Skip to content

Skip to table of contents

Buzuba bwa Jehova Bwalubeta Bulaafwaafwi!

Buzuba bwa Jehova Bwalubeta Bulaafwaafwi!

Buzuba bwa Jehova Bwalubeta Bulaafwaafwi!

“Buzuba bupati bwa-Jehova buli kufwaafwi, ncobeni buli kufwaafwi, bulafwambaana loko kusika.”—ZEFANIYA 1:14.

1. Nkucenjezya nzi nkwaakapa Leza kwiinda muli Zefaniya?

JEHOVA LEZA ulaafwaafwi kubweza ntaamu yakulwana basizibi. Amuswiilile! Nkooku kucenjezya kwakwe: “Nzoomaninizya bantu . . . nzoonyonyoona bantu boonse bakede anyika.” (Zefaniya 1:3) Aayo majwi aa Mwami Mupati Jehova akaambwa kwiinda mumusinsimi wakwe Zefaniya, uulangilwa kuti muzyukululwa wa Mwami uusyomeka Hezekiya. Ikwaambilizya oko ikwakacitwa kuciindi ca Mwami Josiya tiikwakasinsima zintu zibotu pe kuli basizibi bakali kukkala munyika ya Juda.

2. Nkaambo nzi intaamu zyakabwezegwaa Josiya ncozyatakalesya buzuba bwa Jehova bwalubeta?

2 Ikusinsima kwa Zefaniya kwabusicamba kulangilwa kuti nkokwakakulwaizya Mwami mwana-mwana Josiya kubikkila maanu kukugusya bukombi busofweede mucisi ca Juda. Pele intaamu ya Josiya yakugusya bukombi bwakubeja boonse munyika eyo tiiyakamanizya bubi boonse bwakali akati kabantu nokuba kumanizya zibi nzyaakacita syaanyinakulu, Mwami Manase walo “wakazuzya Jerusalemu bulowa bwabantu batakwe mulandu.” (2 Bami 24:3, 4; 2 Makani 34:3) Akaambo kaceeci, ibuzuba bwa Jehova bwalubeta bwakali kulangilwa ncobeni.

3. Mbuti mbotunga twasinizya kuti cilakonzyeka kufwutuka “buzuba bwabukali bwa-Jehova”?

3 Pele kwakali kuyooba basikufwutuka mubuzuba obo buyoosya. Aboobo musinsimi wa Leza wakakulwaizya kuti: “Mulazyo n[uu]tana kuzyala, buzuba nibutana kumwaika mbuli buungu, bukali bupati bwa-Jehova nibutana kumusikila, buzuba bwakunyema kwa-Jehova nibutana kumusikila. Amuyandaule Jehova, nyoonse nobabombede baansi nomubambide imbeta zyakwe. Amuyandaule bululami, amuyandaule lubombo, elyo ambweni muyoosiswa mubuzuba bwabukali bwa-Jehova.” (Zefaniya 2:2, 3) Katujisi bulangizi bwakuyoofwutuka mubuzuba bwa Jehova bwalubeta mumizeezo, atulange-lange bbuku lyamu Bbaibbele lya Zefaniya. Lyakalembelwa kucisi ca Juda kautanasika mwaka wa 648 B.C.E., aboobo ncibeela ‘cajwi lya Leza lyabusinsimi’ toonse ndyotweelede kubikkila maanu camoyo woonse.—2 Petro 1:19.

Janza lya Jehova Lyatandabikwa

4, 5. Mbuti bbuku lya Zefaniya 1:1-3 mbolyakazuzikizigwa kuli basizibi mucisi ca Juda?

4 “Majwi aa-Jehova” kuli Zefaniya atalikaa kucenjezya kwaambwa kale musule. Leza waamba kuti: “Nzoomaninizya zintu zyoonse zyaansi, mbwaamba Jehova. Nzoomaninizya bantu abanyama, nzoomaninizya bayuni bakujulu answi zyamulwizi, azilebyo zyabasizibi, nkabela nzoonyonyoona bantu boonse bakede anyika, mbwaamba Jehova.”—Zefaniya 1:1-3.

5 Inzya, Jehova wakali kuyoomanizya bubi boonse bwakavwulide munyika ya Juda. Ino nguni Leza ngwaakali kuyoobelesya ‘ikumaninizya zintu zyoonse zyaansi’? Mbwaanga Zefaniya wakatalika kusinsima kumatalikilo kwabweendelezi bwa Mwami Josiya, bwalo ibwakatalika mu 659 B.C.E., imajwi aayo aabusinsimi akazuzikizigwa eelyo cisi ca Juda amunzi wakwe mupati wa Jerusalemu nowakanyonyoonwaa bana Babuloni mu 607 B.C.E. Kuciindi eco kwakaba ‘kumaninizya’ basizibi bakali mucisi ca Juda.

6-8. Ncinzi cakasinsimwa mubbuku lya Zefaniya 1:4-6, alimwi ino businsimi obo bwakazuzikizigwa buti mucisi ca Juda yansiku?

6 Kalisinsima micito ya Leza yakulwana bakombi bakubeja, ibbuku lya Zefaniya 1:4-6 lyaamba kuti: “Nzootandabika maanza aangu cakupenzya Juda abantu boonse bakede mu-Jerusalemu, elyo nzoonyonyoona mubusena obuno boonse ba-Baala basyeede azina lyaba-Kemari abapaizi, abaabo bakomba makamu makamu aakujulu atala amaanda, abaabo bakomba cakukonkezya Jehova akukonkezya mwami wabo, abaabo baleka kutobela Jehova, abaabo batana kuyandaula Jehova nanka kumulangaula.”

7 Ijanza lya Jehova lyakatandabikwa kulwana bantu bamucisi ca Juda alimwi amu Jerusalemu. Wakakanzide kubanyonyoona boonse bakomba leza waku Kanana wabuzyazi uutegwa Baala. Imituni minji minyenzi ayalo yakali kwiitwa kuti mbaa Baala akaambo kakuti bakombi bayo bakali kusyoma kuti yakajisi nguzu zyabweendelezi mumasenaamwi. Mucikozyanyo, kwakali Baala wakali kukombwaa bana Moabu abana Midyani ku Cilundu ca Peori. (Myeelwe 25:1, 3, 6) Koonse-koonse mucisi ca Juda, Jehova wakali kuyoobanyonyoona bapaizi ba Baala kubikkilizyaa bapaizi bana Levi batasyomeki ibakali kutyola mulawo wa Leza kwiinda mukuyanzana ambabo.—Kulonga 20:2, 3.

8 Alimwi Leza wakali kuyoobanyonyoona boonse aabo “bakomba makamu makamu aakujulu” ibalangilwa kuti bakali kupandulula bweende bwanyenyeezi alimwi akukomba zuba. (2 Bami 23:11; Jeremiya 19:13; 32:29) Alimwi ibukali bwa Leza bwakali kuyoobasikila abaabo ibakali kusanganya bukombi bwakasimpe abukombi bwakubeja kwiinda ‘mukukomba Jehova cakukonkezya alimwi a Milikomu.’ Milikomu lilangilwa kuti ndizina limbi lya Moleki, leza mupati waba Amoni. Ibukombi bwa Moleki bwakali kubikkilizyaa kutuula bana.—1 Bami 11:5; Jeremiya 32:35.

Lunyonyooko lwa Kristendomu Lulaafwaafwi!

9. (a) Ino Kristendomu ujisi mulandu nzi? (b) Ncinzi ncotweelede kukanza kucita mukwiimpana abaabo ibatakasyomeka mucisi ca Juda?

9 Ezi zyoonse zituyeezya Kristendomu uukakatide cakumaninina mubukombi bwakubeja alimwi amukupandulula nyenyeezi. Alimwi ilubazu ndwajisi mukutuulwa kwatuulunzuma twabantu aacipaililo cankondo iili mukukulwaizigwaa beendelezi bazikombelo ncintu cisesemya kapati! Tutabi mbuli baabo ibatakasyomeka mucisi ca Juda, aabo ‘bakaleka kutobela Jehova,’ ibakazanga akulekela limwi kumulangaula naa kuyandaula busolozi bwakwe. Muciindi caboobo, atuzumanane kusyomeka kuli Leza.

10. Mbuti mbomunga mwapandulula ncobwaamba businsimi buli mubbuku lya Zefaniya 1:7?

10 Imajwi aamusinsimi aatobela alabeelela basizibi bamucisi ca Juda alimwi abaabo ibasotoka milawo alimwi abasizibi ibaliko sunu. Ibbuku lya Zefaniya 1:7 lyaamba kuti: “Amuumune kubusyu bwa-Mwami Jehova, nkaambo buzuba bwa-Jehova buli kufwaafwi. Jehova ulibambide cipaizyo cakwe akusalazya batambe bakwe.” Aaba “batambe” balangilwa kuti bakali basinkondonyinaa cisi ca Juda, ba Kasidi. “Cipaizyo” wakali Juda lwakwe kubikkilizyaa munzi wakwe mupati. Aboobo Zefaniya wakaambilizya makanze aa Leza aakunyonyoona Jerusalemu, alimwi ibusinsimi obu bwakaamba alunyonyooko lwa Kristendomu. Mubwini, mbwaanga buzuba bwa Jehova bwalubeta bulaafwaafwi kapati sunu, ibantu boonse munyika beelede ‘kuumuna kubusyu bwa-Mwami Jehova’ akuswiilila nzyaamba kwiinda mu “katanga kaniini” kabasikutobela Jesu bananike abeenzinyina, ‘imbelele zyakwe zimwi.’ (Luka 12:32; Johane 10:16) Lunyonyooko luyoosikila boonse ibataswiilili alimwi kwiinda mukucita boobo, bazangila bweendelezi bwa Bwami bwa Leza.—Intembauzyo 2:1, 2.

Buzuba Bwakuwuula Bulaafwaafwi!

11. Ncinzi caambwa kuli Zefaniya 1:8-11?

11 Kujatikizya buzuba bwa Jehova, bbuku lya Zefaniya 1:8-11 liyungizya kuti: “Nkabela mubuzuba bwacipaizyo ca-Jehova njoouma bapati abana bamwami aboonse basamide zyakusama zyeenzu. Alimwi mubuzuba obo njoouma boonse basotokela kumanjililo akuzuzya maanda aabasimalelo babo lunya abubeji. Elyo mubuzuba obo, mbwaamba Jehova, kuyooba ijwi lyakulila ku-Mulyango wanswi, akoomoka kumunzi wabili, ajwi ipati lyakupwaya kuzilundu. Amuwuule nyoonse nomukede mu-Maketesi, nkaambo bantu boonse basambazi banyonyooka, boonse balemedwe mali balikoswedwe.”

12. Mbuti bamwi mbobajanika kuti “basamide zyakusama zyeenzu”?

12 Mwami Josiya wakali kuyoonjililwa mubusena a Jehoazi, Joyakimu alimwi a Joyakini. Mpoonya kwakali kuyootobela bweendelezi bwa Zedekiya, bwakali kuyoozumanana kusikila kulunyonyooko lwa Jerusalemu. Nokuba kuti kwakali mapenzi aali boobo kumbele, bamwi balangilwa kuti bakali kuyanda kukkomaninwaa zisi zyakeengelede kwiinda ‘mukusama zyakusama zyeenzu.’ Mbubwenya buyo, banji sunu balalitondezya kuti tabali cibeela cambunga ya Jehova munzila ziindene-indene. Mbwaanga balitondezya kuti mbambunga ya Saatani, ibantu aba bayoosubulwa.

13. Ncinzi cakali kuyoocitika eelyo bana Babuloni nobakali kuyoolwana Jerusalemu kweelana abusinsimi bwa Zefaniya?

13 “Buzuba obo” bwamilandu yacisi ca Juda bweelene aabuzuba bwalubeta eelyo Jehova nayoonyonyoona basinkondonyina, eelyo nayoomanizya bubi boonse alimwi akulitondezya kuti ngomupati kwiinda boonse. Bana Babuloni nobakanyonyoona Jerusalemu, kwakali kuyooba kulila ku Mulyango Wanswi. Kulangilwa kuti mulyango oyu wakapedwe zina eli akaambo kakuti wakali munsi amusika wanswi. (Nehemiya 13:16) Imakamu-makamu aabana Babuloni akali kuyoonjila mucibeela citegwa munzi wabili, alimwi “jwi . . . lyakupwaya kuzilundu” lilakonzya kalyaamba kuyobeka kwaba Kasidi ibakali kuzyaabuswena munsi. Kwakali kuyooba ‘kuwuula’ akati kabantu bakkede mu Maketesi, ambweni ooko kwakali kumulundu aa Mumpata wa Tyropoeon. Ino nkaambo nzi ncobakali kuyoowuula? Nkaambo kakuti imakwebo kubikkilizyaa baabo “boonse balemedwe mali,” tiibakacinooyooliko oko pe.

14. Ino kulangaula kwa Leza kwabaabo ibalyaamba kuti mbakombi kwakali kuyoocitwa kusikaali?

14 Ino kulingaula kwa Jehova mukuyandaula baabo ibalyaamba kuti mbakombi kwakasinizizye buti? Ibusinsimi bulazumanana ategwa: “Lino kuciindi eco njoolangaula moonse mu-Jerusalemu amalampi, nkabela njoouma abo bantu bakede buyo mpobabede, baamba mumyoyo yabo kuti, Jehova taciti cintu niciba cibotu niciba cibi. Imbono zyabo ziyoosaalwa, amaanda aabo ayoonyonyoonwa. Bayooyaka maanda pele tabakooyookala mulingao, bayoobyala myuunda yamasaansa pele tabakooyoonywa waini wayo.”—Zefaniya 1:12, 13.

15. (a) Ncinzi cakali kuyoocitika kubapaizi baku Jerusalemu basiluleyo? (b) Ncinzi ciyoocitikila bakombi bakubeja basunu?

15 Bapaizi baku Jerusalemu basiluleyo bakali kusanganya bukombi bwa Jehova abukombi bwakubeja. Nokuba kuti bakali kuyeeya kuti bakaliyubide, Leza wakali kuyoobayandaula mbuli kuti ubelesya malampi aamwekesya aakali kuyoogweemuna mudima wakumuuya mobakayubide. Kunyina wakali kuyooloboka kwaambilizya alimwi alunyonyooko lwa Leza. Aabo basiluleyo batolo bakalikkede mbwa mbuli masiwa aakkalikana ansi aansuwa yawaini. Teebakali kuyanda kunyonganizigwa akwaambilizya kuli koonse kwa Leza kwakutola ntaamu mubukkale bwabantu, pele nokuba boobo, teebakali kukonzya kuyooluloboka lubeta lwa Leza lwakali kuyoobasikila. Mbubwenya buyo, takukabi naba umwi uuyooloboka akati kabakombi bakubeja sunu ikubikkilizyaa bali mu Kristendomu abambi ibaleya kuzwa kubukombi bwa Jehova. Kabakazya bwini bwakuti aano “mazuba aakumamanino,” mumyoyo yabo baamba kuti, “Jehova ta[ka]citi cintu niciba cibotu niciba cibi.” Pele balilubide kapati kaka!—2 Timoteo 3:1-5; 2 Petro 3:3, 4, 10.

16. Ncinzi cakali kunoocitika elyo lubeta lwa Leza nolwakali kunoocitikila cisi ca Juda, alimwi ino luzibo lwaceeco lweelede kutukulwaizya kucita nzi?

16 Basiluleyo bana Juda bakacenjezyegwa kuti bana Babuloni bakali kuyoosaala lubono lwabo, kunyonyoona maandaabo alimwi akubweza micelo mumyuunda yamisaansa yabo. Izintu zyakumubili zyakali kunoonyina mpindu eelyo lubeta lwa Leza nolwakali kunoosikila cisi ca Juda. Eco nceciyoocitika ibuzuba bwa Jehova bwalubeta bwaakusikila bweende bwazintu obu bubyaabi. Aboobo, atubikkile maanu kapati kuzintu zyakumuuya, ‘tuliyobwede lubono kujulu’ kwiinda mukubikka mulimo wa Jehova kumbele lyoonse mubuumi bwesu!—Matayo 6:19-21, 33.

“Buzuba Bupati bwa-Jehova Buli Kufwaafwi”

17. Ino buzuba bwa Jehova bwalubeta bulaafwaafwi buti kweelanaa bbuku lya Zefaniya 1:14-16?

17 Ino buzuba bwa Jehova bwalubeta bulaafwaafwi buti? Kweelanaa bbuku lya Zefaniya 1:14-16, Leza upa cisyomezyo eci cakuti: “Buzuba bupati bwa-Jehova buli kufwaafwi, ncobeni buli kufwaafwi, bulafwambaana loko kusika. Lilamvwigwa ijwi lyabuzuba bwa-Jehova. Mwaalumi singuzu ulalila loko kulimbubo. Buzuba obo mbuzuba bwabukali, mbuzuba bwamapenzi abwamafwabi, mbuzuba bwalupyopyongano abwalupilingano, mbuzuba bwamudima abwakusiya, mbuzuba bwamayoba busiya mbi. Mbuzuba bwamweembo abwakoongolola bwakulwisya minzi iizyungulukidwe lubaya amayake manzomwa malamfu.”

18. Nkaambo nzi ncotuteelede kuyeeya kuti buzuba bwa Jehova bwalubeta bucili kule?

18 Ibapaizi ba Juda basizibi, bana babami alimwi abantu boonse bakacenjezyegwa kuti “buzuba bupati bwa-Jehova b[waka]li kufwaafwi.” Kucisi ca Juda ‘buzuba obo bwakali kunoofwambaana loko kusika.’ Mbubwenya buyo akuciindi cesu, kutabi uuyeeya kuti lubeta lwa Jehova lwakunyonyoona bantu babi lucili kule. Muciindi caboobo, mbubwenya Leza mbwaakafwambaana kubweza ntaamu mucisi ca Juda, ‘uyoobufwambaanya’ buzuba bwakwe bwalunyonyooko. (Ciyubunuzyo 16:14, 16) Eco cinooli ciindi camapenzi mapati kaka kuli baabo boonse ibatabikkili maanu kukucenjezya kucitwaa Bakamboni alimwi ibakakilwa kutobela bukombi bwakasimpe!

19, 20. (a) Nzintu nzi zyakacitika kujatikizya bukali bwa Leza bwakacitikila cisi ca Juda a Jerusalemu? (b) Mmibuzyo nzi iibuzigwa kujatikizya lunyonyooko lwabasizibi luyoocitikila bweende bwazintu obu bubyaabi?

19 Ibukali bwa Leza bwakasikila cisi ca Juda a Jerusalemu bwakali “buzuba bwamapenzi abwamafwabi.” Basikusaala bana Babuloni bakaletela bantu bamu Juda mapenzi mapati, kubikkilizyaa kupenga mumizeezo akaambo kakuyoowa lufwu alunyonyooko. Obo ‘buzuba bwalupyopyongano abwalupilingano’ bwakali buzuba bwamudima, bwamayoba aasiya mbi, ambweni ezi zyakacitika ncobeni muciindi cakwiiminina buyo cintu cimwi nkaambo koonse-koonse kwakali busi amitunta yaalabene. Bwakali buzuba “bwamweembo abwakoongolola,” pele kucenjezya oko koonse kwakaambilizigwa cabuyo.

20 Balindizi bamu Jerusalemu kunyina ncobakali kukonzya kucita mbwaanga ibagutu bana Babuloni basinkondo bakaakolomona “manzomwa malamfu.” Mbubwenya buyo amumazubeesu, imanzomwa malamfwu aanyika ino anoonyina mpindu aakulwanwaa zibelesyo zya Leza zyakujulu eezyo nzyabambilide kuyoobelesya mukunyonyoona kwakusalaula nkwayoocita. Sena mulayandisya kuyookwabililwa? Sena mwalizandula cakumaninina kuba kulubazu lwa Jehova ooyo ‘uubamba boonse bamuyandisya, pele uuyoonyonyoona basizibi boonse’?—Intembauzyo 145:20

21, 22. Mbuti bbuku lya Zefaniya 1:17, 18 mboliyoozuzikizigwa mumazubeesu?

21 Obo buzuba bwalubeta bwakasinsimwa mubbuku lya Zefaniya 1:17, 18 bulayoosya kaka! Jehova Leza waamba kuti: “Nkabela njoopenzya bantu, elyo bayooenda mbuli boofu, nkaambo babisizya Jehova. Bulowa bwabo buyootika mbuli lusuko anyama yabo mbuli bufumba. Ingolida yabo ansiliva yabo zyoonse zilakacilwa kubavuna mubuzuba bwabukali bwa-Jehova. Inyika yoonse iyooligwa mumulilo wabbivwe lyakwe, nkaambo uyooyoosya akumanizya boonse bakede munyika.”

22 Mbubwenya mbwaakacita kuciindi ca Zefaniya, ino-ino Jehova uyooleta mapenzi kuli baabo “boonse bakede munyika,” aabo ibakaka kutobela kucenjezya kwakwe. Akaambo kakuti balamubisizya Leza, bayootuntulika mbuli bantu boofwu banyina uubagwasilizya, tabakoyoofwutulwa pe. Mubuzuba bwa Jehova bwalubeta, ibulowa bwabo “buyootika mbuli lusuko,” ee, mbuli cintu cinyina mpindu. Ikufwa kwabo kuyooyetezya cini-cini nkaambo Leza uyooyaalabanya mitunta—kubikkilizyaa zyoonse zyamukati kamibili zyabantu aaba babi bali anyika zikabe “mbuli bufumba.”

23. Mbulangizi nzi buliko mubusinsimi bwa Zefaniya nokuba kuti basizibi tabakaloboki pe “mubuzuba bwabukali bwa-Jehova”?

23 Taakwe muntu uukonzya kubavwuna aabo ibalwana Leza alimwi abantu bakwe. Insiliva angolida kunyina nozyakabavwuna basizibi bamucisi ca Juda, mbubwenya buyo lubono lunji alimwi azisinka mulomo mbozitakakwabilili nokuba kulobosya bantu “mubuzuba bwabukali bwa-Jehova” lyakunyonyoona Kristendomu abweende boonse obu bubyaabi. Mubuzuba obo bwalubeta lwamamanino, “inyika yoonse iyooligwa” amulilo wabbivwe lya Leza eelyo aakunyonyoona basizibi. Mbwaanga tujisi lusyomo mujwi lya Leza lyabusinsimi, tulisinizizye kuti tuli kwini “kumamanino aaciindi.” (Daniele 12:4) Ibuzuba bwa Jehova bwalubeta bulaafwaafwi, alimwi ino-ino uyoobanyonyoona basinkondonyina. Pele businsimi bwa Zefaniya busyomezya lufwutuko. Aboobo, ino ncinzi ncotweelede kucita ikutegwa tukasiswe mubuzuba bwabukali bwa Jehova?

Ino Inga Mwaingula Buti?

• Mbuti businsimi bwa Zefaniya mbobwakazuzikizigwa kucisi ca Juda alimwi a Jerusalemu?

• Ncinzi ciyoocitikila Kristendomu alimwi abantu basizibi boonse ibaliko sunu?

• Nkaambo nzi ncotuteelede kuyeeya kuti buzuba bwa Jehova bwalubeta bucili kule?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 4]

Cabusicamba Zefaniya wakaambilizya kuti buzuba bwa Jehova bwalubeta bwakali afwaafwi

[Kulumba]

Kuzwa mu Bbaibbele lijisi busanduluzi bwa King James alimwi abwa Revised butegwa Self-Pronouncing Edition of the Holy Bible

[Cifwanikiso icili apeeji 5]

Buzuba bwa Jehova bwakasikila cisi ca Juda a Jerusalemu mu 607 B.C.E. kwiinda mubana Babuloni

[Cifwanikiso icili apeeji 7]

Sena mulayandisisya kuyookwabililwa Jehova aakunyonyoona basizibi?