina milimo camoyo woonse.” (Zefaniya 3:9) Mumazubaano aakumamanino, Bakamboni ba Jehova mbebakwiilila izina lya Jehova, mbebamubelekela calukamantano kabajisi luyando lwini-lwini, inzya mbebabeleka “camoyo woonse.” Mbambabo Jehova mbaapa mwaambo uusalala. Ooyu mwaambo uusalala ubikkilizya kukateelela kabotu kasimpe kaamba Leza amakanzaakwe. Jehova alikke nguupa kuteelela oku kwiinda mumuuya wakwe uusalala. (1 Ba-Korinto 2:10) Ino mbaani mbaapa muuya wakwe? Balikke “bamumvwa.” (Incito 5:32) Balikke Bakamboni ba Jehova mbabalisungwide kumumvwida Leza kuti ngo Mweendelezi muzintu zyoonse. Nkakaambo kaako ncobatambula muuya wa Leza alimwi akukanana mwaambo uusalala, ikasimpe kujatikizya Jehova amakanzaakwe aataliboteli. Balaubelesya oyu mwaambo uusalala mukutembaula Jehova nyika yoonse mbwiizulwa munzila mpati alimwi iiyaabukomena lyoonse.

19. Ino kukanana mwaambo uusalala kujatikizya nzi?

19 Ikukanana mwaambo uusalala takwaambi buyo kusyoma kasimpe akukayiisya bamwi pe, pele kulabikkilizyaa kweendelanya bukkale bwamuntu kumilawo alimwi anjiisyo zya Leza. Banakristo bananike bali kumbele mukuyandaula Jehova alimwi akukanana mwaambo uusalala. Amuyeeye buyo zintu zyazuzikizigwa! Nokuba kuti mweelwe wabananike waceya kuzikusikaa bantu ibatasiki ku 8,700, ibambi basika kutuulunzuma tuli cisambomwi bali mukwiiya lusyomo lwabo mukuyandaula Jehova alimwi akukanana mwaambo uusalala. Aaba mbankamu mpati iiyaabukomena ciindi coonse kuzwa muzisi zyoonse ibasyoma mucituuzyo ca Jesu cacinunuzyo, ibamanina Leza milimo mubbuwa lyatempele lyaanyika lya Leza lyakumuuya alimwi ibayoofwutuka “kumapenzi ayo mapati” aalaafwaafwi kucitikila nyika eyi iitakwe bululami.—Ciyubunuzyo 7:9, 14, 15.

20. Ncinzi ncobalangila bananike basyomeka alimwi abaabo ibankamu impati?

20 Ibankamu impati bayoonjizigwa munyika ya Leza mpya yabululami. (2 Petro 3:13) Jesu Kristo alimwi abananike bali 144,000 ibanoobusilidwe kubuumi bwakujulu kuyoobeleka kabali bami abapaizi antoomwe anguwe bayoobamba mfwulumende mpya yeendelezya nyika. (Ba-Roma 8:16, 17; Ciyubunuzyo 7:4; 20:6) Aabo ibayoofwutuka mapenzi mapati bayootalika kubamba nyika kuti ibe paradaiso alimwi bayoozumanana kukanana mwaambo uusalala ngwapa Leza. Tulakonzya kwaamba kuti aamba mbabo majwi aakuti: “Bana bako boonse bayooiyisigwa Jehova. Ncobeni bana bako bayooba acoolwe cipati. Mubululami momuti ime nji.”—Isaya 54:13, 14.

Imulimo Wakuyiisya Uutalikomeneni Wacitwa

21, 22. (a) Mbaani ibayooyandika kuyiisigwa mwaambo uusalala kweelanaa makani aali ku Incito 24:15? (b) Mmulimo nzi wakuyiisya uutakonzyi kweelanisigwaa ciindi ciimbi uuyoocitwaa nyika mubweendelezi bwa Bwami?

21 Inkamu imbi mpati kapati yabantu bayandika kuyoopegwa coolwe cakwiiya mwaambo uusalala munyika impya njabaabo ibaambwa mubbuku lya Incito 24:15, ilyaamba kuti: “[Kuyooba] kubuka kwabafu, akwabaluleme akwabataluleme.” Musyule oomu, izyuulu-zyuulu zyatuulunzuma twabantu bakapona akufwa kabanyina luzibo lwini-lwini kujatikizya Jehova. Munzila iilondokede, uyoobabusya kuti bapone. Alimwi abo boonse bayoobusigwa bayooyandika kuyiisigwa mwaambo uusalala.

22 Elo kaka ciyooba coolwe citaliboteli ikutola lubazu mumulimo oyo mupati wakuyiisya! Ncobeni uyooba mulimo wakuyiisya uutanacitidwe mubukkale bwabantu. Mulimo woonse oyu uyoomanizyigwa mubweendelezi butaliboteli bwa Kristo Jesu mu Bwami bwakwe. Mpoonya bantu bayoolibonena kuzuzikizigwa kwabbuku lya Isaya 11:9, ilyaamba kuti: “Nyika iyoozula luzibo lwa-Jehova mbubonya mbuli maanzi mbwaazuzya lwizi.”

23. Nkaambo nzi ncomunga mwaamba kuti tulaacoolwe cipati mbotuli bantu ba Jehova?

23 Tacilikomeneni kaka coolwe ncotujisi mumazubaano aakumamanino cakulibambila bukkale bwakuciindi eco cakumbele citaliboteli eelyo nyika noiyoozula ncobeni aluzibo lwa Jehova! Alimwi tulaacoolwe cipati kaka noliba lino ikuba bantu ba Leza, aabo ibalibonena kuzuzikizigwa kwamajwi aalembedwe kuli Zefaniya 3:20! Oko Jehova utusyomezya kuti: “Ncobeni njoocita kuti mulemekwe akulumbaizigwa akati kamisyobo yoonse yaansi.”

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Nkuzuzikizigwa nzi kwacitika kujatikizya businsimi bwa Zefaniya bwakupilusigwa?

• Mbuti bukombi bwini-bwini mbobwayaambele mumazubaano aakumamanino?

• Mmulimo nzi wakuyiisya imupati uuyoocitwa munyika mpya?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 16]

Bantu ba Jehova bakapilukila kucisi cokwabo kuyoobukulusya bukombi busalala. Sena mulicizi ncocaamba eci mazubaano?

[Zifwanikiso izili apeeji 18]

Kwiinda mukukanana “mwaambo uusalala,” Bakamboni ba Jehova baambila bantu mulumbe wa Bbaibbele uumbulizya