Skip to content

Skip to table of contents

Ilukkomano Ndubajisi Aabo Ibeenda Mumumuni

Ilukkomano Ndubajisi Aabo Ibeenda Mumumuni

Ilukkomano Ndubajisi Aabo Ibeenda Mumumuni

“Amuboole, tweende mumumuni wa-Jehova.”—ISAYA 2:5.

1, 2. Ino mumuni uyandika kapati buti? (b) Nkaambo nzi kucenjezya kwakuti mudima uyoovwumba nyika ncokuyandika kapati?

KULI Jehova Nkokuzwa mumuni. Ibbaibbele limwaamba kuti “ngonguwe uupa izuba lyakumunika ciindi casikati akubamba inzila yamwezi ayanyenyeezi kuti zimunike masiku.” (Jeremiya 31:35; Intembauzyo 8:3) Ngonguwe iwakalenga izuba ndotubona lyalo lili ndibbibi lyamulilo ilipya kapati ligwisya nguzu zitalikomeneni mububumbo munzila yamumuni alimwi akukasaala. Ikabeela kasyoonto kanguzu ezyo ikatusika kakali mumuni nkakapa kuti kube buumi anyika. Ikuti nokwatali mumuni, naanga kunyina uupona pe. Nokunyina buumi anyika.

2 Mukuyeeya makani aayo, tulakonzya kumvwisya bukkale bwakapandululwaa musinsimi Isaya mbobuli cintu cipati. Wakati: “Mudima ulavumba nyika, akumisyobo yoonse kulasia mbi.” (Isaya 60:2) Pele eci tacaambi mudima wini-wini pe. Isaya tanaakali kwaamba kuti bumwi buzuba izuba, amwezi alimwi anyenyeezi ziyooleka kupa mumuni. (Intembauzyo 89:36, 37; 136:7-9) Wakali kwaamba mudima wakumuuya. Pele mudima wakumuuya ulajaya. Kunyina notunga twapona kuti kakunyina mumuni wakumuuya mbubwenya mbotutakonzyi kupona nokutakwe mumuni wazuba.—Luka 1:79.

3. Ncinzi Banakristo ncobeelede kucita akaambo kamajwi aa Isaya?

3 Akaambo kaceeci, ncintu ciyandika kapati ikuzyiba kuti nokuba kuti majwi aa Isaya akazuzikizigwa kuba Juda bansiku, ikuzuzikizigwa kwawo munzila mpati kucitika mazubaano. Inzya, kuciindi cesu cino, inyika ilivwumbidwe amudima wakumuuya. Mubukkale bubyaabi buli boobu, imumuni wakumuuya ulayandika kapati. Nkakaambo kaako Banakristo ncobeelede kwaatobela malailile aa Jesu aakuti: “Mumuni wanu umunike kunembo lyabantu.” (Matayo 5:16) Banakristo basyomeka balakonzya kuumanizya mudima ujisi babombe myoyo akubapa coolwe cakujana buumi.—Johane 8:12.

Ziindi Zyamudima mu Israyeli

4. Ndilili majwi aa Isaya aabusinsimi naakazuzikizigwa lutaanzi, pele mbukkale buli buti bwakaliko kale kuciindi cakwe?

4 Imajwi aa Isaya aamba zyamudima uuvwumba nyika akazuzikizigwa ciindi cakusaanguna Juda naakaba matongo alimwi abantu bakwe nobakali mubuzike ku Babuloni. Pele nomuba musyule, kuciindi ca Isaya, ibunji bwabantu mucisi bakali mumudima wakumuuya, aboobo eco ncecakamukulwaizya kukombelezya basicisinyina kuti: “O luzubo lwa-Jakobo, amuboole, tweende mumumuni wa-Jehova”!—Isaya 2:5; 5:20.

5, 6. Nzintu nzi zyakakulwaizya mudima wakali kuciindi ca Isaya?

5 Isaya wakasinsima mucisi ca Juda “mumazuba aa-Uziya, Jotamu, Ahazi a-Hezekiya, bami ba-Juda.” (Isaya 1:1) Cakali ciindi camapenzi nkaambo kamanyongwe aamucisi, kuupaupaa meso mubukombi, bumpelenge mukubeteka alimwi akudyaaminina bacete. Nokuba kuciindi cabweendelezi bwabami basyomeka mbuli Jotamu, izipaililo zyabaleza bakubeja zyakacili kubonwa atalaa malundu manji. Mubweendelezi bwabami batasyomeki, ibukkale bwakabijila limwi. Mucikozyanyo, Mwami mubyaabi Ahazi wakasika nkwatuula bana bakwe buya muziyanza zyakutuulila leza uutegwa Moleki. Ooyo wakali mudima ncobeni!—2 Bami 15:32-34; 16:2-4.

6 Abwalo bukkale bwamuzisi zyakeengelede bwakali kutyompya kapati. Izisi zyakali mumigano ya Juda izya Moabu, Edomu alimwi a Filistiya zyakali kuyoosya kapati. Ibwami bwa Israyeli bwakunyika bwakali sinkondo nokuba kuti bantu bamumo bakali basazinyina. Ikwiindilila kuya kunyika, icisi ca Aramu cakali kunyonganya luumuno lwa Juda. Alimwi icisi cakali cibyaabi kapati nceeco ca Asuri, calo lyoonse cakali kulangaula nzila zyakukomezya cilawo cabweendelezi bwaco. Kuciindi cakusinsima kwa Isaya, cisi ca Asuri cakazunda cisi ca Israyeli cakumaninina alimwi cakatiiwunyonyoone amunzi wa Juda. Kuciindi cimwi, imunzi woonse wakayakilidwe mu Juda kunze lya Jerusalemu wakali mubweendelezi bwabana Asuri.—Isaya 1:7, 8; 36:1.

7. Ninzila nzi yakasalwaa cisi ca Israyeli alimwi a Juda, alimwi ino Jehova wakacita nzi akaambo kaceeco?

7 Bantu ba Leza bacizuminano bakapenzegwaa mapenzi aayo akaambo kakuti icisi ca Israyeli a Juda tiizyakasyomeka kulinguwe pe. Mbubwenya mbuli baabo ibaambwa mubbuku lya Tusimpi, bakali ‘kusiya inzila ziluleme akweenda mumigwagwa yamudima.’ (Tusimpi 2:13) Pele nokuba kuti Jehova wakabanyemena bantu bakwe, kunyina naakabasiila limwi. Muciindi cakucita boobo, wakabusya Isaya abasinsimi bambi kuti bape mumuni wakumuuya kumuntu uuli woonse mucisi iwakacili kuyanda kubelekela Jehova cakusyomeka. Imumuni wakapegwa kwiinda mubasinsimi aaba wakali mubotu cini-cini. Wakali mumuni uupa buumi.

Iziindi Zyamudima Mazubaano

8, 9. Nzintu nzi izisumpula mudima uuli munyika mazubaano?

8 Ibukkale bwakuciindi ca Isaya bulikozyenye kapati abwamazubaano. Kuciindi cesu, ibeendelezi bantunsi bamukaka Jehova a Mwami wakwe ngwabikkide, Jesu Kristo. (Intembauzyo 2:2, 3) Ibeendelezi bazikombelo zya Kristendomu babucenga butanga bwabo. Ibeendelezi aba baamba kuti babelekela Leza, pele mubwini ibunji bwabo basumpula baleza banyika eyi—cisi mobakkede, inkondo, buvwubi alimwi abantu balaampuwo—ikutabikkilizyaa njiisyo zitali zyabunaleza.

9 Mumasena manji izikombelo zya Kristendomu zyajatikizigwa munkondo alimwi amanyongwe aajatikizya kunyonyoona misyobo alimwi amapenzi aambi aataambiki. Kunze lyaboobo, muciindi cakutobela kulilemeka kwamu Bbaibbele, izikombelo zinji zili mukulekela naa kusumpula micito mibyaabi mbuli bwaamu akoonana kwabantu bazizyo zikozyenye. Akaambo kakukaka zyeelelo zya Bbaibbele kuli boobo, ibutanga bwamu Kristendomu buli mbuli baalumi baambwaa sintembauzyo wansiku kuti: “Tabezi, tabaswiilili; baleendeenda mumudima.” (Intembauzyo 82:5) Masimpe Kristendomu mbubwenya mbuli Juda wansiku, ili mumudima uusiya mbi.—Ciyubunuzyo 8:12.

10. Mbuti mumuni mboumunika mumudima mazubaano, alimwi ino babombe myoyo bagwasigwa buti?

10 Akati kamudima uli boobo, Jehova wapa kuti mumuni umunike akaambo kabantu babombe myoyo. Uli mukubelesya balanda bakwe bananike anyika nkokuti “muzike musyomesi uucenjede” alimwi aaba ‘njemimuni iimunika ansi.’ (Matayo 24:45; Ba-Filipi 2:15) Eco ciinga camuzike icigwasyigwaa tuulunzuma twabeenzinyina iba “mbelele zimwi,” cilamunika mumuni wakumuuya wamu Jwi lya Leza, Ibbaibbele. (Johane 10:16) Munyika eyi iivwumbidwe amudima, imumuni uuli boobo upa bulangizi kubantu babombe myoyo, ulabagwasya kubaa cilongwe a Leza alimwi ubagwasya kweeleba tooye twakumuuya. Mmubotu kapati, upa buumi.

‘Ndalilemeka Izina Lyako’

11. Mmakani nzi ngaakapa Jehova kuciindi ca Isaya?

11 Ino mbusolozi nzi mbwaakapa Jehova kuciindi camudima naakali kupona Isaya alimwi akuciindi camudima uusiya mbi kwiinda wooyo cakali kuzyootobela eelyo bana Babuloni nobakatola musyobo wa Jehova mubuzike? Kunze lyakupa busolozi mukulilemeka, wakatondezya kabotu-kabotu kakucili ciindi mbwaakali kuyoozuzikizya makanzaakwe kujatikizya bantu bakwe. Mucikozyanyo, amulange-lange businsimi butaliboteli bulembedwe mubbuku lya Isaya caandaano 25 kusikila ku 27. Imajwi aali muzyaandaano ezi atondezya mbwaakeendelezya zintu Jehova kuciindi eco alimwi ambwacita boobo mazubaano.

12. Mmupailo nzi uuzwa mumoyo ngwaakapaila Isaya?

12 Kusaanguna, Isaya waamba kuti: “O Jehova, nduwe Leza wangu. Njookutembaula, njoolemeka izina lyako.” Elo kaka nkutembaula kuzwa mumoyo oko! Pele ino ncinzi cakakulwaizya musinsimi ikupaila boobo? Ikaambo kapati kalatondezyegwa mucibeela cabili cakapango ooko nkotubala kuti: “Nkaambo [yebo Jehova] wacita milimo iigambya, makani aakakanzwa kalekale cakusyomeka acalusinizyo.”—Isaya 25:1.

13. (a) Nduzibo nzi lwakayumya kulumba nkwakajisi Isaya kuli Jehova? (b) Mbuti mbotunga twaiya kucikozyanyo ca Isaya?

13 Kuzikusika kuciindi ca Isaya, Jehova wakacitilide Israyeli milimo minji iigambya, alimwi eyi yakalilembedwe. Cakutadooneka Isaya wakalaazi kabotu malembe aaya. Mucikozyanyo, wakalizi kuti Jehova wakalubula bantu bakwe kuzwa mubuzike ku Egepita akubafwutula kubukali bwampi zya Farao ku Lwizi Lusalala. Wakalizi kuti Jehova wakasololela bantu bakwe munkanda alimwi akubasisya ku Nyika Yakasyomezyegwa. (Intembauzyo 136:1, 10-26) Imakani aakaindi aali boobo akatondezya kuti Jehova Leza ulasyomeka alimwi ngwalusinizyo. ‘Imakani ngakanza,’ oonse alazwidilila. Iluzibo lwini-lwini ndwaakatambula kuzwa kuli Leza lwakamuyumya Isaya kuzumanana kweenda mumumuni. Aboobo wakali cikozyanyo cibotu kulindiswe. Ikuti cakusitikila twaliiya Jwi lya Leza alimwi akutobela ncolyaamba mubuumi bwesu, aswebo tulakonzya kuzumanana katuli mumumuni.—Intembauzyo 119:105; 2 Ba-Korinto 4:6.

Imunzi Wanyonyoonwa

14. Ncinzi cakasinsimwa kujatikizya munzi, alimwi ino munzi oyo ulangilwa kuti wakali munzi nzi?

14 Icikozyanyo camakanze aa Leza cimwi cijanika kuli Isaya 25:2 ooko nkotubala kuti: “Wakamwaya munzi kuti ube citantaala, amunzi uuli alubaya kuti ube matongo. Iŋanda yabwami bwabazwakule wainyonyoona, aboobo tuucili munzi, tuukooyooyakululwa limbi.” Ino munzi oyu waambwa, munzi nzi? Isaya wakali kusinsima munzi wa Babuloni. Inzya, ciindi cakasika Babuloni naakaba citantaala buyo.

15. ‘Mmunzi nzi mupati’ uuliko mazubaano, alimwi ino ncinzi ciyoocitika kulinguwo?

15 Sena munzi wakaambwaa Isaya kuli ngoukozyenye awalo mazubaano? Inzya. Ibbuku lya Ciyubunuzyo lyaamba zya “munzi mupati uujisi bwami kubami boonse banyika.” (Ciyubunuzyo 17:18) Imunzi oyo mupati ngu “BABULONI MUPATI,” bulelo bwanyika yoonse bwabukombi bwakubeja. (Ciyubunuzyo 17:5) Mazubaano, icibeela cipati ca Babuloni Mupati ngu Kristendomu, walo uujisi basololi babukombi ibasololela mukukazya mulimo wakukambauka zya Bwami uucitwaa bantu ba Jehova. (Matayo 24:14) Pele mbubwenya mbuli Babuloni wansiku, Babuloni Mupati uyoonyonyoonwa ino-ino, tuukooyooba kabili pe.

16, 17. Mbuti basinkondonyina Jehova mbobali kumulemeka ciindi cansiku alimwi amumazubaano?

16 Ino mmakani nzi aambi ngasinsima Isaya kujatikizya “munzi uuli alubaya”? Kaambila Jehova, Isaya waamba kuti: “Bantu bayumu bayookulemeka, awalo munzi wamisyobo iiyoosya uyookuyoowa.” (Isaya 25:3) Ino mbuti munzi oyu uujisi bulwani, “munzi wamisyobo iiyoosya” mbowakali kuyoolemeka Jehova? Amuyeeye cakacitikila Nebukadinezara mwami mupati wa Babuloni. Naakazwaa kucitikilwa cintu cakamupa kuyeeya akubona kukompama kwakwe, wakasinikizigwa kuzumina bupati bwa Jehova anguzu Zyakwe zyoonse ziteeli. (Daniele 4:34, 35) Jehova natondezya nguzu zyakwe, nobaba basinkondo bakwe balasinikizigwa kuzumina milimo yakwe iigambya, nokuba kuti balacita oobo cabulenga.

17 Sena Babuloni Mupati kuli naakasinikizigwa kuziba milimo ya Jehova iigambya? Inzya. Ilyankondo yanyika yakusaanguna, babelesi ba Jehova bananike bakakambauka kabali mumapenzi. Mu 1918 bakatolwa mubuzike bwakumuuya eelyo beendelezi ba Watch Tower Society nobakaangwa. Mulimo wakukambauka wakatiilekelwe limwi buya. Mpoonya mu 1919, Jehova wakabapilusya akubayumyaa muuya wakwe, aboobo ndilyonya bakatalika kuzuzikizya mulimo wakukambauka makani mabotu munyika yoonse. (Marko 13:10) Makani oonse aya akalisinsimidwe mubbuku lya Ciyubunuzyo, mbubwenya mbokwakasinsimwa mbobakali kuyoolimvwa basinkondonyina. Aaba “bakaliyoowede, bakalemeka Leza wakujulu.” (Ciyubunuzyo 11:3, 7, 11-13) Teensi kuti boonse bakasandulwa pe, pele bakasinikizigwa kuziba mulimo uugambya wa Jehova aciindi eci mbubwenya mbwaakasinsimide Isaya.

“Macijilo Aabacete”

18, 19. (a) Nkaambo nzi basinkondo ncobakakilwa kutyompya kusyomeka kwabantu ba Jehova? (b) Mbuti ‘ciyabilo cabantu bayoosya’ mbociyoobombesegwa?

18 Kabikkilide maanu ono kuzintu zyalubomba Jehova nzyacitila baabo ibeenda mumumuni, Isaya waambila Jehova kuti: “Waba macijilo aabacete, macijilo aamutengwana mumapenzi aakwe. Kulinduwe nkokuyubwa ciindi camvula, kulinduwe nkokuyusilwa izuba nilibala. Nkaambo muuya wabantu bakwe bayoosya uli mbuli iguwo liungisya kubulambo. Mbuli inkasaalo mubusena buyumu, ulabombya lupyopyongano lwabazwakule. Mbuli izuba mbulibombesegwa kucenzule cajoba, ulabombya mbubonya ciyabilo cabantu bayoosya.”—Isaya 25:4, 5.

19 Kuzwa mu 1919, basinkazi basoleka nzila zyoonse kutegwa batyompye kusyomeka kwabakombi beni-beni, pele bakakilwa. Nkaambo nzi? Nkaambo Jehova macijilo alimwi mmayubilo aabantu bakwe. Ulapa kukatalukwa kuzwa kubukali bwakupenzyegwa alimwi ulaima mbuli bulambo buzyandamene kusinkilila mapenzi aabasikukazya. Swebo notweenda mumumuni wa Leza calusyomo tulangila ciindi eelyo ‘ciyabilo cabantu bayoosya nociyoobombesegwa.’ Inzya, tulangila buzuba eelyo basinkondo ba Jehova nobatakooyoobako limbi.

20, 21. Ndipobwe nzi ndaapa Jehova, alimwi ino ipobwe elyo liyoobikkilizya nzi munyika mpya?

20 Nzinji Jehova nzyacitila balanda bakwe kunze lyakubakwabilila buyo. Ulabaabila nzyobayandika mbwali Wisi siluyando. Naakabanununa bantu bakwe kuzwa mu Babuloni Mupati mu 1919, wakababambila pobwe lyakuzunda, izyakulya zyakumuuya izinji kapati. Eci cakasinsimwa kuli Isaya 25:6 nkotubala kuti: “Jehova wamakamu uyoocitila bantu boonse mucilundu ecino ipobwe lyazintu zyamafuta, ipobwe lyawaini uulwela, zintu zyamafuta zibotu, waini uulwela uusefedwe kabotu.” Tulilongezedwe kapati kaka kuti tulatola lubazu mupobwe elyo! (Matayo 4:4) Masimpe, “ntafule ya-Mwami” Jehova ililemenede azyakulya zibotu. (1 Ba-Korinto 10:21) Kwiinda mu “muzike musyomesi uucenjede,” tulapegwa zintu zyoonse nzyotuyandika ciindi coonse munzila yakumuuya.

21 Alimwi kucili azimbi ziyungizidwe kupobwe eli ndyapa Leza. Ipobwe lyakumuuya ndotujisi lino lituyeezya kuvwula kwazyakulya zyakumubili zinooliko munyika ya Leza mpya njaakasyomezya. Mpoonya “ipobwe lyazintu zyamafuta” liyoobikkilizyaa zyakulya zyakumubili izinji kapati. Kunyina uunoofwa nzala yakumubili naanka yakumuuya. Elo kaka ciyoobakatalusya kapati bayandwa besu aabo ibapenga lino akaambo ‘kanzala’ yakasinsimwa yalo iili ncibeela ‘cacitondezyo’ cakubako kwa Jesu! (Matayo 24:3, 7) Kuli mbabo imajwi aasintembauzyo alaumbulizya cini-cini. Wakati: ‘Maila ayoovwula anyika, aatala lyazilundu ayooyooma mbuli lusaka lwaku-Lebano.’—Intembauzyo 72:16.

22, 23. (a) Ino “civunisyo” naa “civumbyo” iciyoogusigwa ncinzi, alimwi ciyoogusigwa buti? (b) Mbuti ‘kusampaulwa kwabantu ba Jehova’ mbokuyoogusigwa?

22 Lino amuswiilile kucisyomezyo ciinda kubota. Keezyanisya cibi alufwu ‘kucivwunisyo’ naa “civumbyo,” Isaya waamba kuti: “Mucilundu ecino [Jehova] uyoomenenena civunisyo civunikidwe kumisyobo yoonse acivumbyo civumbide zisi zyoonse.” (Isaya 25:7) Amuciyeeyele buyo! Cibi alimwi alufwu izyafwundilizya bantu mbuli payi lipa umwi kutayooya kabotu, tazicinooliko pe. Tulabulombozya kaka buzuba oobo izilongezyo zyacituuzyo cacinunuzyo ca Jesu noziiyoobeleka cakumaninina kubantu bamvwa alimwi ibasyomeka!—Ciyubunuzyo 21:3, 4.

23 Kaamba zyaciindi eco citaliboteli, imusinsimi iwakasololelwaa muuya utusyomezya kuti: “Lufu [Leza uyoolumenenena] mane kukabe kutamani. Mwami Jehova uyoosindula misozi kumasyu oonse, akwalo kusampaulwa kwabantu bakwe uyookumanisya, nkaambo mbuboobo Jehova mbwaamba.” (Isaya 25:8) Kunyina uunoofwa akaambo kacibi nokuba kulila akaambo kakufwidwa muyandwa wakwe. Takuliboteli kaka kucinca oko! Kunze lyaboobo, kunyina anyika yoonse mbwiizulwa nokunoomvwugwa kusampaula amakani aakubejelezya ooko Leza abalanda bakwe nkobaliyumya kwaciindi cilamfwu. Nkaambo nzi? Nkaambo Jehova uyoomugwisya sikukutalisya—wisi wababeji, Saatani Diabolosi antoomwe alunyungu lwakwe loonse.—Johane 8:44.

24. Ino aabo ibeenda mumumuni baingula buti kujatikizya milimo ya Jehova iigambya njobacitilwa?

24 Mukutelaikaa zitondezyo zyanguzu zya Jehova, aabo ibeenda mumumuni bakulwaizigwa koompolola kuti: “Amubone! Ngooyu Leza wesu. Twali kumulindila kuti atufutule. Ngooyu Jehova. Twali kumulindila. Atukondwe akusekelela mulufutuko lwakwe.” (Isaya 25:9) Lino-lino, ibantu baluleme bayookondwa citaambiki. Imudima tuukooyoobako limbi alimwi bantu basyomeka banooli mumumuni wa Jehova mane kukabe kutamani. Sena kuli bulangizi bumbi bubotu kwiinda boobu? Taaku pe!

Sena Inga Mwapandulula?

• Nkaambo nzi ncociyandika kapati mazubaano kweenda mumumuni?

• Nkaambo nzi Isaya ncaakatembaula zina lya Jehova?

• Nkaambo nzi basinkondo ncobatakonzyi kutyompya kusyomeka kwabantu ba Leza?

• Nzilongezyo nzi zitaliboteli nzyobalangila aabo ibeenda mumumuni?

[Mibuzyo yaciiyo]

[Cifwanikiso icili apeeji 20, 21]

Ibantu bamu Juda bakatuula bana kuli Moleki

[Zifwanikiso izili apeeji 23]

Iluzibo kujatikizya milimo ya Jehova iigambya lwakakulwaizya Isaya kutembaula zina lya Jehova

[Cifwanikiso icili apeeji 24]

Ibaluleme banooli mumumuni wa Jehova mane kukabe kutamani